Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία

του Νίκου Χρυσόγελου,
μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων

Μετά την καταψήφιση της Συνθήκης της Λισσαβόνας από τους Ιρλανδούς και τους Γάλλους επικρατεί προβληματισμούς για το τι πρέπει να γίνει. Οι Ευρωπαίοι Πράσινοι (ιδρυτικό μέλος των οποίων είναι και οι Οικολόγοι Πράσινοι) ρίχνουν την πολιτική πρόταση για “European Act for Democracy” («Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία»). Η πρόταση αυτή ψηφίστηκε στο Παρίσι (9-12/10/2008) από τους εκπροσώπους των Πράσινων Κομμάτων στο πλαίσιο του Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος.

Οι Πράσινοι λέμε «ακόμα και αν δεν προχωρήσει η διαδικασία επικύρωσης της Συνθήκης της Λισσαβόνας, δεν μπορεί να σταματήσει η διαδικασία εκδημοκρατισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν πρέπει να ξεχαστεί η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Για αυτό στο ψήφισμα διατυπώνεται η άποψη ότι μια Συνθήκη των Ευρωπαίων Πολιτών, εκφρασμένη μέσα από μια "Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία" θα δώσει ώθηση σε εκείνα τα τμήματα της συνταγματικής διαδικασίας που προστατεύουν και επεκτείνουν τα δικαιώματα των πολιτών: τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, τους σκοπούς και τις αξίες της ΕΕ, τη συναπόφαση με το Ευρωκοινοβούλιο, τα ευρωπαϊκά δημοψηφίσματα, περισσότερα δικαιώματα στα εθνικά κοινοβούλια, τη διαφάνεια στη νομοθεσία.

Με αυτή την πρόταση οι Ευρωπαίοι Πράσινοι προτείνουμε μια «Πράξη» που έρχεται να συμπληρώσει τις αρχικές Συνθήκες (είναι κάτι σαν Συνθήκη αλλά έχει μια ξεχωριστή νομική σημασία).
Για να γίνει κατανοητό: Mαζί με τη Συνθήκη περί Eυρατόμ, τα έξι αρχικά κράτη μέλη υπέγραψαν στις 25 Mαρτίου 1957, στον λόφο του Kαπιτωλίου της Pώμης, τη Συνθήκη ίδρυσης της Eυρωπαϊκής Oικονομικής Kοινότητας (EOK), η οποία επίσης τέθηκε σε ισχύ την 1η Iανουαρίου 1958 (ή αλλιώς γνωστή ως «Συνθήκη της Pώμης» ή Συνθήκη της EOK).

Η Συνθήκη της Ρώμης ήταν κατά βάση μια συμφωνία για τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς μεταξύ των κρατών μελών μέσω μιας τελωνειακής ένωσης, ενός κοινού τελωνειακού δασμολογίου (KTΔ) έναντι των τρίτων χωρών και μέσω κοινών πολιτικών: της ελεύθερης κυκλοφορίας των βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων, της ελεύθερης κυκλοφορίας των μισθωτών εργαζομένων, της ελεύθερης εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών από ανεξάρτητους επαγγελματίες και επιχειρήσεις και της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων.

Η Συνθήκη της Ρώμης θέτει μεν τις βάσεις για πολιτική συνεργασία αλλά οι όποιες αποφάσεις πρέπει να είναι ομόφωνες. Υπήρξαν στη συνέχεια κοινές πολιτικές χωρίς να αναθεωρείται αυτή η αρχική Συνθήκη. Για να επιλυθούν άλλα προβλήματα, η Συνθήκη της Ρώμης συμπληρώθηκε από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (Single European Act) (1/7/1987). Είναι κατά συνέπεια κάτι σαν Συνθήκη που έρχεται να συμπληρώσει την Ιδρυτική Συνθήκη, δηλαδή τη Συνθήκη της Ρώμης. Με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αυξάνονταν τα δικαιώματα του Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου και επισημοποιούνταν το Eυρωπαϊκό Συμβούλιο, η Eυρωπαϊκή πολιτική συνεργασία και η οικονομική και κοινωνική συνοχή μεταξύ των κρατών μελών. Eπιπλέον, έδινε νομική βάση σε πολλές κοινές πολιτικές, όπως την κοινωνική, του περιβάλλοντος και της έρευνας. Ακολούθησαν μια σειρά άλλες Συνθήκες που τροποποιούν την αρχική, ιδρυτική.

Όταν λοιπόν οι Πράσινοι προτείνουμε μια “European Act for Democracy” δεν εννοούμε έναν απλό νόμο αλλά μια νέα απαραίτητη αλλά σημαντική ως προς την πολιτική και νομική σημασία της Συνθήκη («Πράξη») που θα τροποποιήσει την Ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης και θα προωθήσει τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών. Αν υπήρχε Σύνταγμα θα λέγαμε κατ’ αναλογία, τροποποίηση του Συντάγματος. Τώρα που υπάρχει μόνο η Ιδρυτική και οι μετέπειτα τροποποιητικές Συνθήκες, η Πράξη έρχεται να τροποποιήσει τις Συνθήκες για να διευρύνει τη δημοκρατία αλλά και την πολιτική, δεν είναι υιοθέτηση ενός κάποιου νόμου.