Συνέντευξη στην ιντερνετική τηλεόραση TVXS του Στέλιου Κούλογλου για τους Οικολόγους Πράσινους
http://www.youtube.com/watch?v=eEVH5AQu6xo&feature=channel
Σάββατο 27 Δεκεμβρίου 2008
Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2008
Πράσινη λύση στην κρίση
Από κοινού αντιμετώπιση οικονομικής και οικολογικής κρίσης
Νίκος Χρυσόγελος
Μέλος της Γραμματείας των ΟΠ
Διεθνές πλαίσιο! Πράσινη λύση στην κρίση
Οι Οικολόγοι μιλάμε εδώ και χρόνια για την κρίση, οικολογική και οικονομική, κρίση του μοντέλου ανάπτυξης. Οι άλλοι θεωρούσαν ότι οι οικολόγοι θα καταστρέψουν την οικονομία. Σήμερα οι περισσότεροι μιλάνε πράγματι για την κρίση, αλλά τώρα που ανακαλύπτουν την κρίση χρειάζεται να μιλήσουμε για τις λύσεις, τις προτάσεις διεξόδου από την κρίση. Εμείς μιλάμε για ΠΡΑΣΙΝΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ, ενώ οι περισσότεροι για μια ασπιρίνη στην κρίση, για μετάθεσή της κρίσης σε μεταγενέστερο χρόνο.
Τα χαρακτηριστικά της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης είναι παρόμοια με αυτά της οικολογική κρίσης: δανειζόμαστε απερίσκεπτα στερώντας φυσικούς και οικονομικούς πόρους από το μέλλον, βραχυπρόθεσμοι στόχοι, απουσία πρόβλεψης και λήψης μέτρων έγκαιρα παρά τις προειδοποιήσεις, τεράστιο κόστος εκ των υστέρων που επηρεάζει όχι μόνο αυτούς που προκάλεσαν την κρίση αλλά ευρύτερα
Παγκόσμιες προκλήσεις σήμερα που συνδέονται μεταξύ τους: χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, κλιματική και ενεργειακή κρίση, επισιτιστική/διατροφική κρίση, ανάπτυξη φτωχότερων χωρών, επαναπροσδιορισμός της έννοιας της ασφάλειας.
Από την συνεχή οικονομική μεγέθυνση και την σπατάλη προς την κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη οικονομία, τη βιωσιμότητα και τη διατήρηση των πόρων.
Σκέψου σφαιρικά, δράσε τοπικά και παγκόσμια
Νοιαζόμαστε για την κρίση στο σπίτι μας αλλά νοιαζόμαστε και για την κρίση στο σπίτι του γείτονα, είμαστε ένα μικρό πλανητικό χωριό όπως αποδείχτηκε και με την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση και με την κλιματική κρίση. Γι αυτό πρέπει να σκεφτόμαστε σφαιρικά, να δρούμε τοπικά και παγκόσμια, να σκεφτόμαστε τι γίνεται στην ευρύτερη γειτονιά μας και πως θα ζήσουν οι πολίτες και στη χώρα μας και στον υπόλοιπο πλανήτη. Έχουμε ευθύνη για τα παιδιά μας αλλά και για τα παιδιά του γείτονα, για τα παιδιά όλου του κόσμου.
Υπάρχει η πολιτική αλλά υπάρχει και η προσωπική ευθύνη, ο ρόλος του πολίτη είναι σημαντικός για την έξοδο από την κρίση, την αλλαγή πολιτικών. Γι αυτό λέμε: Αλλάζουμε πολιτική, αλλάζουμε και εμείς. Και πάνω από όλα ο πολίτης πρέπει να είναι ενεργός και κριτικός. Απέναντι στην άκριτη κατανάλωση, λέμε κριτική κατανάλωση, υπεύθυνη στάση ζωής. Δεν χρειάζονται απλώς διορθωτικά μέτρα, χρειάζονται βαθύτερες αλλαγές στις πολιτικές αλλά και στις καθημερινές επιλογές μας, για να αντιμετωπίσουμε την πολύπλευρη κρίση. Ακούμε κριτική, διατυπώνουμε προτάσεις αλλά αναλαμβάνουμε και τις προσωπικές μας ευθύνες, υιοθετούμε εναλλακτικές λύσεις που είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά πιο υπεύθυνες. Οι βαθιές αλλαγές απαιτούν τόσο ρεαλισμό όσο και όραμα, προτάσεις για όλες τις κοινωνικές ομάδες όσο και για τα άτομα/πολίτες.
Το υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης απέτυχε: κατάρρευση του «κρατικού-σοβιετικού μοντέλου», αποτυχία τώρα και του μοντέλου ανεξέλεγκτης αγοράς (νεοφιλελευθερισμός). Ανάγκη να δημιουργηθεί ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που αξιοποιεί τα θετικά στοιχεία από τα δύο συστήματα (κοινωνική αλληλεγγύη, ανάπτυξη πρωτοβουλιών), αλλά απορρίπτει τα λάθη, αποτυχίες ή δογματισμούς. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στον προστατευτισμό και τον κρατισμό, ως αντίδοτο στην ανεξέλεγκτη αγορά και την οικονομία-φούσκα.
Ανάπτυξη θεσμών δημοκρατικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής διακυβέρνησης σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό/τοπικό επίπεδο που θα υποκαταστήσουν, αντικαταστήσουν αποτυχημένους θεσμούς (ΔΝΤ) ή θα συμπληρώσουν το κενό που υπάρχει. Σε διεθνές επίπεδο χρειαζόμαστε ένα Πράσινο New Deal (Πράσινη Κοινωνική Συμφωνία) που θα στηρίζεται σε δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους με στόχο ένα βιώσιμο μοντέλο οικονομικής δραστηριότητας με περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς, όμως, στόχους. Τα τεράστια ποσά δεν πρέπει να διατεθούν για να αυξηθεί γενικώς η ζήτηση αλλά για να επιτευχθούν περιβαλλοντικά και κοινωνικά μετρήσιμοι στόχοι. Π.χ. 600 δις δολάρια σε πράσινες επενδύσεις θα δημιουργήσουν 20 εκατ. θέσεις εργασίας σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της UNEP.
Στην Ελλάδα όμως πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις πελατειακές σχέσεις και την εκτεταμένη διαφθορά (που στερούν πόρους από κοινωνικά αναγκαίες επενδύσεις και διαβρώνουν την οικονομία και την κοινωνία, ενώ λεηλατούν το περιβάλλον) τόσο με πολιτικές και θεσμικές αλλαγές, όσο και με αλλαγή κουλτούρας και αξιών της κοινωνίας.
Το ενεργειακό-κλιματικό πακέτο που συζητιέται αυτές τις μέρες στην ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένα θετικό αν και ανεπαρκές εργαλείο προς τη σωστή κατεύθυνση. Αλλά υπάρχει ο κίνδυνος οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να υπαναχωρήσουν και να το ψαλιδίσουν, ενώ δείχνει τη σωστή κατεύθυνση και για την οικονομία και το κλίμα (εξοικονόμηση ενέργειας, απεξάρτηση από πετρέλαιο, μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καινοτομία, πράσινη οικονομία, απασχόληση, αποτελεσματικότητα επενδύσεων, πρόληψη). Μια τέτοια πολιτική είναι απαραίτητο να διαμορφωθεί και να υλοποιηθεί και στη χώρα μας.
Αναγκαία σήμερα είναι η αποσύνδεση της οικονομικής δραστηριότητας από την κατανάλωση φυσικών πόρων, ενέργειας και την παραγωγή αποβλήτων (από-υλοποίηση της ανάπτυξης, αποσύνδεση από αντίληψη βραχυπρόθεσμου κέρδους). Μπορούμε να πετύχουμε το καλύτερο (βελτίωση απόδοσης, συνθηκών ζωής, προστασία περιβάλλοντος) μέσα από το λιγότερο (νερό, ενέργεια, φυσικούς πόρους, απόβλητα). Τα περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι κυρίως αποτυχία της οικονομίας. Η ρύπανση του Ασωπού, οι χωματερές, η εξάντληση των υδατικών αποθεμάτων και η υπερβολική κατανάλωση ενέργειας είναι ακριβώς η αδυναμία/αποτυχία της οικονομίας να προωθήσει την καινοτομία, την καθαρή παραγωγή, την βελτίωση των περιβαλλοντικών και οικονομικών αποδόσεων. Η κυκλική οικονομία (επανένταξη στην οικονομία των εκροών από τις διάφορες δραστηριότητες, ώστε να μην υπάρχουν απόβλητα σπατάλη πόρων και ενέργειας), οι καθαρές τεχνολογίες, η πράσινη χημεία είναι η αντιπρόταση σε μια ευθύγραμμη οικονομική ανάπτυξη που στηρίζεται στη συνεχή αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης και οδηγεί τελικώς σε σπατάλη και βουνά από απόβλητα.
Χρειάζεται να περιγράψουμε, ορίσουμε και να παρακολουθούμε το πραγματικό αποτέλεσμα της οικονομίας με νέους δείκτες, δείκτες βιωσιμότητας. Το ΑΠΕ, τα κέρδη μια επιχείρησης, η ανάπτυξη με όρους σύγκρισης με την προηγούμενη χρονιά δεν λένε την αλήθεια και δεν δείχνουν αν πραγματικά επιτυγχάνονται οικονομικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι. Συχνά η βελτίωση της ποιότητας ζωής ή η αποτελεσματικότητα κοινωνικών πολιτικών μπορεί να είναι το αποτέλεσμα υιοθέτησης περιβαλλοντικών πολιτικών. Η διάσωση των ασφαλιστικών συστημάτων για παράδειγμα μπορεί να επιτευχθεί και με βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών παραγόντων που επιβαρύνουν όλο και περισσότερο την υγεία και τις δαπάνες των ασφαλιστικών συστημάτων.
Θέλουμε ένα προϋπολογισμό/ απολογισμό που πέρα από νούμερα να δείχνει και τις επιτυχίες ή αποτυχίες σε επίπεδο πραγματικής οικονομίας, κοινωνικών θεμάτων και προστασίας περιβάλλοντος. Θέλουμε οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων να περιλαμβάνουν όχι μόνο οικονομικά στοιχεία αλλά και περιβαλλοντικά και κοινωνικά αποτελέσματα. Θέλουμε τα θέματα του ρίσκου και των κινδύνων (risk management) να περιλαμβάνει παράγοντες που σήμερα υποτιμώνται ή αγνοούνται από τις επιχειρήσεις, τα χρηματοπιστωτικά συστήματα και τις κυβερνήσεις (επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής στα συστήματα ασφάλισης, κοινωνικές επιπτώσεις από επιλογές, κίνδυνοι από μια επένδυση κα).
Θέλουμε οι τιμές των προϊόντων να λένε την αλήθεια για το πραγματικό κόστος, το οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος που εμπεριέχει ένα αγαθό ή μια υπηρεσία.
Η οικονομική δραστηριότητα δεν μπορεί να τροφοδοτεί και να στηρίζεται πλέον σε μια συνεχή αύξηση της άκριτης κατανάλωσης και του δανεισμού, οικονομικών αλλά και φυσικών πόρων, χωρίς αξιολόγηση των πολλαπλών επιπτώσεων που προκαλούνται. Σήμερα που συζητάμε για τεράστια ποσά που πρέπει να διατεθούν για την αναθέρμανση της οικονομίας, θα είναι λάθος να διοχετευθούν σε δραστηριότητες που θα μεταθέσουν απλώς το πρόβλημα στο μέλλον. Η ενίσχυση της ρευστότητας (πχ. η ελληνική κυβέρνηση αναγγέλλει προγράμματα για 28 δις) θα πρέπει να κατευθυνθεί όχι στην άκριτη κατανάλωση και το δανεισμό, πχ, για να συνεχίσουν οι πολίτες να αγοράζουν σπάταλα αυτοκίνητα ή να επενδύουν σε κατασκευές που δεν αντιστοιχούν στις δυνατότητές τους, αλλά για βιώσιμες δραστηριότητες και προγράμματα βελτίωσης της ποιότητας ζωής μέσα στις πόλεις, προστασίας και διαχείρισης φυσικών περιοχών, εξοικονόμησης ενέργειας και νερού, προώθησης των ΑΠΕ, απεξάρτησης από πετρέλαιο. Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας που θα υπερκαλύψουν την απώλεια άλλων, θα αναπτυχθεί η καινοτομία και η πράσινη επιχειρηματικότητα, θα αντιμετωπιστούν κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Για παράδειγμα, αντί για επίδομα θέρμανσης (που απλώς ενισχύει την κατανάλωση πετρελαίου) προτείνουμε οικονομική ενίσχυση για χαμηλού εισοδήματος άτομα και φορολογικά κίνητρα για πιο εύπορα στρώματα για την μόνωση των σπιτιών και ΜΜΕ, την εξοικονόμηση ενέργειας και την απεξάρτηση από το πετρέλαιο, κάτι που θα οδηγήσει σε αναζωογόνηση της οικονομίας, βελτίωση της ζωής των οικονομικά αδύναμων στρωμάτων, δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, καινοτομία και ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
Λέμε, λοιπόν, ναι στα σχέδια για χρηματική ρευστότητα, μόνο αν αυτή οδηγεί σε επιλογές που συνδυάζουν οικονομική-κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα και βιωσιμότητα, και κυρίως στη μείωση της συνεισφοράς στην κλιματική αλλαγή καθώς και στην έγκαιρη προετοιμασία για τις συνθήκες που δημιουργούνται από την αποσταθεροποίηση του κλίματος. Θα ήταν λάθος να δανειστεί η κυβέρνηση για να συνεχίσει να τροφοδοτεί μια οικονομία φούσκας, για να δανείσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που θα δανείσουν τους καταναλωτές για να συνεχίσουν ένα μη βιώσιμο καταναλωτικό μοντέλο ζωής, που έτσι κι αλλιώς έχει οδηγήσει ήδη τη χώρα σε αδιέξοδο, πριν μας πλήξει ακόμα η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση.
Οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να στηριχθούν μόνο σε δημόσιο δανεισμό αλλά κυρίως σε κινητοποίηση ιδιωτικών πόρων που με κίνητρα και αντικίνητρα (φορολογικά και άλλα) θα κατευθυνθούν προς τις δραστηριότητες αυτές. Η μείωση του ΦΠΑ για πράσινες επενδύσεις, και η ενίσχυση, αντίθετα, του ΦΠΑ για μη βιώσιμες υπηρεσίες και προϊόντα, σε συνδυασμό με πράσινες μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό σύστημα, μπορεί να είναι μέρος των εργαλείων που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν.
Θέλουμε να επανέλθει η συζήτηση στη χώρα μας στα πολιτικά θέματα, θέλουμε να δώσουμε ως Οικολόγοι Πράσινοι τόσο στο ευρωκοινοβούλιο όσο και στο ελληνικό κοινοβούλιο τον δικό μας τόνο. Η κοινωνία επιζητεί πολιτικές αλλαγές, χρειάζεται λοιπόν εμπιστοσύνη σε δυνάμεις που αλλάζουν πραγματικά την πολιτική με θετικές προτάσεις. Θέλουμε να στηρίζουμε την ελπίδα με πράσινες προτάσεις. Προτείνουμε πράσινες λύσεις, όχι πράσινα άλογα.
Γνωρίζουμε ότι είμαστε στο 12 και 5. Δεν υπάρχει πλέον χρόνος για χάσιμο, δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο.
Νίκος Χρυσόγελος
Μέλος της Γραμματείας των ΟΠ
Διεθνές πλαίσιο! Πράσινη λύση στην κρίση
Οι Οικολόγοι μιλάμε εδώ και χρόνια για την κρίση, οικολογική και οικονομική, κρίση του μοντέλου ανάπτυξης. Οι άλλοι θεωρούσαν ότι οι οικολόγοι θα καταστρέψουν την οικονομία. Σήμερα οι περισσότεροι μιλάνε πράγματι για την κρίση, αλλά τώρα που ανακαλύπτουν την κρίση χρειάζεται να μιλήσουμε για τις λύσεις, τις προτάσεις διεξόδου από την κρίση. Εμείς μιλάμε για ΠΡΑΣΙΝΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ, ενώ οι περισσότεροι για μια ασπιρίνη στην κρίση, για μετάθεσή της κρίσης σε μεταγενέστερο χρόνο.
Τα χαρακτηριστικά της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης είναι παρόμοια με αυτά της οικολογική κρίσης: δανειζόμαστε απερίσκεπτα στερώντας φυσικούς και οικονομικούς πόρους από το μέλλον, βραχυπρόθεσμοι στόχοι, απουσία πρόβλεψης και λήψης μέτρων έγκαιρα παρά τις προειδοποιήσεις, τεράστιο κόστος εκ των υστέρων που επηρεάζει όχι μόνο αυτούς που προκάλεσαν την κρίση αλλά ευρύτερα
Παγκόσμιες προκλήσεις σήμερα που συνδέονται μεταξύ τους: χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, κλιματική και ενεργειακή κρίση, επισιτιστική/διατροφική κρίση, ανάπτυξη φτωχότερων χωρών, επαναπροσδιορισμός της έννοιας της ασφάλειας.
Από την συνεχή οικονομική μεγέθυνση και την σπατάλη προς την κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη οικονομία, τη βιωσιμότητα και τη διατήρηση των πόρων.
Σκέψου σφαιρικά, δράσε τοπικά και παγκόσμια
Νοιαζόμαστε για την κρίση στο σπίτι μας αλλά νοιαζόμαστε και για την κρίση στο σπίτι του γείτονα, είμαστε ένα μικρό πλανητικό χωριό όπως αποδείχτηκε και με την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση και με την κλιματική κρίση. Γι αυτό πρέπει να σκεφτόμαστε σφαιρικά, να δρούμε τοπικά και παγκόσμια, να σκεφτόμαστε τι γίνεται στην ευρύτερη γειτονιά μας και πως θα ζήσουν οι πολίτες και στη χώρα μας και στον υπόλοιπο πλανήτη. Έχουμε ευθύνη για τα παιδιά μας αλλά και για τα παιδιά του γείτονα, για τα παιδιά όλου του κόσμου.
Υπάρχει η πολιτική αλλά υπάρχει και η προσωπική ευθύνη, ο ρόλος του πολίτη είναι σημαντικός για την έξοδο από την κρίση, την αλλαγή πολιτικών. Γι αυτό λέμε: Αλλάζουμε πολιτική, αλλάζουμε και εμείς. Και πάνω από όλα ο πολίτης πρέπει να είναι ενεργός και κριτικός. Απέναντι στην άκριτη κατανάλωση, λέμε κριτική κατανάλωση, υπεύθυνη στάση ζωής. Δεν χρειάζονται απλώς διορθωτικά μέτρα, χρειάζονται βαθύτερες αλλαγές στις πολιτικές αλλά και στις καθημερινές επιλογές μας, για να αντιμετωπίσουμε την πολύπλευρη κρίση. Ακούμε κριτική, διατυπώνουμε προτάσεις αλλά αναλαμβάνουμε και τις προσωπικές μας ευθύνες, υιοθετούμε εναλλακτικές λύσεις που είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά πιο υπεύθυνες. Οι βαθιές αλλαγές απαιτούν τόσο ρεαλισμό όσο και όραμα, προτάσεις για όλες τις κοινωνικές ομάδες όσο και για τα άτομα/πολίτες.
Το υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης απέτυχε: κατάρρευση του «κρατικού-σοβιετικού μοντέλου», αποτυχία τώρα και του μοντέλου ανεξέλεγκτης αγοράς (νεοφιλελευθερισμός). Ανάγκη να δημιουργηθεί ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που αξιοποιεί τα θετικά στοιχεία από τα δύο συστήματα (κοινωνική αλληλεγγύη, ανάπτυξη πρωτοβουλιών), αλλά απορρίπτει τα λάθη, αποτυχίες ή δογματισμούς. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε στον προστατευτισμό και τον κρατισμό, ως αντίδοτο στην ανεξέλεγκτη αγορά και την οικονομία-φούσκα.
Ανάπτυξη θεσμών δημοκρατικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής διακυβέρνησης σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό/τοπικό επίπεδο που θα υποκαταστήσουν, αντικαταστήσουν αποτυχημένους θεσμούς (ΔΝΤ) ή θα συμπληρώσουν το κενό που υπάρχει. Σε διεθνές επίπεδο χρειαζόμαστε ένα Πράσινο New Deal (Πράσινη Κοινωνική Συμφωνία) που θα στηρίζεται σε δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους με στόχο ένα βιώσιμο μοντέλο οικονομικής δραστηριότητας με περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς, όμως, στόχους. Τα τεράστια ποσά δεν πρέπει να διατεθούν για να αυξηθεί γενικώς η ζήτηση αλλά για να επιτευχθούν περιβαλλοντικά και κοινωνικά μετρήσιμοι στόχοι. Π.χ. 600 δις δολάρια σε πράσινες επενδύσεις θα δημιουργήσουν 20 εκατ. θέσεις εργασίας σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της UNEP.
Στην Ελλάδα όμως πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις πελατειακές σχέσεις και την εκτεταμένη διαφθορά (που στερούν πόρους από κοινωνικά αναγκαίες επενδύσεις και διαβρώνουν την οικονομία και την κοινωνία, ενώ λεηλατούν το περιβάλλον) τόσο με πολιτικές και θεσμικές αλλαγές, όσο και με αλλαγή κουλτούρας και αξιών της κοινωνίας.
Το ενεργειακό-κλιματικό πακέτο που συζητιέται αυτές τις μέρες στην ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι ένα θετικό αν και ανεπαρκές εργαλείο προς τη σωστή κατεύθυνση. Αλλά υπάρχει ο κίνδυνος οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να υπαναχωρήσουν και να το ψαλιδίσουν, ενώ δείχνει τη σωστή κατεύθυνση και για την οικονομία και το κλίμα (εξοικονόμηση ενέργειας, απεξάρτηση από πετρέλαιο, μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, καινοτομία, πράσινη οικονομία, απασχόληση, αποτελεσματικότητα επενδύσεων, πρόληψη). Μια τέτοια πολιτική είναι απαραίτητο να διαμορφωθεί και να υλοποιηθεί και στη χώρα μας.
Αναγκαία σήμερα είναι η αποσύνδεση της οικονομικής δραστηριότητας από την κατανάλωση φυσικών πόρων, ενέργειας και την παραγωγή αποβλήτων (από-υλοποίηση της ανάπτυξης, αποσύνδεση από αντίληψη βραχυπρόθεσμου κέρδους). Μπορούμε να πετύχουμε το καλύτερο (βελτίωση απόδοσης, συνθηκών ζωής, προστασία περιβάλλοντος) μέσα από το λιγότερο (νερό, ενέργεια, φυσικούς πόρους, απόβλητα). Τα περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι κυρίως αποτυχία της οικονομίας. Η ρύπανση του Ασωπού, οι χωματερές, η εξάντληση των υδατικών αποθεμάτων και η υπερβολική κατανάλωση ενέργειας είναι ακριβώς η αδυναμία/αποτυχία της οικονομίας να προωθήσει την καινοτομία, την καθαρή παραγωγή, την βελτίωση των περιβαλλοντικών και οικονομικών αποδόσεων. Η κυκλική οικονομία (επανένταξη στην οικονομία των εκροών από τις διάφορες δραστηριότητες, ώστε να μην υπάρχουν απόβλητα σπατάλη πόρων και ενέργειας), οι καθαρές τεχνολογίες, η πράσινη χημεία είναι η αντιπρόταση σε μια ευθύγραμμη οικονομική ανάπτυξη που στηρίζεται στη συνεχή αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης και οδηγεί τελικώς σε σπατάλη και βουνά από απόβλητα.
Χρειάζεται να περιγράψουμε, ορίσουμε και να παρακολουθούμε το πραγματικό αποτέλεσμα της οικονομίας με νέους δείκτες, δείκτες βιωσιμότητας. Το ΑΠΕ, τα κέρδη μια επιχείρησης, η ανάπτυξη με όρους σύγκρισης με την προηγούμενη χρονιά δεν λένε την αλήθεια και δεν δείχνουν αν πραγματικά επιτυγχάνονται οικονομικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι. Συχνά η βελτίωση της ποιότητας ζωής ή η αποτελεσματικότητα κοινωνικών πολιτικών μπορεί να είναι το αποτέλεσμα υιοθέτησης περιβαλλοντικών πολιτικών. Η διάσωση των ασφαλιστικών συστημάτων για παράδειγμα μπορεί να επιτευχθεί και με βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών παραγόντων που επιβαρύνουν όλο και περισσότερο την υγεία και τις δαπάνες των ασφαλιστικών συστημάτων.
Θέλουμε ένα προϋπολογισμό/ απολογισμό που πέρα από νούμερα να δείχνει και τις επιτυχίες ή αποτυχίες σε επίπεδο πραγματικής οικονομίας, κοινωνικών θεμάτων και προστασίας περιβάλλοντος. Θέλουμε οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων να περιλαμβάνουν όχι μόνο οικονομικά στοιχεία αλλά και περιβαλλοντικά και κοινωνικά αποτελέσματα. Θέλουμε τα θέματα του ρίσκου και των κινδύνων (risk management) να περιλαμβάνει παράγοντες που σήμερα υποτιμώνται ή αγνοούνται από τις επιχειρήσεις, τα χρηματοπιστωτικά συστήματα και τις κυβερνήσεις (επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής στα συστήματα ασφάλισης, κοινωνικές επιπτώσεις από επιλογές, κίνδυνοι από μια επένδυση κα).
Θέλουμε οι τιμές των προϊόντων να λένε την αλήθεια για το πραγματικό κόστος, το οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος που εμπεριέχει ένα αγαθό ή μια υπηρεσία.
Η οικονομική δραστηριότητα δεν μπορεί να τροφοδοτεί και να στηρίζεται πλέον σε μια συνεχή αύξηση της άκριτης κατανάλωσης και του δανεισμού, οικονομικών αλλά και φυσικών πόρων, χωρίς αξιολόγηση των πολλαπλών επιπτώσεων που προκαλούνται. Σήμερα που συζητάμε για τεράστια ποσά που πρέπει να διατεθούν για την αναθέρμανση της οικονομίας, θα είναι λάθος να διοχετευθούν σε δραστηριότητες που θα μεταθέσουν απλώς το πρόβλημα στο μέλλον. Η ενίσχυση της ρευστότητας (πχ. η ελληνική κυβέρνηση αναγγέλλει προγράμματα για 28 δις) θα πρέπει να κατευθυνθεί όχι στην άκριτη κατανάλωση και το δανεισμό, πχ, για να συνεχίσουν οι πολίτες να αγοράζουν σπάταλα αυτοκίνητα ή να επενδύουν σε κατασκευές που δεν αντιστοιχούν στις δυνατότητές τους, αλλά για βιώσιμες δραστηριότητες και προγράμματα βελτίωσης της ποιότητας ζωής μέσα στις πόλεις, προστασίας και διαχείρισης φυσικών περιοχών, εξοικονόμησης ενέργειας και νερού, προώθησης των ΑΠΕ, απεξάρτησης από πετρέλαιο. Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας που θα υπερκαλύψουν την απώλεια άλλων, θα αναπτυχθεί η καινοτομία και η πράσινη επιχειρηματικότητα, θα αντιμετωπιστούν κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Για παράδειγμα, αντί για επίδομα θέρμανσης (που απλώς ενισχύει την κατανάλωση πετρελαίου) προτείνουμε οικονομική ενίσχυση για χαμηλού εισοδήματος άτομα και φορολογικά κίνητρα για πιο εύπορα στρώματα για την μόνωση των σπιτιών και ΜΜΕ, την εξοικονόμηση ενέργειας και την απεξάρτηση από το πετρέλαιο, κάτι που θα οδηγήσει σε αναζωογόνηση της οικονομίας, βελτίωση της ζωής των οικονομικά αδύναμων στρωμάτων, δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, καινοτομία και ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.
Λέμε, λοιπόν, ναι στα σχέδια για χρηματική ρευστότητα, μόνο αν αυτή οδηγεί σε επιλογές που συνδυάζουν οικονομική-κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα και βιωσιμότητα, και κυρίως στη μείωση της συνεισφοράς στην κλιματική αλλαγή καθώς και στην έγκαιρη προετοιμασία για τις συνθήκες που δημιουργούνται από την αποσταθεροποίηση του κλίματος. Θα ήταν λάθος να δανειστεί η κυβέρνηση για να συνεχίσει να τροφοδοτεί μια οικονομία φούσκας, για να δανείσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που θα δανείσουν τους καταναλωτές για να συνεχίσουν ένα μη βιώσιμο καταναλωτικό μοντέλο ζωής, που έτσι κι αλλιώς έχει οδηγήσει ήδη τη χώρα σε αδιέξοδο, πριν μας πλήξει ακόμα η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση.
Οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να στηριχθούν μόνο σε δημόσιο δανεισμό αλλά κυρίως σε κινητοποίηση ιδιωτικών πόρων που με κίνητρα και αντικίνητρα (φορολογικά και άλλα) θα κατευθυνθούν προς τις δραστηριότητες αυτές. Η μείωση του ΦΠΑ για πράσινες επενδύσεις, και η ενίσχυση, αντίθετα, του ΦΠΑ για μη βιώσιμες υπηρεσίες και προϊόντα, σε συνδυασμό με πράσινες μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό σύστημα, μπορεί να είναι μέρος των εργαλείων που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν.
Θέλουμε να επανέλθει η συζήτηση στη χώρα μας στα πολιτικά θέματα, θέλουμε να δώσουμε ως Οικολόγοι Πράσινοι τόσο στο ευρωκοινοβούλιο όσο και στο ελληνικό κοινοβούλιο τον δικό μας τόνο. Η κοινωνία επιζητεί πολιτικές αλλαγές, χρειάζεται λοιπόν εμπιστοσύνη σε δυνάμεις που αλλάζουν πραγματικά την πολιτική με θετικές προτάσεις. Θέλουμε να στηρίζουμε την ελπίδα με πράσινες προτάσεις. Προτείνουμε πράσινες λύσεις, όχι πράσινα άλογα.
Γνωρίζουμε ότι είμαστε στο 12 και 5. Δεν υπάρχει πλέον χρόνος για χάσιμο, δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο.
Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2008
Οι νέοι πρέπει να έχουν λόγο, ας τους ακούσουμε!
Πέντε προτάσεις των Οικολόγων Πράσινων για την αντιμετώπιση της κρίσης
Του Νίκου Χρυσόγελου
Μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων
Αν θέλουμε ως κοινωνία και πολιτικές δυνάμεις να αντιμετωπίσουμε – και όχι να κουκουλώσουμε - την κρίση που έχει ξεσπάσει, χρειάζεται να την μελετήσουμε, να δούμε τα αίτια της και να δώσουμε λύσεις ώστε να μην επαναληφθεί. Μερικοί θεώρησαν το ξέσπασμα των νέων ως ευκαιριακό. Είναι αλήθεια ότι η δολοφονία του Αλέξη ξεσήκωσε την οργή των νέων, και όχι μόνο αυτών. Μάλλον, όμως, ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά σε ένα εύφλεκτο τοπίο.
Η οργή είχε αιτίες αλλά θα μπορούσε να περιοριστεί αν:
- Γίνονταν ξεκάθαρο ότι δεν θα επαναληφθεί η ατιμωρησία των ενόχων, όπως συνέβη σε περίπου 70 περιπτώσεις μέχρι σήμερα.
- Η ηγεσία της αστυνομίας αποδείκνυε ότι επιδιώκει την αποκάλυψη –και όχι συγκάλυψη – της αλήθειας αλλά και παραιτούνταν, αναλαμβάνοντας την πολιτική της ευθύνη.
- Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών αναλάμβανε το δικό της μερίδιο πολιτικής ευθύνης με παραίτησή της.
- Ακούγονταν μια συγνώμη. Και μία δέσμευση ότι δεν θα επαναληφθεί ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ η αφαίρεση της ζωής ενός πολίτη από ένα όργανο της πολιτείας.
- Ο μικρός Αλέξης αναγνωρίζονταν ως θύμα τρομοκρατικής ενέργειας. Ένα εκπαιδευμένο όργανο της πολιτείας τράβηξε όπλο και πυροβόλησε εναντίον άοπλων παιδιών.
- Παραδεχόμασταν με ειλικρίνεια ότι η αστυνομία έχει οργανωθεί και εκπαιδεύεται σε λάθος βάση - αντί να προλαμβάνει τα επεισόδια, μετατρέπεται σε μέρος του προβλήματος, με τραγικές συχνά συνέπειες.
- Ανακοινώνονταν άμεσα αλλαγές στις μεθόδους εκπαίδευσης της αστυνομίας, ώστε να σέβεται τα δικαιώματα των πολιτών και να χρησιμοποιεί τεχνικές αποκλιμάκωσης/πρόληψης μιας αντιπαράθεσης, αποφυγής της βίας.
Μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση – μακροχρόνια κοινωνική, πολιτική και προοπτικών για τους νέους - σε ευκαιρία για αναγέννηση της δημοκρατίας, της πολιτικής και της κοινωνικής οργάνωσης; Ένα θέμα που αναδεικνύει η εξέγερση των νέων είναι η απαίτησή τους να συμμετάσχουν στη διαμόρφωση των εξελίξεων.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θέτουμε για διάλογο 5 προτάσεις, με επιδίωξη να συμμετάσχουν οι νέοι ενεργά στις κοινωνικές εξελίξεις και να μην νοιώθουν, όπως σήμερα, στο περιθώριο:
- Να δώσουμε το λόγο στους νέους. Πολιτεία, κοινωνικοί φορείς, γονείς, κόμματα, εκπαιδευτικό σύστημα, ΜΜΕ να τους ακούσουμε προσεκτικά. Τα παιδιά θέλουν να μιλήσουν, έχουν πολλά να πουν, φάνηκε από τις κινητοποιήσεις, τις καθιστικές διαμαρτυρίες, τα λουλούδια, το συμβολικό ξεγύμνωμα. Απαιτείται δομημένος διάλογος από τα κάτω που θα διαπεράσει όλες τις κοινωνικές λειτουργίες και θα οδηγήσει σε μια δημοκρατική και πολιτική αναγέννηση της χώρας. Δεν γίνεται πλέον αποδεκτό όσοι αποφασίζουν σήμερα για τους όρους ζωής των επόμενων γενεών να μην ζητάνε καν την άποψη των γενεών που θα υποστούν τις συνέπειες των αποφάσεων.
- Να κάνουμε τη δημοκρατία μας πιο συμμετοχική και ψήφος από τα 16. Οι πολίτες -και όχι μόνο οι επαγγελματίες πολιτικοί- πρέπει να λαμβάνουν μέρος στη διαμόρφωση και λήψη των αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή μας. Οι νέοι πρέπει να συμμετάσχουν ουσιαστικά - και ψηφίζοντας από τα 16 - στη διαμόρφωση των συνθηκών ζωής τους. Κουβαλάνε την ευθύνη να επιλέξουν στα 16 το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν αλλά δεν έχουν δικαίωμα να συν-διαμορφώσουν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες στις οποίες θα ζήσουν;
- Να ανοίξουμε πραγματικά το σχολείο στην κοινωνία. Οι συνθήκες απαιτούν να περάσουμε από την «τήρηση του ωρολόγιου προγράμματος» σε μια κοινωνική, δημοκρατική και περιβαλλοντική παιδεία. Αν κύριος στόχος της παιδείας είναι η διαμόρφωση ενημερωμένων και κριτικών πολιτών, το σχολείο πρέπει να μπορεί να συζητάει τα προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες και τους νέους και να επιδιώκει λύσεις, χωρίς τα κόμματα να είναι μέσα στα σχολεία. Με τις εξελίξεις στα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά/κλιματικά θέματα να είναι ραγδαίες, το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται να αποκτήσει γρήγορα αντανακλαστικά και ευελιξία, η γνώση να συνδυάζεται με κριτική στάση, η ομαδικότητα να εξισορροπείται με την ανάπτυξη της προσωπικότητας και των ξεχωριστών ικανοτήτων κάθε παιδιού. Βασικό ζητούμενο πλέον είναι η δυνατότητα των παιδιών να καταλαβαίνουν τι γίνεται σήμερα στον κόσμο και να παρεμβαίνουν με τον δικό τους τρόπο. Προτείνουμε να καθιερωθεί ΤΩΡΑ μια «μέρα ανοικτού στην κοινωνία σχολείου» κάθε εβδομάδα. Την μέρα αυτή, πχ κάθε Τετάρτη, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί θα συζητάνε οργανωμένα, θα συνεργάζονται ισότιμα. Οι μαθητές θα παρουσιάζουν ομαδικές εργασίες για σύγχρονα θέματα αξιοποιώντας τις γνώσεις τους από διάφορα μαθήματα. Θα συζητιόνται τα όνειρα και τα προβλήματα των νέων, θέματα ποιότητα ζωής, προστασίας του περιβάλλοντος και του κλίματος, κοινωνικής υπευθυνότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γνωριμίας και διαλόγου των πολιτισμών, διατροφής, παρεμβάσεων για να γίνει πιο οικολογική η πόλη, η γειτονιά, το σχολείο. Αυτή η εμπειρία μπορεί να γίνει το καλύτερο «μάθημα». Αυτό το πείραμα (ανάλογες εμπειρίες υπάρχουν ήδη σε κάποιες χώρες) μπορεί να οδηγήσει -συγκροτημένα και μετά από αξιολόγηση - σε βαθιές αλλαγές του εκπαιδευτικού μοντέλου αλλά και σε ουσιαστική συμμετοχή των νέων στις κοινωνικές εξελίξεις. Οι μεθοδολογίες και η εμπειρία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, χιλιάδες εκπαιδευτικοί που είναι εξοικειωμένοι με παρόμοιους ρόλους καθώς και η κοινωνία των πολιτών και αξιόπιστες περιβαλλοντικές και κοινωνικές ΜΚΟ μπορούν να στηρίξουν αρχικώς μια παρόμοια «επανάσταση» στην εκπαίδευση.
- Να αντιμετωπίσουμε τη διαφθορά και το πελατειακό σύστημα που ευτυχώς εξοργίζει πλέον τους νέους αλλά και μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Δεν έχουν λόγο να οργιστούν οι νέοι όταν βλέπουν να περνάνε στις τσέπες κολλητών της εκάστοτε εξουσίας δεκάδες εκατομμύρια Ευρώ με παράνομες ή «νόμιμες» διαδικασίες (δομημένα ομόλογα, σκάνδαλο Siemens, Υπόθεση Βατοπεδίου κα) ή να επιδεικνύεται ένας απίστευτος πλουτισμός και καταναλωτισμός από πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες;
- Να προωθήσουμε βαθιές αλλαγές στην πολιτική, στον τρόπο που ασκείται και στις προτεραιότητές της. Να περάσουμε από μια αντίληψη πολιτικής που απλώς διασφαλίζει την αναπαραγωγή της κρίσης σε μια πολιτική αντιπαράθεση που βασίζεται σε διακριτές προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων και τη βελτίωση της ζωής των πολιτών.
Του Νίκου Χρυσόγελου
Μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων
Αν θέλουμε ως κοινωνία και πολιτικές δυνάμεις να αντιμετωπίσουμε – και όχι να κουκουλώσουμε - την κρίση που έχει ξεσπάσει, χρειάζεται να την μελετήσουμε, να δούμε τα αίτια της και να δώσουμε λύσεις ώστε να μην επαναληφθεί. Μερικοί θεώρησαν το ξέσπασμα των νέων ως ευκαιριακό. Είναι αλήθεια ότι η δολοφονία του Αλέξη ξεσήκωσε την οργή των νέων, και όχι μόνο αυτών. Μάλλον, όμως, ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά σε ένα εύφλεκτο τοπίο.
Η οργή είχε αιτίες αλλά θα μπορούσε να περιοριστεί αν:
- Γίνονταν ξεκάθαρο ότι δεν θα επαναληφθεί η ατιμωρησία των ενόχων, όπως συνέβη σε περίπου 70 περιπτώσεις μέχρι σήμερα.
- Η ηγεσία της αστυνομίας αποδείκνυε ότι επιδιώκει την αποκάλυψη –και όχι συγκάλυψη – της αλήθειας αλλά και παραιτούνταν, αναλαμβάνοντας την πολιτική της ευθύνη.
- Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών αναλάμβανε το δικό της μερίδιο πολιτικής ευθύνης με παραίτησή της.
- Ακούγονταν μια συγνώμη. Και μία δέσμευση ότι δεν θα επαναληφθεί ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ η αφαίρεση της ζωής ενός πολίτη από ένα όργανο της πολιτείας.
- Ο μικρός Αλέξης αναγνωρίζονταν ως θύμα τρομοκρατικής ενέργειας. Ένα εκπαιδευμένο όργανο της πολιτείας τράβηξε όπλο και πυροβόλησε εναντίον άοπλων παιδιών.
- Παραδεχόμασταν με ειλικρίνεια ότι η αστυνομία έχει οργανωθεί και εκπαιδεύεται σε λάθος βάση - αντί να προλαμβάνει τα επεισόδια, μετατρέπεται σε μέρος του προβλήματος, με τραγικές συχνά συνέπειες.
- Ανακοινώνονταν άμεσα αλλαγές στις μεθόδους εκπαίδευσης της αστυνομίας, ώστε να σέβεται τα δικαιώματα των πολιτών και να χρησιμοποιεί τεχνικές αποκλιμάκωσης/πρόληψης μιας αντιπαράθεσης, αποφυγής της βίας.
Μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση – μακροχρόνια κοινωνική, πολιτική και προοπτικών για τους νέους - σε ευκαιρία για αναγέννηση της δημοκρατίας, της πολιτικής και της κοινωνικής οργάνωσης; Ένα θέμα που αναδεικνύει η εξέγερση των νέων είναι η απαίτησή τους να συμμετάσχουν στη διαμόρφωση των εξελίξεων.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θέτουμε για διάλογο 5 προτάσεις, με επιδίωξη να συμμετάσχουν οι νέοι ενεργά στις κοινωνικές εξελίξεις και να μην νοιώθουν, όπως σήμερα, στο περιθώριο:
- Να δώσουμε το λόγο στους νέους. Πολιτεία, κοινωνικοί φορείς, γονείς, κόμματα, εκπαιδευτικό σύστημα, ΜΜΕ να τους ακούσουμε προσεκτικά. Τα παιδιά θέλουν να μιλήσουν, έχουν πολλά να πουν, φάνηκε από τις κινητοποιήσεις, τις καθιστικές διαμαρτυρίες, τα λουλούδια, το συμβολικό ξεγύμνωμα. Απαιτείται δομημένος διάλογος από τα κάτω που θα διαπεράσει όλες τις κοινωνικές λειτουργίες και θα οδηγήσει σε μια δημοκρατική και πολιτική αναγέννηση της χώρας. Δεν γίνεται πλέον αποδεκτό όσοι αποφασίζουν σήμερα για τους όρους ζωής των επόμενων γενεών να μην ζητάνε καν την άποψη των γενεών που θα υποστούν τις συνέπειες των αποφάσεων.
- Να κάνουμε τη δημοκρατία μας πιο συμμετοχική και ψήφος από τα 16. Οι πολίτες -και όχι μόνο οι επαγγελματίες πολιτικοί- πρέπει να λαμβάνουν μέρος στη διαμόρφωση και λήψη των αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή μας. Οι νέοι πρέπει να συμμετάσχουν ουσιαστικά - και ψηφίζοντας από τα 16 - στη διαμόρφωση των συνθηκών ζωής τους. Κουβαλάνε την ευθύνη να επιλέξουν στα 16 το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν αλλά δεν έχουν δικαίωμα να συν-διαμορφώσουν τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες στις οποίες θα ζήσουν;
- Να ανοίξουμε πραγματικά το σχολείο στην κοινωνία. Οι συνθήκες απαιτούν να περάσουμε από την «τήρηση του ωρολόγιου προγράμματος» σε μια κοινωνική, δημοκρατική και περιβαλλοντική παιδεία. Αν κύριος στόχος της παιδείας είναι η διαμόρφωση ενημερωμένων και κριτικών πολιτών, το σχολείο πρέπει να μπορεί να συζητάει τα προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες και τους νέους και να επιδιώκει λύσεις, χωρίς τα κόμματα να είναι μέσα στα σχολεία. Με τις εξελίξεις στα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά/κλιματικά θέματα να είναι ραγδαίες, το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζεται να αποκτήσει γρήγορα αντανακλαστικά και ευελιξία, η γνώση να συνδυάζεται με κριτική στάση, η ομαδικότητα να εξισορροπείται με την ανάπτυξη της προσωπικότητας και των ξεχωριστών ικανοτήτων κάθε παιδιού. Βασικό ζητούμενο πλέον είναι η δυνατότητα των παιδιών να καταλαβαίνουν τι γίνεται σήμερα στον κόσμο και να παρεμβαίνουν με τον δικό τους τρόπο. Προτείνουμε να καθιερωθεί ΤΩΡΑ μια «μέρα ανοικτού στην κοινωνία σχολείου» κάθε εβδομάδα. Την μέρα αυτή, πχ κάθε Τετάρτη, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί θα συζητάνε οργανωμένα, θα συνεργάζονται ισότιμα. Οι μαθητές θα παρουσιάζουν ομαδικές εργασίες για σύγχρονα θέματα αξιοποιώντας τις γνώσεις τους από διάφορα μαθήματα. Θα συζητιόνται τα όνειρα και τα προβλήματα των νέων, θέματα ποιότητα ζωής, προστασίας του περιβάλλοντος και του κλίματος, κοινωνικής υπευθυνότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γνωριμίας και διαλόγου των πολιτισμών, διατροφής, παρεμβάσεων για να γίνει πιο οικολογική η πόλη, η γειτονιά, το σχολείο. Αυτή η εμπειρία μπορεί να γίνει το καλύτερο «μάθημα». Αυτό το πείραμα (ανάλογες εμπειρίες υπάρχουν ήδη σε κάποιες χώρες) μπορεί να οδηγήσει -συγκροτημένα και μετά από αξιολόγηση - σε βαθιές αλλαγές του εκπαιδευτικού μοντέλου αλλά και σε ουσιαστική συμμετοχή των νέων στις κοινωνικές εξελίξεις. Οι μεθοδολογίες και η εμπειρία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, χιλιάδες εκπαιδευτικοί που είναι εξοικειωμένοι με παρόμοιους ρόλους καθώς και η κοινωνία των πολιτών και αξιόπιστες περιβαλλοντικές και κοινωνικές ΜΚΟ μπορούν να στηρίξουν αρχικώς μια παρόμοια «επανάσταση» στην εκπαίδευση.
- Να αντιμετωπίσουμε τη διαφθορά και το πελατειακό σύστημα που ευτυχώς εξοργίζει πλέον τους νέους αλλά και μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Δεν έχουν λόγο να οργιστούν οι νέοι όταν βλέπουν να περνάνε στις τσέπες κολλητών της εκάστοτε εξουσίας δεκάδες εκατομμύρια Ευρώ με παράνομες ή «νόμιμες» διαδικασίες (δομημένα ομόλογα, σκάνδαλο Siemens, Υπόθεση Βατοπεδίου κα) ή να επιδεικνύεται ένας απίστευτος πλουτισμός και καταναλωτισμός από πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες;
- Να προωθήσουμε βαθιές αλλαγές στην πολιτική, στον τρόπο που ασκείται και στις προτεραιότητές της. Να περάσουμε από μια αντίληψη πολιτικής που απλώς διασφαλίζει την αναπαραγωγή της κρίσης σε μια πολιτική αντιπαράθεση που βασίζεται σε διακριτές προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων και τη βελτίωση της ζωής των πολιτών.
Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2008
Πολιτικές λύσεις για έξοδο από την κρίση
Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητάμε να αναλάβει η κυβέρνηση την πολιτική ευθύνη για την κρίση. Ταυτόχρονα, επιδιώκουμε να προωθήσουμε πολιτικές προτάσεις και διάλογο για έξοδο από την κρίση. Δεν μπορούμε να περιμένουμε παθητικά την κλιμάκωση της κρίσης, χρειαζόμαστε πολιτικές λύσεις και αλλαγή.
Η τραγική δολοφονία του 15χρονου Αλέξη μας έχει συγκλονίσει. Ταυτιζόμαστε με τους μαθητές που πολιορκούν τα αστυνομικά τμήματα, που ξεγυμνώνονται στη ΓΑΔΑ και μοιράζουν λουλούδια, που αντιδρούν με αυθόρμητο και ευφάνταστο τρόπο και απαιτούν να τιμωρηθούν επιτέλους οι ένοχοι: πολιτική και αστυνομική ηγεσία, δολοφόνοι του παιδιού.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι κατανοούν την οργή των νέων ανθρώπων που νοιώθουν όλο και περισσότερο ότι χάνεται η ελπίδα για μια ζωή με νόημα και ποιότητα…Παράλληλα, όμως, είναι χρέος όλων μας να αναζητήσουμε με νηφαλιότητα τους τρόπους που θα διασφαλίσουν ότι δε θα ξανασυμβεί ποτέ τέτοιος θάνατος, ότι δε θα ανατροφοδοτείται με πράξεις αντεκδίκησης – και μάλιστα τυφλές- ο αδιέξοδος δρόμος της βίας. Και να μετατρέψουμε τα αισθήματα οργής σε ένα κίνημα για πολιτικές και θεσμικές αλλαγές, για ανατροπή της κουλτούρας της βίας και για ενδυνάμωση της δημοκρατίας και της δημοκρατικής κουλτούρας.
1. Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητάμε την παραίτηση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης καθώς και της ηγεσίας της αστυνομίας. Δεν είναι θέμα προσωπικό αλλά πολιτικό. Οι εξοργιστικοί χειρισμοί της κυβέρνησης έχουν δημιουργήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Αν δεν καταλαβαίνει η κυβέρνηση από μόνη της ότι η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης είναι προϋπόθεση για να καταλαγιάσει η οργή, χρειάζεται η κοινωνία να της το υπενθυμίσει με αποφασιστικό αλλά μη βίαιο τρόπο.
2. Η τιμωρία του αστυνομικού που σκότωσε τον Αλέξη πρέπει να είναι άμεση. Η ατιμωρησία σε πάνω από 70 περιστατικά δολοφονίας μεταναστών, παιδιών, συντρόφων αστυνομικών τα τελευταία χρόνια -ο Μελίστας που δολοφόνησε τον Καλτεζά, βγήκε τελικά μετά από 8 μήνες φυλακή- οδηγεί σε παρόμοιες καταστάσεις. Η ατιμωρησία είναι μια μάστιγα που ροκανίζει όλους τους θεσμούς για χρόνια τώρα στην χώρα μας: η ατιμωρησία των εμπλεκομένων στα σκάνδαλα οξύνει την κοινωνική κρίση.
3. Το κλίμα οργής φούντωνε καιρό τώρα μαζί με τα συνεχή σκάνδαλα, την περιθωριοποίηση των προβλημάτων της νεολαίας και της παιδείας, όπως και την έλλειψη σοβαρού λόγου για την οικονομική και οικολογική κρίση. Σε αυτό το εύφλεκτο κλίμα, η δολοφονία του Αλέξη ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά. Αντί να οδηγήσει σε αυτοκριτική και να αποτελέσει την αρχή για μια νέα πολιτική που θα αντιμετωπίζει τα γενικευμένα προβλήματα (οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά), η όλη στάση της κυβέρνησης συνεχίζει να ρίχνει λάδι στη φωτιά, που τώρα γίνεται όλο και πιο ανεξέλεγκτη.
4. Ο όλος χειρισμός της δολοφονίας του Αλέξη θυμίζει πολύ τους κυβερνητικούς χειρισμούς σε σχέση με τις πυρκαγιές στα δάση το καλοκαίρι 2007. Με περισσό θράσος η Κυβερνητική Επιτροπή φαίνεται να επιλέγει μια παρόμοια στρατηγική ΚΑΙ για τη σημερινή κρίση.
5. Όσα συμβαίνουν σήμερα αφορούν την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας, μια και έχει πληγωθεί -όχι μόνο από τη σφαίρα του αστυνομικού αλλά και από την στάση της κυβέρνησης- η ίδια η δημοκρατία. Η κρίση έχει προχωρήσει βαθύτερα, αφορά στις αξίες μιας κοινωνίας που δεν διασφαλίζει ότι τα παιδιά της θα ζήσουν σε ένα καλύτερο περιβάλλον, ούτε καν εξασφαλίζει ότι θα επιβιώσουν αν έρθουν αντιμέτωπα με ένα ανεξέλεγκτο «όργανο της τάξης». Μια ουσιαστική πρωτοβουλία διαλόγου και αυτοκριτικής της πολιτικής ηγεσίας είναι ΜΙΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ κίνηση που μπορεί να εκτονώσει την κοινωνική ένταση που έχει προκληθεί.
6. Η ρίζα του κακού σχετικά με τη δολοφονία του Αλέξη βρίσκεται στις ίδιες τις αξίες και την κουλτούρα που, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, καλλιεργείται στο εσωτερικό της ΕΛ.ΑΣ. με τη στρατιωτική δομή κι εκπαίδευση. Πρέπει να διασφαλισθεί ότι η αστυνομία θα σέβεται τη ζωή των πολιτών, θα προλαμβάνει αντί να πυροδοτεί την ένταση και τις συγκρούσεις, θα χρησιμοποιεί μεθόδους αυτοσυγκράτησης, τεχνικές μη βίαιης επίλυσης κρίσεων και συγκρούσεων και μη χρήσης των όπλων. Οι αστυνομικοί δεν πρέπει να οπλοφορούν χωρίς λόγο.
7. Τώρα πρέπει να δοθεί ο λόγος στους νέους. Μέσα στα σχολεία και τα πανεπιστήμια ακόμα και στα ΜΜΕ πρέπει να μιλήσουν τα παιδιά για το πώς νοιώθουν, πως βλέπουν τη ζωή και το μέλλον τους, τι θέλουν να αλλάξουν, πώς θα γίνει το σχολείο χώρος δημιουργίας και η εκπαίδευση δημιουργική. Η οργή μέσα από ένα δομημένο διάλογο μπορεί να μετατραπεί σε δημιουργική δύναμη αλλαγής της κοινωνίας, της πολιτικής ζωής και της καθημερινότητας. Είναι ευθύνη όλων μας να εξελίξουμε μέσα από το διάλογο και τη συμμετοχή των νέων την ίδια τη δημοκρατία μας που βρίσκεται σε κρίση. Οι νέοι φωνάζουν: ΑΚΟΥΣΤΕ ΜΑΣ. Εμείς θα τους ακούσουμε;
Η Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων
Η τραγική δολοφονία του 15χρονου Αλέξη μας έχει συγκλονίσει. Ταυτιζόμαστε με τους μαθητές που πολιορκούν τα αστυνομικά τμήματα, που ξεγυμνώνονται στη ΓΑΔΑ και μοιράζουν λουλούδια, που αντιδρούν με αυθόρμητο και ευφάνταστο τρόπο και απαιτούν να τιμωρηθούν επιτέλους οι ένοχοι: πολιτική και αστυνομική ηγεσία, δολοφόνοι του παιδιού.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι κατανοούν την οργή των νέων ανθρώπων που νοιώθουν όλο και περισσότερο ότι χάνεται η ελπίδα για μια ζωή με νόημα και ποιότητα…Παράλληλα, όμως, είναι χρέος όλων μας να αναζητήσουμε με νηφαλιότητα τους τρόπους που θα διασφαλίσουν ότι δε θα ξανασυμβεί ποτέ τέτοιος θάνατος, ότι δε θα ανατροφοδοτείται με πράξεις αντεκδίκησης – και μάλιστα τυφλές- ο αδιέξοδος δρόμος της βίας. Και να μετατρέψουμε τα αισθήματα οργής σε ένα κίνημα για πολιτικές και θεσμικές αλλαγές, για ανατροπή της κουλτούρας της βίας και για ενδυνάμωση της δημοκρατίας και της δημοκρατικής κουλτούρας.
1. Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητάμε την παραίτηση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης καθώς και της ηγεσίας της αστυνομίας. Δεν είναι θέμα προσωπικό αλλά πολιτικό. Οι εξοργιστικοί χειρισμοί της κυβέρνησης έχουν δημιουργήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Αν δεν καταλαβαίνει η κυβέρνηση από μόνη της ότι η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης είναι προϋπόθεση για να καταλαγιάσει η οργή, χρειάζεται η κοινωνία να της το υπενθυμίσει με αποφασιστικό αλλά μη βίαιο τρόπο.
2. Η τιμωρία του αστυνομικού που σκότωσε τον Αλέξη πρέπει να είναι άμεση. Η ατιμωρησία σε πάνω από 70 περιστατικά δολοφονίας μεταναστών, παιδιών, συντρόφων αστυνομικών τα τελευταία χρόνια -ο Μελίστας που δολοφόνησε τον Καλτεζά, βγήκε τελικά μετά από 8 μήνες φυλακή- οδηγεί σε παρόμοιες καταστάσεις. Η ατιμωρησία είναι μια μάστιγα που ροκανίζει όλους τους θεσμούς για χρόνια τώρα στην χώρα μας: η ατιμωρησία των εμπλεκομένων στα σκάνδαλα οξύνει την κοινωνική κρίση.
3. Το κλίμα οργής φούντωνε καιρό τώρα μαζί με τα συνεχή σκάνδαλα, την περιθωριοποίηση των προβλημάτων της νεολαίας και της παιδείας, όπως και την έλλειψη σοβαρού λόγου για την οικονομική και οικολογική κρίση. Σε αυτό το εύφλεκτο κλίμα, η δολοφονία του Αλέξη ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά. Αντί να οδηγήσει σε αυτοκριτική και να αποτελέσει την αρχή για μια νέα πολιτική που θα αντιμετωπίζει τα γενικευμένα προβλήματα (οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά), η όλη στάση της κυβέρνησης συνεχίζει να ρίχνει λάδι στη φωτιά, που τώρα γίνεται όλο και πιο ανεξέλεγκτη.
4. Ο όλος χειρισμός της δολοφονίας του Αλέξη θυμίζει πολύ τους κυβερνητικούς χειρισμούς σε σχέση με τις πυρκαγιές στα δάση το καλοκαίρι 2007. Με περισσό θράσος η Κυβερνητική Επιτροπή φαίνεται να επιλέγει μια παρόμοια στρατηγική ΚΑΙ για τη σημερινή κρίση.
5. Όσα συμβαίνουν σήμερα αφορούν την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας μας, μια και έχει πληγωθεί -όχι μόνο από τη σφαίρα του αστυνομικού αλλά και από την στάση της κυβέρνησης- η ίδια η δημοκρατία. Η κρίση έχει προχωρήσει βαθύτερα, αφορά στις αξίες μιας κοινωνίας που δεν διασφαλίζει ότι τα παιδιά της θα ζήσουν σε ένα καλύτερο περιβάλλον, ούτε καν εξασφαλίζει ότι θα επιβιώσουν αν έρθουν αντιμέτωπα με ένα ανεξέλεγκτο «όργανο της τάξης». Μια ουσιαστική πρωτοβουλία διαλόγου και αυτοκριτικής της πολιτικής ηγεσίας είναι ΜΙΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ κίνηση που μπορεί να εκτονώσει την κοινωνική ένταση που έχει προκληθεί.
6. Η ρίζα του κακού σχετικά με τη δολοφονία του Αλέξη βρίσκεται στις ίδιες τις αξίες και την κουλτούρα που, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων, καλλιεργείται στο εσωτερικό της ΕΛ.ΑΣ. με τη στρατιωτική δομή κι εκπαίδευση. Πρέπει να διασφαλισθεί ότι η αστυνομία θα σέβεται τη ζωή των πολιτών, θα προλαμβάνει αντί να πυροδοτεί την ένταση και τις συγκρούσεις, θα χρησιμοποιεί μεθόδους αυτοσυγκράτησης, τεχνικές μη βίαιης επίλυσης κρίσεων και συγκρούσεων και μη χρήσης των όπλων. Οι αστυνομικοί δεν πρέπει να οπλοφορούν χωρίς λόγο.
7. Τώρα πρέπει να δοθεί ο λόγος στους νέους. Μέσα στα σχολεία και τα πανεπιστήμια ακόμα και στα ΜΜΕ πρέπει να μιλήσουν τα παιδιά για το πώς νοιώθουν, πως βλέπουν τη ζωή και το μέλλον τους, τι θέλουν να αλλάξουν, πώς θα γίνει το σχολείο χώρος δημιουργίας και η εκπαίδευση δημιουργική. Η οργή μέσα από ένα δομημένο διάλογο μπορεί να μετατραπεί σε δημιουργική δύναμη αλλαγής της κοινωνίας, της πολιτικής ζωής και της καθημερινότητας. Είναι ευθύνη όλων μας να εξελίξουμε μέσα από το διάλογο και τη συμμετοχή των νέων την ίδια τη δημοκρατία μας που βρίσκεται σε κρίση. Οι νέοι φωνάζουν: ΑΚΟΥΣΤΕ ΜΑΣ. Εμείς θα τους ακούσουμε;
Η Γραμματεία των Οικολόγων Πράσινων
Για τα παιδιά μας, από τα παιδιά μας
ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΟΥ ΜΟΙΡΑΖΟΤΑΝ ΣΤΗΝ ΚΗΔΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ
ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ!
ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΑΣ
Δεν είμαστε τρομοκράτες, "κουκουλοφόροι", "γνωστοί-άγνωστοι"
ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ!
Αυτοί, οι γνωστοί-άγνωστοι....
Κάνουμε όνειρα -μη σκοτώνετε τα όνειρά μας!
Έχουμε ορμή - μη σταματάτε την ορμή μας.
ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ!
Κάποτε ήσασταν νέοι κι εσείς.
Τώρα κυνηγάτε το χρήμα, νοιάζεστε μόνο
για τη "βιτρίνα", παχύνατε, καραφλιάσατε,
ΞΕΧΑΣΑΤΕ!
Περιμέναμε να μας υποστηρίξετε,
Περιμέναμε να ενδιαφερθείτε,
να μας κάνετε μια φορά κι εσείς περήφανους.
ΜΑΤΑΙΑ!
Ζείτε ψεύτικες ζωές, έχετε σκύψει το κεφάλι,
έχετε κατεβάσει τα παντελόνια και περιμένετε
τη μέρα που θα πεθάνετε.
Δε φαντάζεστε, δεν ερωτεύεστε
δεν δημιουργείτε!
Μόνο πουλάτε κι αγοράζετε.
ΥΛΗ ΠΑΝΤΟΥ
ΑΓΑΠΗ ΠΟΥΘΕΝΑ – ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΟΥΘΕΝΑ
Που είναι οι γονείς; Που είναι οι καλλιτέχνες;
Γιατί δε βγαίνουν έξω να μας προστατέψουν;
ΜΑΣ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ!
ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΑΣ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Υ.Γ.: Μη μας ρίχνετε άλλα δακρυγόνα
ΕΜΕΙΣ
κλαίμε κι από μόνοι μας.
ΘΕΛΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΟΣΜΟ!
ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΑΣ
Δεν είμαστε τρομοκράτες, "κουκουλοφόροι", "γνωστοί-άγνωστοι"
ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ!
Αυτοί, οι γνωστοί-άγνωστοι....
Κάνουμε όνειρα -μη σκοτώνετε τα όνειρά μας!
Έχουμε ορμή - μη σταματάτε την ορμή μας.
ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ!
Κάποτε ήσασταν νέοι κι εσείς.
Τώρα κυνηγάτε το χρήμα, νοιάζεστε μόνο
για τη "βιτρίνα", παχύνατε, καραφλιάσατε,
ΞΕΧΑΣΑΤΕ!
Περιμέναμε να μας υποστηρίξετε,
Περιμέναμε να ενδιαφερθείτε,
να μας κάνετε μια φορά κι εσείς περήφανους.
ΜΑΤΑΙΑ!
Ζείτε ψεύτικες ζωές, έχετε σκύψει το κεφάλι,
έχετε κατεβάσει τα παντελόνια και περιμένετε
τη μέρα που θα πεθάνετε.
Δε φαντάζεστε, δεν ερωτεύεστε
δεν δημιουργείτε!
Μόνο πουλάτε κι αγοράζετε.
ΥΛΗ ΠΑΝΤΟΥ
ΑΓΑΠΗ ΠΟΥΘΕΝΑ – ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΟΥΘΕΝΑ
Που είναι οι γονείς; Που είναι οι καλλιτέχνες;
Γιατί δε βγαίνουν έξω να μας προστατέψουν;
ΜΑΣ ΣΚΟΤΩΝΟΥΝ!
ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΑΣ
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Υ.Γ.: Μη μας ρίχνετε άλλα δακρυγόνα
ΕΜΕΙΣ
κλαίμε κι από μόνοι μας.
Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2008
Αλλάζουμε πολιτική, αλάζουμε κι εμείς (και ως κόμμα)
Του Νίκου Χρυσόγελου
Μέλους της Γραμματείας των ΟΠ
Η συμμετοχή μας στις εκλογές και η εκλογή βουλευτών των Οικολόγων Πράσινων στη Βουλή και στην Ευρωβουλή – για πρώτη φορά εφικτή - δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο για την αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού, την αλλαγή πολιτικών και την υιοθέτηση λύσεων για τα μεγάλα αλλά και τα «μικρά» προβλήματα. Εφόσον πράγματι πετύχουμε την εκλογή βουλευτών και ευρωβουλευτών θα έχουμε εξασφαλίσει κατ’ αρχή την υποστήριξη σημαντικού ποσοστού της ελληνικής κοινωνίας για τις βαθιές αλλαγές στις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές, πολύ μεγαλύτερου σε σχέση με αυτό που θα μας έχει ψηφίσει, όπως εξάλλου δείχνουν και οι ποιοτικές αναλύσεις των δημοσκοπήσεων.
Η πολιτική μας είναι ρεαλιστική αλλά ταυτόχρονα στηρίζεται και σε ένα όραμα για μια κοινωνία οικολογική, ειρηνική, συμφιλιωμένη με το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και τις άλλες κοινωνίες, που σέβεται από θέση αρχής τα ανθρώπινα δικαιώματα και εξαλείφει τις διακρίσεις, που αναπτύσσει συμμετοχικές μορφές δημοκρατίας, που καλλιεργεί τον πολιτισμικό πλούτο, που αποφεύγει να σπαταλάει ανθρώπους, οικοσυστήματα, φυσικούς πόρους.
Ασκούμε μια ασυμβίβαστη κριτική όχι με μεγάλα λόγια και επιθετικότητα αλλά στη βάση αξιών και επιχειρημάτων, με στόχο να εξασφαλίζουμε, μέσα από διάλογο, συναινέσεις μεγάλων ποσοστών του πληθυσμού για τις απαραίτητες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, γιατί αυτές θα είναι η εναλλακτική λύση και θα είναι προτάσεις διεξόδου απέναντι στα σημερινά αδιέξοδα.
Η πολιτική μας επιδιώκει ΚΟΙΝΕΣ λύσεις τόσο για τη βαθιά οικολογική και κλιματική κρίση όσο και για την οικονομική κρίση (Πράσινη Λύση στην Κρίση), λύσεις που είναι συνεκτικές και αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα τις δύο αυτές μεγάλες αποτυχίες των κομματικών μηχανισμών αλλά και των δύο πολιτικο-κοινωνικών συστημάτων που απέτυχαν, του «κρατικού-σοβιετικού μοντέλου» και του «καπιταλισμού της ανεξέλεγκτης αγοράς και της κατανάλωσης» που θα ρύθμιζε από μόνη της τα πάντα.
Η πολιτική μας δεν λέει μόνο τι πρέπει να κάνουν οι άλλοι αλλά ενθαρρύνει και τις αλλαγές που πρέπει να κάνουμε και εμείς, ως πολίτες, που αναλαμβάνουμε το ποσοστό ευθύνης που μας αναλογεί. Σύνθημα και πρακτική μας είναι Αλλάζουμε πολιτικές, Αλλάζουμε και εμείς.
Επιδιώκουμε πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές στη χώρα μας, γνωρίζοντας ότι πρέπει να βελτιώσουμε και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, χωρίς να αγνοούμε παράλληλα ότι στη σημερινή εποχή αν δεν στηρίξουμε και βελτιώσουμε το κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι θα πέσει να μας πλακώσει. Δεν αγνοούμε ότι η Ευρώπη που είναι μπροστά μας δεν είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να υπάρχει, δεν είναι το όνειρο μας, αλλά σίγουρα είναι ένα καλό οικοδόμημα που μπορούμε να το κάνουμε πιο οικολογικό, δημοκρατικό, ανοικτό στους πολιτισμούς, πλουραλιστικό, με περισσότερα χρώματα, σίγουρο καταφύγιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, παράδειγμα για να γίνει πιο οικολογική, κοινωνικά υπεύθυνη και ανθρώπινη όλη η ευρύτερη γειτονιά. Ξεκινάμε από το επίπεδο της Ευρώπης για να βοηθήσουμε τον πλανήτη καθώς και τις υπόλοιπες κοινότητες των ανθρώπων και των άλλων ειδών-συγκατοίκων μας.
Μπορούμε και πρέπει να συζητάμε για το μέλλον και το περίγραμμα ενός νέου πολιτικο-κοινωνικού συστήματος που θα πάρει τα θετικά από τα συστήματα που έχουν καταρρεύσει αλλά θα αποφύγει τα αρνητικά και τα λάθη τους. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να δρούμε άμεσα, να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για να ζούνε οι άνθρωποι καλύτερα στο σήμερα, να προστατεύσουμε το κλίμα πριν να είναι αργά, να διασφαλίσουμε ότι δεν θα έχουμε εξαντλήσει τον πλανήτη και δεν θα τον έχουμε καταναλώσει αφαιρώντας από τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας το δικαίωμα σε ένα βιώσιμο μέλλον. Πρέπει σήμερα να συμβάλλουμε και εμείς στη δημιουργία σε πλανητικό, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο θεσμών διαφάνειας, δημοκρατικού και κοινωνικού ελέγχου, και ρυθμίσεων που θα ελέγξουν την οικονομία που στηρίζεται στην κατανάλωση ανθρώπων και οικοσυστημάτων, στις φούσκες, στο πετρέλαιο και στις διακρίσεις, καθώς και να δώσουμε ώθηση στη στροφή των οικονομικών δραστηριοτήτων προς πράσινες, κοινωνικά υπεύθυνες κατευθύνσεις. Ξέρουμε ότι είμαστε πλέον στο 12 και πέντε, δεν πρέπει και δεν μπορούμε να χάσουμε έστω και ένα λεπτό ακόμα.
Η επιρροή των Οικολόγων Πράσινων αυξάνει στην κοινωνία, και αυτό δεν είναι αποτέλεσμα μιας τυχαίας εξέλιξης ή μόνο συνέπεια της κρίσης. Ενάμιση χρόνο πριν έμοιαζε επιστημονική φαντασία ότι θα μπορούσαμε να συζητάμε σήμερα για το ποιοι και ποιες θα βγουν ευρωβουλευτές από τους ΟΠ. Για πρώτη φορά φαίνεται να έχουμε στην Ελλάδα τη δυνατότητα να αλλάξουμε την κεντρική πολιτική σκηνή, να επηρεάσουμε την εξέλιξη της κοινωνίας και να προωθήσουμε στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης τις πράσινες προτάσεις. Αυτό οφείλεται στις σημαντικές αλλαγές στο επίπεδο αξιών που έχουν συντελεστεί στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων ανθρώπων, αλλά και σε άλλες κοινωνικές ομάδες, στο σαφές πολιτικό στίγμα των Οικολόγων Πράσινων, στη συστηματική παρέμβαση πολύ περισσότερων ανθρώπων σε σχέση ακόμα και με το πρόσφατο παρελθόν και στην πολιτική και οργανωτική ανάπτυξή μας που γίνεται με κάπως σχεδιασμένο τρόπο.
Για πρώτη φορά διεμβολίζουμε τα κομματική τείχη, κοινωνικές ομάδες στρέφονται προς εμάς, σε βαθμό ώστε να μας επιτρέπει να ξεπεράσουμε το όριο του 3% όχι μόνο για τις ευρωεκλογές αλλά και για τις εθνικές εκλογές, σύμφωνα τουλάχιστον με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις των τελευταίων 5 μηνών. Αυτό, όμως, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά δημιουργείται - μέσα και από την πολιτική μας παρέμβαση- ένα τόσο ευνοϊκό κλίμα στην κοινωνία για να προωθηθούν οι πράσινες πολιτικές, να δημιουργηθούν ευρύτερες πλειοψηφίες σε επιμέρους θέματα, να επηρεάσουμε τις κομματικές προτεραιότητες, να πετύχουμε λύσεις προβλημάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τώρα, τουλάχιστον στα λόγια, όλα τα κόμματα μιλάνε για οικολογία και πράσινη οικονομία, ακόμα και αν στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για πράσινα άλογα, κούφιες λέξεις.
Αν και πολύ περισσότερα πρέπει να γίνουν, σήμερα, προχωράμε συλλογικά σε μια σωστή κατεύθυνση με στόχους:
- τη βελτίωση της εσωτερικής δημοκρατικής λειτουργίας σε όλα τα επίπεδα. Επενδύουμε στη μείωση του χάσματος πληροφόρησης και αναπτύσσουμε την πρωτοβουλία των μελών, ώστε να μη δημιουργούνται πολλαπλές ταχύτητας ως αποτέλεσμα δημοκρατικών ελλειμμάτων,
- τη διαμόρφωση μιας συνεκτικής πολιτικής πρότασης, μέσα από κατά βάση συναινετικές διαδικασίες, που διατηρεί και το ριζοσπαστισμό της και το ρεαλισμό των αλλαγών,
- την ενεργοποίηση πολλαπλάσιων μελών που διαμορφώνουν τις πολιτικές, εκλέγονται στα αντιπροσωπευτικά μας όργανα, δείχνουν προς τα έξω μια συλλογική ταυτότητα των ΟΠ που αποτελείται, όμως, και από ξεχωριστούς, ενεργούς, πολίτες, όχι από μια άμορφη κομματική μάζα,
- την ανάπτυξη τόσο των θεματικών ομάδων που παράγουν πολιτική όσο και των τοπικών πολιτικών κινήσεων που παρεμβαίνουν πολιτικά και τοπικά, καθώς και την μεταξύ τους στενή συνεργασία για συνεχή παρέμβαση στο πολιτικό πεδίο και αλληλοτροφοδότηση,
- την πολιτική και αποτελεσματική πολιτική και συντονιστική λειτουργία των εκλεγμένων οργάνων (Πανελλαδικό Συμβούλιο, Γραμματεία, συντονιστές κα), στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας με όλες τις δομές μας και τα μέλη των ΟΠ.
Η επιρροή μας οφείλεται τόσο στις θέσεις μας, όσο, όμως, και στο γεγονός ότι είμαστε ένα δημοκρατικό κόμμα, όπου, ακόμα και αν πολλές φορές ξεπερνιέται το όριο και οι κανόνες καλής συμπεριφοράς. Ο καθένας και η κάθε μία μπορεί να ασκεί κριτική στα εκλεγμένα και αντιπροσωπευτικά όργανα, να εκφράζει την προσωπική του/της άποψη και αυτή να πηγαίνει στα μέλη, να συμμετέχει στη διαμόρφωση των πολιτικών θέσεων, να αναπτύσσει προβληματισμούς και αυτοί να διαχέονται σε όλα τα επίπεδα οργάνωσής μας, να μην παγιδεύεται σε στεγανά. Για πρώτη φορά τα νέα μέλη μπορούν να συμμετέχουν ενεργά και ισότιμα στη διαμόρφωση πολιτικών, να εκπροσωπούνται στα κεντρικά όργανα, να συνεδριάζουν και να λαμβάνουν αποφάσεις όχι μόνο αυτοί που είναι στην Αθήνα (ή έστω στη Θεσσαλονίκη) αλλά σε όποιο σημείο της χώρας (αξιοποιώντας και τη σύγχρονη τεχνολογία). Τα πολιτικά όργανα (ΠΣ και Γραμματεία) λειτουργούν και λαμβάνουν αποφάσεις.
Είμαστε πια ένα νέο πολιτικό κόμμα, που παρά τις αδυναμίες και τα προβλήματα, που είναι υπαρκτά, ενδυναμώνουμε, προκαλούμε αλλαγές – έστω και σε περιορισμένο επίπεδο ακόμα, γεννάμε ξανά ελπίδα σε απογοητευμένους, κριτικούς πολίτες. Μπορούμε να προκαλέσουμε την αλλαγή.
Μέλους της Γραμματείας των ΟΠ
Η συμμετοχή μας στις εκλογές και η εκλογή βουλευτών των Οικολόγων Πράσινων στη Βουλή και στην Ευρωβουλή – για πρώτη φορά εφικτή - δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο για την αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού, την αλλαγή πολιτικών και την υιοθέτηση λύσεων για τα μεγάλα αλλά και τα «μικρά» προβλήματα. Εφόσον πράγματι πετύχουμε την εκλογή βουλευτών και ευρωβουλευτών θα έχουμε εξασφαλίσει κατ’ αρχή την υποστήριξη σημαντικού ποσοστού της ελληνικής κοινωνίας για τις βαθιές αλλαγές στις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές, πολύ μεγαλύτερου σε σχέση με αυτό που θα μας έχει ψηφίσει, όπως εξάλλου δείχνουν και οι ποιοτικές αναλύσεις των δημοσκοπήσεων.
Η πολιτική μας είναι ρεαλιστική αλλά ταυτόχρονα στηρίζεται και σε ένα όραμα για μια κοινωνία οικολογική, ειρηνική, συμφιλιωμένη με το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον και τις άλλες κοινωνίες, που σέβεται από θέση αρχής τα ανθρώπινα δικαιώματα και εξαλείφει τις διακρίσεις, που αναπτύσσει συμμετοχικές μορφές δημοκρατίας, που καλλιεργεί τον πολιτισμικό πλούτο, που αποφεύγει να σπαταλάει ανθρώπους, οικοσυστήματα, φυσικούς πόρους.
Ασκούμε μια ασυμβίβαστη κριτική όχι με μεγάλα λόγια και επιθετικότητα αλλά στη βάση αξιών και επιχειρημάτων, με στόχο να εξασφαλίζουμε, μέσα από διάλογο, συναινέσεις μεγάλων ποσοστών του πληθυσμού για τις απαραίτητες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, γιατί αυτές θα είναι η εναλλακτική λύση και θα είναι προτάσεις διεξόδου απέναντι στα σημερινά αδιέξοδα.
Η πολιτική μας επιδιώκει ΚΟΙΝΕΣ λύσεις τόσο για τη βαθιά οικολογική και κλιματική κρίση όσο και για την οικονομική κρίση (Πράσινη Λύση στην Κρίση), λύσεις που είναι συνεκτικές και αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα τις δύο αυτές μεγάλες αποτυχίες των κομματικών μηχανισμών αλλά και των δύο πολιτικο-κοινωνικών συστημάτων που απέτυχαν, του «κρατικού-σοβιετικού μοντέλου» και του «καπιταλισμού της ανεξέλεγκτης αγοράς και της κατανάλωσης» που θα ρύθμιζε από μόνη της τα πάντα.
Η πολιτική μας δεν λέει μόνο τι πρέπει να κάνουν οι άλλοι αλλά ενθαρρύνει και τις αλλαγές που πρέπει να κάνουμε και εμείς, ως πολίτες, που αναλαμβάνουμε το ποσοστό ευθύνης που μας αναλογεί. Σύνθημα και πρακτική μας είναι Αλλάζουμε πολιτικές, Αλλάζουμε και εμείς.
Επιδιώκουμε πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές στη χώρα μας, γνωρίζοντας ότι πρέπει να βελτιώσουμε και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, χωρίς να αγνοούμε παράλληλα ότι στη σημερινή εποχή αν δεν στηρίξουμε και βελτιώσουμε το κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι θα πέσει να μας πλακώσει. Δεν αγνοούμε ότι η Ευρώπη που είναι μπροστά μας δεν είναι το καλύτερο που θα μπορούσε να υπάρχει, δεν είναι το όνειρο μας, αλλά σίγουρα είναι ένα καλό οικοδόμημα που μπορούμε να το κάνουμε πιο οικολογικό, δημοκρατικό, ανοικτό στους πολιτισμούς, πλουραλιστικό, με περισσότερα χρώματα, σίγουρο καταφύγιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, παράδειγμα για να γίνει πιο οικολογική, κοινωνικά υπεύθυνη και ανθρώπινη όλη η ευρύτερη γειτονιά. Ξεκινάμε από το επίπεδο της Ευρώπης για να βοηθήσουμε τον πλανήτη καθώς και τις υπόλοιπες κοινότητες των ανθρώπων και των άλλων ειδών-συγκατοίκων μας.
Μπορούμε και πρέπει να συζητάμε για το μέλλον και το περίγραμμα ενός νέου πολιτικο-κοινωνικού συστήματος που θα πάρει τα θετικά από τα συστήματα που έχουν καταρρεύσει αλλά θα αποφύγει τα αρνητικά και τα λάθη τους. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να δρούμε άμεσα, να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες για να ζούνε οι άνθρωποι καλύτερα στο σήμερα, να προστατεύσουμε το κλίμα πριν να είναι αργά, να διασφαλίσουμε ότι δεν θα έχουμε εξαντλήσει τον πλανήτη και δεν θα τον έχουμε καταναλώσει αφαιρώντας από τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας το δικαίωμα σε ένα βιώσιμο μέλλον. Πρέπει σήμερα να συμβάλλουμε και εμείς στη δημιουργία σε πλανητικό, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο θεσμών διαφάνειας, δημοκρατικού και κοινωνικού ελέγχου, και ρυθμίσεων που θα ελέγξουν την οικονομία που στηρίζεται στην κατανάλωση ανθρώπων και οικοσυστημάτων, στις φούσκες, στο πετρέλαιο και στις διακρίσεις, καθώς και να δώσουμε ώθηση στη στροφή των οικονομικών δραστηριοτήτων προς πράσινες, κοινωνικά υπεύθυνες κατευθύνσεις. Ξέρουμε ότι είμαστε πλέον στο 12 και πέντε, δεν πρέπει και δεν μπορούμε να χάσουμε έστω και ένα λεπτό ακόμα.
Η επιρροή των Οικολόγων Πράσινων αυξάνει στην κοινωνία, και αυτό δεν είναι αποτέλεσμα μιας τυχαίας εξέλιξης ή μόνο συνέπεια της κρίσης. Ενάμιση χρόνο πριν έμοιαζε επιστημονική φαντασία ότι θα μπορούσαμε να συζητάμε σήμερα για το ποιοι και ποιες θα βγουν ευρωβουλευτές από τους ΟΠ. Για πρώτη φορά φαίνεται να έχουμε στην Ελλάδα τη δυνατότητα να αλλάξουμε την κεντρική πολιτική σκηνή, να επηρεάσουμε την εξέλιξη της κοινωνίας και να προωθήσουμε στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης τις πράσινες προτάσεις. Αυτό οφείλεται στις σημαντικές αλλαγές στο επίπεδο αξιών που έχουν συντελεστεί στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων ανθρώπων, αλλά και σε άλλες κοινωνικές ομάδες, στο σαφές πολιτικό στίγμα των Οικολόγων Πράσινων, στη συστηματική παρέμβαση πολύ περισσότερων ανθρώπων σε σχέση ακόμα και με το πρόσφατο παρελθόν και στην πολιτική και οργανωτική ανάπτυξή μας που γίνεται με κάπως σχεδιασμένο τρόπο.
Για πρώτη φορά διεμβολίζουμε τα κομματική τείχη, κοινωνικές ομάδες στρέφονται προς εμάς, σε βαθμό ώστε να μας επιτρέπει να ξεπεράσουμε το όριο του 3% όχι μόνο για τις ευρωεκλογές αλλά και για τις εθνικές εκλογές, σύμφωνα τουλάχιστον με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις των τελευταίων 5 μηνών. Αυτό, όμως, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά δημιουργείται - μέσα και από την πολιτική μας παρέμβαση- ένα τόσο ευνοϊκό κλίμα στην κοινωνία για να προωθηθούν οι πράσινες πολιτικές, να δημιουργηθούν ευρύτερες πλειοψηφίες σε επιμέρους θέματα, να επηρεάσουμε τις κομματικές προτεραιότητες, να πετύχουμε λύσεις προβλημάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τώρα, τουλάχιστον στα λόγια, όλα τα κόμματα μιλάνε για οικολογία και πράσινη οικονομία, ακόμα και αν στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για πράσινα άλογα, κούφιες λέξεις.
Αν και πολύ περισσότερα πρέπει να γίνουν, σήμερα, προχωράμε συλλογικά σε μια σωστή κατεύθυνση με στόχους:
- τη βελτίωση της εσωτερικής δημοκρατικής λειτουργίας σε όλα τα επίπεδα. Επενδύουμε στη μείωση του χάσματος πληροφόρησης και αναπτύσσουμε την πρωτοβουλία των μελών, ώστε να μη δημιουργούνται πολλαπλές ταχύτητας ως αποτέλεσμα δημοκρατικών ελλειμμάτων,
- τη διαμόρφωση μιας συνεκτικής πολιτικής πρότασης, μέσα από κατά βάση συναινετικές διαδικασίες, που διατηρεί και το ριζοσπαστισμό της και το ρεαλισμό των αλλαγών,
- την ενεργοποίηση πολλαπλάσιων μελών που διαμορφώνουν τις πολιτικές, εκλέγονται στα αντιπροσωπευτικά μας όργανα, δείχνουν προς τα έξω μια συλλογική ταυτότητα των ΟΠ που αποτελείται, όμως, και από ξεχωριστούς, ενεργούς, πολίτες, όχι από μια άμορφη κομματική μάζα,
- την ανάπτυξη τόσο των θεματικών ομάδων που παράγουν πολιτική όσο και των τοπικών πολιτικών κινήσεων που παρεμβαίνουν πολιτικά και τοπικά, καθώς και την μεταξύ τους στενή συνεργασία για συνεχή παρέμβαση στο πολιτικό πεδίο και αλληλοτροφοδότηση,
- την πολιτική και αποτελεσματική πολιτική και συντονιστική λειτουργία των εκλεγμένων οργάνων (Πανελλαδικό Συμβούλιο, Γραμματεία, συντονιστές κα), στο πλαίσιο της στενής συνεργασίας με όλες τις δομές μας και τα μέλη των ΟΠ.
Η επιρροή μας οφείλεται τόσο στις θέσεις μας, όσο, όμως, και στο γεγονός ότι είμαστε ένα δημοκρατικό κόμμα, όπου, ακόμα και αν πολλές φορές ξεπερνιέται το όριο και οι κανόνες καλής συμπεριφοράς. Ο καθένας και η κάθε μία μπορεί να ασκεί κριτική στα εκλεγμένα και αντιπροσωπευτικά όργανα, να εκφράζει την προσωπική του/της άποψη και αυτή να πηγαίνει στα μέλη, να συμμετέχει στη διαμόρφωση των πολιτικών θέσεων, να αναπτύσσει προβληματισμούς και αυτοί να διαχέονται σε όλα τα επίπεδα οργάνωσής μας, να μην παγιδεύεται σε στεγανά. Για πρώτη φορά τα νέα μέλη μπορούν να συμμετέχουν ενεργά και ισότιμα στη διαμόρφωση πολιτικών, να εκπροσωπούνται στα κεντρικά όργανα, να συνεδριάζουν και να λαμβάνουν αποφάσεις όχι μόνο αυτοί που είναι στην Αθήνα (ή έστω στη Θεσσαλονίκη) αλλά σε όποιο σημείο της χώρας (αξιοποιώντας και τη σύγχρονη τεχνολογία). Τα πολιτικά όργανα (ΠΣ και Γραμματεία) λειτουργούν και λαμβάνουν αποφάσεις.
Είμαστε πια ένα νέο πολιτικό κόμμα, που παρά τις αδυναμίες και τα προβλήματα, που είναι υπαρκτά, ενδυναμώνουμε, προκαλούμε αλλαγές – έστω και σε περιορισμένο επίπεδο ακόμα, γεννάμε ξανά ελπίδα σε απογοητευμένους, κριτικούς πολίτες. Μπορούμε να προκαλέσουμε την αλλαγή.
Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2008
Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία
του Νίκου Χρυσόγελου,
μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων
Μετά την καταψήφιση της Συνθήκης της Λισσαβόνας από τους Ιρλανδούς και τους Γάλλους επικρατεί προβληματισμούς για το τι πρέπει να γίνει. Οι Ευρωπαίοι Πράσινοι (ιδρυτικό μέλος των οποίων είναι και οι Οικολόγοι Πράσινοι) ρίχνουν την πολιτική πρόταση για “European Act for Democracy” («Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία»). Η πρόταση αυτή ψηφίστηκε στο Παρίσι (9-12/10/2008) από τους εκπροσώπους των Πράσινων Κομμάτων στο πλαίσιο του Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος.
Οι Πράσινοι λέμε «ακόμα και αν δεν προχωρήσει η διαδικασία επικύρωσης της Συνθήκης της Λισσαβόνας, δεν μπορεί να σταματήσει η διαδικασία εκδημοκρατισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν πρέπει να ξεχαστεί η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Για αυτό στο ψήφισμα διατυπώνεται η άποψη ότι μια Συνθήκη των Ευρωπαίων Πολιτών, εκφρασμένη μέσα από μια "Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία" θα δώσει ώθηση σε εκείνα τα τμήματα της συνταγματικής διαδικασίας που προστατεύουν και επεκτείνουν τα δικαιώματα των πολιτών: τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, τους σκοπούς και τις αξίες της ΕΕ, τη συναπόφαση με το Ευρωκοινοβούλιο, τα ευρωπαϊκά δημοψηφίσματα, περισσότερα δικαιώματα στα εθνικά κοινοβούλια, τη διαφάνεια στη νομοθεσία.
Με αυτή την πρόταση οι Ευρωπαίοι Πράσινοι προτείνουμε μια «Πράξη» που έρχεται να συμπληρώσει τις αρχικές Συνθήκες (είναι κάτι σαν Συνθήκη αλλά έχει μια ξεχωριστή νομική σημασία).
Για να γίνει κατανοητό: Mαζί με τη Συνθήκη περί Eυρατόμ, τα έξι αρχικά κράτη μέλη υπέγραψαν στις 25 Mαρτίου 1957, στον λόφο του Kαπιτωλίου της Pώμης, τη Συνθήκη ίδρυσης της Eυρωπαϊκής Oικονομικής Kοινότητας (EOK), η οποία επίσης τέθηκε σε ισχύ την 1η Iανουαρίου 1958 (ή αλλιώς γνωστή ως «Συνθήκη της Pώμης» ή Συνθήκη της EOK).
Η Συνθήκη της Ρώμης ήταν κατά βάση μια συμφωνία για τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς μεταξύ των κρατών μελών μέσω μιας τελωνειακής ένωσης, ενός κοινού τελωνειακού δασμολογίου (KTΔ) έναντι των τρίτων χωρών και μέσω κοινών πολιτικών: της ελεύθερης κυκλοφορίας των βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων, της ελεύθερης κυκλοφορίας των μισθωτών εργαζομένων, της ελεύθερης εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών από ανεξάρτητους επαγγελματίες και επιχειρήσεις και της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων.
Η Συνθήκη της Ρώμης θέτει μεν τις βάσεις για πολιτική συνεργασία αλλά οι όποιες αποφάσεις πρέπει να είναι ομόφωνες. Υπήρξαν στη συνέχεια κοινές πολιτικές χωρίς να αναθεωρείται αυτή η αρχική Συνθήκη. Για να επιλυθούν άλλα προβλήματα, η Συνθήκη της Ρώμης συμπληρώθηκε από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (Single European Act) (1/7/1987). Είναι κατά συνέπεια κάτι σαν Συνθήκη που έρχεται να συμπληρώσει την Ιδρυτική Συνθήκη, δηλαδή τη Συνθήκη της Ρώμης. Με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αυξάνονταν τα δικαιώματα του Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου και επισημοποιούνταν το Eυρωπαϊκό Συμβούλιο, η Eυρωπαϊκή πολιτική συνεργασία και η οικονομική και κοινωνική συνοχή μεταξύ των κρατών μελών. Eπιπλέον, έδινε νομική βάση σε πολλές κοινές πολιτικές, όπως την κοινωνική, του περιβάλλοντος και της έρευνας. Ακολούθησαν μια σειρά άλλες Συνθήκες που τροποποιούν την αρχική, ιδρυτική.
Όταν λοιπόν οι Πράσινοι προτείνουμε μια “European Act for Democracy” δεν εννοούμε έναν απλό νόμο αλλά μια νέα απαραίτητη αλλά σημαντική ως προς την πολιτική και νομική σημασία της Συνθήκη («Πράξη») που θα τροποποιήσει την Ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης και θα προωθήσει τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών. Αν υπήρχε Σύνταγμα θα λέγαμε κατ’ αναλογία, τροποποίηση του Συντάγματος. Τώρα που υπάρχει μόνο η Ιδρυτική και οι μετέπειτα τροποποιητικές Συνθήκες, η Πράξη έρχεται να τροποποιήσει τις Συνθήκες για να διευρύνει τη δημοκρατία αλλά και την πολιτική, δεν είναι υιοθέτηση ενός κάποιου νόμου.
μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων
Μετά την καταψήφιση της Συνθήκης της Λισσαβόνας από τους Ιρλανδούς και τους Γάλλους επικρατεί προβληματισμούς για το τι πρέπει να γίνει. Οι Ευρωπαίοι Πράσινοι (ιδρυτικό μέλος των οποίων είναι και οι Οικολόγοι Πράσινοι) ρίχνουν την πολιτική πρόταση για “European Act for Democracy” («Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία»). Η πρόταση αυτή ψηφίστηκε στο Παρίσι (9-12/10/2008) από τους εκπροσώπους των Πράσινων Κομμάτων στο πλαίσιο του Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος.
Οι Πράσινοι λέμε «ακόμα και αν δεν προχωρήσει η διαδικασία επικύρωσης της Συνθήκης της Λισσαβόνας, δεν μπορεί να σταματήσει η διαδικασία εκδημοκρατισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν πρέπει να ξεχαστεί η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Για αυτό στο ψήφισμα διατυπώνεται η άποψη ότι μια Συνθήκη των Ευρωπαίων Πολιτών, εκφρασμένη μέσα από μια "Ευρωπαϊκή Πράξη για τη Δημοκρατία" θα δώσει ώθηση σε εκείνα τα τμήματα της συνταγματικής διαδικασίας που προστατεύουν και επεκτείνουν τα δικαιώματα των πολιτών: τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, τους σκοπούς και τις αξίες της ΕΕ, τη συναπόφαση με το Ευρωκοινοβούλιο, τα ευρωπαϊκά δημοψηφίσματα, περισσότερα δικαιώματα στα εθνικά κοινοβούλια, τη διαφάνεια στη νομοθεσία.
Με αυτή την πρόταση οι Ευρωπαίοι Πράσινοι προτείνουμε μια «Πράξη» που έρχεται να συμπληρώσει τις αρχικές Συνθήκες (είναι κάτι σαν Συνθήκη αλλά έχει μια ξεχωριστή νομική σημασία).
Για να γίνει κατανοητό: Mαζί με τη Συνθήκη περί Eυρατόμ, τα έξι αρχικά κράτη μέλη υπέγραψαν στις 25 Mαρτίου 1957, στον λόφο του Kαπιτωλίου της Pώμης, τη Συνθήκη ίδρυσης της Eυρωπαϊκής Oικονομικής Kοινότητας (EOK), η οποία επίσης τέθηκε σε ισχύ την 1η Iανουαρίου 1958 (ή αλλιώς γνωστή ως «Συνθήκη της Pώμης» ή Συνθήκη της EOK).
Η Συνθήκη της Ρώμης ήταν κατά βάση μια συμφωνία για τη δημιουργία μιας κοινής αγοράς μεταξύ των κρατών μελών μέσω μιας τελωνειακής ένωσης, ενός κοινού τελωνειακού δασμολογίου (KTΔ) έναντι των τρίτων χωρών και μέσω κοινών πολιτικών: της ελεύθερης κυκλοφορίας των βιομηχανικών και αγροτικών προϊόντων, της ελεύθερης κυκλοφορίας των μισθωτών εργαζομένων, της ελεύθερης εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών από ανεξάρτητους επαγγελματίες και επιχειρήσεις και της ελεύθερης κυκλοφορίας κεφαλαίων.
Η Συνθήκη της Ρώμης θέτει μεν τις βάσεις για πολιτική συνεργασία αλλά οι όποιες αποφάσεις πρέπει να είναι ομόφωνες. Υπήρξαν στη συνέχεια κοινές πολιτικές χωρίς να αναθεωρείται αυτή η αρχική Συνθήκη. Για να επιλυθούν άλλα προβλήματα, η Συνθήκη της Ρώμης συμπληρώθηκε από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (Single European Act) (1/7/1987). Είναι κατά συνέπεια κάτι σαν Συνθήκη που έρχεται να συμπληρώσει την Ιδρυτική Συνθήκη, δηλαδή τη Συνθήκη της Ρώμης. Με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη αυξάνονταν τα δικαιώματα του Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου και επισημοποιούνταν το Eυρωπαϊκό Συμβούλιο, η Eυρωπαϊκή πολιτική συνεργασία και η οικονομική και κοινωνική συνοχή μεταξύ των κρατών μελών. Eπιπλέον, έδινε νομική βάση σε πολλές κοινές πολιτικές, όπως την κοινωνική, του περιβάλλοντος και της έρευνας. Ακολούθησαν μια σειρά άλλες Συνθήκες που τροποποιούν την αρχική, ιδρυτική.
Όταν λοιπόν οι Πράσινοι προτείνουμε μια “European Act for Democracy” δεν εννοούμε έναν απλό νόμο αλλά μια νέα απαραίτητη αλλά σημαντική ως προς την πολιτική και νομική σημασία της Συνθήκη («Πράξη») που θα τροποποιήσει την Ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης και θα προωθήσει τη δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών. Αν υπήρχε Σύνταγμα θα λέγαμε κατ’ αναλογία, τροποποίηση του Συντάγματος. Τώρα που υπάρχει μόνο η Ιδρυτική και οι μετέπειτα τροποποιητικές Συνθήκες, η Πράξη έρχεται να τροποποιήσει τις Συνθήκες για να διευρύνει τη δημοκρατία αλλά και την πολιτική, δεν είναι υιοθέτηση ενός κάποιου νόμου.
ΕιΔΙΚΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟ. ΝΑΙ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΥΤΟ
Το σχέδιο Ειδικού Χωροταξικού για τον Τουρισμό που έχει δώσει στη δημοσιότητα το ΥΠΕΧΩΔΕ και είναι στη φάση της διαβούλευσης (ο Υπουργός έχει την δυνατόττα να αγνοήσει τις παρατηρήσεις και να εκδόσει ΚΥΑ, ενώ το σχέδιο δεν θα περάσει από τη Βουλή) αντιμετωπίζει τον τουρισμό ως μια δραστηριότητα που σχετίζεται κυρίως με κατασκευές και έργα και μάλιστα φαίνεται να ευνοεί την ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα τουριστικών επενδύσεων (γκολφ, μεγάλα συγκροτήματα, παραθεριστικές κατοικίες με μεγάλους συντελεστές δόμησης). Κεντρική επιλογή του είναι η μαζική παραγωγή παραθεριστικής κατοικίας προς πώληση, με ευνοϊκότερη χρηματοδότηση αλλά και ευνοϊκότερους όρους από αυτούς που ισχύουν σήμερα, ένα μοντέλο που αν και εμφανίζεται ως "νέο πρότυπο" ήδη έχει αποτύχει σε άλλες χώρες που εφαρμόστηκε (π.χ Ισπανία) μια και κατέστρεψαν το περιβάλλον σε άλλες χώρες και ευνόησαν τη διαφθορά.
Βασική κατεύθυνση ενός σχεδίου Χωτοαξικού για τον Τουρισμό θα έπρεπε, αντίθετα, να είναι αφενός μια πολιτική αντιμετώπισης των σοβαρών προβλημάτων που ήδη έχουν δημιουργηθεί από ένα, σε γενικές γραμμές, λάθος τουριστικό μοντέλο και αφετέρου η υποστήριξη με συγκεκριμένα μέτρα και εργαλεία της στροφής του τουρισμού προς περιβαλλοντικά υπεύθυνες και κοινωνικά-οικονομικά βιώσιμες επιλογές.
Δεν είναι δυνατόν, επίσης, να αγνοούνται σήμερα οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να μην επικεντρώνουν όλες οι πολιτικές στην μείωση των κλιματικών επιπτώσεων (μέσω και αλλαγών στον τουρισμό) και στην κατάλληλη προετοιμασία για τις επερχόμενες, έτσι κι αλλιώς, επιπτώσεις. Όταν είναι πλέον γνωστό από έρευνες και μελέτες ότι κινδυνεύει η παράκτια ζώνη και ειδικά οι περιοχές με χαμηλό υψόμετρο (άνοδος της στάθμης της θάλασσας, ακραία καιρικά φαινόμενα, κίνδυνος από παλιρροϊκά κύματα, απώλεια 800 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Ελλάδα μέχρι το τέλος τους αιώνα), πως είναι δυνατόν το σχέδιο να δίνει τη δυνατότητα να χτίζονται οι παράκτιες περιοχές μέχρι και 50 μέτρα από το κύμα; Στοιχειώδης λογική λέει ότι πρέπει να υποχωρήσουμε προς το εσωτερικό καθώς και να επαναδημιουργήσουμε τα φυσικά συστήματα άμυνας (αμμόλοφοι, παράκτια βλάστηση, φυσικά εμπόδια στη διάβρωση και στα ακραία καιρικά φαινόμενα στις ακτές).
Χρειαζόμαστε ως χώρα ένα Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό αλλά αυτό είναι απαράδεκτο. Πρέπει να αποσυρθεί, όπως ζητούν οι περισσότεροι φορείς, και να διαμορφωθεί σε νέα βάση.
Βασική κατεύθυνση ενός σχεδίου Χωτοαξικού για τον Τουρισμό θα έπρεπε, αντίθετα, να είναι αφενός μια πολιτική αντιμετώπισης των σοβαρών προβλημάτων που ήδη έχουν δημιουργηθεί από ένα, σε γενικές γραμμές, λάθος τουριστικό μοντέλο και αφετέρου η υποστήριξη με συγκεκριμένα μέτρα και εργαλεία της στροφής του τουρισμού προς περιβαλλοντικά υπεύθυνες και κοινωνικά-οικονομικά βιώσιμες επιλογές.
Δεν είναι δυνατόν, επίσης, να αγνοούνται σήμερα οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να μην επικεντρώνουν όλες οι πολιτικές στην μείωση των κλιματικών επιπτώσεων (μέσω και αλλαγών στον τουρισμό) και στην κατάλληλη προετοιμασία για τις επερχόμενες, έτσι κι αλλιώς, επιπτώσεις. Όταν είναι πλέον γνωστό από έρευνες και μελέτες ότι κινδυνεύει η παράκτια ζώνη και ειδικά οι περιοχές με χαμηλό υψόμετρο (άνοδος της στάθμης της θάλασσας, ακραία καιρικά φαινόμενα, κίνδυνος από παλιρροϊκά κύματα, απώλεια 800 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην Ελλάδα μέχρι το τέλος τους αιώνα), πως είναι δυνατόν το σχέδιο να δίνει τη δυνατότητα να χτίζονται οι παράκτιες περιοχές μέχρι και 50 μέτρα από το κύμα; Στοιχειώδης λογική λέει ότι πρέπει να υποχωρήσουμε προς το εσωτερικό καθώς και να επαναδημιουργήσουμε τα φυσικά συστήματα άμυνας (αμμόλοφοι, παράκτια βλάστηση, φυσικά εμπόδια στη διάβρωση και στα ακραία καιρικά φαινόμενα στις ακτές).
Χρειαζόμαστε ως χώρα ένα Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό αλλά αυτό είναι απαράδεκτο. Πρέπει να αποσυρθεί, όπως ζητούν οι περισσότεροι φορείς, και να διαμορφωθεί σε νέα βάση.
Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008
Από την εποχή των σκουπιδιών στην εποχή χωρίς απόβλητα
Του Νίκου Χρυσόγελου,
μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων και συντονιστή της Θεματικής Ομάδας Περιβάλλον
Το θέμα των σκουπιδιών αποτελεί το υπ' αριθμόν ένα περιβαλλοντικό οικολογικό και πολιτικό πρόβλημα αλλά και το μεγαλύτερο σκάνδαλο της χώρας. Όμως, η κυβέρνηση και ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ αδιαφορούν ή παραμένουν σχολιαστές της παραγωγής διοξινών και της ρύπανσης περιοχών (δηλώσεις υφυπουργού κ Νάκου). Πολλοί Δήμοι αδιαφορούν ή στην καλύτερη περίπτωση κάνουν κινήσεις δημοσίων σχέσεων, ενώ στην περιοχή τους παράγονται αυξανόμενες ποσότητες σκουπιδιών. Άλλοι συνεχίζουν χωρίς τιμωρία την ανεξέλεγκτη διάθεση των σκουπιδιών σε φυσικές περιοχές, ρέματα, ποτάμια, υγρότοπους, δάση ακόμα και δίπλα στη θάλασσα είτε καίνε τα σκουπίδια, εγκληματώντας απέναντι στην υγεία μας και έχοντας την ευθύνη για την επιβάρυνση της τροφικής αλυσίδας με ρύπους και τοξικές ουσίες Η χώρα, με βαριά ευθύνη και της Αυτοδιοίκησης, έχει μετατραπεί σε έναν ανεξέλεγκτο σκουπιδότοπο, ενώ η ποσότητα των σκουπιδιών αυξάνεται ραγδαία από χρόνο σε χρόνο.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ οραματιζόμαστε και εργαζόμαστε για μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα, δηλαδή ότι παράγεται θα είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να επανέρχεται σε κάποιους φυσικούς ή παραγωγικού κύκλους μετά τη χρήση του, όπως εξάλλου γίνεται και στη φύση. Στοχεύουμε σε μια πολιτική που θα μειώσει τουλάχιστον κατά 80% τα απορρίμματα που οδηγούνται σε ταφή. Το υπόλοιπο 20% των αποβλήτων –κυρίως αδρανή υπολείμματα απορριμμάτων - πρέπει να οδηγείται στην ταφή με αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Στόχος είναι μέχρι το 2020 να μηδενιστούν τα απόβλητα που οδηγούνται για ταφή.
H εμπειρία πόλεων που έχουν μειώσει ήδη τα σκουπίδια τους κατά 50-70% αποδεικνύει ότι ο στόχος αυτός είναι εφικτός. προϋποθέτει όμως σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Έχουμε επεξεργαστεί, λοιπόν, μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη βιώσιμη Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα στο πλαίσιο γενικότερων πολιτικών, θεσμικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών αλλαγών που επιδιώκουμε.
Η σημερινή ανεξέλεγκτη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα απειλεί την υγεία και το περιβάλλον μας, συνεπάγεται σημαντική σπατάλη οικονομικών και φυσικών πόρων και έχει οδηγήσει ήδη σε καταδίκες της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και την πληρωμή προστίμου 4.500.000 Ευρώ (υπόθεση Κουρουπητού). Είναι πολύ πιθανό, λόγω της συνεχιζόμενης εδώ και δεκαετίες παραβίασης της ευρωπαϊκής πολιτικής και νομοθεσίας για τα απορρίμματα, να αναγκαστούμε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να πληρώνουμε πρόστιμο της τάξης των 34.000 Ευρώ ΤΗ ΜΕΡΑ ΑΝΑ ΧΩΡΟ ανεξέλεγκτης διάθεσης των απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) που θα συνεχίσει να δέχεται σκουπίδια μετά την 1/1/2009. Με δεδομένο ότι ακόμα και αν γίνουν «θαύματα», θα συνεχίσουν να δέχονται ανεξέλεγκτα τα σκουπίδια των δήμων εκατοντάδες χωματερές (ΧΑΔΑ) και το 2009, είναι πολύ πιθανόν να πληρώνουμε για μεγάλο διάστημα ως πρόστιμο 20-75.000.000 Ευρώ καθημερινώς.
Τα απόβλητα αντανακλούν επιλογές που κάνουμε στον τρόπο ζωής μας και στο μοντέλο ανάπτυξης, στις σχέσεις μας με το φυσικό περιβάλλον, στην παραγωγή υλικών προϊόντων. Ο τρόπος διαχείρισής τους αντιπροσωπεύει το βαθμό υπευθυνότητας της βιομηχανίας, της αυτοδιοίκησης, της κεντρικής διοίκησης καθώς των ίδιων των πολιτών αλλά και την πραγματική βιωσιμότητα και ευημερία μιας χώρας. Η κακή διαχείρισή τους είναι σημάδι γενικότερης αποτυχίας της οικονομικής και περιβαλλοντικής πολιτικής και μεταφέρει το κόστος (οικονομικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό) στις επόμενες γενιές.
Μια κοινωνία θεωρείται σήμερα ότι ευημερεί όταν, μεταξύ άλλων μειώνει, αξιοποιεί κι ανακυκλώνει τα σκουπίδια της αντί να τα πετάει εδώ και εκεί ή να τα κρύβει κάτω από το χαλί. Τα απόβλητα αντιπροσωπεύουν μια αποτυχία της οικονομίας, επειδή πρώτες ύλες και πολύτιμα υλικά μετατρέπονται σε άχρηστα. Είναι, επίσης, αποτυχία ιεράρχησης πολιτικών και κοινωνικών προτεραιοτήτων επειδή, ενώ η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί κεντρικό περιβαλλοντικό πρόβλημα, σήμερα αντιμετωπίζεται ως δευτερεύον με τη λογική του «βλέποντας και κάνοντας».
Κεντρική στρατηγική επιλογή πρέπει να είναι, λοιπόν, η παραγωγή μηδενικών αποβλήτων σε κάποια χρόνια. Αυτό απαιτεί:
- Περιβαλλοντικά φιλικό σχεδιασμό προϊόντων, ώστε να εξοικονομούνται φυσικοί πόροι και ενέργεια, να μειώνεται η χρήση επικίνδυνων πρώτων υλών και να διευκολύνεται η επαναχρησιμοποίηση των υλικών κατασκευής του προϊόντος και των εξαρτημάτων αλλά και η ανακύκλωση μετά τη χρήση τους.
- Υπευθυνότητα των παραγωγών για όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων που παράγουν, δηλαδή για την ελαχιστοποίηση κατανάλωσης πρώτων υλών, την περιβαλλοντικά υπεύθυνη παραγωγή του προϊόντος, την επανένταξή του στην παραγωγή όταν σταματήσει να είναι χρήσιμο.
- Την ανάληψη της «ευθύνης της κεντρικής διοίκησης» για διαμόρφωση μέσα από διάλογο, εφαρμογή και υλοποίηση ξεκάθαρου θεσμικού πλαισίου, κινήτρων-αντικινήτρων και οικονομικών εργαλείων
- Την ανάληψη της «ευθύνης της αυτοδιοίκησης» για νέες στρατηγικές και πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων, όπου η μείωση των απορριμμάτων, η χωριστή συλλογή και ανακύκλωση διαφόρων υλικών και η κομποστοποίηση με διαλογή στην πηγή των οργανικών υλικών (αποφάγια, κλαδέματα κα) θα είναι πλέον η μέθοδος διαχείρισης των απορριμμάτων
- Την ανάληψη της «ευθύνης των πολιτών» ώστε να είναι κριτικοί καταναλωτές και περιβαλλοντικά συνειδητοί δημότες, θα περιορίζουν τα σκουπίδια που παράγουν, υιοθετώντας και περιβαλλοντικά κριτήρια στις αγορές τους, χωρίζοντας τα απορρίμματά τους σε διάφορες κατηγορίες και συμμετέχοντας συνειδητά στην επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση τους.
Η νέα «Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Διαχείριση των Αποβλήτων» που θέτει ως υποχρέωση την ιεραρχία: α) πρόληψη, β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, γ) ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης, δ) άλλου είδους ανάκτηση, π.χ. ανάκτηση ενέργειας, και ε) τελική διάθεση υπολειμμάτων.
Η πρόληψη και μείωση παραγωγής αποβλήτων πρέπει να αποτελεί κεντρικό στόχο διαχείρισης αποβλήτων. Η επαναχρησιμοποίηση προϊόντων αποτελεί επίσης σημείο κλειδί της συνολικής διαχείρισης απορριμμάτων. Δεν είναι πολυτέλεια αλλά απόλυτη προτεραιότητα να:
- ανακυκλώνουμε τα χαρτιά, τα μέταλλα, τα γυαλιά, τα παλιά οχήματα, τις μπαταρίες, τους συσσωρευτές, ελαστικά και τα μπάζα,
- κομποστοποιούμε τα κλαδέματα και τα αποφάγια από την κουζίνα
- μειώνουμε και μετά να ανακυκλώνουμε τα πλαστικά, δώσουμε προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση και μετά ανακύκλωση διαφόρων συσκευασιών αλλά και ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών
-αναγεννάμε (ανακυκλώννουμε) τα ορυκτέλαια.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θέτουν ως απόλυτη προτεραιότητα σήμερα την επεξεργασία των οργανικών υλικών (αποφάγια, κλαδέματα, γεωργικά υπολείμματα) είτε με την παρουσία οξυγόνου (αερόβια επεξεργασία) είτε με απουσία οξυγόνου (αναερόβια επεξεργασία), όπως εξάλλου επιβάλει και η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, μέσα από προγράμματα κομποστοποίησης και στο σπίτι με ειδικούς κάδους και σε επίπεδο τοπικό και δημοτικό.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ υποστηρίζουμε την ενίσχυση και επέκταση των προγραμμάτων διαλογής στην πηγή και ανακύκλωσης σε όλους τους Δήμους της Χώρας, παράλληλα με προγράμματα κομποστοποίησης.
Για να επιτευχθούν όλα αυτά χρειαζόμαστε, πέρα από υποδομές ανακύκλωσης και κομποστοποίησης και ευρύτερη ενεργοποίηση των πολιτών, διάφορα εργαλεία:
- Οικονομικά, όπως η φορολογία προϊόντων και υπηρεσιών ανάλογα με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους, κίνητρα και αντικίνητρα. Για παράδειγμα, η κατανάλωση πλαστικής σακούλας μιας χρήσης στα ψώνια μας είναι σήμερα υπερβολική, και για να περιοριστεί απαιτούνται όχι μόνο η ευαισθητοποίηση των πολιτών αλλά και χωριστή χρέωση της τιμής της στο ταμείο και όχι μέσω των προϊόντων, ώστε στις αγορές μας να χρησιμοποιούμε πολλές φορές μια σακούλα (κατά προτίμηση πάνινη) ή ένα καλάθι.
- Ανάλυση του Κύκλου Ζωής, ώστε να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος.
- Ολοκληρωμένη Πολιτική Προϊόντος, ώστε οι παραγωγοί να επιλέγουν από ένα σύνολο διαθέσιμων εργαλείων τα πιο κατάλληλα ώστε να βελτιώνουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις του προϊόντος τους.
- Ενσωμάτωση του «εξωτερικού» περιβαλλοντικού και κοινωνικού κόστους που προκύπτει από την παραγωγή, μεταφορά, χρήση και τελική διάθεση του προϊόντος. Αν ένα προϊόν επιβαρύνει το περιβάλλον, αυτό πρέπει να αντανακλάται και στην τιμή του. Έτσι θα δοθεί προτεραιότητα πρέπει στη χρήση καθαρών τεχνολογιών παραγωγής, στην χρησιμοποίηση λιγότερο επικίνδυνων πρώτων υλών καθώς και την ελαχιστοποίηση παραγωγής επικίνδυνων παραπροϊόντων και αποβλήτων.
Μεγάλο πρόβλημα παραμένει η αδυναμία των περισσότερων δήμων να αναδιοργανώσουν σοβαρά τον τομέα διαχείρισης των απορριμμάτων και να ξεφύγουν από τις πελατειακές σχέσεις και την προχειρότητα στον τομέα καθαριότητας.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ πιστεύουμε ότι απαιτούνται επενδύσεις σε προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ευαισθητοποίησης των Πολιτών.
Oι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ
- υποστηρίζουμε τοπικές πρωτοβουλίες πολιτών, δημοτικές κινήσεις, δημοτικές αρχές στην προσπάθεια τους να θέσουν είτε από τη θέση της πλειοψηφίας είτε από τη θέση της αντιπολίτευσης στο κέντρο των προτεραιοτήτων τους τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση, διαλογή στην πηγή κι ανακύκλωση, κομποστοποίηση
- ενθαρρύνουμε τοπικούς και περιβαλλοντικούς φορείς να δημιουργήσουν μια πολιτική δυναμική που θα προωθήσει τις αναγκαίες πλέον αλλαγές (και με νομοθετική ρύθμιση) στον τρόπο χρέωσης των δημοτικών τελών καθαριότητας, με βάση την ποσότητα που δεν αξιοποιείται ή ανακυκλώνεται ("πληρώνω ανάλογα με το πως και πόσο πετάω"), και όχι με βάση τα τετραγωνικά μέτρα και την αντικειμενική αξία ενός ακινήτου (όπως γίνεται σήμερα).
- θα δώσουν από τώρα όλες τις δυνάμεις τους ώστε να πειστούν οι πολίτες να επιλέξουν το 2010 τους συνδυασμούς που θα διοικήσουν τους Δήμους την επόμενη τετραετία όχι με βάση την κομματική τους ταυτότητα αλλά με βάση κριτήρια όπως η βελτίωση της ποιότητας ζωής, η μείωση, η διαλογή στην πηγή κι ανακύκλωση των αποβλήτων, η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας γενικότερα.
- Λέμε ναι στη μείωση, διαλογή στην πηγή κι ανακύκλωση των απορριμμάτων, ώστε να είναι ελάχιστα τα υπολείμματα.
- Προτείνουμε στους πολίτες να ασκήσουν ασφυκτική πίεση με γράμματα διαμαρτυρίας, επιστολές, εκδηλώσεις, θεατρικά δρώμενα και γενικά με έξυπνους, μη-βίαουςτρόπους όσες δημοτικές αρχές αδιαφόρησαν μέχρι τώρα για την ανακύκλωση
- Καταγράφουμε από τώρα σε μαύρη λίστα όσους δημοτικούς συνδυασμούς και δημάρχους διαπιστώνουμε ότι συνεχίζουν να αδιαφορούν για την ανακύκλωση.
Οι πολίτες είναι πια έτοιμοι να συμμετάσχουν στη διαλογή των αποβλήτων στο σπίτι, στη δουλειά, στο χώρο της εκπαίδευσης, τη χωριστή συλλογή και ανακύκλωση.
μέλους της Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων και συντονιστή της Θεματικής Ομάδας Περιβάλλον
Το θέμα των σκουπιδιών αποτελεί το υπ' αριθμόν ένα περιβαλλοντικό οικολογικό και πολιτικό πρόβλημα αλλά και το μεγαλύτερο σκάνδαλο της χώρας. Όμως, η κυβέρνηση και ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ αδιαφορούν ή παραμένουν σχολιαστές της παραγωγής διοξινών και της ρύπανσης περιοχών (δηλώσεις υφυπουργού κ Νάκου). Πολλοί Δήμοι αδιαφορούν ή στην καλύτερη περίπτωση κάνουν κινήσεις δημοσίων σχέσεων, ενώ στην περιοχή τους παράγονται αυξανόμενες ποσότητες σκουπιδιών. Άλλοι συνεχίζουν χωρίς τιμωρία την ανεξέλεγκτη διάθεση των σκουπιδιών σε φυσικές περιοχές, ρέματα, ποτάμια, υγρότοπους, δάση ακόμα και δίπλα στη θάλασσα είτε καίνε τα σκουπίδια, εγκληματώντας απέναντι στην υγεία μας και έχοντας την ευθύνη για την επιβάρυνση της τροφικής αλυσίδας με ρύπους και τοξικές ουσίες Η χώρα, με βαριά ευθύνη και της Αυτοδιοίκησης, έχει μετατραπεί σε έναν ανεξέλεγκτο σκουπιδότοπο, ενώ η ποσότητα των σκουπιδιών αυξάνεται ραγδαία από χρόνο σε χρόνο.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ οραματιζόμαστε και εργαζόμαστε για μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα, δηλαδή ότι παράγεται θα είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να επανέρχεται σε κάποιους φυσικούς ή παραγωγικού κύκλους μετά τη χρήση του, όπως εξάλλου γίνεται και στη φύση. Στοχεύουμε σε μια πολιτική που θα μειώσει τουλάχιστον κατά 80% τα απορρίμματα που οδηγούνται σε ταφή. Το υπόλοιπο 20% των αποβλήτων –κυρίως αδρανή υπολείμματα απορριμμάτων - πρέπει να οδηγείται στην ταφή με αυστηρές περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Στόχος είναι μέχρι το 2020 να μηδενιστούν τα απόβλητα που οδηγούνται για ταφή.
H εμπειρία πόλεων που έχουν μειώσει ήδη τα σκουπίδια τους κατά 50-70% αποδεικνύει ότι ο στόχος αυτός είναι εφικτός. προϋποθέτει όμως σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές. Έχουμε επεξεργαστεί, λοιπόν, μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη βιώσιμη Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα στο πλαίσιο γενικότερων πολιτικών, θεσμικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών αλλαγών που επιδιώκουμε.
Η σημερινή ανεξέλεγκτη διαχείριση των αποβλήτων στην Ελλάδα απειλεί την υγεία και το περιβάλλον μας, συνεπάγεται σημαντική σπατάλη οικονομικών και φυσικών πόρων και έχει οδηγήσει ήδη σε καταδίκες της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και την πληρωμή προστίμου 4.500.000 Ευρώ (υπόθεση Κουρουπητού). Είναι πολύ πιθανό, λόγω της συνεχιζόμενης εδώ και δεκαετίες παραβίασης της ευρωπαϊκής πολιτικής και νομοθεσίας για τα απορρίμματα, να αναγκαστούμε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να πληρώνουμε πρόστιμο της τάξης των 34.000 Ευρώ ΤΗ ΜΕΡΑ ΑΝΑ ΧΩΡΟ ανεξέλεγκτης διάθεσης των απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) που θα συνεχίσει να δέχεται σκουπίδια μετά την 1/1/2009. Με δεδομένο ότι ακόμα και αν γίνουν «θαύματα», θα συνεχίσουν να δέχονται ανεξέλεγκτα τα σκουπίδια των δήμων εκατοντάδες χωματερές (ΧΑΔΑ) και το 2009, είναι πολύ πιθανόν να πληρώνουμε για μεγάλο διάστημα ως πρόστιμο 20-75.000.000 Ευρώ καθημερινώς.
Τα απόβλητα αντανακλούν επιλογές που κάνουμε στον τρόπο ζωής μας και στο μοντέλο ανάπτυξης, στις σχέσεις μας με το φυσικό περιβάλλον, στην παραγωγή υλικών προϊόντων. Ο τρόπος διαχείρισής τους αντιπροσωπεύει το βαθμό υπευθυνότητας της βιομηχανίας, της αυτοδιοίκησης, της κεντρικής διοίκησης καθώς των ίδιων των πολιτών αλλά και την πραγματική βιωσιμότητα και ευημερία μιας χώρας. Η κακή διαχείρισή τους είναι σημάδι γενικότερης αποτυχίας της οικονομικής και περιβαλλοντικής πολιτικής και μεταφέρει το κόστος (οικονομικό, κοινωνικό, περιβαλλοντικό) στις επόμενες γενιές.
Μια κοινωνία θεωρείται σήμερα ότι ευημερεί όταν, μεταξύ άλλων μειώνει, αξιοποιεί κι ανακυκλώνει τα σκουπίδια της αντί να τα πετάει εδώ και εκεί ή να τα κρύβει κάτω από το χαλί. Τα απόβλητα αντιπροσωπεύουν μια αποτυχία της οικονομίας, επειδή πρώτες ύλες και πολύτιμα υλικά μετατρέπονται σε άχρηστα. Είναι, επίσης, αποτυχία ιεράρχησης πολιτικών και κοινωνικών προτεραιοτήτων επειδή, ενώ η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί κεντρικό περιβαλλοντικό πρόβλημα, σήμερα αντιμετωπίζεται ως δευτερεύον με τη λογική του «βλέποντας και κάνοντας».
Κεντρική στρατηγική επιλογή πρέπει να είναι, λοιπόν, η παραγωγή μηδενικών αποβλήτων σε κάποια χρόνια. Αυτό απαιτεί:
- Περιβαλλοντικά φιλικό σχεδιασμό προϊόντων, ώστε να εξοικονομούνται φυσικοί πόροι και ενέργεια, να μειώνεται η χρήση επικίνδυνων πρώτων υλών και να διευκολύνεται η επαναχρησιμοποίηση των υλικών κατασκευής του προϊόντος και των εξαρτημάτων αλλά και η ανακύκλωση μετά τη χρήση τους.
- Υπευθυνότητα των παραγωγών για όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων που παράγουν, δηλαδή για την ελαχιστοποίηση κατανάλωσης πρώτων υλών, την περιβαλλοντικά υπεύθυνη παραγωγή του προϊόντος, την επανένταξή του στην παραγωγή όταν σταματήσει να είναι χρήσιμο.
- Την ανάληψη της «ευθύνης της κεντρικής διοίκησης» για διαμόρφωση μέσα από διάλογο, εφαρμογή και υλοποίηση ξεκάθαρου θεσμικού πλαισίου, κινήτρων-αντικινήτρων και οικονομικών εργαλείων
- Την ανάληψη της «ευθύνης της αυτοδιοίκησης» για νέες στρατηγικές και πρακτικές βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων, όπου η μείωση των απορριμμάτων, η χωριστή συλλογή και ανακύκλωση διαφόρων υλικών και η κομποστοποίηση με διαλογή στην πηγή των οργανικών υλικών (αποφάγια, κλαδέματα κα) θα είναι πλέον η μέθοδος διαχείρισης των απορριμμάτων
- Την ανάληψη της «ευθύνης των πολιτών» ώστε να είναι κριτικοί καταναλωτές και περιβαλλοντικά συνειδητοί δημότες, θα περιορίζουν τα σκουπίδια που παράγουν, υιοθετώντας και περιβαλλοντικά κριτήρια στις αγορές τους, χωρίζοντας τα απορρίμματά τους σε διάφορες κατηγορίες και συμμετέχοντας συνειδητά στην επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση τους.
Η νέα «Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Διαχείριση των Αποβλήτων» που θέτει ως υποχρέωση την ιεραρχία: α) πρόληψη, β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, γ) ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης, δ) άλλου είδους ανάκτηση, π.χ. ανάκτηση ενέργειας, και ε) τελική διάθεση υπολειμμάτων.
Η πρόληψη και μείωση παραγωγής αποβλήτων πρέπει να αποτελεί κεντρικό στόχο διαχείρισης αποβλήτων. Η επαναχρησιμοποίηση προϊόντων αποτελεί επίσης σημείο κλειδί της συνολικής διαχείρισης απορριμμάτων. Δεν είναι πολυτέλεια αλλά απόλυτη προτεραιότητα να:
- ανακυκλώνουμε τα χαρτιά, τα μέταλλα, τα γυαλιά, τα παλιά οχήματα, τις μπαταρίες, τους συσσωρευτές, ελαστικά και τα μπάζα,
- κομποστοποιούμε τα κλαδέματα και τα αποφάγια από την κουζίνα
- μειώνουμε και μετά να ανακυκλώνουμε τα πλαστικά, δώσουμε προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση και μετά ανακύκλωση διαφόρων συσκευασιών αλλά και ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών
-αναγεννάμε (ανακυκλώννουμε) τα ορυκτέλαια.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι θέτουν ως απόλυτη προτεραιότητα σήμερα την επεξεργασία των οργανικών υλικών (αποφάγια, κλαδέματα, γεωργικά υπολείμματα) είτε με την παρουσία οξυγόνου (αερόβια επεξεργασία) είτε με απουσία οξυγόνου (αναερόβια επεξεργασία), όπως εξάλλου επιβάλει και η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, μέσα από προγράμματα κομποστοποίησης και στο σπίτι με ειδικούς κάδους και σε επίπεδο τοπικό και δημοτικό.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ υποστηρίζουμε την ενίσχυση και επέκταση των προγραμμάτων διαλογής στην πηγή και ανακύκλωσης σε όλους τους Δήμους της Χώρας, παράλληλα με προγράμματα κομποστοποίησης.
Για να επιτευχθούν όλα αυτά χρειαζόμαστε, πέρα από υποδομές ανακύκλωσης και κομποστοποίησης και ευρύτερη ενεργοποίηση των πολιτών, διάφορα εργαλεία:
- Οικονομικά, όπως η φορολογία προϊόντων και υπηρεσιών ανάλογα με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις τους, κίνητρα και αντικίνητρα. Για παράδειγμα, η κατανάλωση πλαστικής σακούλας μιας χρήσης στα ψώνια μας είναι σήμερα υπερβολική, και για να περιοριστεί απαιτούνται όχι μόνο η ευαισθητοποίηση των πολιτών αλλά και χωριστή χρέωση της τιμής της στο ταμείο και όχι μέσω των προϊόντων, ώστε στις αγορές μας να χρησιμοποιούμε πολλές φορές μια σακούλα (κατά προτίμηση πάνινη) ή ένα καλάθι.
- Ανάλυση του Κύκλου Ζωής, ώστε να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη διάρκεια ζωής ενός προϊόντος.
- Ολοκληρωμένη Πολιτική Προϊόντος, ώστε οι παραγωγοί να επιλέγουν από ένα σύνολο διαθέσιμων εργαλείων τα πιο κατάλληλα ώστε να βελτιώνουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις του προϊόντος τους.
- Ενσωμάτωση του «εξωτερικού» περιβαλλοντικού και κοινωνικού κόστους που προκύπτει από την παραγωγή, μεταφορά, χρήση και τελική διάθεση του προϊόντος. Αν ένα προϊόν επιβαρύνει το περιβάλλον, αυτό πρέπει να αντανακλάται και στην τιμή του. Έτσι θα δοθεί προτεραιότητα πρέπει στη χρήση καθαρών τεχνολογιών παραγωγής, στην χρησιμοποίηση λιγότερο επικίνδυνων πρώτων υλών καθώς και την ελαχιστοποίηση παραγωγής επικίνδυνων παραπροϊόντων και αποβλήτων.
Μεγάλο πρόβλημα παραμένει η αδυναμία των περισσότερων δήμων να αναδιοργανώσουν σοβαρά τον τομέα διαχείρισης των απορριμμάτων και να ξεφύγουν από τις πελατειακές σχέσεις και την προχειρότητα στον τομέα καθαριότητας.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ πιστεύουμε ότι απαιτούνται επενδύσεις σε προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ευαισθητοποίησης των Πολιτών.
Oι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ
- υποστηρίζουμε τοπικές πρωτοβουλίες πολιτών, δημοτικές κινήσεις, δημοτικές αρχές στην προσπάθεια τους να θέσουν είτε από τη θέση της πλειοψηφίας είτε από τη θέση της αντιπολίτευσης στο κέντρο των προτεραιοτήτων τους τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση, διαλογή στην πηγή κι ανακύκλωση, κομποστοποίηση
- ενθαρρύνουμε τοπικούς και περιβαλλοντικούς φορείς να δημιουργήσουν μια πολιτική δυναμική που θα προωθήσει τις αναγκαίες πλέον αλλαγές (και με νομοθετική ρύθμιση) στον τρόπο χρέωσης των δημοτικών τελών καθαριότητας, με βάση την ποσότητα που δεν αξιοποιείται ή ανακυκλώνεται ("πληρώνω ανάλογα με το πως και πόσο πετάω"), και όχι με βάση τα τετραγωνικά μέτρα και την αντικειμενική αξία ενός ακινήτου (όπως γίνεται σήμερα).
- θα δώσουν από τώρα όλες τις δυνάμεις τους ώστε να πειστούν οι πολίτες να επιλέξουν το 2010 τους συνδυασμούς που θα διοικήσουν τους Δήμους την επόμενη τετραετία όχι με βάση την κομματική τους ταυτότητα αλλά με βάση κριτήρια όπως η βελτίωση της ποιότητας ζωής, η μείωση, η διαλογή στην πηγή κι ανακύκλωση των αποβλήτων, η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας γενικότερα.
- Λέμε ναι στη μείωση, διαλογή στην πηγή κι ανακύκλωση των απορριμμάτων, ώστε να είναι ελάχιστα τα υπολείμματα.
- Προτείνουμε στους πολίτες να ασκήσουν ασφυκτική πίεση με γράμματα διαμαρτυρίας, επιστολές, εκδηλώσεις, θεατρικά δρώμενα και γενικά με έξυπνους, μη-βίαουςτρόπους όσες δημοτικές αρχές αδιαφόρησαν μέχρι τώρα για την ανακύκλωση
- Καταγράφουμε από τώρα σε μαύρη λίστα όσους δημοτικούς συνδυασμούς και δημάρχους διαπιστώνουμε ότι συνεχίζουν να αδιαφορούν για την ανακύκλωση.
Οι πολίτες είναι πια έτοιμοι να συμμετάσχουν στη διαλογή των αποβλήτων στο σπίτι, στη δουλειά, στο χώρο της εκπαίδευσης, τη χωριστή συλλογή και ανακύκλωση.
Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2008
Η προστασία περιβάλλοντος ως δικαίωμα
Η επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη αφενός και η τεράστια αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης βελτίωσαν τη ζωή των ανθρώπων σε ορισμένους τομείς, έκαναν εφικτή τη δημιουργία ενός κράτους πρόνοιας αλλά από την άλλη συνέβαλαν στην επιδείνωση των περιβαλλοντικών συνθηκών μέσα στις οποίες εξελίσσονται οι κοινωνίες. Δεν είναι τυχαίο ότι σήμερα αγαθά όπως ο καθαρός αέρας, το καθαρό νερό και το καθαρό έδαφος που ήταν σε γενικές γραμμές διαθέσιμα για όλους ακόμα και αν οι γενικότερες οικονομικές / παραγωγικές σχέσεις (δούλοι – ελεύθεροι, φεουδάρχες – χωρικοί ακτήμονες κα) περιόριζαν τις άλλες ελευθερίες και δικαιώματα για τους πολίτες, σήμερα αποτελούν αίτημα προς διεκδίκηση.
Φαινόμενα κρίσεων που συνδέονταν με ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο περιβάλλον είχαμε και σε προηγούμενες εποχές,. Ο τρόπος κατασκευής, για παράδειγμα, των μεσαιωνικών πόλεων –στενοί δρόμοι, αδυναμία διαχείρισης των στερεών και υγρών αποβλήτων ευνόησε την ραγδαία διάδοση των επιδημιών, ενώ η αποδάσωση περιοχών για διάφορους λόγους στην αρχαιότητα π.χ. κατασκευή πολεμικών σκαφών επηρέασε το μικροκλίμα κλπ.. Όμως μόνο μετά και εξαιτίας της βιομηχανικής επανάστασης και κυρίως μετά την εκρηκτική επέκταση του καταναλωτικού μοντέλου ο άνθρωπος αποκτάει τη δύναμη και τα εργαλεία για να αλλάξει (αρνητικά) το περιβάλλον του σε δραματική κλίμακα.
Από τις αρχές του 20 αιώνα, αλλά ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 70 συντελούνται ραγδαίες αλλαγές στην οικονομία και την παραγωγή, που έχουν καταλυτική επίδραση πάνω στο φυσικό περιβάλλον, τα διάφορα είδη, τους φυσικούς πόρους. Απώλεια ειδών της χλωρίδας και πανίδας με ραγδαίο ρυθμό, εξαφάνιση οικοτόπων και αλλαγή της γεωμορφολογίας ευαίσθητων περιοχών (ακτές, υγρότοποι, αγροτικό τοπίο κα), αποξήρανση υγροτόπων, εξαφάνιση παρθένων δασών, ρύπανση και υφαλμύρωσης νερών, αλλαγή μικροκλίματος αλλά και παγκόσμιου κλίματος, ρύπανση της τροφικής αλυσίδας αλλά και του περιβάλλοντος γενικότερα με παραμένοντα χημικά (π.χ. βαρέα μέταλλα, οργανοχλωριωμένες ενώσεις), ραδιενεργά στοιχεία (π.χ. ραδιενεργό πλουτώνιο), καταστροφή της προστατευτικής ασπίδας του στρατοσφαιρικού όζοντος, επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των πόλεων με χημικούς ρύπους, προσθήκη στο περιβάλλον τεράστιων ποσοτήτων πλαστικών ενώσεων που δεν αποικοδομούνται εύκολα.
Η περιβαλλοντική κρίση συνδέεται με τη ραγδαία αύξηση της παραγωγής και κατανάλωσης. Μέσα στα 200 τελευταία χρόνια έχουμε καταφέρει να καταναλώνουμε σε μια μέρα όσα καταναλώναμε κάποτε μέσα σε έναν ολόκληρο χρόνο. Η παγκόσμια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε από 5 τρισεκατομμύρια δολάρια το 1950, σε 10 τρισεκατομμύρια το 1970 και σε περισσότερα από 29 τρισεκατομμύρια το 1997. Μέσα σε 7 χρόνια (1990-1997) είχαμε μια αύξηση αυτών των μεγεθών κατά 5 τρισεκατομμύρια δολάρια, όση αύξηση είχαμε προηγουμένως σε διάστημα δεκάδων χιλιάδων χρόνων, δηλαδή από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι το 1950.
Η συνεχής ανάπτυξη βασίζεται σε σημαντικό βαθμό μέχρι σήμερα στην αυξανόμενη κατανάλωση πρώτων υλών και ενέργειας.
Η εμφάνιση των συνεπειών της απεριόριστης ανάπτυξης και η ενεργοποίηση των πολιτών για τη διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος
Η συνεχής οικονομική μεγέθυνση είχε ως παράπλευρη ζημιά την στέρηση σημαντικών Δημόσιων Αγαθών (καθαρός αέρας, καθαρό νερό, καθαρές θάλασσες, καθαρή γη) από σημαντικά ποσοστά του πληθυσμού. Για παράδειγμα, τα ¾ των κατοίκων των πόλεων ζουν σήμερα σε περιοχές με σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση. Άνθρωποι που μπορούσαν να βγουν από το σπίτι τους και να βουτήξουν στη θάλασσα, σήμερα πρέπει να διανύσουν χιλιόμετρα με το αυτοκίνητό τους και να πληρώσουν σημαντικό κόστος για να κάνουν μια βουτιά σε σχετικά πιο καθαρές θάλασσες. Εκατομμύρια πολίτες χρειάζεται να πληρώνουν ακριβά σε καθημερινή βάση το εμφιαλωμένο νερό που πίνουν, λόγω της κακής ποιότητας ή της μη επάρκειας πόσιμου νερού σε διάφορες ανεπτυγμένες χώρες. Τα δάση και η γη αντιμετωπίζονται όλο και περισσότερα ως οικόπεδα μεγάλης αξίας, ως ευκαιρία για σπέκουλα και πλουτισμό και όχι ως στοιχεία αναντικατάστατα για την επιβίωση της ανθρωπότητας.
Είναι γεγονός ότι η απώλεια σημαντικών δημόσιων αγαθών συμβάδιζε για πολλά χρόνια με σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά και την οργάνωση των κοινωνιών. Για παράδειγμα η ραγδαία ανάπτυξη της Ελλάδας – όπως και των άλλων χωρών - στηρίχτηκε στη φθηνή και χωρίς κοινωνική προστασία εργασία και κυρίως στην απουσία οποιουδήποτε μέτρου περιβαλλοντικής προστασίας καθώς και στην κατασπατάληση των φυσικών πόρων.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν απαραίτητη την υψηλή κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών για να περνάνε καλά, ενώ έχει ξεπεραστεί η αντοχή του οικοσυστήματος και ταυτόχρονα ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, που είναι οι πιο φτωχοί, χρειάζεται να αποκτήσουν στοιχειώδη αγαθά και υπηρεσίες για να επιβιώσουν. Αλλά αν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη (δηλαδή και τα υπόλοιπα ¾ του πληθυσμού) αποκτήσουν τις ίδιες συνήθειες, δυνατότητες και μοντέλα κατανάλωσης δεν είναι δυνατό να αντέξει ο πλανήτης και τα οικοσυστήματα. Είναι απίθανο να μπορέσουμε να ζήσουμε στον πλανήτη ακολουθώντας το ίδιο μοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης, γιατί τότε θα χρειαζόμασταν τουλάχιστον 3 πλανήτες σαν τη Γη, αν όλοι οι άνθρωποι είχαν την κατανάλωση ενός μέσου Έλληνα, και πάνω από 10 πλανήτες σαν τη Γη, αν όλοι ζούσαν όπως οι Βορειο-αμερικάνοι. Από την άλλη η συντήρηση του χάσματος Βορρά – Νότου και η καταστροφή των υλικών βάσεων για επιβίωση ευρύτατων κομματιών της παγκόσμιας κοινωνίας δημιουργεί γόνιμο έδαφος τόσο για την ραγδαία καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος όσο και για το ρίζωμα κάθε είδους φανατισμών: τρομοκρατία, ξενοφοβία, ρατσισμό, γενίκευση του ασφυκτικού αστυνομικού κράτους στο όνομα της απόλυτης ασφάλειας.
Η πρόκληση του 21ου αιώνα είναι η επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής για όλους, με αποσύνδεση της ανάπτυξης από την κατανάλωση πόρων και ενέργειας και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αυτό όμως απαιτεί πολίτες που γνωρίζουν τα δικαιώματα τους καθώς και τα δικαιώματα των επόμενων γενεών καθώς και αυτών που αδυνατούν να επιβιώσουν στο παγκόσμιο χωριό. Στην καθημερινή μας ζωή και μέσα από τις επιλογές που κάνουμε ψωνίζοντας, δουλεύοντας, διασκεδάζοντας, σπουδάζοντας, μετακινούμενοι/ες μπορούμε να αγωνιζόμαστε και να στηρίζουμε μια πολιτική υπέρ του περιβάλλοντος και της ευημερίας της κοινωνίας ξεκινώντας τη δική μας προσωπική επανάσταση.
Η ευρωπαϊκή πολιτική για το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει ένα σημαντικό πακέτο περιβαλλοντικών πολιτικών και νομοθεσιών που η εφαρμογή τους θα βελτίωνε καθοριστικά τόσο το περιβάλλον όσο και την ποιότητα ζωής και την υγεία των πολιτών, παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλοι κοινωνικοί φορείς επιζητούν μεγαλύτερη τόλμη και αποφασιστικότητα σε αντίστοιχες πολιτικές και νομοθεσίες.
Δικαιώματα και βιώσιμη ανάπτυξη στην ΕΕ
Οι πολιτικές της ΕΕ εστιάζονταν αρχικά στη στήριξη της ενιαίας αγοράς, αλλά σταδιακά έπρεπε να περιλάβουν και άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ευρωπαϊκής κοινωνίας: προστασία του περιβάλλοντος, δημόσια υγεία, δικαιώματα των καταναλωτών, ανταγωνισμός κι ασφάλεια στις μεταφορές, εκπαίδευση και πρόσβαση στον πολιτισμό.
Για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα ζητήματα που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, απαιτείται συντονισμένη διεθνής δράση. Τα περισσότερα διασυνοριακά ζητήματα δεν είναι δυνατό να επιλυθούν χωρίς νομοθεσία στο επίπεδο της ΕΕ και χρηματοδότηση σε τέτοια κλίμακα που μόνο η ΕΕ μπορεί να εξασφαλίσει. Για να δοθεί απάντηση στις ανησυχίες των πολιτών, η Συνθήκη του Άμστερνταμ παραχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση πολύ μεγαλύτερες εξουσίες και αρμοδιότητες σε τομείς όπως η υγεία και η προστασία των καταναλωτών.
Το εντυπωσιακότερο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο τα όργανα της Κοινότητας λαμβάνουν υπόψη την κοινή γνώμη είναι ασφαλώς ο τομέας της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι πολίτες έχουν συνειδητοποιήσει ότι η ρύπανση δεν έχει σύνορα, ότι απαιτείται προστασία της φυσικής μας κληρονομιάς και ότι ο κάθε πολίτης δικαιούται ασφαλή και υγιή προϊόντα και συνθήκες διαβίωσης.
Η κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική ακολουθεί τις εξής θεμελιώδεις αρχές:
- Το υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος (the high level of protection principle)
- Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης
- Η αρχή της πρόληψης (the precautionary principle)
- H αρχή της αποφυγής / αποτροπής (the prevention principle)
- H αρχή της επανόρθωσης της ζημιάς στην πηγή (the rectification of damage at source principle)
- Η αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει" (the polluter principle)
- Η αρχή της ενσωμάτωσης (the integration principle).
Φαινόμενα κρίσεων που συνδέονταν με ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο περιβάλλον είχαμε και σε προηγούμενες εποχές,. Ο τρόπος κατασκευής, για παράδειγμα, των μεσαιωνικών πόλεων –στενοί δρόμοι, αδυναμία διαχείρισης των στερεών και υγρών αποβλήτων ευνόησε την ραγδαία διάδοση των επιδημιών, ενώ η αποδάσωση περιοχών για διάφορους λόγους στην αρχαιότητα π.χ. κατασκευή πολεμικών σκαφών επηρέασε το μικροκλίμα κλπ.. Όμως μόνο μετά και εξαιτίας της βιομηχανικής επανάστασης και κυρίως μετά την εκρηκτική επέκταση του καταναλωτικού μοντέλου ο άνθρωπος αποκτάει τη δύναμη και τα εργαλεία για να αλλάξει (αρνητικά) το περιβάλλον του σε δραματική κλίμακα.
Από τις αρχές του 20 αιώνα, αλλά ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 70 συντελούνται ραγδαίες αλλαγές στην οικονομία και την παραγωγή, που έχουν καταλυτική επίδραση πάνω στο φυσικό περιβάλλον, τα διάφορα είδη, τους φυσικούς πόρους. Απώλεια ειδών της χλωρίδας και πανίδας με ραγδαίο ρυθμό, εξαφάνιση οικοτόπων και αλλαγή της γεωμορφολογίας ευαίσθητων περιοχών (ακτές, υγρότοποι, αγροτικό τοπίο κα), αποξήρανση υγροτόπων, εξαφάνιση παρθένων δασών, ρύπανση και υφαλμύρωσης νερών, αλλαγή μικροκλίματος αλλά και παγκόσμιου κλίματος, ρύπανση της τροφικής αλυσίδας αλλά και του περιβάλλοντος γενικότερα με παραμένοντα χημικά (π.χ. βαρέα μέταλλα, οργανοχλωριωμένες ενώσεις), ραδιενεργά στοιχεία (π.χ. ραδιενεργό πλουτώνιο), καταστροφή της προστατευτικής ασπίδας του στρατοσφαιρικού όζοντος, επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των πόλεων με χημικούς ρύπους, προσθήκη στο περιβάλλον τεράστιων ποσοτήτων πλαστικών ενώσεων που δεν αποικοδομούνται εύκολα.
Η περιβαλλοντική κρίση συνδέεται με τη ραγδαία αύξηση της παραγωγής και κατανάλωσης. Μέσα στα 200 τελευταία χρόνια έχουμε καταφέρει να καταναλώνουμε σε μια μέρα όσα καταναλώναμε κάποτε μέσα σε έναν ολόκληρο χρόνο. Η παγκόσμια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε από 5 τρισεκατομμύρια δολάρια το 1950, σε 10 τρισεκατομμύρια το 1970 και σε περισσότερα από 29 τρισεκατομμύρια το 1997. Μέσα σε 7 χρόνια (1990-1997) είχαμε μια αύξηση αυτών των μεγεθών κατά 5 τρισεκατομμύρια δολάρια, όση αύξηση είχαμε προηγουμένως σε διάστημα δεκάδων χιλιάδων χρόνων, δηλαδή από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι το 1950.
Η συνεχής ανάπτυξη βασίζεται σε σημαντικό βαθμό μέχρι σήμερα στην αυξανόμενη κατανάλωση πρώτων υλών και ενέργειας.
Η εμφάνιση των συνεπειών της απεριόριστης ανάπτυξης και η ενεργοποίηση των πολιτών για τη διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος
Η συνεχής οικονομική μεγέθυνση είχε ως παράπλευρη ζημιά την στέρηση σημαντικών Δημόσιων Αγαθών (καθαρός αέρας, καθαρό νερό, καθαρές θάλασσες, καθαρή γη) από σημαντικά ποσοστά του πληθυσμού. Για παράδειγμα, τα ¾ των κατοίκων των πόλεων ζουν σήμερα σε περιοχές με σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση. Άνθρωποι που μπορούσαν να βγουν από το σπίτι τους και να βουτήξουν στη θάλασσα, σήμερα πρέπει να διανύσουν χιλιόμετρα με το αυτοκίνητό τους και να πληρώσουν σημαντικό κόστος για να κάνουν μια βουτιά σε σχετικά πιο καθαρές θάλασσες. Εκατομμύρια πολίτες χρειάζεται να πληρώνουν ακριβά σε καθημερινή βάση το εμφιαλωμένο νερό που πίνουν, λόγω της κακής ποιότητας ή της μη επάρκειας πόσιμου νερού σε διάφορες ανεπτυγμένες χώρες. Τα δάση και η γη αντιμετωπίζονται όλο και περισσότερα ως οικόπεδα μεγάλης αξίας, ως ευκαιρία για σπέκουλα και πλουτισμό και όχι ως στοιχεία αναντικατάστατα για την επιβίωση της ανθρωπότητας.
Είναι γεγονός ότι η απώλεια σημαντικών δημόσιων αγαθών συμβάδιζε για πολλά χρόνια με σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά και την οργάνωση των κοινωνιών. Για παράδειγμα η ραγδαία ανάπτυξη της Ελλάδας – όπως και των άλλων χωρών - στηρίχτηκε στη φθηνή και χωρίς κοινωνική προστασία εργασία και κυρίως στην απουσία οποιουδήποτε μέτρου περιβαλλοντικής προστασίας καθώς και στην κατασπατάληση των φυσικών πόρων.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν απαραίτητη την υψηλή κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών για να περνάνε καλά, ενώ έχει ξεπεραστεί η αντοχή του οικοσυστήματος και ταυτόχρονα ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, που είναι οι πιο φτωχοί, χρειάζεται να αποκτήσουν στοιχειώδη αγαθά και υπηρεσίες για να επιβιώσουν. Αλλά αν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη (δηλαδή και τα υπόλοιπα ¾ του πληθυσμού) αποκτήσουν τις ίδιες συνήθειες, δυνατότητες και μοντέλα κατανάλωσης δεν είναι δυνατό να αντέξει ο πλανήτης και τα οικοσυστήματα. Είναι απίθανο να μπορέσουμε να ζήσουμε στον πλανήτη ακολουθώντας το ίδιο μοντέλο ανάπτυξης και κατανάλωσης, γιατί τότε θα χρειαζόμασταν τουλάχιστον 3 πλανήτες σαν τη Γη, αν όλοι οι άνθρωποι είχαν την κατανάλωση ενός μέσου Έλληνα, και πάνω από 10 πλανήτες σαν τη Γη, αν όλοι ζούσαν όπως οι Βορειο-αμερικάνοι. Από την άλλη η συντήρηση του χάσματος Βορρά – Νότου και η καταστροφή των υλικών βάσεων για επιβίωση ευρύτατων κομματιών της παγκόσμιας κοινωνίας δημιουργεί γόνιμο έδαφος τόσο για την ραγδαία καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος όσο και για το ρίζωμα κάθε είδους φανατισμών: τρομοκρατία, ξενοφοβία, ρατσισμό, γενίκευση του ασφυκτικού αστυνομικού κράτους στο όνομα της απόλυτης ασφάλειας.
Η πρόκληση του 21ου αιώνα είναι η επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής για όλους, με αποσύνδεση της ανάπτυξης από την κατανάλωση πόρων και ενέργειας και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αυτό όμως απαιτεί πολίτες που γνωρίζουν τα δικαιώματα τους καθώς και τα δικαιώματα των επόμενων γενεών καθώς και αυτών που αδυνατούν να επιβιώσουν στο παγκόσμιο χωριό. Στην καθημερινή μας ζωή και μέσα από τις επιλογές που κάνουμε ψωνίζοντας, δουλεύοντας, διασκεδάζοντας, σπουδάζοντας, μετακινούμενοι/ες μπορούμε να αγωνιζόμαστε και να στηρίζουμε μια πολιτική υπέρ του περιβάλλοντος και της ευημερίας της κοινωνίας ξεκινώντας τη δική μας προσωπική επανάσταση.
Η ευρωπαϊκή πολιτική για το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει ένα σημαντικό πακέτο περιβαλλοντικών πολιτικών και νομοθεσιών που η εφαρμογή τους θα βελτίωνε καθοριστικά τόσο το περιβάλλον όσο και την ποιότητα ζωής και την υγεία των πολιτών, παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλοι κοινωνικοί φορείς επιζητούν μεγαλύτερη τόλμη και αποφασιστικότητα σε αντίστοιχες πολιτικές και νομοθεσίες.
Δικαιώματα και βιώσιμη ανάπτυξη στην ΕΕ
Οι πολιτικές της ΕΕ εστιάζονταν αρχικά στη στήριξη της ενιαίας αγοράς, αλλά σταδιακά έπρεπε να περιλάβουν και άλλες πτυχές της καθημερινής ζωής και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ευρωπαϊκής κοινωνίας: προστασία του περιβάλλοντος, δημόσια υγεία, δικαιώματα των καταναλωτών, ανταγωνισμός κι ασφάλεια στις μεταφορές, εκπαίδευση και πρόσβαση στον πολιτισμό.
Για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα ζητήματα που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, απαιτείται συντονισμένη διεθνής δράση. Τα περισσότερα διασυνοριακά ζητήματα δεν είναι δυνατό να επιλυθούν χωρίς νομοθεσία στο επίπεδο της ΕΕ και χρηματοδότηση σε τέτοια κλίμακα που μόνο η ΕΕ μπορεί να εξασφαλίσει. Για να δοθεί απάντηση στις ανησυχίες των πολιτών, η Συνθήκη του Άμστερνταμ παραχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση πολύ μεγαλύτερες εξουσίες και αρμοδιότητες σε τομείς όπως η υγεία και η προστασία των καταναλωτών.
Το εντυπωσιακότερο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο τα όργανα της Κοινότητας λαμβάνουν υπόψη την κοινή γνώμη είναι ασφαλώς ο τομέας της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι πολίτες έχουν συνειδητοποιήσει ότι η ρύπανση δεν έχει σύνορα, ότι απαιτείται προστασία της φυσικής μας κληρονομιάς και ότι ο κάθε πολίτης δικαιούται ασφαλή και υγιή προϊόντα και συνθήκες διαβίωσης.
Η κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική ακολουθεί τις εξής θεμελιώδεις αρχές:
- Το υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος (the high level of protection principle)
- Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης
- Η αρχή της πρόληψης (the precautionary principle)
- H αρχή της αποφυγής / αποτροπής (the prevention principle)
- H αρχή της επανόρθωσης της ζημιάς στην πηγή (the rectification of damage at source principle)
- Η αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει" (the polluter principle)
- Η αρχή της ενσωμάτωσης (the integration principle).
Οικολογικές προτάσεις για βελτίωση της οικονομίας
Η Ελλάδα, μια χώρα που ανήκει στις 30 πιο ανεπτυγμένες, αντί να καταβάλλει έντονες προσπάθειες για τη μείωση της συνεισφοράς της στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου», συνεχίζει την ανεξέλεγκτη αύξηση των εκπομπών των αερίων που συμβάλλουν στην αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος. Σύντομα θα αναγκαστεί θα πληρώσει τεράστια ποσά είτε σε πρόστιμα είτε για αγορά «δικαιωμάτων ρύπανσης». Δεν θα είναι η πρώτη φορά, αφού πριν από λίγα μόλις χρόνια πλήρωσε 2,1 δισεκατομμύρια δραχμές για την ανεξέλεγκτη διάθεση απορριμμάτων στη χαράδρα του Κουρουπητού στα Χανιά. Πώς είναι δυνατό να έχουμε αποτελεσματική πολιτική μείωσης της συνεισφοράς στο παγκόσμιο πρόβλημα, όταν ακόμα δεν μπορούμε να επιλύσουμε στοιχειώδη περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως για παράδειγμα τα απόβλητα; Είναι αλήθεια ότι όσοι δραστηριοποιούμαστε σε περιβαλλοντικές και τοπικές οργανώσεις ευελπιστούμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμένει αρωγός μας για να σταματήσει η ανεξέλεγκτη απόρριψη των σκουπιδιών σε υγρότοπους, χαράδρες, δάση και ρέματα.
Ενώ αυξάνουν κατακόρυφα τα απόβλητα που παράγουμε, η ενέργεια που καταναλώνουμε, το νερό που σπαταλάμε, τα δάση που χάνουμε, είναι φανερή η απουσία έμφασης από τους πολιτικούς στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Συχνά είμαστε υπόλογοι για μη εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Για να μην θεωρηθεί ότι τα βλέπουμε όλα μαύρα, εντάξει ας παραδεχτούμε ότι κάποια μικρά βήματα έχουν γίνει κατά τόπους. Αλλά είναι φανερό ότι έχουμε μείνει πολύ πίσω ως χώρα. Το θέμα της οικονομικής σύγκλισης της Ελλάδας με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι βέβαια πολύ σοβαρό. Οι πολιτικές δυνάμεις, όμως, δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι η οικονομική σύγκλιση αν δεν συνεπάγεται ταυτόχρονα περιβαλλοντική και κοινωνική σύγκλιση θα αποβεί σε βάρος της ποιότητας της ζωής μας. Απόδειξη ότι μαζί με το ΑΕΠ αυξάνουν και τα προβλήματα της ποιότητας ζωής, όταν σε άλλες χώρες παρατηρείται βελτίωση της καθημερινής ζωής των πολιτών.
Όσοι δεν αντιμετωπίζουν το περιβαλλοντικό πρόβλημα ως ένα θέμα που από μόνο του θα έπρεπε να μας ξεσηκώνει και να αφυπνίζει τις συνειδήσεις μας, θα πρέπει να ανησυχούν γιατί χάνουμε την ευκαιρία να προωθήσουμε την οικονομική και κοινωνική σύγκλιση βασιζόμενοι στο φυσικό και πολιτισμικό πλούτο που διαθέτουμε ως χώρα. Η αξιοποίηση της ενέργειας από τον άνεμο και τον ήλιο, η μείωση και η ανακύκλωση των αποβλήτων, η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων και η οικολογική διαχείριση φυσικών περιοχών, η ανάπτυξη μοντέλων τουρισμού, γεωργίας και αλιείας συμβατών με τις οικολογικές αντοχές κάθε περιοχής δεν θα συνεισέφεραν μόνο στη βελτίωση του περιβάλλοντος αλλά μπορεί να αποτελέσουν τη βάση και για ένα μοντέλο οικονομίας πιο βιώσιμο μακροχρόνια και πιο υπεύθυνο κοινωνικά. Δεν είναι τυχαίο που πολλές μελέτες αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση διαπιστώνουν ένα σημαντικό δυναμικό για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και της κοινωνικής οικονομίας.
Δυστυχώς, όμως, τόσο η ίδια η προστασία του περιβάλλοντος, όσο και μια εναλλακτική πρόταση για την οικονομία της χώρα μας δεν είναι στην οπτική και τις προτεραιότητες των σημερινών πολιτικών δυνάμεων. Αν και τώρα αρχίζουν να μιλάνε πολλοί για την οικολογία, απουσιάζει μια συνεκτική πρόταση για την οικονομία που να στρέφει τη χώρα σε πιο οικολογική και κοινωνική κατεύθυνση.
Η απουσία μέχρι σήμερα στην Ελλάδα ενός αξιόπιστου Πράσινου κόμματος συνέτεινε στο να μένουν στο περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής προβληματικής τα θέματα αυτά. Όπου η παρουσία των Πρασίνων είναι κοινωνικά και πολιτικά ισχυρή, έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην ποιότητα της ζωής, τον εξανθρωπισμό των πόλεων, τη μείωση κι ανακύκλωση των αποβλήτων, την ανάπτυξη των δημόσιων συγκοινωνιών, την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τώρα είναι ανάγκη να πιστέψουμε ξανά ότι μπορούμε να αλλάξουμε την πολιτική, αλλάζοντας και την καθημερινή μας ζωή. Η αλλαγή στις ΗΠΑ και η εκλογή του Μπάρακ Ομάμα δείχνει ότι υπάρχει ελπίδα αρκεί να πιστεύψουμε ότι μπορούμε να είμαστε και εμείς μέρος της αλλαγής, όχι της κρίσης.
Ενώ αυξάνουν κατακόρυφα τα απόβλητα που παράγουμε, η ενέργεια που καταναλώνουμε, το νερό που σπαταλάμε, τα δάση που χάνουμε, είναι φανερή η απουσία έμφασης από τους πολιτικούς στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών. Συχνά είμαστε υπόλογοι για μη εφαρμογή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Για να μην θεωρηθεί ότι τα βλέπουμε όλα μαύρα, εντάξει ας παραδεχτούμε ότι κάποια μικρά βήματα έχουν γίνει κατά τόπους. Αλλά είναι φανερό ότι έχουμε μείνει πολύ πίσω ως χώρα. Το θέμα της οικονομικής σύγκλισης της Ελλάδας με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι βέβαια πολύ σοβαρό. Οι πολιτικές δυνάμεις, όμως, δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι η οικονομική σύγκλιση αν δεν συνεπάγεται ταυτόχρονα περιβαλλοντική και κοινωνική σύγκλιση θα αποβεί σε βάρος της ποιότητας της ζωής μας. Απόδειξη ότι μαζί με το ΑΕΠ αυξάνουν και τα προβλήματα της ποιότητας ζωής, όταν σε άλλες χώρες παρατηρείται βελτίωση της καθημερινής ζωής των πολιτών.
Όσοι δεν αντιμετωπίζουν το περιβαλλοντικό πρόβλημα ως ένα θέμα που από μόνο του θα έπρεπε να μας ξεσηκώνει και να αφυπνίζει τις συνειδήσεις μας, θα πρέπει να ανησυχούν γιατί χάνουμε την ευκαιρία να προωθήσουμε την οικονομική και κοινωνική σύγκλιση βασιζόμενοι στο φυσικό και πολιτισμικό πλούτο που διαθέτουμε ως χώρα. Η αξιοποίηση της ενέργειας από τον άνεμο και τον ήλιο, η μείωση και η ανακύκλωση των αποβλήτων, η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων και η οικολογική διαχείριση φυσικών περιοχών, η ανάπτυξη μοντέλων τουρισμού, γεωργίας και αλιείας συμβατών με τις οικολογικές αντοχές κάθε περιοχής δεν θα συνεισέφεραν μόνο στη βελτίωση του περιβάλλοντος αλλά μπορεί να αποτελέσουν τη βάση και για ένα μοντέλο οικονομίας πιο βιώσιμο μακροχρόνια και πιο υπεύθυνο κοινωνικά. Δεν είναι τυχαίο που πολλές μελέτες αλλά και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση διαπιστώνουν ένα σημαντικό δυναμικό για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και της κοινωνικής οικονομίας.
Δυστυχώς, όμως, τόσο η ίδια η προστασία του περιβάλλοντος, όσο και μια εναλλακτική πρόταση για την οικονομία της χώρα μας δεν είναι στην οπτική και τις προτεραιότητες των σημερινών πολιτικών δυνάμεων. Αν και τώρα αρχίζουν να μιλάνε πολλοί για την οικολογία, απουσιάζει μια συνεκτική πρόταση για την οικονομία που να στρέφει τη χώρα σε πιο οικολογική και κοινωνική κατεύθυνση.
Η απουσία μέχρι σήμερα στην Ελλάδα ενός αξιόπιστου Πράσινου κόμματος συνέτεινε στο να μένουν στο περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής προβληματικής τα θέματα αυτά. Όπου η παρουσία των Πρασίνων είναι κοινωνικά και πολιτικά ισχυρή, έχουν γίνει σημαντικά βήματα στην ποιότητα της ζωής, τον εξανθρωπισμό των πόλεων, τη μείωση κι ανακύκλωση των αποβλήτων, την ανάπτυξη των δημόσιων συγκοινωνιών, την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τώρα είναι ανάγκη να πιστέψουμε ξανά ότι μπορούμε να αλλάξουμε την πολιτική, αλλάζοντας και την καθημερινή μας ζωή. Η αλλαγή στις ΗΠΑ και η εκλογή του Μπάρακ Ομάμα δείχνει ότι υπάρχει ελπίδα αρκεί να πιστεύψουμε ότι μπορούμε να είμαστε και εμείς μέρος της αλλαγής, όχι της κρίσης.
Από την ανάπτυξη στη βιωσιμότητα
Η οικονομική ανάπτυξη μας βοήθησε να εξασφαλίσουμε μια πιο άνετη ζωή. Από την άλλη, διαπιστώνουμε ότι χάνουμε πολλά άλλα αγαθά που είχαμε στο παρελθόν ή που θα θέλαμε να έχουμε στο μέλλον: ασφάλεια για όλους τους ανθρώπους, καθαρό αέρα για τα πνευμόνια μας, χώρο να παίζουν τα παιδιά, τρόφιμα που ικανοποιούν όχι μόνο την πείνα μας αλλά και τις αισθήσεις και την ανάγκη μας για καλή υγεία, αίσθηση αλληλεγγύης και συνεργασίας με τους γύρω μας…
Το ερώτημα της εποχής μας είναι: μπορούμε να αναπτύξουμε μια οικονομική πολιτική που ενσωματώνει την περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση, να κάνουμε πράξη αυτό που ονομάζουμε βιώσιμη ανάπτυξη; Μπορούμε να προωθήσουμε μια οικονομία που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας, θα συμβάλει στην ευημερία των κοινωνιών και θα διατηρεί μακροχρόνια τον φυσικό και πολιτισμικό πλούτο;
Πρόσφατες μελέτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση εντοπίζουν ότι η προστασία του περιβάλλοντος και η κοινωνική οικονομία είναι οι τομείς που μπορούν να δημιουργήσουν εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ήδη σε άλλες χώρες εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι εξασφαλίζουν τα μέσα επιβίωσης τους από παρόμοιες δραστηριότητες. Όλο και περισσότερο γίνεται κατανοητό σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο ότι για να επιτευχθεί μακροχρόνια η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να εφαρμοσθεί ένα σύνολο αλληλοσυμπληρούμενων νομοθετικών, οικονομικών και κοινωνικών μέτρων. Η διατήρηση του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος απαιτεί ενεργή εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και δημιουργία θέσεων εργασίας κοινωνικά και περιβαλλοντικά απαραίτητων, δηλαδή «πράσινων επαγγελμάτων», όπως αποκαλούνται σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα πράσινα επαγγέλματα μπορούν να αφορούν σε παραδοσιακούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας, από τη γεωργία και αλιεία, την αποκατάσταση των ξερολιθιών μέχρι τον τουρισμό και τις υπηρεσίες, αλλά και εντελώς νέους τομείς, όπως η παραγωγή «πράσινων προϊόντων», η προώθηση καθαρών τεχνολογιών, η υλοποίηση σχεδίων «οικολογικής αποτελεσματικότητας», η εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης και ελέγχου (E.M.A.S. και ΙSO 14000), η εξοικονόμηση και σωστή διαχείριση του νερού, η εξοικονόμηση ενέργειας σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, η αξιοποίηση των αποβλήτων, η ανάπτυξη οικολογικών συστημάτων μεταφοράς, η διαφύλαξη και διαχείριση ενός οικοσυστήματος, η διαχείριση μιας παράκτιας ζώνης, η διαχείριση ενός δάσους, η παρακολούθηση της εξέλιξης ενός οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας, η οικο-ξενάγηση, η οικολογική γεωργία και κτηνοτροφία, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Η μείωση της ανεργίας μέσω της δημιουργίας «πράσινων επαγγελμάτων» μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για την οικολογικά και κοινωνικά βιώσιμη ανάπτυξη μιας περιοχής.
Η προστασία του περιβάλλοντος απαιτεί ένα σύνολο επενδύσεων και επαγγελμάτων. Είναι διαπιστωμένο ότι η αγορά αλλά και ο δημόσιος τομέας παίζουν ένα σημαντικό ρόλο. Όμως, όπως παραδέχεται σε έκθεσή της ακόμα και η Παγκόσμια Τράπεζα, η αγορά δεν είναι από μόνη της σε θέση να αντιμετωπίσει όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Έχει, επίσης, αποδειχθεί ότι ο δημόσιος / κρατικός τομέας δεν έχει συχνά την ευελιξία και προσαρμοστικότητα να αντιμετωπίσει πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα. Αναδεικνύεται όλο και περισσότερο η σημασία και ο ρόλος του τρίτου τομέα, του κοινωνικού τομέα και των «κοινωνικών εταιριών» στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και ιδιαίτερα της προστασίας του περιβάλλοντος. Ο κοινωνικός τομέας (μη κυβερνητικές οργανώσεις, τοπικοί συνεταιρισμοί, ενώσεις παραγωγών, μη κερδοσκοπικές εταιρίες, μικρές τοπικές επιχειρήσεις με κοινωνικά κίνητρα και υπευθυνότητα κα) βασίζεται κυρίως στην εθελοντική κινητοποίηση πολιτών, την προσαρμοστικότητα και ευελιξία των δομών, την κοινωνική ευαισθησία των συμμετεχόντων, την καλύτερη αξιοποίηση των επενδυμένων πόρων, την απασχόληση περισσότερων ατόμων ανά επενδυμένο κεφάλαιο, την ένταση εργασίας και γνώσης αντί την ένταση κεφαλαίου και τεχνολογίας. Συνδυάζει δηλαδή κοινωνικά και περιβαλλοντικά ενδιαφέροντα, πετυχαίνοντας ταυτόχρονα οικονομικά αποτελέσματα και αύξηση της απασχόλησης.
Το ερώτημα της εποχής μας είναι: μπορούμε να αναπτύξουμε μια οικονομική πολιτική που ενσωματώνει την περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση, να κάνουμε πράξη αυτό που ονομάζουμε βιώσιμη ανάπτυξη; Μπορούμε να προωθήσουμε μια οικονομία που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες της κοινωνίας, θα συμβάλει στην ευημερία των κοινωνιών και θα διατηρεί μακροχρόνια τον φυσικό και πολιτισμικό πλούτο;
Πρόσφατες μελέτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση εντοπίζουν ότι η προστασία του περιβάλλοντος και η κοινωνική οικονομία είναι οι τομείς που μπορούν να δημιουργήσουν εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ήδη σε άλλες χώρες εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι εξασφαλίζουν τα μέσα επιβίωσης τους από παρόμοιες δραστηριότητες. Όλο και περισσότερο γίνεται κατανοητό σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο ότι για να επιτευχθεί μακροχρόνια η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να εφαρμοσθεί ένα σύνολο αλληλοσυμπληρούμενων νομοθετικών, οικονομικών και κοινωνικών μέτρων. Η διατήρηση του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος απαιτεί ενεργή εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας και δημιουργία θέσεων εργασίας κοινωνικά και περιβαλλοντικά απαραίτητων, δηλαδή «πράσινων επαγγελμάτων», όπως αποκαλούνται σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα πράσινα επαγγέλματα μπορούν να αφορούν σε παραδοσιακούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας, από τη γεωργία και αλιεία, την αποκατάσταση των ξερολιθιών μέχρι τον τουρισμό και τις υπηρεσίες, αλλά και εντελώς νέους τομείς, όπως η παραγωγή «πράσινων προϊόντων», η προώθηση καθαρών τεχνολογιών, η υλοποίηση σχεδίων «οικολογικής αποτελεσματικότητας», η εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης και ελέγχου (E.M.A.S. και ΙSO 14000), η εξοικονόμηση και σωστή διαχείριση του νερού, η εξοικονόμηση ενέργειας σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, η αξιοποίηση των αποβλήτων, η ανάπτυξη οικολογικών συστημάτων μεταφοράς, η διαφύλαξη και διαχείριση ενός οικοσυστήματος, η διαχείριση μιας παράκτιας ζώνης, η διαχείριση ενός δάσους, η παρακολούθηση της εξέλιξης ενός οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας, η οικο-ξενάγηση, η οικολογική γεωργία και κτηνοτροφία, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Η μείωση της ανεργίας μέσω της δημιουργίας «πράσινων επαγγελμάτων» μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για την οικολογικά και κοινωνικά βιώσιμη ανάπτυξη μιας περιοχής.
Η προστασία του περιβάλλοντος απαιτεί ένα σύνολο επενδύσεων και επαγγελμάτων. Είναι διαπιστωμένο ότι η αγορά αλλά και ο δημόσιος τομέας παίζουν ένα σημαντικό ρόλο. Όμως, όπως παραδέχεται σε έκθεσή της ακόμα και η Παγκόσμια Τράπεζα, η αγορά δεν είναι από μόνη της σε θέση να αντιμετωπίσει όλα τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Έχει, επίσης, αποδειχθεί ότι ο δημόσιος / κρατικός τομέας δεν έχει συχνά την ευελιξία και προσαρμοστικότητα να αντιμετωπίσει πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα. Αναδεικνύεται όλο και περισσότερο η σημασία και ο ρόλος του τρίτου τομέα, του κοινωνικού τομέα και των «κοινωνικών εταιριών» στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και ιδιαίτερα της προστασίας του περιβάλλοντος. Ο κοινωνικός τομέας (μη κυβερνητικές οργανώσεις, τοπικοί συνεταιρισμοί, ενώσεις παραγωγών, μη κερδοσκοπικές εταιρίες, μικρές τοπικές επιχειρήσεις με κοινωνικά κίνητρα και υπευθυνότητα κα) βασίζεται κυρίως στην εθελοντική κινητοποίηση πολιτών, την προσαρμοστικότητα και ευελιξία των δομών, την κοινωνική ευαισθησία των συμμετεχόντων, την καλύτερη αξιοποίηση των επενδυμένων πόρων, την απασχόληση περισσότερων ατόμων ανά επενδυμένο κεφάλαιο, την ένταση εργασίας και γνώσης αντί την ένταση κεφαλαίου και τεχνολογίας. Συνδυάζει δηλαδή κοινωνικά και περιβαλλοντικά ενδιαφέροντα, πετυχαίνοντας ταυτόχρονα οικονομικά αποτελέσματα και αύξηση της απασχόλησης.
Πόλη και εκπαίδευση
• Πάνω από 3 εκατομμύρια άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η ατμόσφαιρα πολλών πόλεων είναι ιδιαίτερα ρυπασμένη και μόνο στη Βρετανία υπολογίζεται ότι πάνω από 23.000 άτομα πεθαίνουν πιο σύντομα κάθε χρόνο εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
• Οι δρόμοι καταλαμβάνουν το 91% της υποδομής μεταφορών σε γη στη Γερμανία, ενώ ο σιδηρόδρομος το 8%. Ένα ΙΧ καταλαμβάνει στο δρόμο χώρο όσο 16 πεζοί και 4 ποδηλάτες. Στις μεγαλουπόλεις το ένα τέταρτο της επιφάνειάς τους καταλαμβάνεται από δρόμους και χώρους στάθμευσης για το Ι.Χ. Αν όλοι οι κάτοικοι της Αττικής είχαν ΙΧ θα χρειάζονταν περίπου 80.000.000 τετραγωνικών μέτρων (80.000 στρέμματα) για τη στάθμευση τους.
Είναι γεγονός ότι η πόλη συνεισέφερε στην ανάπτυξη του πολιτισμού και την εξέλιξη των κοινωνικών σχέσεων και του δημοκρατικού συστήματος. Τις τελευταίες, όμως, δεκαετίες η συνεχής οικονομική μεγέθυνση και η εκρηκτική συγκέντρωση πληθυσμού στις πόλεις είχε ως παράπλευρη ζημιά τη στέρηση σημαντικών Δημόσιων Αγαθών (καθαρός αέρας, καθαρό νερό, καθαρές θάλασσες, καθαρή γη) από σημαντικά ποσοστά του πληθυσμού. Φαινόμενα κρίσεων που συνδέονταν με ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο περιβάλλον είχαμε και σε προηγούμενες εποχές. Ο τρόπος κατασκευής, για παράδειγμα, των μεσαιωνικών πόλεων –στενοί δρόμοι, αδυναμία διαχείρισης των στερεών και υγρών αποβλήτων - ευνόησε τη ραγδαία διάδοση των επιδημιών. Όμως, μόνο μετά και εξαιτίας της βιομηχανικής επανάστασης και κυρίως μετά την εκρηκτική επέκταση του καταναλωτικού μοντέλου, ο άνθρωπος αποκτάει τη δύναμη και τα εργαλεία για να αλλάξει (αρνητικά) το περιβάλλον του σε δραματική κλίμακα, με ιδιαίτερη έμφαση στον αστικό χώρο.
Σήμερα, τα ¾ των κατοίκων των πόλεων ζουν σε περιοχές με σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία γενιές ολόκληρες ζουν και μεγαλώνουν αναπνέοντας συνεχώς ρυπασμένο αέρα. Άνθρωποι που μπορούσαν να βγουν από το σπίτι τους και να βουτήξουν στη θάλασσα, σήμερα πρέπει να διανύσουν χιλιόμετρα με το αυτοκίνητό τους και να πληρώσουν σημαντικό κόστος για να κάνουν μια βουτιά σε σχετικά πιο καθαρές θάλασσες. Εκατομμύρια πολίτες χρειάζεται να πληρώνουν ακριβά σε καθημερινή βάση το εμφιαλωμένο νερό που πίνουν, λόγω της κακής ποιότητας ή της μη επάρκειας πόσιμου νερού. Η αξιόλογη αρχιτεκτονική εμπειρία αξιοποίησης των φυσικών στοιχείων και της ανανεώσιμης ενέργειας για τη ρύθμιση του μικροκλίματος των πόλεων αλλά και των κατοικιών αντικαταστάθηκε από "αποδοτικές" επενδύσεις στο real estate, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να χειροτερέψει η ποιότητα ζωής τόσο μέσα στα κτίρια όπου περνάμε πάνω από το 80% του χρόνου μας όσο και έξω από αυτά, στους δρόμους. Μήπως δεν είναι η πόλη ο χώρος όπου ο πολίτης χάνει σταδιακά την ιδιότητα του πολίτη και τείνει όλο και περισσότερο να ταυτιστεί με την έννοια του ανικανοποίητου καταναλωτή, του παθητικού αποδέκτη μηνυμάτων και προϊόντων, εκείνου του τύπου ανθρώπου που αλλόφρων τρέχει στα Μωλ της κατανάλωσης;
Αλλά ας μην είμαστε τόσο απαισιόδοξοι. Εκτός από την γκρίζα όψη, υπάρχει και η άλλη πλευρά, της ελπίδας και της αισιοδοξίας. Η πόλη έχει αρχίσει να γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές, κυρίως, χώρες ξανά εργαστήριο αλλαγών και πρωτοβουλιών για βελτίωση της ποιότητας ζωής, κοινωνικοποίηση, δημιουργία νέων θεσμών συμμετοχής και αλληλεγγύης, για ανάπτυξη μιας νέας κουλτούρας συν-ευθύνης. Ο πολίτης ξαναγίνεται ενεργός. Πόσες φορές, αλήθεια, στα ταξίδια μας δεν ζηλέψαμε πόλεις γιατί εκεί μπορείς να κυκλοφορείς ακόμα και αν είσαι παιδί, ηλικιωμένος ή άτομο με κινητικά προβλήματα, γιατί μπορείς να νοιώθεις γύρω σου την αισθητική και τον πολιτισμό στις καθημερινές εκδοχές του, γιατί μπορείς να κυκλοφορείς χωρίς ΙΧ αλλά με το ποδήλατο, το ΤΡΑΜ ή γενικότερα με καλά συγκοινωνιακά μέσα γρήγορα και άνετα; Δεν είναι λίγες οι πόλεις που γίνονται (ξανά) βιώσιμες, ανθρώπινες, περισσότερο φιλικές στο περιβάλλον, λιγότερο βρώμικες και σπάταλες, πιο πολύχρωμες και πολυπολιτισμικές;
Όμως, οι ελληνικές πόλεις πάσχουν ακόμα. Δεν έχουν μπει σε μια πορεία βιωσιμότητας. Πάσχουν, όμως, κυρίως από την απουσία ενεργών πολιτών που θα διεκδικήσουν ξανά τα δικαιώματά τους στον καθαρό αέρα, στην ανθρώπινη διάσταση, στην υγεία, στο πράσινο, στην ανθρώπινη επαφή, στον καθημερινό πολιτισμό, στον περιορισμό της σπατάλης ενέργειας, πρώτων υλών, νερού. Πώς είναι δυνατό να διαμορφώσουμε ξανά βιώσιμες πόλεις στη χώρα μας αν δεν μάθουμε ξανά μαζί με τα μαθηματικά και την έκθεση, να χαράζουμε νέα μονοπάτια, να αναλαμβάνουμε τις προσωπικές ευθύνες, να βλέπουμε μαζί με το προσωπικό και το συμφέρον του άλλου, της φύσης, των επόμενων γενεών…, να προσμετράμε μαζί με το εισόδημα και άλλες παραμέτρους, όπως είναι το φυσικό κεφάλαιο, η υγεία, η πραγματική ευημερία (και όχι μόνο στους αριθμούς);
Η μη τυπική εκπαίδευση, η περιβαλλοντική εκπαίδευση, ή μάλλον η εκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη θα βοηθήσει καθοριστικά στο να ξαναγίνουν οι πολίτες κριτικοί, στο να μάθουν να (συν)εργάζονται για το κοινό συμφέρον αλλά και την ταυτόχρονη προσωπική ανάπτυξη, να μάθουν ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και οι υπόλοιποι κάτοικοι αυτού του μικρού πλανήτη έχουν δικαίωμα στο μέλλον.
Δεν χρειάζεται να φορτώσουμε στα παιδιά μαζί με τα μαθήματα και ενοχές, "πρέπει" και εντολές. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση χρειάζεται να δημιουργήσει ένα διαφορετικό χώρο ελευθερίας, πρωτοβουλίας, ερεθισμάτων, εμπειρίας, γνώσης αλλά και δημιουργίας για τα παιδιά, μαζί – όμως – με τα παιδιά. Θα μπορέσουμε να μιλήσουμε ότι δρομολογήσαμε το τρένο της βιωσιμότητας, μόνο αν αντιμετωπίσουμε τα παιδιά ως εν δυνάμει κριτικούς πολίτες, αν αρχίσουμε μαζί με τα παιδιά να νοιαζόμαστε όχι μόνο για τα πτυχία και τα "εφόδια" που θα αποκτήσουν για τον ανταγωνισμό της ζωής, αλλά και για το αν έχουν χώροι και χρόνο για να παίξουν, αν έχουν καθαρό αέρα μέσα και έξω από το σχολείο για να αναπνεύσουν, αν έχουν δυνατότητα να κυκλοφορήσουν με το ποδήλατο τους, αν μπορούν να τρώνε με ασφαλή για την υγεία τους τρόπο, αν μαθαίνουν να κρίνουν και όχι μόνο να παπαγαλίζουν, αν μαθαίνουν να ερωτεύονται και να αναζητούν την αισθητική και την ποιότητα. Σε τελευταία ανάλυση ο βαθμός ανάπτυξης μιας κοινωνίας κρίνεται πια:
- όχι από το πόσα αυτοκίνητα ανά κεφαλή διαθέτουμε, αλλά από την προσπάθεια απεξάρτησής από το πετρέλαιο και το πέρασμα μας σε μια εποχή που η ενέργεια θα παράγεται στις σκεπές των σπιτιών (από φωτοβολταϊκά), θα εξοικονομείται στο σπίτι, θα παράγεται στα χωράφια (βιοκαύσιμα) ή στους λόφους (ανεμογεννήτριες)
- όχι από την αφθονία των καταναλωτικών αγαθών, το shopping therapy και τη δύναμη της πιστωτικής μας κάρτας, αλλά από τη συνειδητή επιλογή να μειώσουμε τα σκουπίδια που πετάμε, την ενέργεια που σπαταλάμε, το πόσιμο νερό που αδειάζουμε στην τουαλέτα αλλά και από τη δημιουργικότητα και την αίσθηση ικανοποίησης που νοιώθουμε,
- όχι από το πόσα κινητά τηλέφωνα ή ηλεκτρονικά παιχνίδια και συσκευές διαθέτουμε, αλλά πόσο έτοιμοι είμαστε να ανταποκριθούμε στις ευθύνες μας να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές ένα πλανήτη όπου θα μπορούν τα παιδιά μας να έχουν τα ίδια δικαιώματα με αυτά που έχουμε εμείς σήμερα.
Είναι η εκπαίδευση, κι όχι απλώς τα σχολικά προγράμματα, - η εκπαίδευση για τη βιωσιμότητα- το εργαλείο αλλά και η απελευθερωτική διαδικασία για να συνδέσουμε το παρόν (λίγο γκρίζο, μίζερο κι απαισιόδοξο) με το άλλο κομμάτι του παρόντος (το πολύχρωμο, πολυπολιτισμικό, οικολογικότερο), η ώθηση για να δημιουργήσουμε τη γέφυρα προς ένα βιώσιμο μέλλον.
Δεν υποσχόμαστε τα πάντα, απλώς δεσμευόμαστε να συνεργαστούμε μαζί με τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους ενεργούς πολίτες για να κάνουμε πράξη αυτό που οι περισσότεροι υποψιαζόμαστε αλλά λίγοι ακόμα τολμάμε: ότι όλοι και όλες μας πρέπει να περάσουμε από τη διαδικασία της εκπαίδευσης για τη βιωσιμότητα, ώστε να μετατρέψουμε τα λόγια σε πράξη. Για να ζήσουμε εμείς καλά και τα παιδιά μας καλύτερα σε βιώσιμες πόλεις που θα (ξανα)αγαπήσουμε, αντί να ονειρευόμαστε τη φυγή, την απόδρασή μας (κάποια μέρα που θα πάρουμε τη σύνταξή μας) από αυτές.
• Οι δρόμοι καταλαμβάνουν το 91% της υποδομής μεταφορών σε γη στη Γερμανία, ενώ ο σιδηρόδρομος το 8%. Ένα ΙΧ καταλαμβάνει στο δρόμο χώρο όσο 16 πεζοί και 4 ποδηλάτες. Στις μεγαλουπόλεις το ένα τέταρτο της επιφάνειάς τους καταλαμβάνεται από δρόμους και χώρους στάθμευσης για το Ι.Χ. Αν όλοι οι κάτοικοι της Αττικής είχαν ΙΧ θα χρειάζονταν περίπου 80.000.000 τετραγωνικών μέτρων (80.000 στρέμματα) για τη στάθμευση τους.
Είναι γεγονός ότι η πόλη συνεισέφερε στην ανάπτυξη του πολιτισμού και την εξέλιξη των κοινωνικών σχέσεων και του δημοκρατικού συστήματος. Τις τελευταίες, όμως, δεκαετίες η συνεχής οικονομική μεγέθυνση και η εκρηκτική συγκέντρωση πληθυσμού στις πόλεις είχε ως παράπλευρη ζημιά τη στέρηση σημαντικών Δημόσιων Αγαθών (καθαρός αέρας, καθαρό νερό, καθαρές θάλασσες, καθαρή γη) από σημαντικά ποσοστά του πληθυσμού. Φαινόμενα κρίσεων που συνδέονταν με ανθρωπογενείς παρεμβάσεις στο περιβάλλον είχαμε και σε προηγούμενες εποχές. Ο τρόπος κατασκευής, για παράδειγμα, των μεσαιωνικών πόλεων –στενοί δρόμοι, αδυναμία διαχείρισης των στερεών και υγρών αποβλήτων - ευνόησε τη ραγδαία διάδοση των επιδημιών. Όμως, μόνο μετά και εξαιτίας της βιομηχανικής επανάστασης και κυρίως μετά την εκρηκτική επέκταση του καταναλωτικού μοντέλου, ο άνθρωπος αποκτάει τη δύναμη και τα εργαλεία για να αλλάξει (αρνητικά) το περιβάλλον του σε δραματική κλίμακα, με ιδιαίτερη έμφαση στον αστικό χώρο.
Σήμερα, τα ¾ των κατοίκων των πόλεων ζουν σε περιοχές με σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση. Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία γενιές ολόκληρες ζουν και μεγαλώνουν αναπνέοντας συνεχώς ρυπασμένο αέρα. Άνθρωποι που μπορούσαν να βγουν από το σπίτι τους και να βουτήξουν στη θάλασσα, σήμερα πρέπει να διανύσουν χιλιόμετρα με το αυτοκίνητό τους και να πληρώσουν σημαντικό κόστος για να κάνουν μια βουτιά σε σχετικά πιο καθαρές θάλασσες. Εκατομμύρια πολίτες χρειάζεται να πληρώνουν ακριβά σε καθημερινή βάση το εμφιαλωμένο νερό που πίνουν, λόγω της κακής ποιότητας ή της μη επάρκειας πόσιμου νερού. Η αξιόλογη αρχιτεκτονική εμπειρία αξιοποίησης των φυσικών στοιχείων και της ανανεώσιμης ενέργειας για τη ρύθμιση του μικροκλίματος των πόλεων αλλά και των κατοικιών αντικαταστάθηκε από "αποδοτικές" επενδύσεις στο real estate, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να χειροτερέψει η ποιότητα ζωής τόσο μέσα στα κτίρια όπου περνάμε πάνω από το 80% του χρόνου μας όσο και έξω από αυτά, στους δρόμους. Μήπως δεν είναι η πόλη ο χώρος όπου ο πολίτης χάνει σταδιακά την ιδιότητα του πολίτη και τείνει όλο και περισσότερο να ταυτιστεί με την έννοια του ανικανοποίητου καταναλωτή, του παθητικού αποδέκτη μηνυμάτων και προϊόντων, εκείνου του τύπου ανθρώπου που αλλόφρων τρέχει στα Μωλ της κατανάλωσης;
Αλλά ας μην είμαστε τόσο απαισιόδοξοι. Εκτός από την γκρίζα όψη, υπάρχει και η άλλη πλευρά, της ελπίδας και της αισιοδοξίας. Η πόλη έχει αρχίσει να γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές, κυρίως, χώρες ξανά εργαστήριο αλλαγών και πρωτοβουλιών για βελτίωση της ποιότητας ζωής, κοινωνικοποίηση, δημιουργία νέων θεσμών συμμετοχής και αλληλεγγύης, για ανάπτυξη μιας νέας κουλτούρας συν-ευθύνης. Ο πολίτης ξαναγίνεται ενεργός. Πόσες φορές, αλήθεια, στα ταξίδια μας δεν ζηλέψαμε πόλεις γιατί εκεί μπορείς να κυκλοφορείς ακόμα και αν είσαι παιδί, ηλικιωμένος ή άτομο με κινητικά προβλήματα, γιατί μπορείς να νοιώθεις γύρω σου την αισθητική και τον πολιτισμό στις καθημερινές εκδοχές του, γιατί μπορείς να κυκλοφορείς χωρίς ΙΧ αλλά με το ποδήλατο, το ΤΡΑΜ ή γενικότερα με καλά συγκοινωνιακά μέσα γρήγορα και άνετα; Δεν είναι λίγες οι πόλεις που γίνονται (ξανά) βιώσιμες, ανθρώπινες, περισσότερο φιλικές στο περιβάλλον, λιγότερο βρώμικες και σπάταλες, πιο πολύχρωμες και πολυπολιτισμικές;
Όμως, οι ελληνικές πόλεις πάσχουν ακόμα. Δεν έχουν μπει σε μια πορεία βιωσιμότητας. Πάσχουν, όμως, κυρίως από την απουσία ενεργών πολιτών που θα διεκδικήσουν ξανά τα δικαιώματά τους στον καθαρό αέρα, στην ανθρώπινη διάσταση, στην υγεία, στο πράσινο, στην ανθρώπινη επαφή, στον καθημερινό πολιτισμό, στον περιορισμό της σπατάλης ενέργειας, πρώτων υλών, νερού. Πώς είναι δυνατό να διαμορφώσουμε ξανά βιώσιμες πόλεις στη χώρα μας αν δεν μάθουμε ξανά μαζί με τα μαθηματικά και την έκθεση, να χαράζουμε νέα μονοπάτια, να αναλαμβάνουμε τις προσωπικές ευθύνες, να βλέπουμε μαζί με το προσωπικό και το συμφέρον του άλλου, της φύσης, των επόμενων γενεών…, να προσμετράμε μαζί με το εισόδημα και άλλες παραμέτρους, όπως είναι το φυσικό κεφάλαιο, η υγεία, η πραγματική ευημερία (και όχι μόνο στους αριθμούς);
Η μη τυπική εκπαίδευση, η περιβαλλοντική εκπαίδευση, ή μάλλον η εκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη θα βοηθήσει καθοριστικά στο να ξαναγίνουν οι πολίτες κριτικοί, στο να μάθουν να (συν)εργάζονται για το κοινό συμφέρον αλλά και την ταυτόχρονη προσωπική ανάπτυξη, να μάθουν ότι τόσο οι άνθρωποι όσο και οι υπόλοιποι κάτοικοι αυτού του μικρού πλανήτη έχουν δικαίωμα στο μέλλον.
Δεν χρειάζεται να φορτώσουμε στα παιδιά μαζί με τα μαθήματα και ενοχές, "πρέπει" και εντολές. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση χρειάζεται να δημιουργήσει ένα διαφορετικό χώρο ελευθερίας, πρωτοβουλίας, ερεθισμάτων, εμπειρίας, γνώσης αλλά και δημιουργίας για τα παιδιά, μαζί – όμως – με τα παιδιά. Θα μπορέσουμε να μιλήσουμε ότι δρομολογήσαμε το τρένο της βιωσιμότητας, μόνο αν αντιμετωπίσουμε τα παιδιά ως εν δυνάμει κριτικούς πολίτες, αν αρχίσουμε μαζί με τα παιδιά να νοιαζόμαστε όχι μόνο για τα πτυχία και τα "εφόδια" που θα αποκτήσουν για τον ανταγωνισμό της ζωής, αλλά και για το αν έχουν χώροι και χρόνο για να παίξουν, αν έχουν καθαρό αέρα μέσα και έξω από το σχολείο για να αναπνεύσουν, αν έχουν δυνατότητα να κυκλοφορήσουν με το ποδήλατο τους, αν μπορούν να τρώνε με ασφαλή για την υγεία τους τρόπο, αν μαθαίνουν να κρίνουν και όχι μόνο να παπαγαλίζουν, αν μαθαίνουν να ερωτεύονται και να αναζητούν την αισθητική και την ποιότητα. Σε τελευταία ανάλυση ο βαθμός ανάπτυξης μιας κοινωνίας κρίνεται πια:
- όχι από το πόσα αυτοκίνητα ανά κεφαλή διαθέτουμε, αλλά από την προσπάθεια απεξάρτησής από το πετρέλαιο και το πέρασμα μας σε μια εποχή που η ενέργεια θα παράγεται στις σκεπές των σπιτιών (από φωτοβολταϊκά), θα εξοικονομείται στο σπίτι, θα παράγεται στα χωράφια (βιοκαύσιμα) ή στους λόφους (ανεμογεννήτριες)
- όχι από την αφθονία των καταναλωτικών αγαθών, το shopping therapy και τη δύναμη της πιστωτικής μας κάρτας, αλλά από τη συνειδητή επιλογή να μειώσουμε τα σκουπίδια που πετάμε, την ενέργεια που σπαταλάμε, το πόσιμο νερό που αδειάζουμε στην τουαλέτα αλλά και από τη δημιουργικότητα και την αίσθηση ικανοποίησης που νοιώθουμε,
- όχι από το πόσα κινητά τηλέφωνα ή ηλεκτρονικά παιχνίδια και συσκευές διαθέτουμε, αλλά πόσο έτοιμοι είμαστε να ανταποκριθούμε στις ευθύνες μας να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές ένα πλανήτη όπου θα μπορούν τα παιδιά μας να έχουν τα ίδια δικαιώματα με αυτά που έχουμε εμείς σήμερα.
Είναι η εκπαίδευση, κι όχι απλώς τα σχολικά προγράμματα, - η εκπαίδευση για τη βιωσιμότητα- το εργαλείο αλλά και η απελευθερωτική διαδικασία για να συνδέσουμε το παρόν (λίγο γκρίζο, μίζερο κι απαισιόδοξο) με το άλλο κομμάτι του παρόντος (το πολύχρωμο, πολυπολιτισμικό, οικολογικότερο), η ώθηση για να δημιουργήσουμε τη γέφυρα προς ένα βιώσιμο μέλλον.
Δεν υποσχόμαστε τα πάντα, απλώς δεσμευόμαστε να συνεργαστούμε μαζί με τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους ενεργούς πολίτες για να κάνουμε πράξη αυτό που οι περισσότεροι υποψιαζόμαστε αλλά λίγοι ακόμα τολμάμε: ότι όλοι και όλες μας πρέπει να περάσουμε από τη διαδικασία της εκπαίδευσης για τη βιωσιμότητα, ώστε να μετατρέψουμε τα λόγια σε πράξη. Για να ζήσουμε εμείς καλά και τα παιδιά μας καλύτερα σε βιώσιμες πόλεις που θα (ξανα)αγαπήσουμε, αντί να ονειρευόμαστε τη φυγή, την απόδρασή μας (κάποια μέρα που θα πάρουμε τη σύνταξή μας) από αυτές.
Συνέντευξη στην εφημερίδα «ΗΧΩ» Γαλατσίου
Οκτώβριος 2008
Τη συνέντευξη πήρε η Αθηνά Δήμου
Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι μέλος της εξαμελούς Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων, στέλεχος περιβαλλοντικών οργανώσεων και ενεργός πολίτης σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Πρωτοστάτησε από τα φοιτητικά του χρόνια, μαζί με άλλα στελέχη, για την ανάπτυξη του οικολογικού κινήματος στην Ελλάδα αλλά και για την οργάνωση των ελλήνων πρασίνων.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι επιδιώκουν να αναπτύξουν πιο συλλογικές δομές «ηγεσίας», να μην είναι ένα παραδοσιακό αρχηγικό κόμμα, όπως τα άλλα. Δίνουν μεγάλη έμφαση στη δημοκρατική οργάνωση και σε πιο συμμετοχικούς θεσμούς. Είναι ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος και στις τελευταίες εκλογές συγκέντρωσαν ποσοστό 1,05%, παρά το γεγονός ότι είχαν αποκλειστεί από όλα τα ΜΜΕ. Μέλη τους είναι εκλεγμένα και σε δημοτικά και νομαρχιακά συμβούλια.
Μιλήσαμε μαζί του θέλοντας να σχηματίσουμε μια εικόνα για το κόμμα που αντιπροσωπεύει μια διαφορετική πολιτική πρόταση για το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία στην Ελλάδα, για να σκιαγραφήσουμε το προφίλ των Οικολόγων Πράσινων που οι δημοσκοπήσεις τους δίνουν μεγάλες πιθανότητες να εκλέξουν ευρωβουλευτές αλλά και να εισέλθουν στην ελληνική Βουλή ως το 6ο πολιτικό κόμμα.
Αθηνά Δήμου: -Κύριε Χρυσόγελε, σύμφωνα με τις αρκετές πρόσφατες δημοσκοπήσεις πρόθεσης ψήφου, μπαίνετε στη Βουλή με ποσοστό που κυμαίνεται από 3,0-4,5%, ενώ για την ευρωβουλή σας δίνουν πολύ υψηλά ποσοστά και σχεδόν σε όλες φαίνεται ότι θα εκλέξετε ευρωβουλευτές. Πώς αντιμετωπίζετε την προοπτική αυτή και με ποιόν τρόπο σκοπεύετε να κινηθείτε ώστε να αυξήσετε την πολιτική σας επιρροή;
Ν.Χ. Νοιώθουμε μεγάλη ευθύνη να ανταποκριθούμε στην ανάγκη που έχουν οι πολίτες για ελπίδα, μέσα στην μαυρίλα και την απαισιοδοξία γύρω μας. Με ποσοστό 3-4,5% στις εθνικές εκλογές οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θα εκλέξουν 8-14 βουλευτές και τίποτα δεν θα είναι πια ίδιο στην πολιτική. Με ποσοστό πάνω από 3% στις ευρωεκλογές θα εκλέξουν ένα ευρωβουλευτή, ενώ με ποσοστό πάνω από 5,5-6% θα μπορούσαν να εκλέξουν και δεύτερο, που θα συμμετέχει(ουν) στην Ομάδα των Πρασίνων που αναμένεται να διαθέτει περίπου 40 βουλευτές.
Το ότι στη Βουλή δεν υπάρχουν σήμερα οικολόγοι/ πράσινοι βουλευτές οδηγεί σε φτωχές επιδώσεις στην ποιότητα ζωής. Το βιώνουμε όλοι και όλες, ανησυχούμε όλο και περισσότερο, αλλά αυτό δεν αρκεί. Ήρθε η ώρα να κάνουμε πολλά για να βελτιώσουμε τη ζωή μας και ταυτόχρονα να κάνουμε βιώσιμη την οικονομία και να αναπτύξουμε σύγχρονες δομές κοινωνικής αλληλεγγύης.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θέλουμε να φέρουμε στο κέντρο της πολιτικής τα σημαντικά θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, της πράσινης οικονομίας, της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες δραστηριότητες, της δημιουργίας μιας οικονομίας που είναι βιώσιμη, αλληλέγγυα και διασφαλίζει το μέλλον των παιδιών μας. Λέμε λογικά και εντελώς απαραίτητα πια πράγματα, αλλά δυστυχώς τα αυτονόητα απουσιάζουν από τις σημερινές κυρίαρχες πολιτικές, οι πολιτικοί και τα κόμματα σπαταλούν τις δυνάμεις τους σε ξεπερασμένες αντιπαραθέσεις προτείνοντας αποτυχημένες συνταγές.
Οι πολίτες βλέπουν τις προτάσεις και την πολιτικής μας πια. Όσο περισσότερο πείθουμε ότι ήρθαμε στην πολιτική για να προωθήσουμε λύσεις, τόσο περισσότερο οι κριτικοί πολίτες στρέφονται προς τους Οικολόγους Πράσινους.
Α.Δ.:Τι μπορεί να πετύχει ένα μικρό κόμμα; 10 με 15 βουλευτές μπορούν να φέρουν αλλαγές στην πολιτική σκηνή αλλά και στη ζωή των πολιτών?
Ν.Χ: Η Πάρνηθα, 3 εκατ. στρέμματα δασικών και γεωργικών εκτάσεων και δεκάδες άνθρωποι κάηκαν το 2007 χωρίς κάποιος να έχει αναλάβει το κόστος αλλά και χωρίς να έχει γίνει κάτι ώστε να μην ξαναζήσουμε παρόμοιες καταστροφές. Τα σκουπίδια μας καταλήγουν ακόμα σε χωματερές , δεν τηρούμε ούτε τις στοιχειώδεις ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις ως προς το Κιότο. Έξι από τις 10 πιο ρυπασμένες πόλεις στην Ευρώπη είναι ελληνικές. Θα συνεχίσουμε ως κοινωνία να ανεχόμαστε κάτι τέτοιο; Mια ισχυρή ομάδα Οικολόγων Πρασίνων στη Βουλή, έχοντας το 3,5%, το 4,5% ή το 10% των ψήφων, θα προωθεί αλλαγές στην οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική πολιτική σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, είτε από την αντιπολίτευση είτε συμμετέχοντας σε κάποια κυβέρνηση συνεργασίας τα επόμενα χρόνια. Αυτή είναι και η εμπειρία από την αυξανόμενη πολιτική επιρροή των πρασίνων σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Θέλουμε να βελτιώσουμε τη ζωή μας εδώ και τώρα, δεν επιδιώκουμε απλώς να καρπωθούμε τη δυσφορία των πολιτών.
Επιδιώκουμε να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση μιας νέας πολιτικής κουλτούρας διαλόγου όχι μόνο με τα κόμματα αλλά και με την κοινωνία των πολιτών,, να διαμορφώνουμε μεγάλες πλειοψηφίες σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο που θα πετύχουν τις αλλαγές που είναι απαραίτητες. Δεν ασκούμε απλώς κριτική, δεν είμαστε άλλο ένα κόμμα διαμαρτυρίας, δεν λέμε μόνο τι είναι στραβό, επιδιώκουμε ακόμα και αν εμείς είμαστε στην αντιπολίτευση ΛΥΣΕΙΣ για τα σημαντικά προβλήματα, για την οικονομική και οικολογική κρίση που είναι όλο και πιο αλληλένδετες σήμερα.
Για μας πολιτική είναι να προσπαθούμε καθημερινά για αυτά που θέλουμε να αλλάξουμε, δεν είναι κάτι που θα περιμένουμε να γίνει μετά από 100 χρόνια, ή όταν ηττηθεί ο δικομματισμός ή όταν ανατραπεί ο καπιταλισμός. Η οικολογία είναι μια αλλαγή των πολιτικών σήμερα, από όποια θέση και αν έχουμε ως ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ στο πολιτικό τοπίο. Οι Πράσινοι, όπου έχουν σημαντική επιρροή, συμβάλλουν στην αλλαγή των πολιτικών, βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων, κάνουν τις πόλεις πιο οικολογικές, συνέβαλαν στην ανακύκλωση, δημιουργούν με την πίεση τους νέες, πράσινες θέσεις εργασίας, νέοι τομείς της οικονομίας αναπτύσσονται προς πιο υπεύθυνες κατευθύνσεις. Η πολιτική των Πρασίνων στα θέματα της εξοικονόμησης ενέργειας και της προώθησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη Γερμανία συνέβαλε, για παράδειγμα, στη δημιουργία 300.000 νέων θέσεων εργασίας. Στην Ελλάδα υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες αλλά απουσιάζει η πολιτική βούληση και το σχέδιο. Μέχρι τώρα πιέζαμε μέσα από την δράση μας στην κοινωνία των πολιτών, τώρα θα συνεχίσουμε και στο πολιτικό πεδίο μέσα από την αυξανόμενη πολιτική επιρροή των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ.
Α.Δ.: Είναι ιδιαίτερα σημαντικές και πρωτοποριακές οι προτάσεις και οι θέσεις σας για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, έχετε όμως προτάσεις για άλλα θέματα; Έχετε προτάσεις για μια ολοκληρωμένη πολιτική διακυβέρνησης?
Ν. Χ.:Η βαθιά και πολύπλευρη κρίση απαιτεί νέες πολιτικές προτάσεις, αυτοί που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση δεν έχουν αξιοπιστία ώστε να επιλύσουν τα προβλήματα. Κάποτε λέγανε ότι οι προτάσεις και οι απόψεις των οικολόγων θα προκαλέσουν καταστροφή και θα οδηγήσουν σε κρίση την οικονομία. Δεν άκουσαν τις προειδοποιήσεις των οικολόγων και των επιστημόνων και σήμερα βιώνουμε όχι μόνο μια τεράστια οικολογική κρίση (το κλίμα αλλάζει ραγδαία και χάνουμε την ίδια τη βάση για τη ζωή μας), αλλά και μια βαθιά οικονομική κρίση. Καταρρέει το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η πραγματική οικονομία γιατί στηρίχθηκαν σε λάθος βάση, στη σπατάλη, στην υπερκατανάλωση, στη διαφθορά και στη λογική του βραχυπρόθεσμου κέρδους, αγνοώντας τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η οικονομική κρίση και η οικολογική κρίση είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Απέτυχαν και ο κρατισμός και η ανεξέλεγκτη αγορά που υποτίθεται θα ρύθμιζε τα πάντα από μόνη της. Τώρα κινδυνεύουμε να καταστρέψουμε τη ζωή πάνω στον πλανήτη λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας και της ανατροπής του κλίματος αλλά και να αυξηθεί η φτώχεια και η περιθωριοποίηση για σημαντικά τμήματα της κοινωνίας. Χρειαζόμαστε, επειγόντως, όχι ασπιρίνες για την κρίση αλλά πολιτικές που θα οδηγήσουν σε ένα πιο πράσινο μοντέλο οικονομίας, ώστε η οικονομία να συμβαδίζει με τις κοινωνικές ανάγκες και την προστασία του περιβάλλοντος. Χρειαζόμαστε, όμως, και νέο μοντέλο συμμετοχικής διακυβέρνησης, σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Το μοντέλο των αρχηγικών και πελατο-κεντρικών κομμάτων και συστημάτων διακυβέρνησης εξαντλήθηκε.
Οι προγραμματικές θέσεις των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ αφορούν όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και στα κοινωνικά θέματα, στην αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης και των οικονομικών πολιτικών, στα θέματα συμμετοχικής διακυβέρνησης και ουσιαστικοποίησης της δημοκρατίας, στις διεθνείς σχέσεις που βασίζονται στο δίκαιο, στην προώθηση της πολιτικής σύγκλισης της Ευρώπης, στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και των συγκρούσεων, στην παιδεία και τον πολιτισμό κα.
Είμαστε ένα κόμμα που τολμάμε να προτείνουμε πολιτικές αλλαγές με ένα συνεκτικό τρόπο. Η οικονομική και περιβαλλοντική κρίση χρειάζεται οικολογικές-πράσινες πολιτικές, η προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορεί να μην συνδυάζεται με πολιτικές μιας σύγχρονης κοινωνικής αλληλεγγύης και ενός συστήματος διακυβέρνησης όπου ο πολίτης και όχι ο διεφθαρμένος πολιτικός είναι στο κέντρο της λήψης των αποφάσεων. Χρειαζόμαστε διαφάνεια στην πολιτική αλλά και αξιόπιστη διοίκηση που λειτουργεί απαλλαγμένη από τον ασφυκτικό κομματικό έλεγχο και τις πελατειακές σχέσεις. Για όλα αυτά καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις και επιδιώκουμε αλλαγές.
Α.Δ.: Σε μια εποχή οικονομικής κρίσης μπορούν οι οικολογικές προτάσεις να είναι στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης ή μοιάζουν ουτοπικές;
Ν.Χ.:Στην σημερινή κρίση η μόνη διέξοδος είναι ένα νέο Πράσινο Κοινωνικό Συμβόλαιο και η από κοινού αντιμετώπιση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Η οικονομική κρίση που έχει δομικά χαρακτηριστικά πρέπει να οδηγήσει σε επανα-προσανατολισμό προτεραιοτήτων: ποιοι είναι οι στόχοι της οικονομικής δραστηριότητας και των οικονομικών πολιτικών, έχουν θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή μας, επιτυγχάνεται ο περιορισμός της σπατάλης πρώτων υλών και ενέργειας, περιορίζονται τα προβλήματα, διατηρείται το περιβάλλον και για τα παιδιά μας; Μια οικονομία που στηρίζεται σε ψεύτικες υποσχέσεις και πλασματικούς αριθμούς και επιβιώνει λόγω φουσκωμένων προσδοκιών και της άκριτης κατανάλωσης θα σκάσει αργά ή γρήγορα μια και είναι φούσκα. Αυτό το είδος οικονομίας δεν μπορεί να έχει μέλλον όσα δάνεια και να διοχετεύσουμε σε αυτή την κατεύθυνση. Παράλληλα, δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι σε 40-50 χρόνια μπορεί να έχει «καεί» ο πλανήτης μας λόγω της αλλαγής του κλίματος και να έχει στερέψει το πετρέλαιο που ενδιάμεσα θα έχει γίνει πολύ-πολύ ακριβό. Τότε η σημερινή οικονομική κρίση θα μοιάζει αστεία μπροστά σε όσα θα συμβαίνουν. Πολλές διεθνείς εκθέσεις προειδοποιούν για την επερχόμενη πολύ πιο σοβαρή κατάρρευση της οικονομίας και την επιδείνωση της ζωής μας λόγω της οικολογικής κρίσης. Η έκθεση ΣΤΕΡΝ υπολογίζει ότι αν δεν πάρουμε έγκαιρα μέτρα η οικονομική ζημιά εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής θα φτάσει το 5-20% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, ενώ έκθεση της Deutsche Bank εκτιμάει την οικονομική ζημιά από την καταστροφή των δασών σε 2,5-5 τρισεκατομμύρια Ευρώ ετησίως, Μόνο στην Ελλάδα η ζημιά από τις πυρκαγιές το καλοκαίρι του 2007 έφτασε στα 5 δισεκατομμύρια Ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε την απώλεια ανθρώπινων ζωών και τις υπηρεσίες του δάσους που χάθηκαν.
Τι προτείνουμε; Δημόσιοι και ιδιωτικοί πόροι να μην ενισχύσουν απλώς έναν μεγαλύτερο δανεισμό και το ίδιο μοντέλο σπατάλης αλλά ένα σχέδιο επανα-προσανατολισμού της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση που θα έχει ταυτόχρονα κοινωνικούς στόχους (μείωση ανεργίας, εξάλειψη φτώχειας κα). Πρέπει λοιπόν να επανεξετάσουμε όλες τις πολιτικές και να υιοθετήσουμε τις πράσινες που θα μας οδηγήσουν στη βιωσιμότητα. Σήμερα έχουμε ένα τρύπιο βαρέλι και προσπαθούμε να το γεμίσουμε με νερό. Σπαταλάμε το νερό αντί να κλείσουμε τις τρύπες. Καιρός λοιπόν να ξαναδούμε την ουσία της πολιτικής.
Α.Δ.:Γιατί δεν συμμετέχετε σε ένα άλλο κόμμα; Γιατί δεν μπαίνετε σε ένα κόμμα για να πετύχετε περισσότερα; Πώς εξετάζετε μια πιθανή σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ δεδομένου ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ φαίνεται να υιοθετεί φιλικές προς το περιβάλλον πολιτικές?
Ν.Χ.:Αυτό ως τακτική απέτυχε, χωρίς την πολιτική πίεση από τους Οικολόγους Πράσινους ως αυτόνομης πολιτικής δύναμης δεν προωθούνται αλλαγές. Δείτε, η παρουσία και μόνο των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ αναγκάζει την κυβέρνηση και τα κόμματα να αρχίσουν να μιλάνε για τα θέματα της ποιότητας ζωής και της προστασίας του περιβάλλοντος που ήταν για πολλά χρόνια στο περιθώριο. Μετά τις εκλογές του 2007 και ιδιαίτερα τώρα που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να καταγράφεται σημαντική επιρροή των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ και στο εκλογικό σώμα, αρχίζουν να ανακαλύπτουν τις «οικολογικές πολιτικές». Ο πρωθυπουργός μιλάει για τη "συγκροτημένη περιβαλλοντική πολιτική της κυβέρνησής του", λες και δεν ζούμε σε αυτή τη χώρα (αποχαρακτηρισμοί και καταστροφή δασών, Βιστωνίδα-Μονή Βατοπαιδίου, απορρίμματα, ρύπανση Ασωπού, Κορώνεια κα). Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης παρουσιάζει προτάσεις για το περιβάλλον, χωρίς όμως να κάνει την παραμικρή αυτοκριτική ώστε να είναι αξιόπιστος. Η παρουσία μας αναγκάζει τα κόμματα να επιστρέψουν στα θέματα που είχαν ξεχάσει τόσο καιρό. Αυτό είναι, όμως, το πρώτο βήμα.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ δεν είμαστε δογματικοί ούτε καιροσκόποι. Η πολιτική μας βασίζεται σε αξίες και μεγάλη περιβαλλοντική και κοινωνική υπευθυνότητα. Πρώτη προτεραιότητα είναι φυσικά να αποκτήσουμε μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική επιρροή, και να μπούμε οι Οικολόγοι Πράσινοι στη Βουλή και στην Ευρωβουλή, διαφορετικά δεν έχει νόημα η συζήτηση. Επιδιώκουμε λοιπόν να αλλάξουμε τα πολιτικά δεδομένα και να εκπροσωπηθούμε στη Βουλή με τουλάχιστον 8-14 πράσινους βουλευτές και στην Ευρωβουλή με τουλάχιστον 1-2 ευρωβουλευτές. Αυτό από μόνο του θα ταρακουνήσει το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα και θα προκαλέσει μετατόπιση της κεντρικής πολιτικής συζήτησης για τα θέματα που μας ενδιαφέρουν και θεωρούμε ότι πρέπει να έχουν προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα. Τίποτα δεν θα είναι ίδιο πια στην ελληνική πολιτική σκηνή αλλά και στην κοινωνία.
Οι βαθιές και ουσιαστικές αλλαγές στην πολιτική, την κοινωνία και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που επιδιώκουμε, μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσα από διάλογο με την κοινωνία των πολιτών όσο και με τα άλλα κόμματα. Δεν είμαστε υπερόπτες να πιστεύουμε ότι μόνο εμείς έχουμε την απόλυτη αλήθεια, αλλά τα σημερινά κόμματα πρέπει να αλλάξουν πολύ. Χωρίς βαθιές αλλαγές στα κόμματα δεν είναι δυνατόν να μιλήσουμε για συνεργασία μας μαζί τους σε κυβερνητικό επίπεδο. Η δική μας παρουσία θα αναγκάσει και τα άλλα κόμματα να αλλάξουν.
Το πιο πιθανόν πάντως είναι να είμαστε μια δύναμη δημιουργικής αντιπολίτευσης, δηλαδή ένα πολιτικό κόμμα που τόσο στη Βουλή όσο και στην κοινωνία δεν ασκεί μόνο κριτική και δεν αρνείται απλώς, αλλά καταθέτει προτάσεις και προτείνει λύσεις που επιδιώκουμε να κερδίζουν την πλειοψηφία και να οδηγούν στην επίλυση προβλημάτων.
Γενικότερα όμως μιλώντας, από άποψη στρατηγικής οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ δεν είμαστε ούτε υπέρ της άνευ όρων συμμετοχής μας σε κυβερνήσεις, απλώς για να πάρουμε και εμείς καρέκλες και μέρος στη διανομή προνομίων και εξουσιών, αλλά ούτε και υπέρ της άρνησης σε κάθε περίπτωση της συμμετοχής μας σε μια εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης. Το κριτήριο μας για τη συμμετοχή ή όχι είναι αν μπορούμε να επιφέρουμε βαθιές κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και πολιτικές αλλαγές για τη βιωσιμότητα και μια μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών σε θέματα λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικών που επηρεάζουν τη ζωή τους. Η δυνατότητα αλλαγών, η προγραμματική συμφωνία με δημόσιο και δεσμευτικό τρόπο, η απαλλαγή του κράτους από τον κομματισμό, τις πελατειακές σχέσεις και τη διαφορά, η βαθιά αλλαγή όλων των επιμέρους πολιτικών προς πράσινη/οικολογική κατεύθυνση είναι αυτά που θα καθορίσουν την απάντησή μας για τη συμμετοχή μας ή όχι σε ένα κυβερνητικό σχήμα προτάσεις, αν το φέρουν οι συνθήκες. Απαντήσεις πρέπει να δοθούν όμως και από τα άλλα κόμματα στις ερωτήσεις που θα θέσουμε.
Α.Δ.: Αν οι ΟΠ κατάφερναν τελικά να μπουν στη βουλή, ποια θα ήταν τα πρώτα θέματα που θα έθεταν προς συζήτηση. Ποιές θα ήταν οι αρχικές τους επιδιώξεις?
Ν.Χ.: Από τις πρώτες παρεμβάσεις μας θα είναι η προώθηση προτάσεων που θα βελτιώσουν τη ζωή στις πόλεις και την ύπαιθρο και ταυτόχρονα θα αναπτύξουν νέες πράσινες οικονομικές πολιτικές και δραστηριότητες που συνδέονται με την εξοικονόμηση ενέργειας, προστασία και διαχείριση των φυσικών περιοχών, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, την εξοικονόμηση νερού, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την παραγωγή οικολογικών προϊόντων, την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και την ανακύκλωση πρώτων υλών. Η τιμή του ανέμου και του ήλιου εν μπορεί να ανέβει γιατί είναι σταθερή, διαθέσιμη σε όλες τις περιοχές και δεν ελέγχεται από κάποιον, επιπλέον δεν ρυπαίνει και προστατεύει το κλίμα. Τα σπίτια θα μπορούσαν να μετατραπούν μέσα στις πόλεις σε παραγωγούς ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο. Η βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις θα συμβάλει στην καλυτέρευση της υγείας μας, στην μείωση των δαπανών του οικογενειακού προϋπολογισμού και την επανακοινωνικοποιήση των πολιτών. Σε αυτές ακριβώς τις προτάσεις περιέχεται ενεργειακή και οικονομική πολιτική, πολιτική για την απασχόληση και κοινωνική πολιτική, όχι μόνο περιβαλλοντική πολιτική.
Α.Δ.: Ακούγονται πολλά για πρόωρες εκλογές. Όμως, το σίγουρο είναι πως στις 7 Ιουνίου έχουμε τις ευρωεκλογές όπου θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι Έλληνες ψηφίζουν ευκολότερα τα μικρότερα κόμματα. Τι θα μπορούσε να αποτελέσει κίνητρο για τον Έλληνα πολίτη ώστε να σας υποστηρίξει? Γιατί θα ήταν χρήσιμοι οι Έλληνες ΟΠ στην Ευρωβουλή?
Ν.Χ.: Έχουμε δει την αποτυχία των πολιτικών που δοκιμάστηκαν μέχρι σήμερα από τα μεγάλα κόμματα (δεξιά και σοσιαλδημοκρατία) αλλά και την αποτυχία της αριστεράς, ιδιαίτερα στην ανατολική Ευρώπη. Οι παλιές συνταγές απέτυχαν, άρα χρειάζονται τομές στην πολιτική, οι παλιές διαχωριστικές γραμμές δεν αντιστοιχούν στις σημερινές ανάγκες. Οι Πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο παρότι είναι η 4η σε δύναμη πολιτική ομάδα, έχουν καταφέρει πολλές φορές με τις πολιτικές προτάσεις και παρεμβάσεις τους να κερδίσουν σημαντικές πλειοψηφίες σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικών πολιτικών. Ξεπέρασαν τα υπάρχοντα κομματικά τείχη, ανέπτυξαν νέες πολιτικές. Είναι η πιο συνεκτική ομάδα που κινείται στη βάση αξιών και που προωθεί πραγματικά μια πιο πολιτική, δημοκρατική, κοινωνική και οικολογική Ευρώπη.
Πολλά θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημοκρατία στη χώρα μας οφείλονται συνήθως σε ευρωπαϊκές πολιτικές. Όσο πιο ισχυρή είναι λοιπόν η ομάδα των πρασίνων στο ευρωκοινοβούλιο, τόσο πιο πιθανό είναι να προωθούνται παρόμοιες πολιτικές. Αλλά και μια ισχυρή ελληνική οικολογική πράσινη παρουσία στο Ευρωκοινοβούλιο προκαλέσει μεγαλύτερη στροφή προς οικολογικές πολιτικές και στη χώρα μας. Είναι γεγονός ότι είμαστε ως χώρα πολύ πίσω σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων, εξοικονόμησης νερού, προώθησης πράσινων επαγγελμάτων, ανάπτυξης της οικολογικής καινοτομίας και της πράσινης επιχειρηματικότητας σε τομείς που είναι απαραίτητοι για την κοινωνία, δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, αντιμετώπισης της φτώχειας. Σε αυτά θεωρούμε ότι μπορούμε να συμβάλλουμε εφόσον εκλέξουμε ως Οικολόγοι Πράσινοι ευρωβουλευτές. Καθώς και βουλευτές στο ελληνικό κοινοβούλιο.
Η σύνθεση του επόμενου Ευρωκοινοβουλίου θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, του εκδημοκρατισμού των ευρωπαϊκών θεσμών και κυρίως το αν θα μπορέσουμε ως ανθρωπότητα να προστατεύσουμε το παγκόσμιο κλίμα και ταυτόχρονα να αναπτύξουμε μια διαφορετική οικονομία που θα είναι υπεύθυνη απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον. Αν ως πολίτες εμπιστευθούμε ξανά αυτούς που προκάλεσαν την τεράστια οικονομική και οικολογική κρίση ή αν εμπιστευθούμε ξανά αυτούς που απλώς διαμαρτύρονται, πιθανώς δεν θα έχουμε μια δεύτερη ευκαιρία στο μέλλον να διορθώσουμε το λάθος. Το ζήσαμε στην Ελλάδα, το ζήσαμε στην Ευρώπη, το ζήσαμε στον πλανήτη. Εμείς προτείνουμε πράσινο για την οικονομία και την πολιτική, με το να εκλέξουμε στο Ευρωκοινοβούλιο και το ελληνικό κοινοβούλιο εκπροσώπους των Οικολόγων Πράσινων.
Μπορείτε να δείτε τις αλλαγές που επιδιώκουν οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ στην ιστοσελίδα www.ecogreens.gr, τηλ κεντρικών γραφείων των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ στην Αθήνα 2103241001, e-mail: ecogreen@otenet.gr
Τη συνέντευξη πήρε η Αθηνά Δήμου
Ο Νίκος Χρυσόγελος είναι μέλος της εξαμελούς Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων, στέλεχος περιβαλλοντικών οργανώσεων και ενεργός πολίτης σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Πρωτοστάτησε από τα φοιτητικά του χρόνια, μαζί με άλλα στελέχη, για την ανάπτυξη του οικολογικού κινήματος στην Ελλάδα αλλά και για την οργάνωση των ελλήνων πρασίνων.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι επιδιώκουν να αναπτύξουν πιο συλλογικές δομές «ηγεσίας», να μην είναι ένα παραδοσιακό αρχηγικό κόμμα, όπως τα άλλα. Δίνουν μεγάλη έμφαση στη δημοκρατική οργάνωση και σε πιο συμμετοχικούς θεσμούς. Είναι ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος και στις τελευταίες εκλογές συγκέντρωσαν ποσοστό 1,05%, παρά το γεγονός ότι είχαν αποκλειστεί από όλα τα ΜΜΕ. Μέλη τους είναι εκλεγμένα και σε δημοτικά και νομαρχιακά συμβούλια.
Μιλήσαμε μαζί του θέλοντας να σχηματίσουμε μια εικόνα για το κόμμα που αντιπροσωπεύει μια διαφορετική πολιτική πρόταση για το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία στην Ελλάδα, για να σκιαγραφήσουμε το προφίλ των Οικολόγων Πράσινων που οι δημοσκοπήσεις τους δίνουν μεγάλες πιθανότητες να εκλέξουν ευρωβουλευτές αλλά και να εισέλθουν στην ελληνική Βουλή ως το 6ο πολιτικό κόμμα.
Αθηνά Δήμου: -Κύριε Χρυσόγελε, σύμφωνα με τις αρκετές πρόσφατες δημοσκοπήσεις πρόθεσης ψήφου, μπαίνετε στη Βουλή με ποσοστό που κυμαίνεται από 3,0-4,5%, ενώ για την ευρωβουλή σας δίνουν πολύ υψηλά ποσοστά και σχεδόν σε όλες φαίνεται ότι θα εκλέξετε ευρωβουλευτές. Πώς αντιμετωπίζετε την προοπτική αυτή και με ποιόν τρόπο σκοπεύετε να κινηθείτε ώστε να αυξήσετε την πολιτική σας επιρροή;
Ν.Χ. Νοιώθουμε μεγάλη ευθύνη να ανταποκριθούμε στην ανάγκη που έχουν οι πολίτες για ελπίδα, μέσα στην μαυρίλα και την απαισιοδοξία γύρω μας. Με ποσοστό 3-4,5% στις εθνικές εκλογές οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θα εκλέξουν 8-14 βουλευτές και τίποτα δεν θα είναι πια ίδιο στην πολιτική. Με ποσοστό πάνω από 3% στις ευρωεκλογές θα εκλέξουν ένα ευρωβουλευτή, ενώ με ποσοστό πάνω από 5,5-6% θα μπορούσαν να εκλέξουν και δεύτερο, που θα συμμετέχει(ουν) στην Ομάδα των Πρασίνων που αναμένεται να διαθέτει περίπου 40 βουλευτές.
Το ότι στη Βουλή δεν υπάρχουν σήμερα οικολόγοι/ πράσινοι βουλευτές οδηγεί σε φτωχές επιδώσεις στην ποιότητα ζωής. Το βιώνουμε όλοι και όλες, ανησυχούμε όλο και περισσότερο, αλλά αυτό δεν αρκεί. Ήρθε η ώρα να κάνουμε πολλά για να βελτιώσουμε τη ζωή μας και ταυτόχρονα να κάνουμε βιώσιμη την οικονομία και να αναπτύξουμε σύγχρονες δομές κοινωνικής αλληλεγγύης.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ θέλουμε να φέρουμε στο κέντρο της πολιτικής τα σημαντικά θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, της πράσινης οικονομίας, της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες δραστηριότητες, της δημιουργίας μιας οικονομίας που είναι βιώσιμη, αλληλέγγυα και διασφαλίζει το μέλλον των παιδιών μας. Λέμε λογικά και εντελώς απαραίτητα πια πράγματα, αλλά δυστυχώς τα αυτονόητα απουσιάζουν από τις σημερινές κυρίαρχες πολιτικές, οι πολιτικοί και τα κόμματα σπαταλούν τις δυνάμεις τους σε ξεπερασμένες αντιπαραθέσεις προτείνοντας αποτυχημένες συνταγές.
Οι πολίτες βλέπουν τις προτάσεις και την πολιτικής μας πια. Όσο περισσότερο πείθουμε ότι ήρθαμε στην πολιτική για να προωθήσουμε λύσεις, τόσο περισσότερο οι κριτικοί πολίτες στρέφονται προς τους Οικολόγους Πράσινους.
Α.Δ.:Τι μπορεί να πετύχει ένα μικρό κόμμα; 10 με 15 βουλευτές μπορούν να φέρουν αλλαγές στην πολιτική σκηνή αλλά και στη ζωή των πολιτών?
Ν.Χ: Η Πάρνηθα, 3 εκατ. στρέμματα δασικών και γεωργικών εκτάσεων και δεκάδες άνθρωποι κάηκαν το 2007 χωρίς κάποιος να έχει αναλάβει το κόστος αλλά και χωρίς να έχει γίνει κάτι ώστε να μην ξαναζήσουμε παρόμοιες καταστροφές. Τα σκουπίδια μας καταλήγουν ακόμα σε χωματερές , δεν τηρούμε ούτε τις στοιχειώδεις ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις ως προς το Κιότο. Έξι από τις 10 πιο ρυπασμένες πόλεις στην Ευρώπη είναι ελληνικές. Θα συνεχίσουμε ως κοινωνία να ανεχόμαστε κάτι τέτοιο; Mια ισχυρή ομάδα Οικολόγων Πρασίνων στη Βουλή, έχοντας το 3,5%, το 4,5% ή το 10% των ψήφων, θα προωθεί αλλαγές στην οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική πολιτική σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, είτε από την αντιπολίτευση είτε συμμετέχοντας σε κάποια κυβέρνηση συνεργασίας τα επόμενα χρόνια. Αυτή είναι και η εμπειρία από την αυξανόμενη πολιτική επιρροή των πρασίνων σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Θέλουμε να βελτιώσουμε τη ζωή μας εδώ και τώρα, δεν επιδιώκουμε απλώς να καρπωθούμε τη δυσφορία των πολιτών.
Επιδιώκουμε να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση μιας νέας πολιτικής κουλτούρας διαλόγου όχι μόνο με τα κόμματα αλλά και με την κοινωνία των πολιτών,, να διαμορφώνουμε μεγάλες πλειοψηφίες σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο που θα πετύχουν τις αλλαγές που είναι απαραίτητες. Δεν ασκούμε απλώς κριτική, δεν είμαστε άλλο ένα κόμμα διαμαρτυρίας, δεν λέμε μόνο τι είναι στραβό, επιδιώκουμε ακόμα και αν εμείς είμαστε στην αντιπολίτευση ΛΥΣΕΙΣ για τα σημαντικά προβλήματα, για την οικονομική και οικολογική κρίση που είναι όλο και πιο αλληλένδετες σήμερα.
Για μας πολιτική είναι να προσπαθούμε καθημερινά για αυτά που θέλουμε να αλλάξουμε, δεν είναι κάτι που θα περιμένουμε να γίνει μετά από 100 χρόνια, ή όταν ηττηθεί ο δικομματισμός ή όταν ανατραπεί ο καπιταλισμός. Η οικολογία είναι μια αλλαγή των πολιτικών σήμερα, από όποια θέση και αν έχουμε ως ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ στο πολιτικό τοπίο. Οι Πράσινοι, όπου έχουν σημαντική επιρροή, συμβάλλουν στην αλλαγή των πολιτικών, βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων, κάνουν τις πόλεις πιο οικολογικές, συνέβαλαν στην ανακύκλωση, δημιουργούν με την πίεση τους νέες, πράσινες θέσεις εργασίας, νέοι τομείς της οικονομίας αναπτύσσονται προς πιο υπεύθυνες κατευθύνσεις. Η πολιτική των Πρασίνων στα θέματα της εξοικονόμησης ενέργειας και της προώθησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στη Γερμανία συνέβαλε, για παράδειγμα, στη δημιουργία 300.000 νέων θέσεων εργασίας. Στην Ελλάδα υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες αλλά απουσιάζει η πολιτική βούληση και το σχέδιο. Μέχρι τώρα πιέζαμε μέσα από την δράση μας στην κοινωνία των πολιτών, τώρα θα συνεχίσουμε και στο πολιτικό πεδίο μέσα από την αυξανόμενη πολιτική επιρροή των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ.
Α.Δ.: Είναι ιδιαίτερα σημαντικές και πρωτοποριακές οι προτάσεις και οι θέσεις σας για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, έχετε όμως προτάσεις για άλλα θέματα; Έχετε προτάσεις για μια ολοκληρωμένη πολιτική διακυβέρνησης?
Ν. Χ.:Η βαθιά και πολύπλευρη κρίση απαιτεί νέες πολιτικές προτάσεις, αυτοί που οδήγησαν στη σημερινή κατάσταση δεν έχουν αξιοπιστία ώστε να επιλύσουν τα προβλήματα. Κάποτε λέγανε ότι οι προτάσεις και οι απόψεις των οικολόγων θα προκαλέσουν καταστροφή και θα οδηγήσουν σε κρίση την οικονομία. Δεν άκουσαν τις προειδοποιήσεις των οικολόγων και των επιστημόνων και σήμερα βιώνουμε όχι μόνο μια τεράστια οικολογική κρίση (το κλίμα αλλάζει ραγδαία και χάνουμε την ίδια τη βάση για τη ζωή μας), αλλά και μια βαθιά οικονομική κρίση. Καταρρέει το χρηματοπιστωτικό σύστημα και η πραγματική οικονομία γιατί στηρίχθηκαν σε λάθος βάση, στη σπατάλη, στην υπερκατανάλωση, στη διαφθορά και στη λογική του βραχυπρόθεσμου κέρδους, αγνοώντας τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η οικονομική κρίση και η οικολογική κρίση είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Απέτυχαν και ο κρατισμός και η ανεξέλεγκτη αγορά που υποτίθεται θα ρύθμιζε τα πάντα από μόνη της. Τώρα κινδυνεύουμε να καταστρέψουμε τη ζωή πάνω στον πλανήτη λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας και της ανατροπής του κλίματος αλλά και να αυξηθεί η φτώχεια και η περιθωριοποίηση για σημαντικά τμήματα της κοινωνίας. Χρειαζόμαστε, επειγόντως, όχι ασπιρίνες για την κρίση αλλά πολιτικές που θα οδηγήσουν σε ένα πιο πράσινο μοντέλο οικονομίας, ώστε η οικονομία να συμβαδίζει με τις κοινωνικές ανάγκες και την προστασία του περιβάλλοντος. Χρειαζόμαστε, όμως, και νέο μοντέλο συμμετοχικής διακυβέρνησης, σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Το μοντέλο των αρχηγικών και πελατο-κεντρικών κομμάτων και συστημάτων διακυβέρνησης εξαντλήθηκε.
Οι προγραμματικές θέσεις των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ αφορούν όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και στα κοινωνικά θέματα, στην αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης και των οικονομικών πολιτικών, στα θέματα συμμετοχικής διακυβέρνησης και ουσιαστικοποίησης της δημοκρατίας, στις διεθνείς σχέσεις που βασίζονται στο δίκαιο, στην προώθηση της πολιτικής σύγκλισης της Ευρώπης, στην ειρηνική επίλυση των διαφορών και των συγκρούσεων, στην παιδεία και τον πολιτισμό κα.
Είμαστε ένα κόμμα που τολμάμε να προτείνουμε πολιτικές αλλαγές με ένα συνεκτικό τρόπο. Η οικονομική και περιβαλλοντική κρίση χρειάζεται οικολογικές-πράσινες πολιτικές, η προστασία του περιβάλλοντος δεν μπορεί να μην συνδυάζεται με πολιτικές μιας σύγχρονης κοινωνικής αλληλεγγύης και ενός συστήματος διακυβέρνησης όπου ο πολίτης και όχι ο διεφθαρμένος πολιτικός είναι στο κέντρο της λήψης των αποφάσεων. Χρειαζόμαστε διαφάνεια στην πολιτική αλλά και αξιόπιστη διοίκηση που λειτουργεί απαλλαγμένη από τον ασφυκτικό κομματικό έλεγχο και τις πελατειακές σχέσεις. Για όλα αυτά καταθέτουμε συγκεκριμένες προτάσεις και επιδιώκουμε αλλαγές.
Α.Δ.: Σε μια εποχή οικονομικής κρίσης μπορούν οι οικολογικές προτάσεις να είναι στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης ή μοιάζουν ουτοπικές;
Ν.Χ.:Στην σημερινή κρίση η μόνη διέξοδος είναι ένα νέο Πράσινο Κοινωνικό Συμβόλαιο και η από κοινού αντιμετώπιση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Η οικονομική κρίση που έχει δομικά χαρακτηριστικά πρέπει να οδηγήσει σε επανα-προσανατολισμό προτεραιοτήτων: ποιοι είναι οι στόχοι της οικονομικής δραστηριότητας και των οικονομικών πολιτικών, έχουν θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή μας, επιτυγχάνεται ο περιορισμός της σπατάλης πρώτων υλών και ενέργειας, περιορίζονται τα προβλήματα, διατηρείται το περιβάλλον και για τα παιδιά μας; Μια οικονομία που στηρίζεται σε ψεύτικες υποσχέσεις και πλασματικούς αριθμούς και επιβιώνει λόγω φουσκωμένων προσδοκιών και της άκριτης κατανάλωσης θα σκάσει αργά ή γρήγορα μια και είναι φούσκα. Αυτό το είδος οικονομίας δεν μπορεί να έχει μέλλον όσα δάνεια και να διοχετεύσουμε σε αυτή την κατεύθυνση. Παράλληλα, δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι σε 40-50 χρόνια μπορεί να έχει «καεί» ο πλανήτης μας λόγω της αλλαγής του κλίματος και να έχει στερέψει το πετρέλαιο που ενδιάμεσα θα έχει γίνει πολύ-πολύ ακριβό. Τότε η σημερινή οικονομική κρίση θα μοιάζει αστεία μπροστά σε όσα θα συμβαίνουν. Πολλές διεθνείς εκθέσεις προειδοποιούν για την επερχόμενη πολύ πιο σοβαρή κατάρρευση της οικονομίας και την επιδείνωση της ζωής μας λόγω της οικολογικής κρίσης. Η έκθεση ΣΤΕΡΝ υπολογίζει ότι αν δεν πάρουμε έγκαιρα μέτρα η οικονομική ζημιά εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής θα φτάσει το 5-20% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, ενώ έκθεση της Deutsche Bank εκτιμάει την οικονομική ζημιά από την καταστροφή των δασών σε 2,5-5 τρισεκατομμύρια Ευρώ ετησίως, Μόνο στην Ελλάδα η ζημιά από τις πυρκαγιές το καλοκαίρι του 2007 έφτασε στα 5 δισεκατομμύρια Ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε την απώλεια ανθρώπινων ζωών και τις υπηρεσίες του δάσους που χάθηκαν.
Τι προτείνουμε; Δημόσιοι και ιδιωτικοί πόροι να μην ενισχύσουν απλώς έναν μεγαλύτερο δανεισμό και το ίδιο μοντέλο σπατάλης αλλά ένα σχέδιο επανα-προσανατολισμού της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση που θα έχει ταυτόχρονα κοινωνικούς στόχους (μείωση ανεργίας, εξάλειψη φτώχειας κα). Πρέπει λοιπόν να επανεξετάσουμε όλες τις πολιτικές και να υιοθετήσουμε τις πράσινες που θα μας οδηγήσουν στη βιωσιμότητα. Σήμερα έχουμε ένα τρύπιο βαρέλι και προσπαθούμε να το γεμίσουμε με νερό. Σπαταλάμε το νερό αντί να κλείσουμε τις τρύπες. Καιρός λοιπόν να ξαναδούμε την ουσία της πολιτικής.
Α.Δ.:Γιατί δεν συμμετέχετε σε ένα άλλο κόμμα; Γιατί δεν μπαίνετε σε ένα κόμμα για να πετύχετε περισσότερα; Πώς εξετάζετε μια πιθανή σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ δεδομένου ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ φαίνεται να υιοθετεί φιλικές προς το περιβάλλον πολιτικές?
Ν.Χ.:Αυτό ως τακτική απέτυχε, χωρίς την πολιτική πίεση από τους Οικολόγους Πράσινους ως αυτόνομης πολιτικής δύναμης δεν προωθούνται αλλαγές. Δείτε, η παρουσία και μόνο των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ αναγκάζει την κυβέρνηση και τα κόμματα να αρχίσουν να μιλάνε για τα θέματα της ποιότητας ζωής και της προστασίας του περιβάλλοντος που ήταν για πολλά χρόνια στο περιθώριο. Μετά τις εκλογές του 2007 και ιδιαίτερα τώρα που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να καταγράφεται σημαντική επιρροή των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ και στο εκλογικό σώμα, αρχίζουν να ανακαλύπτουν τις «οικολογικές πολιτικές». Ο πρωθυπουργός μιλάει για τη "συγκροτημένη περιβαλλοντική πολιτική της κυβέρνησής του", λες και δεν ζούμε σε αυτή τη χώρα (αποχαρακτηρισμοί και καταστροφή δασών, Βιστωνίδα-Μονή Βατοπαιδίου, απορρίμματα, ρύπανση Ασωπού, Κορώνεια κα). Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης παρουσιάζει προτάσεις για το περιβάλλον, χωρίς όμως να κάνει την παραμικρή αυτοκριτική ώστε να είναι αξιόπιστος. Η παρουσία μας αναγκάζει τα κόμματα να επιστρέψουν στα θέματα που είχαν ξεχάσει τόσο καιρό. Αυτό είναι, όμως, το πρώτο βήμα.
Οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ δεν είμαστε δογματικοί ούτε καιροσκόποι. Η πολιτική μας βασίζεται σε αξίες και μεγάλη περιβαλλοντική και κοινωνική υπευθυνότητα. Πρώτη προτεραιότητα είναι φυσικά να αποκτήσουμε μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική επιρροή, και να μπούμε οι Οικολόγοι Πράσινοι στη Βουλή και στην Ευρωβουλή, διαφορετικά δεν έχει νόημα η συζήτηση. Επιδιώκουμε λοιπόν να αλλάξουμε τα πολιτικά δεδομένα και να εκπροσωπηθούμε στη Βουλή με τουλάχιστον 8-14 πράσινους βουλευτές και στην Ευρωβουλή με τουλάχιστον 1-2 ευρωβουλευτές. Αυτό από μόνο του θα ταρακουνήσει το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα και θα προκαλέσει μετατόπιση της κεντρικής πολιτικής συζήτησης για τα θέματα που μας ενδιαφέρουν και θεωρούμε ότι πρέπει να έχουν προτεραιότητα στην πολιτική ατζέντα. Τίποτα δεν θα είναι ίδιο πια στην ελληνική πολιτική σκηνή αλλά και στην κοινωνία.
Οι βαθιές και ουσιαστικές αλλαγές στην πολιτική, την κοινωνία και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων που επιδιώκουμε, μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσα από διάλογο με την κοινωνία των πολιτών όσο και με τα άλλα κόμματα. Δεν είμαστε υπερόπτες να πιστεύουμε ότι μόνο εμείς έχουμε την απόλυτη αλήθεια, αλλά τα σημερινά κόμματα πρέπει να αλλάξουν πολύ. Χωρίς βαθιές αλλαγές στα κόμματα δεν είναι δυνατόν να μιλήσουμε για συνεργασία μας μαζί τους σε κυβερνητικό επίπεδο. Η δική μας παρουσία θα αναγκάσει και τα άλλα κόμματα να αλλάξουν.
Το πιο πιθανόν πάντως είναι να είμαστε μια δύναμη δημιουργικής αντιπολίτευσης, δηλαδή ένα πολιτικό κόμμα που τόσο στη Βουλή όσο και στην κοινωνία δεν ασκεί μόνο κριτική και δεν αρνείται απλώς, αλλά καταθέτει προτάσεις και προτείνει λύσεις που επιδιώκουμε να κερδίζουν την πλειοψηφία και να οδηγούν στην επίλυση προβλημάτων.
Γενικότερα όμως μιλώντας, από άποψη στρατηγικής οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ δεν είμαστε ούτε υπέρ της άνευ όρων συμμετοχής μας σε κυβερνήσεις, απλώς για να πάρουμε και εμείς καρέκλες και μέρος στη διανομή προνομίων και εξουσιών, αλλά ούτε και υπέρ της άρνησης σε κάθε περίπτωση της συμμετοχής μας σε μια εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης. Το κριτήριο μας για τη συμμετοχή ή όχι είναι αν μπορούμε να επιφέρουμε βαθιές κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές και πολιτικές αλλαγές για τη βιωσιμότητα και μια μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών σε θέματα λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης πολιτικών που επηρεάζουν τη ζωή τους. Η δυνατότητα αλλαγών, η προγραμματική συμφωνία με δημόσιο και δεσμευτικό τρόπο, η απαλλαγή του κράτους από τον κομματισμό, τις πελατειακές σχέσεις και τη διαφορά, η βαθιά αλλαγή όλων των επιμέρους πολιτικών προς πράσινη/οικολογική κατεύθυνση είναι αυτά που θα καθορίσουν την απάντησή μας για τη συμμετοχή μας ή όχι σε ένα κυβερνητικό σχήμα προτάσεις, αν το φέρουν οι συνθήκες. Απαντήσεις πρέπει να δοθούν όμως και από τα άλλα κόμματα στις ερωτήσεις που θα θέσουμε.
Α.Δ.: Αν οι ΟΠ κατάφερναν τελικά να μπουν στη βουλή, ποια θα ήταν τα πρώτα θέματα που θα έθεταν προς συζήτηση. Ποιές θα ήταν οι αρχικές τους επιδιώξεις?
Ν.Χ.: Από τις πρώτες παρεμβάσεις μας θα είναι η προώθηση προτάσεων που θα βελτιώσουν τη ζωή στις πόλεις και την ύπαιθρο και ταυτόχρονα θα αναπτύξουν νέες πράσινες οικονομικές πολιτικές και δραστηριότητες που συνδέονται με την εξοικονόμηση ενέργειας, προστασία και διαχείριση των φυσικών περιοχών, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, την εξοικονόμηση νερού, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την παραγωγή οικολογικών προϊόντων, την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και την ανακύκλωση πρώτων υλών. Η τιμή του ανέμου και του ήλιου εν μπορεί να ανέβει γιατί είναι σταθερή, διαθέσιμη σε όλες τις περιοχές και δεν ελέγχεται από κάποιον, επιπλέον δεν ρυπαίνει και προστατεύει το κλίμα. Τα σπίτια θα μπορούσαν να μετατραπούν μέσα στις πόλεις σε παραγωγούς ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο. Η βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις θα συμβάλει στην καλυτέρευση της υγείας μας, στην μείωση των δαπανών του οικογενειακού προϋπολογισμού και την επανακοινωνικοποιήση των πολιτών. Σε αυτές ακριβώς τις προτάσεις περιέχεται ενεργειακή και οικονομική πολιτική, πολιτική για την απασχόληση και κοινωνική πολιτική, όχι μόνο περιβαλλοντική πολιτική.
Α.Δ.: Ακούγονται πολλά για πρόωρες εκλογές. Όμως, το σίγουρο είναι πως στις 7 Ιουνίου έχουμε τις ευρωεκλογές όπου θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι Έλληνες ψηφίζουν ευκολότερα τα μικρότερα κόμματα. Τι θα μπορούσε να αποτελέσει κίνητρο για τον Έλληνα πολίτη ώστε να σας υποστηρίξει? Γιατί θα ήταν χρήσιμοι οι Έλληνες ΟΠ στην Ευρωβουλή?
Ν.Χ.: Έχουμε δει την αποτυχία των πολιτικών που δοκιμάστηκαν μέχρι σήμερα από τα μεγάλα κόμματα (δεξιά και σοσιαλδημοκρατία) αλλά και την αποτυχία της αριστεράς, ιδιαίτερα στην ανατολική Ευρώπη. Οι παλιές συνταγές απέτυχαν, άρα χρειάζονται τομές στην πολιτική, οι παλιές διαχωριστικές γραμμές δεν αντιστοιχούν στις σημερινές ανάγκες. Οι Πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο παρότι είναι η 4η σε δύναμη πολιτική ομάδα, έχουν καταφέρει πολλές φορές με τις πολιτικές προτάσεις και παρεμβάσεις τους να κερδίσουν σημαντικές πλειοψηφίες σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κοινωνικών πολιτικών. Ξεπέρασαν τα υπάρχοντα κομματικά τείχη, ανέπτυξαν νέες πολιτικές. Είναι η πιο συνεκτική ομάδα που κινείται στη βάση αξιών και που προωθεί πραγματικά μια πιο πολιτική, δημοκρατική, κοινωνική και οικολογική Ευρώπη.
Πολλά θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημοκρατία στη χώρα μας οφείλονται συνήθως σε ευρωπαϊκές πολιτικές. Όσο πιο ισχυρή είναι λοιπόν η ομάδα των πρασίνων στο ευρωκοινοβούλιο, τόσο πιο πιθανό είναι να προωθούνται παρόμοιες πολιτικές. Αλλά και μια ισχυρή ελληνική οικολογική πράσινη παρουσία στο Ευρωκοινοβούλιο προκαλέσει μεγαλύτερη στροφή προς οικολογικές πολιτικές και στη χώρα μας. Είναι γεγονός ότι είμαστε ως χώρα πολύ πίσω σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων, εξοικονόμησης νερού, προώθησης πράσινων επαγγελμάτων, ανάπτυξης της οικολογικής καινοτομίας και της πράσινης επιχειρηματικότητας σε τομείς που είναι απαραίτητοι για την κοινωνία, δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, αντιμετώπισης της φτώχειας. Σε αυτά θεωρούμε ότι μπορούμε να συμβάλλουμε εφόσον εκλέξουμε ως Οικολόγοι Πράσινοι ευρωβουλευτές. Καθώς και βουλευτές στο ελληνικό κοινοβούλιο.
Η σύνθεση του επόμενου Ευρωκοινοβουλίου θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό την πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, του εκδημοκρατισμού των ευρωπαϊκών θεσμών και κυρίως το αν θα μπορέσουμε ως ανθρωπότητα να προστατεύσουμε το παγκόσμιο κλίμα και ταυτόχρονα να αναπτύξουμε μια διαφορετική οικονομία που θα είναι υπεύθυνη απέναντι στην κοινωνία και το περιβάλλον. Αν ως πολίτες εμπιστευθούμε ξανά αυτούς που προκάλεσαν την τεράστια οικονομική και οικολογική κρίση ή αν εμπιστευθούμε ξανά αυτούς που απλώς διαμαρτύρονται, πιθανώς δεν θα έχουμε μια δεύτερη ευκαιρία στο μέλλον να διορθώσουμε το λάθος. Το ζήσαμε στην Ελλάδα, το ζήσαμε στην Ευρώπη, το ζήσαμε στον πλανήτη. Εμείς προτείνουμε πράσινο για την οικονομία και την πολιτική, με το να εκλέξουμε στο Ευρωκοινοβούλιο και το ελληνικό κοινοβούλιο εκπροσώπους των Οικολόγων Πράσινων.
Μπορείτε να δείτε τις αλλαγές που επιδιώκουν οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ στην ιστοσελίδα www.ecogreens.gr, τηλ κεντρικών γραφείων των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ στην Αθήνα 2103241001, e-mail: ecogreen@otenet.gr
Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2008
«Εμείς θυμόμαστε τις καλοκαιρινές πυρκαγιές. Εσείς;»
Συνέντευξη του Νίκου Χρυσόγελου στο site της ΠΑΣΕΓΕΣ
Πελατειακές σχέσεις, αποσπασματικότητα παρεμβάσεων, σύγχυση αρμοδιοτήτων των φορέων οδήγησαν τα ελληνικά δάση στις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού, ενώ αδράνεια και βραδύτητα χαρακτηρίζουν την ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών. Τα παραπάνω περιέχονται στα βασικά συμπεράσματα σχετικής ημερίδας που διοργάνωσαν το Σάββατο 15 Μαρτίου οι Οικολόγοι Πράσινοι και το paseges.gr μίλησε με τον υπεύθυνο της διοργάνωσης κ. Νίκο Χρυσόγελο για την σημερινή κατάσταση.
Κύριε Χρυσόγελε, ποια είναι τελικά η έκταση της καταστροφής από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού;
Από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού 2007 επλήγησαν 10 εθνικοί δρυμοί και σημαντικές φυσικές περιοχές, κάηκαν 2.750.000 εκατομμύρια στρέμματα δάσους, δασικών, φυσικών και γεωργικών περιοχών (1.472.000 στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων), 74 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και οι ζημιές υπερβαίνουν τα 3,5 δισεκατομμύριο ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται η απώλεια των υπηρεσιών που προσφέρει το δάσος, οι συνέπειες στην κοινωνική και οικονομική ζωή μακροχρόνια.
Πλήγηκε το 35% της συνολικής έκτασης και το 37% του πληθυσμού 502 Δημοτικών Διαμερισμάτων, και συνολικά 42.990 αγρότες στις περιοχές (το 21% του συνόλου).
Μια πρώτη αποτίμηση σχετικά με την καταστροφή του φυτικού, ζωικού και φυσικού κεφαλαίου εκτιμάει ότι κάηκαν 244.000 στρέμματα ελαιοδέντρων, 21.000 στρέμματα αμπελώνων, 14.000 στρέμματα λοιπών δένδρων, 24.000 αιγοπρόβατα, 472 βοοειδή, 20.671 μελίσσια κ.ά.
Οι πυρκαγιές έπληξαν φυσικές περιοχές που προστατεύονται με ειδικό καθεστώς από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία: όρη Ταΰγετος και Πάρνωνας, φαράγγι Νέδας, δάσος Καϊάφα, δάση της Εύβοιας, Πάρνηθα, Γράμμος, Πρέσπα, φαράγγι του Βουραϊκού, Πιέρια Όρη, Πήλιο και Πίνδος
Πώς και πόσο προχωράει η αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών;
Η βιβλική καταστροφή θα έπρεπε να αφυπνίσει την κυβέρνηση, η οποία επιτέλους πρέπει να σταματήσει να κινείται στη λογική «business as usual», σαν να μην συνέβη κάτι το ιδιαίτερο. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η καταστροφή μάλλον ξεχάστηκε από το πολιτικό σύστημα και τη διοίκηση. Η αδράνεια και η βραδύτητα είναι το βασικό χαρακτηριστικό της πορείας ανασυγκρότησης. Οι επιπτώσεις, όμως, είναι σοβαρές και τρέχουν ραγδαία για τις τοπικές κοινωνίες που δεν επλήγησαν μόνο από την πρωτοφανή καταστροφή αλλά βιώνουν σήμερα και τα προβλήματα που προκύπτουν από την απουσία συντονισμένης και αποτελεσματικής πολιτικής.
Υπάρχει ελπίδα για τις πυρόπληκτες περιοχές μετά την καταστροφή;
Η καταστροφή που έπληξε την καρδιά - το φυσικό περιβάλλον - του νομού Ηλείας θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί σήμερα ως μια ευκαιρία για να διαμορφωθεί ένα οικολογικό μοντέλο ανάπτυξης, που θα βγάλει την Ηλεία από τη φτώχεια και την κοινωνική κατάρρευση και ταυτόχρονα θα βοηθήσει με συγκροτημένο τρόπο στην αναγέννηση του φυσικού πλούτου της περιοχής.
Τέτοια πολιτική αντίληψη απουσιάζει σήμερα πλήρως. Η αποκατάσταση υποδομών (π.χ. σύστημα ύδρευσης και εξοικονόμησης νερού) και η προώθηση αναγκαίων περιβαλλοντικών υποδομών (ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων με προγράμματα μείωσης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, η επεξεργασία των λυμάτων), η συμμετοχή των κατοίκων στην αναγέννηση και προστασία των φυσικών περιοχών, η ανοικοδόμηση και βελτίωση των οικισμών με βάση στοιχεία παραδοσιακής και βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, η εκπαίδευση των ανέργων σε νέες παραγωγικές δραστηριότητες αν και θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος ενός σχεδίου ανασυγκρότησης των πυρόπληκτων περιοχών δεν προωθούνται.
Επιπλέον, απουσιάζει πλήρως από όλους τους πυρόπληκτους νομούς η μέριμνα για τη δημιουργία κινήτρων (κοινωνικών και οικονομικών) που θα βοηθήσουν το ανθρώπινο δυναμικό να παραμείνει στον τόπο του, ιδιαίτερα στις περιοχές που η οικονομία βασιζόταν ολοκληρωτικά σε επαγγέλματα συνδεδεμένα με το περιβάλλον (π.χ. κτηνοτροφία) και η άσκησή τους τώρα καθίσταται αδύνατη.
Υπάρχει ένας φορέας που να έχει συνολική εικόνα για την πορεία αποκατάστασης;
Είναι φανερή η απουσία ενός φορέα που να έχει μια συνολική πολιτική για την οικολογική, παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών, να μπορεί να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να υλοποιεί πολιτικές και να επιλύει προβλήματα και γενικά να ελέγχει την αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών.
Οι όποιες προσπάθειες και καλές προθέσεις παραμένουν λοιπόν αποσπασματικές και κυρίως αναποτελεσματικές.
Επαρκούν οι πόροι για την αποκατάσταση και πως διατίθενται;
Βασικά προβλήματα γραφειοκρατίας παραμένουν, ενώ οι πόροι αν και υπάρχουν φαίνεται να διατίθενται κυρίως με τη λογική των επιδομάτων (κυρίως την περίοδο πριν και κοντά στις εκλογές διατέθηκαν κατ' άλλους 180.000.000 κατ' άλλους 400.000.000 Ευρώ). Βασικό ερώτημα είναι ποιοι πήραν τα χρήματα αυτά και που τα διέθεσαν. Όμως οι πόροι που διατέθηκαν για την πραγματική ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών είναι ελάχιστοι.
Από το Ταμείο Αρωγής για τις Πυρόπληκτες Περιοχές έχουν διατεθεί μέχρι σήμερα 18.000.000 Ευρώ από συνολικά 168.265.935 Ευρώ που έχουν συγκεντρωθεί από πολίτες και φορείς ως δωρεές για ενίσχυση της αποκατάστασης των 4.000 κτιρίων που έχουν καταστραφεί ολικώς ή μερικώς.
Δεν έχουν χαρακτηριστεί για παράδειγμα οι πληγέντες αγρότες και κτηνοτρόφοι ως άνεργοι, δεν υπάρχει ένα συνεκτικό σχέδιο ή τουλάχιστον δεν εφαρμόζεται μέχρι σήμερα ώστε να στηριχθούν οι τοπικές κοινωνίες άμεσα μέσα από την αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι απαιτούνται επιπλέον των επιδομάτων πάνω από 650-800.000.000 για την αποκατάσταση των περιοχών που επλήγησαν.
Τι ρόλο παίζουν οι τοπικές κοινωνίες στην ανασυγκρότηση των περιοχών τους;
Στην ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών οι τοπικές κοινωνίες και οι άνθρωποι που επλήγησαν θα πρέπει να στηριχθούν ώστε να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο, όχι να παραμένουν στο περιθώριο όπως σήμερα.
Δεν έχει γίνει δυνατόν μέχρι σήμερα 2.000 αγρότες που έχουν πληγεί να αντιμετωπιστούν ως άνεργοι, η σχετική νομοθετική ρύθμιση δεν έχει προχωρήσει. Οι Οικολόγοι Πράσινοι σε πρόσφατη συνάντηση τους με τον κ. Π. Μολυβιάτη και με τον υφυπουργό κ. Κ. Κιλτίδη, πρότειναν να δημιουργηθεί με χρηματοδότηση από το Ταμείο Αρωγής μια «ομάδα υποστήριξης» που θα αποτελείται από κατοίκους των πυρόπληκτων περιοχών, η οποία, αφού εκπαιδευτεί κατάλληλα, θα επισκέπτεται τους πυρόπληκτους στα διάφορα χωριά, θα τους ενημερώνει, θα τους βοηθάει στην διεκπεραίωση των διαδικαστικών και άλλων θεμάτων, θα επιλύει τα προβλήματα που υπάρχουν.
Υπάρχουν αλλαγές στην πολιτική προστασίας των δασών την εποχή της κλιματικής αλλαγής;
Αν και οι κυβερνητικοί φορείς διατείνονται ότι έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα, η μόνη καινοτομία που έχει σημειωθεί είναι η ενεργοποίηση του Ειδικού Φορέα Δασών, από τον οποίο ενισχύονται δασικά έργα προστασίας και αποκατάστασης, ενώ παραμένει κυρίαρχη η απουσία σχεδιασμού και πολιτικής, η συνεχής αποδυνάμωση της ήδη διαλυμένης Δασικής Υπηρεσίας, η αδυναμία να προωθηθεί η δημιουργία του Ενιαίου Φορέα Δασών (κατά το ομόφωνο πόρισμα της διακομματικής επιτροπής του 1993) που θα εμπλέξει θεσμικά όλες τις υπηρεσίες στην προστασία, πρόληψη και δασοπυρόσβεση. Αν όχι οι πολιτικοί, ποιος ευθύνεται για αυτή την κατάσταση;
Τι διδαχθήκαμε από το καλοκαίρι του 2007 και πώς θα αποφύγουμε στο μέλλον ανάλογες καταστροφές;
Βλέπουμε με ανησυχία να μην λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι παράγοντες που οδήγησαν στην βιβλική καταστροφή και να μην διαμορφώνεται μια νέα πολιτική για τα δάση. Με δεδομένο ότι κάθε χρόνο έχουμε 2-3.000 πυρκαγιές σε δάση και 12.000 πυρκαγιές συνολικά στην ύπαιθρο, η καταστροφή του καλοκαιριού 2007 θα έπρεπε να έχει οδηγήσει σε αφομοίωση των μαθημάτων και σε επίλυση των προβλημάτων και αδυναμιών στα θέματα της πρόληψης πυρκαγιών και της προστασίας των δασών.
Η έκταση της καταστροφής το καλοκαίρι 2007 οφείλεται σε συνδυασμό μιας σειράς παραγόντων, όπως η αλλαγή του κλίματος, πολιτικές που στρέφονται εναντίον του δάσους αλλά και αποκόπτουν το δάσος από τις τοπικές κοινωνίες, εγκατάλειψη της βιώσιμης διαχείρισης του δάσους και των φυσικών περιοχών, μεταφορά της πρόληψης και της έγκαιρης αντιμετώπισης των πυρκαγιών από το τοπικό επίπεδο σε κεντρικούς μηχανισμούς, που εμφανίζουν έλλειψη προετοιμασίας και κατάλληλης οργάνωσης, παθητικοποίηση τοπικών κοινωνιών, απουσία κατάλληλης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης καθώς και κατάλληλης εκπαίδευσης.
Ίσως τα μόνα θετικά είναι η έγκαιρη - όπως δήλωσε ο υφυπουργός κ. Κιλτίδης - πρόσληψη 1.300 εποχικών και η συνεργασία δασικών και πυροσβεστών στην ομάδα που θα καλείται να συντονίσει την κατάσβεση πυρκαγιών στις διάφορες περιοχές.
Κύριε Χρυσόγελε, υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις για να αποκατασταθούν οι πυρόπληκτες περιοχές αλλά και για να μην έχουμε επανάληψη αντίστοιχων φυσικών καταστροφών;
Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουν συστήσει ειδική θεματική ομάδα που μελέτησε την κατάσταση και μετά από σειρά επαφών με στελέχη των αρμόδιων τοπικών και κεντρικών φορέων του δημοσίου, που θα συνεχιστούν και στο μέλλον, έχουν καταλήξει στις εξής προτάσεις:
* Είναι αναγκαία μια συνεκτική πολιτική για την προστασία και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών. Η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο. Οι πελατειακές σχέσεις, η αποσπασματικότητα και η σύγχυση αρμοδιοτήτων μεταξύ φορέων που τελικώς δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους οδηγούν στην υποβάθμιση των δασών, στα χιλιάδες αυθαίρετα και την στέρηση ενός βασικού αγαθού από τα παιδιά μας. Τόσο οι πολίτες όσο και τα πολιτικά κόμματα πρέπει να ανοίξουν έναν ειλικρινή διάλογο για τις αλλαγές σε αντιλήψεις και πολιτικές που απαιτούνται για την προστασία του δάσους.
* Η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα πάντα και πρέπει να λαμβάνεται πλέον σοβαρά υπόψη σε όλες τις πολιτικές και πρακτικές, πολύ περισσότερο που είναι γνωστό ότι θα έχει επιπτώσεις στα οικοσυστήματα και τα δάση. Η αύξηση της θερμοκρασίας ήδη κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου στην περιοχή μας (με προοπτική να αυξηθεί άλλους 3-3,5 βαθμούς μέσα στον αιώνα), η μείωση των βροχοπτώσεων και η αύξηση της εξάτμισης, η μείωση της υγρασίας σε άλλοτε υγρά δάση, η μεγαλύτερη συχνότητα και διάρκεια ακραίων φαινομένων όπως οι καύσωνες (μέχρι το τέλος του αιώνα θα επικρατούν θερμοκρασίας πάνω από 37 βαθμούς Κελσίου για 60-100 ημέρες το χρόνο) στην Ελλάδα, θα αυξήσουν κατακόρυφα τους κινδύνους για τα δάση. Οι πυρκαγιές μπορεί να είναι πιο συχνές και πιο καταστροφικές και αν δεν υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία, κινδυνεύουμε άμεσα να χάσουμε όλα τα δάση, ακόμα και αυτά που λόγω υγρασίας δεν καίγονταν παλιότερα και βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρα. Αυτά τα δάση είναι τα πλέον ευάλωτα και δεν θα ξαναδημιουργηθούν γιατί αυξάνεται η θερμοκρασία και μειώνονται οι βροχοπτώσεις. Απαιτείται, λοιπόν, μια συστηματική παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή στα νέα δεδομένα των πολιτικών προστασίας των δασών, πρόληψης πυρκαγιών και έγκαιρης κατάσβεσης τους. Η καταστροφή του καλοκαιριού 2007 δεν πρέπει να επαναληφθεί.
* Είναι απαραίτητο να αναληφθούν πρωτοβουλίες για ανταλλαγή εμπειριών και μόνιμη συνεργασία σε μεσογειακό επίπεδο και ιδιαίτερα μεταξύ Ελλάδας, Ιταλίας, Γαλλίας, Ισπανίας, Κύπρου, Τουρκίας και Πορτογαλίας για την πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πυρκαγιών, τη θωράκιση του νομοθετικού πλαισίου και την αντιμετώπιση από κοινού εγκληματικών πράξεων που έχουν σχέση με την κερδοσκοπία γης, την διαχείριση των δασών την εποχή της κλιματικής αλλαγής.
* Το κύριο βάρος των πολιτικών προστασίας των δασών πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση και κατάλληλο εξοπλισμό των τοπικών κοινωνιών, στην ενδυνάμωση των εθελοντικών ομάδων πυροπροστασίας, στην μετακίνηση του βάρους της κατάσβεσης από τον αέρα στο έδαφος, στην πρόληψη και βιώσιμη διαχείριση των δασών, στη έγκαιρη και αποτελεσματική συνεργασία των διαφόρων υπηρεσιών (πολιτική προστασία, δασική, πυροσβεστική). Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να αποκτήσουν ξανά ενεργό ρόλο και να είναι σε θέση να κινητοποιούνται άμεσα και αποτελεσματικά, έχοντας κατάλληλα μέσα και γνώσεις. Ιδιαίτερα κίνητρα πρέπει να δοθούν για να επιστρέψουν πληθυσμοί και να συμμετάσχουν στη διαχείριση των ορεινών δασών.
* Όπως έχει αποδειχθεί επανειλημμένως, η επένδυση πόρων στην πρόληψη είναι πολύ πιο αποτελεσματική και σοφή πολιτική από την εκ των υστέρων αποζημίωση και προσπάθεια αποκατάστασης. Προτείνουμε να επενδύεται κάθε χρόνο στη βιώσιμη διαχείριση και προστασία των δασών ένα ποσό από τον κρατικό προϋπολογισμό καθώς και από ευρωπαϊκούς πόρους, δωρεές και ποσοστό της πράσινης φορολόγησης των ορυκτών καυσίμων ανάλογο με τον μέσο όρο της ζημιάς που έχει προκληθεί στα δάση και τις δασικές περιοχές από τις πυρκαγιές την τελευταία εικοσαετία. Για να εκτιμήσουμε το πραγματικό κόστος της ζημιάς που έχει προκληθεί από τις πυρκαγιές πρέπει να συνυπολογίσουμε με οικονομικούς όρους και τη ζημιά που προκαλείται από τη στέρηση των οικολογικών υπηρεσιών που προσφέρει το δάσος σε τοπικό και ευρύτερο επίπεδο (οικοσύστημα, αναψυχή, βιοποικιλότητα, εμπλουτισμός υδροφόρου ορίζοντα, ρύθμιση μικροκλίματος, προστασία από τη διάβρωση και απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα - προστασία παγκόσμιου κλίματος). Για παράδειγμα η ζημιά που προκλήθηκε από τις φωτιές το 2007 ανέρχεται σε 2,5-3,5 δισεκατομμύρια Ευρώ, αλλά για την πρόληψη θα δοθεί ποσό της τάξης των 8-15.000.000 Ευρώ και με την ευρύτερη έννοια όχι πάνω από 80.000.000 Ευρώ το 2008. Για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών θα καταβληθεί ποσό πάνω από 650.000.000 Ευρώ και αν υπολογιστεί η καταβολή επιδομάτων, το ποσό αυτό θα φτάσει το 1 δισεκατομμύριο Ευρώ. Για την πρόληψη της πυρκαγιάς, το 2007 είχε δοθεί στο Δήμο Πύργου το ποσό των 35.000 Ευρώ!
* Σε νομοθετικό επίπεδο η αλλαγή του άρθρου 24 του Συντάγματος με στόχο να περιοριστεί η προστασία των δασών θα ήταν καταστροφική, όχι μόνο για το περιβάλλον αλλά και για την ζωή των μελλοντικών γενεών. Χρειαζόμαστε όσο ποτέ το δάσος, μετά μάλιστα τις πυρκαγιές του 2007, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή απαιτεί επέκταση και όχι περιορισμό των δασών για να περιοριστεί το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Χρειάζονται, όμως, νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα κλείσουν τα παράθυρα σε όποιες προσπάθειες αποχαρακτηρισμού των δασών, νομιμοποίησης των αυθαιρέτων σε δάση και δασικές περιοχές καθώς και αλλαγής χρήσεων γης σε βάρος του δάσος. Αλλά πάνω από όλα χρειάζεται πολιτική βούληση για σύγκρουση με αντιλήψεις και συμφέροντα που βλέπουν το κοντόφθαλμο κέρδος και χάνουν το δάσος. Παράλληλα χρειάζεται μια πολιτική βιώσιμης διαχείρισης του δάσους που θα προσφέρει κίνητρα και οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, που θα συμβάλει στην προστασία του δάσους με την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. Η προστασία του δάσους μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την παρουσία των τοπικών κοινωνιών μέσα στα δάση, ως διαχειριστές και προστάτες του, όμως, και όχι ως καταπατητές του.
* Η δημιουργία ενός «Ανεξάρτητου Οργανισμού Προστασίας των Δασών από την Αυθαίρετη Δόμηση» με επαρκές θεσμικό πλαίσιο, μέσα, προσωπικό και πόρους για την κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων μέσα σε δάση και δασικές περιοχές είναι η αναγκαία απάντηση στον φόβο των εκάστοτε κυβερνήσεων μπροστά στο υποτιθέμενο πολιτικό κόστος κατεδάφισης τους. Μια πολιτική επαναφοράς του δικαίου στη διαχείριση των δημόσιων αγαθών, όπως είναι το δάσος, είναι απαίτηση πλέον σημαντικού τμήματος της ελληνική κοινωνίας. Τώρα μας χρειάζεται το δάσος και τα πολιτικά κόμματα. Οι θεσμοί πρέπει να ανταποκριθούν σε αυτή την ανάγκη με ωριμότητα.
* Τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να δεσμευτούν ότι τα στελέχη τους, και πολύ περισσότερο άτομα που καταλαμβάνουν δημόσια αξιώματα, όπως υπουργοί, βουλευτές, γενικοί γραμματείς, διοικητές οργανισμών κ.ά. που θα αποδειχθεί ότι έχουν χτίσει παράνομα μέσα σε δάση και δασικές περιοχές ή που έχουν καταπατήσει ή διευκολύνει άλλους να καταπατήσουν παρόμοιες εκτάσεις, θα χάνουν το αξίωμά τους και θα τίθενται οριστικά εκτός κόμματος, εκτός των άλλων ποινικών συνεπειών που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν.
* Περιπτώσεις όπως αυτή της κατασκευής «αναψυκτηρίου» από πρώην υπουργό μέσα στη ζώνη προστασίας του Υμηττού, θα πρέπει να επισύρουν όχι μόνο πρόστιμα αλλά και ποινικές ευθύνες, ενώ θα πρέπει αυτόματα να κατεδαφίζεται το αυθαίρετο.
* Η προστασία των δασών απαιτεί συστηματική παρακολούθηση και ανάλυση των αιτιών των πυρκαγιών καθώς και παρέμβαση για την εξάλειψη παραγόντων που σχετίζονται με τον ανθρώπινο παράγοντα όπως: η πρόκληση πυρκαγιών από καλώδια ηλεκτρικού, απόρριψη και ανάφλεξη σκουπιδιών, κάψιμο καλαμιάς και γεωργικών υπολειμμάτων κα. Είναι σωστό να δοθούν αναλυτικά στοιχεία για τα αίτια των πυρκαγιών του 2007 καθώς και να υπάρξει έστω και τώρα επιμερισμός ευθυνών.
* Για να μειωθούν οι πιέσεις για αποχαρακτηρισμό δασών και δασικών εκτάσεων πρέπει να προβλεφθούν οικονομικά και άλλα εργαλεία που θα διευκολύνουν τη διατήρηση του δάσους ανεξαρτήτως καθεστώτος ιδιοκτησίας.
* Η αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών πρέπει να λαμβάνει υπόψη την υποχρέωση διατήρησης του δασικού χαρακτήρα των περιοχών (και όχι αλλαγής χρήσεων γης) και οικολογικής αναγέννησης του δομημένου περιβάλλοντος αλλά και του κοινωνικού και παραγωγικού ιστού των περιοχών που πλήττονται. Προτείνουμε να δημιουργηθεί ένας ειδικός οργανισμός, ευέλικτος και αποτελεσματικός, που θα αναλάβει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της οικολογικής, κοινωνικής και παραγωγικής αναγέννησης των πυρόπληκτων περιοχών, με διαφανείς και συμμετοχικές διαδικασίες και με δημόσια λογοδοσία για τους πόρους που θα διαχειρίζεται. Επίσης, να απασχοληθεί ο τοπικός πληθυσμός στην αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών.
Συνοπτική παρουσίαση απόψεων και προτάσεων των υπολοίπων συμμετεχόντων στην ημερίδα για τα δάση που οργάνωσαν οι Οικολόγοι Πράσινοι
Η συνάντηση διαλόγου πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα «Γκίνη» του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου της οδού Πατησίων, στην Αθήνα, και συμμετείχαν οι εξής:
Ο Νομάρχης Ηλείας, κ Χαράλαμπος Καφύρας, που παρουσίασε τις επιπτώσεις της μεγάλης καταστροφής στον κοινωνικό και παραγωγικό ιστό των περιοχών, ανέλυσε τις αδυναμίες και τις ευθύνες της κεντρικής διοίκησης που οδήγησαν στην καταστροφή (απουσία πρόληψης και χρηματοδότησης για τον καθαρισμό των δασών, όταν όλοι ήταν σίγουροι ότι θα έρθει η καταστροφή) και περιέγραψε την πολύ αργή διαδικασία αποκατάστασης αλλά και την απουσία ουσιαστικής στήριξης ακόμα και σήμερα των πυρόπληκτων περιοχών. Χαρακτηριστικά τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ζήτησε να αντιμετωπιστούν 2000 αγρότες ως άνεργοι αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει ούτε η νομοθετική ρύθμιση ούτε η απασχόληση των πληγέντων σε δραστηριότητες αποκατάστασης.
Ο Δήμαρχος Πύργου Ηλείας κ. Μάκης Παρασκευόπουλος, δεν αναφέρθηκε μόνο στο τι πέρασε η περιοχή και στο τι έφταιξε (χαρακτηριστικά τόνισε ότι «όλοι ξέραμε ότι η φωτιά θα έρθει, ήμασταν σίγουροι αλλά δεν βρήκαμε ανταπόκριση στην προσπάθεια για πρόληψη, πήραμε μόλις 35.000 ευρώ για πυροπροστασία μιας μεγάλης περιοχής»). Τόνισε ότι η έκταση της καταστροφής θα έπρεπε να ταρακουνήσει, αλλά και η πορεία της αποκατάστασης δημιουργεί έκπληξη γιατί αποκαλύπτει την «αδυναμία των ελλήνων για το αυτονόητο». Θύμισε ότι ο νομός Ηλείας, αν και προικισμένος με φυσικό πλούτο, ήταν από τους πιο φτωχούς, με ανεργία που έφτανε και πριν τις πυρκαγιές στο 35% μεταξύ των νέων. Ζήτησε να αντιμετωπιστεί από την κεντρική διοίκηση και τους φορείς η καταστροφή που έπληξε την καρδιά -το φυσικό περιβάλλον - του νομού Ηλείας ως μια ευκαιρία για να διαμορφωθεί ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, όχι όμως αυτούς που θα μπορούσαν να καταστρέψουν οριστικά την περιοχή. Φαίνεται ότι το πολιτικό σύστημα είναι συνολικά άρρωστο, αναρωτώμενος γιατί ενώ ξέρουμε τι πρέπει να γίνει, δεν προχωράει η αποκατάσταση. Τόνισε ότι σκηνοθετούν επί μήνες την αρχαία Ολυμπία, αλλά ξεχάστηκαν οι υπόλοιπες περιοχές του νομού. Ακόμα και για την πρόσληψη ανέργων συνεχίζει το πελατειακό σύστημα μέσω βουλευτών, ενώ δεν υπάρχει μια οργανωμένη συνολική πολιτική για τους άνεργους των πυρόπληκτων περιοχών.
Ο κ Κώστας Κοσμάς, καθηγητής Εδαφολογίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εθνική Επιτροπή για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης, που συμμετείχαν στη μελέτη για τις πυρόπληκτες περιοχές, παρουσίασε αναλυτικούς πίνακες επικινδυνότητας 3 περιοχών από τις πυρόπληκτες περιοχές που κινδυνεύουν από διάβρωση και ερημοποίηση και ανέλυσε τα μέτρα και της πολιτικές που μπορούν να προωθηθούν για να περιοριστεί η έκταση του προβλήματος. Έκανε, επίσης, μια πρώτη εκτίμηση της αποτελεσματικότητας ορισμένων μέτρων και έργων στην περιοχή.
Η κα Σοφία Ευστράτογλου, καθηγήτρια Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου έδωσε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία μια πρώτη καταγραφή που έχει γίνει δείχνει ότι πλήγηκε το 35% της συνολικής έκτασης και το 37% του πληθυσμού 502 Δημοτικών Διαμερισμάτων, και συνολικά 42.990 αγρότες στις περιοχές (το 21% του συνόλου). Μια πρώτη αποτίμηση σχετικά με την καταστροφή του φυτικού, ζωικού και φυσικού κεφαλαίου εκτιμά ότι κάηκαν 244.000 στρέμματα ελαιοδέντρων, 21.000 στρέμματα αμπελώνων, 14.000 στρέμματα λοιπών δένδρων, 24.000 αιγοπρόβατα, 472 βοοειδή, 20.671 μελίσσια και 1.472.000 στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων. Τόνισε ότι πέρα από την άμεση καταστροφή υπάρχει μεγάλη αδυναμία βόσκησης του εναπομείναντος ζωικού κεφαλαίου για τα επόμενα 2-5 τουλάχιστον χρόνια. Πρότεινε, μεταξύ άλλων να γίνει προσεκτική βόσκηση σε ελαιώνες που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα και εκτίμησε ότι θα χρειαστούν 150.000.000 ευρώ τα επόμενα χρόνια για ζωοτροφές ώστε να στηριχθούν οι κτηνοτρόφοι που επλήγησαν.
Ο κ Λεωνίδας Λουλούδης, Αν. Καθηγητής, Εργαστήριο Γεωργικών Εφαρμογών, Αγροτικών Συστημάτων & Αγροτικής Κοινωνιολογίας και αντιπρύτανης του ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΥ Παν/μίου τόνισε ότι παρά την τεράστια καταστροφή δεν έχει προκύψει βαθύτερος προβληματισμός για τη μεγάλης έκτασης αποτυχία του κράτους με την ευρύτερη έννοια, «δεν συζητήσαμε τι έφταιξε και γιατί αποτύχαμε». Η μεγάλη διαθεσιμότητα της κοινωνίας να βοηθήσει τις περιοχές πρέπει να συνδυαστεί με μια αναπτυξιακή πολιτική που λαμβάνει υπόψη τα δάση, ενώ θεώρησε ελπιδοφόρο το γεγονός της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας σε προσπάθειες διαβούλευσης που οργανώθηκαν σε πυρόπληκτες περιοχές.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σωτήρης Χτούρης παρουσίασε έρευνα σχετικά με το «Κοινωνικό Κεφάλαιο» και τις προσδοκίες των κατοίκων ενός αριθμού περιοχών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Τόνισε ότι υπάρχει μεγάλη δυσπιστία στους κεντρικούς θεσμούς, όπως φάνηκε από την έρευνα, και εμπιστεύονται μόνο τοπικούς θεσμούς, όπως το Δήμο και τον αγροτικό συνεταιρισμό για την αποκατάσταση των περιοχών τους.
Ο Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, Δασολόγος, ειδικός στις Δασικές Πυρκαγιές, Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων Αθηνών, Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) που παρουσίασε τις αδυναμίες του συστήματος πρόληψης πυρκαγιών καθώς και συγκεκριμένες προτάσεις για άμεσα και μακροχρόνια μέτρα και πολιτικές σχετικά με την προστασία των δασών.
Ο κ. Χρήστος Λαμπρής, εκπρόσωπος του Πυροσβεστικού Σώματος, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τις πυρκαγιές του περσινού καλοκαιριού και προτάσεις για μια σειρά πρωτοβουλιών που πρέπει να προωθούν για την βελτίωση του συστήματος προστασίας και πρόληψης πυρκαγιών. Οι εκτιμήσεις για την έκταση της καταστροφής δείχνουν ότι από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού κάηκαν 2.750.000 στρέμματα, αλλά 2.000.000 στρέμματα (το 70% της συνολικής έκτασης που κάηκε το 2007) κάηκαν από 5-7 πυρκαγιές. Μεγάλες ήταν και οι απώλειες ανθρώπινων ζωών. Τόνισε, ότι οι πυρκαγιές που ξεσπούν κάθε χρόνο παραμένουν σταθερές και κυμαίνονται μεταξύ 3-4.000 δασικές, ενώ συνολικά στην ύπαιθρο ξεσπούν περίπου 12.000 πυρκαγιές το χρόνο. Τόνισε, χαρακτηριστικά «ότι καιγόμαστε, δεν μας καίνε». Ανέλυσε τις συνθήκες που οδηγούν σε μεγάλης έκτασης καταστροφή. Με τον πρώτο καύσωνα κάηκαν συνολικά 45-60.000 στρέμματα, με το δεύτερο κάηκε τριπλάσια έκταση 160-180.000 στρέμματα και με τον τρίτο καύσωνα κάηκαν 360.000 στρέμματα. Τόνισε ότι τα ελικόπτερα και τα αεροπλάνα δεν μπορούν να σβήσουν τη φωτιά αλλά μόνο να την περιορίσουν, λόγω καιρού ή επειδή τη νύχτα δεν μπορούν να ενεργούν. Η έγκαιρη επέμβαση και ο καθαρισμός των δασών και γενικότερα η πρόληψη πρέπει να είναι η προτεραιότητα με δεδομένο ότι αναμένεται ότι η ένταση των πυρκαγιών και η ξηρασία θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια λόγω της αύξησης της καύσιμης ύλης, των νέων κλιματικών αλλαγών και των προβλημάτων του μηχανισμού, καθώς και της γήρανσης των πληθυσμών και την εγκατάλειψη των χωριών που κάποτε προστάτευαν και διαχειρίζονταν τα δάση.
Ο Χρήστος Τσαϊτουρίδης, Ειδικός Επιστήμονας στον Κύκλο Ποιότητας Ζωής, ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τις υποθέσεις στις οποίες έχει εμπλακεί ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ σχετικά με την προστασία και διαχείριση των δασικών περιοχών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του, τα δασαρχεία πλέον εξαντλούνται σε γραφειοκρατικές διαδικασίες και ελάχιστα ασχολούνται με δραστηριότητες διαχείρισης και ανέφερε χαρακτηριστικά ότι στο Δασαρχείο Πεντέλης κάθε υπάλληλος έχει 2-3.000 εκκρεμείς υποθέσεις στην ευθύνη του. Τόνισε ότι το δάσος πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πλέγμα χλωρίδας και πανίδας, ενώ αναφέρθηκε στην απουσία εφαρμογής των διαχειριστικών μελετών ακόμα και όταν υπάρχουν.
Ο εκπαιδευτικός περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας Κώστας Παπακωνσταντίνου μίλησε για το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην οικολογική ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών, μίλησε για την εγκατάλειψη της υπαίθρου και την αποδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών που οδηγεί σε εγκατάλειψη και απουσία διαχείρισης του δάσους και αλλαγές στην ύπαιθρο, που οδηγούν σε μεγάλης έκτασης και ανεξέλεγκτες καταστροφές. Τόνισε ότι η προστασία πρόληψης και η προσπάθεια έγκαιρης κατάσβεσης πρέπει να επικεντρωθεί στα σχετικά ψηλά δασικά οικοσυστήματα το οποία δημιουργήθηκαν σε άλλες κλιματικές συνθήκες, πιο ψυχρές και τα οποία όταν καίγονται (κάτι που δεν συνέβαινε στην έκταση που παρατηρείται τελευταία) δεν θα μπορούν να αναγεννηθούν ξανά και θα χαθούν οριστικά λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Η Θεοδώτα Νάντσου, υπεύθυνη πολιτικής του WWF αναφέρθηκε στη προληπτική πολιτική για την προστασία των δασών, ότι θα πρέπει να υπάρχει διαχείριση και προστασία του δάσους και τους υπόλοιπους 9 μήνες. Ανακοίνωσε ότι η περιβαλλοντική οργάνωση έχει συγκεντρώσει στοιχεία για καταπατήσεις και αλλαγή χρήσης γης σε πυρόπληκτες περιοχές, τις οποίες θα παρουσιάσει σύντομα στη δημοσιότητα. Υπενθύμισε ότι η WWF ως περιβαλλοντική οργάνωση κατάφερε να χαρτογραφήσει με τη συνεργασία επιστημόνων και να συντάξει γρήγορα τον οικολογικό απολογισμό των καταστροφών του Αυγούστου 2007 στην Πελοπόννησο και την Εύβοια και αναρωτήθηκε γιατί δεν μεταφράζεται σε εφαρμογή και αλλαγή πολιτικής η γνώση που υπάρχει. Παρουσίασε επίσης τη συνεργασία που συμφωνήθηκε μεταξύ WWF και Δικηγορικού Συλλόγου για θέματα νομικής προστασίας των δασών.
Ο Δημ. Λάσδας, πρόεδρος της εθελοντικής επιτροπής Περιβάλλοντος Δήμου Ν. Πεντέλης και ο Αλ. Αργυρόπουλος, μέλος της εθελοντικής επιτροπής αναφέρθηκαν στην εμπειρία τους από τη μεγάλη ενεργοποίηση των εθελοντών για την προστασία όποιου δάσους έχει απομείνει στην Πεντέλη. Ο Δημ. Λάσδας αναφέρθηκε επίσης και στην διεκδίκηση τεράστιων εκτάσεων από τη Μονή Πεντέλης.
Σε παρεμβάσεις τους:
Ο Η. Γιαννίρης πολεοδόμος, από το Παρατηρητήριο Ελεύθερων Χώρων, παρουσίασε συμπεράσματα από μια έρευνά του που δείχνει ότι το δίκτυο διανομής ζωοτροφών καταρρέει και δεν υπάρχει οργανισμός που να αναλάβει οργανωμένα την αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών.
Ο Στάθης Διομήδης, εθελοντής δασοπυροσβέστης και μέλος των Ελλήνων Ενεργών Πολιτών, μετέφερε τις εικόνες του από την επίσκεψη σε 42 πυρόπληκτα χωριά για βοήθεια και τόνισε ότι βασικός στόχος πρέπει να είναι η ενεργοποίηση των πολιτών για την προστασία του φυσικού πλούτου της χώρας και η τοπική κοινωνία έχει τεράστιες δυνατότητες να οργανωθεί, αναφέροντας το παράδειγμα της Δημάρχου Μελιγαλά που κινητοποίησε την τοπική κοινωνία αλλά και άλλες πρωτοβουλίες πολιτών που ανέλαβαν να εξασφαλίσουν υποδομές, όπως μικρά πυροσβεστικά που προσαρμόζονται σε τρακτέρ και προσπάθειες που έσωσαν περιοχές από την καταστροφή.
Ο Γιάν. Μπακόπουλος, από το σύνδεσμο επιστημόνων για την προστασία των δασών, αναφέρθηκε στις δυνατότητες χρήσης σύγχρονης τεχνολογίας στην πρόληψη πυρκαγιών και την προστασία των δασών.
Πελατειακές σχέσεις, αποσπασματικότητα παρεμβάσεων, σύγχυση αρμοδιοτήτων των φορέων οδήγησαν τα ελληνικά δάση στις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού, ενώ αδράνεια και βραδύτητα χαρακτηρίζουν την ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών. Τα παραπάνω περιέχονται στα βασικά συμπεράσματα σχετικής ημερίδας που διοργάνωσαν το Σάββατο 15 Μαρτίου οι Οικολόγοι Πράσινοι και το paseges.gr μίλησε με τον υπεύθυνο της διοργάνωσης κ. Νίκο Χρυσόγελο για την σημερινή κατάσταση.
Κύριε Χρυσόγελε, ποια είναι τελικά η έκταση της καταστροφής από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού;
Από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού 2007 επλήγησαν 10 εθνικοί δρυμοί και σημαντικές φυσικές περιοχές, κάηκαν 2.750.000 εκατομμύρια στρέμματα δάσους, δασικών, φυσικών και γεωργικών περιοχών (1.472.000 στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων), 74 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και οι ζημιές υπερβαίνουν τα 3,5 δισεκατομμύριο ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται η απώλεια των υπηρεσιών που προσφέρει το δάσος, οι συνέπειες στην κοινωνική και οικονομική ζωή μακροχρόνια.
Πλήγηκε το 35% της συνολικής έκτασης και το 37% του πληθυσμού 502 Δημοτικών Διαμερισμάτων, και συνολικά 42.990 αγρότες στις περιοχές (το 21% του συνόλου).
Μια πρώτη αποτίμηση σχετικά με την καταστροφή του φυτικού, ζωικού και φυσικού κεφαλαίου εκτιμάει ότι κάηκαν 244.000 στρέμματα ελαιοδέντρων, 21.000 στρέμματα αμπελώνων, 14.000 στρέμματα λοιπών δένδρων, 24.000 αιγοπρόβατα, 472 βοοειδή, 20.671 μελίσσια κ.ά.
Οι πυρκαγιές έπληξαν φυσικές περιοχές που προστατεύονται με ειδικό καθεστώς από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία: όρη Ταΰγετος και Πάρνωνας, φαράγγι Νέδας, δάσος Καϊάφα, δάση της Εύβοιας, Πάρνηθα, Γράμμος, Πρέσπα, φαράγγι του Βουραϊκού, Πιέρια Όρη, Πήλιο και Πίνδος
Πώς και πόσο προχωράει η αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών;
Η βιβλική καταστροφή θα έπρεπε να αφυπνίσει την κυβέρνηση, η οποία επιτέλους πρέπει να σταματήσει να κινείται στη λογική «business as usual», σαν να μην συνέβη κάτι το ιδιαίτερο. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η καταστροφή μάλλον ξεχάστηκε από το πολιτικό σύστημα και τη διοίκηση. Η αδράνεια και η βραδύτητα είναι το βασικό χαρακτηριστικό της πορείας ανασυγκρότησης. Οι επιπτώσεις, όμως, είναι σοβαρές και τρέχουν ραγδαία για τις τοπικές κοινωνίες που δεν επλήγησαν μόνο από την πρωτοφανή καταστροφή αλλά βιώνουν σήμερα και τα προβλήματα που προκύπτουν από την απουσία συντονισμένης και αποτελεσματικής πολιτικής.
Υπάρχει ελπίδα για τις πυρόπληκτες περιοχές μετά την καταστροφή;
Η καταστροφή που έπληξε την καρδιά - το φυσικό περιβάλλον - του νομού Ηλείας θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί σήμερα ως μια ευκαιρία για να διαμορφωθεί ένα οικολογικό μοντέλο ανάπτυξης, που θα βγάλει την Ηλεία από τη φτώχεια και την κοινωνική κατάρρευση και ταυτόχρονα θα βοηθήσει με συγκροτημένο τρόπο στην αναγέννηση του φυσικού πλούτου της περιοχής.
Τέτοια πολιτική αντίληψη απουσιάζει σήμερα πλήρως. Η αποκατάσταση υποδομών (π.χ. σύστημα ύδρευσης και εξοικονόμησης νερού) και η προώθηση αναγκαίων περιβαλλοντικών υποδομών (ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων με προγράμματα μείωσης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, η επεξεργασία των λυμάτων), η συμμετοχή των κατοίκων στην αναγέννηση και προστασία των φυσικών περιοχών, η ανοικοδόμηση και βελτίωση των οικισμών με βάση στοιχεία παραδοσιακής και βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, η εκπαίδευση των ανέργων σε νέες παραγωγικές δραστηριότητες αν και θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος ενός σχεδίου ανασυγκρότησης των πυρόπληκτων περιοχών δεν προωθούνται.
Επιπλέον, απουσιάζει πλήρως από όλους τους πυρόπληκτους νομούς η μέριμνα για τη δημιουργία κινήτρων (κοινωνικών και οικονομικών) που θα βοηθήσουν το ανθρώπινο δυναμικό να παραμείνει στον τόπο του, ιδιαίτερα στις περιοχές που η οικονομία βασιζόταν ολοκληρωτικά σε επαγγέλματα συνδεδεμένα με το περιβάλλον (π.χ. κτηνοτροφία) και η άσκησή τους τώρα καθίσταται αδύνατη.
Υπάρχει ένας φορέας που να έχει συνολική εικόνα για την πορεία αποκατάστασης;
Είναι φανερή η απουσία ενός φορέα που να έχει μια συνολική πολιτική για την οικολογική, παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών, να μπορεί να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να υλοποιεί πολιτικές και να επιλύει προβλήματα και γενικά να ελέγχει την αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών.
Οι όποιες προσπάθειες και καλές προθέσεις παραμένουν λοιπόν αποσπασματικές και κυρίως αναποτελεσματικές.
Επαρκούν οι πόροι για την αποκατάσταση και πως διατίθενται;
Βασικά προβλήματα γραφειοκρατίας παραμένουν, ενώ οι πόροι αν και υπάρχουν φαίνεται να διατίθενται κυρίως με τη λογική των επιδομάτων (κυρίως την περίοδο πριν και κοντά στις εκλογές διατέθηκαν κατ' άλλους 180.000.000 κατ' άλλους 400.000.000 Ευρώ). Βασικό ερώτημα είναι ποιοι πήραν τα χρήματα αυτά και που τα διέθεσαν. Όμως οι πόροι που διατέθηκαν για την πραγματική ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών είναι ελάχιστοι.
Από το Ταμείο Αρωγής για τις Πυρόπληκτες Περιοχές έχουν διατεθεί μέχρι σήμερα 18.000.000 Ευρώ από συνολικά 168.265.935 Ευρώ που έχουν συγκεντρωθεί από πολίτες και φορείς ως δωρεές για ενίσχυση της αποκατάστασης των 4.000 κτιρίων που έχουν καταστραφεί ολικώς ή μερικώς.
Δεν έχουν χαρακτηριστεί για παράδειγμα οι πληγέντες αγρότες και κτηνοτρόφοι ως άνεργοι, δεν υπάρχει ένα συνεκτικό σχέδιο ή τουλάχιστον δεν εφαρμόζεται μέχρι σήμερα ώστε να στηριχθούν οι τοπικές κοινωνίες άμεσα μέσα από την αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι απαιτούνται επιπλέον των επιδομάτων πάνω από 650-800.000.000 για την αποκατάσταση των περιοχών που επλήγησαν.
Τι ρόλο παίζουν οι τοπικές κοινωνίες στην ανασυγκρότηση των περιοχών τους;
Στην ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών οι τοπικές κοινωνίες και οι άνθρωποι που επλήγησαν θα πρέπει να στηριχθούν ώστε να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο, όχι να παραμένουν στο περιθώριο όπως σήμερα.
Δεν έχει γίνει δυνατόν μέχρι σήμερα 2.000 αγρότες που έχουν πληγεί να αντιμετωπιστούν ως άνεργοι, η σχετική νομοθετική ρύθμιση δεν έχει προχωρήσει. Οι Οικολόγοι Πράσινοι σε πρόσφατη συνάντηση τους με τον κ. Π. Μολυβιάτη και με τον υφυπουργό κ. Κ. Κιλτίδη, πρότειναν να δημιουργηθεί με χρηματοδότηση από το Ταμείο Αρωγής μια «ομάδα υποστήριξης» που θα αποτελείται από κατοίκους των πυρόπληκτων περιοχών, η οποία, αφού εκπαιδευτεί κατάλληλα, θα επισκέπτεται τους πυρόπληκτους στα διάφορα χωριά, θα τους ενημερώνει, θα τους βοηθάει στην διεκπεραίωση των διαδικαστικών και άλλων θεμάτων, θα επιλύει τα προβλήματα που υπάρχουν.
Υπάρχουν αλλαγές στην πολιτική προστασίας των δασών την εποχή της κλιματικής αλλαγής;
Αν και οι κυβερνητικοί φορείς διατείνονται ότι έχουν αντιληφθεί το πρόβλημα, η μόνη καινοτομία που έχει σημειωθεί είναι η ενεργοποίηση του Ειδικού Φορέα Δασών, από τον οποίο ενισχύονται δασικά έργα προστασίας και αποκατάστασης, ενώ παραμένει κυρίαρχη η απουσία σχεδιασμού και πολιτικής, η συνεχής αποδυνάμωση της ήδη διαλυμένης Δασικής Υπηρεσίας, η αδυναμία να προωθηθεί η δημιουργία του Ενιαίου Φορέα Δασών (κατά το ομόφωνο πόρισμα της διακομματικής επιτροπής του 1993) που θα εμπλέξει θεσμικά όλες τις υπηρεσίες στην προστασία, πρόληψη και δασοπυρόσβεση. Αν όχι οι πολιτικοί, ποιος ευθύνεται για αυτή την κατάσταση;
Τι διδαχθήκαμε από το καλοκαίρι του 2007 και πώς θα αποφύγουμε στο μέλλον ανάλογες καταστροφές;
Βλέπουμε με ανησυχία να μην λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι παράγοντες που οδήγησαν στην βιβλική καταστροφή και να μην διαμορφώνεται μια νέα πολιτική για τα δάση. Με δεδομένο ότι κάθε χρόνο έχουμε 2-3.000 πυρκαγιές σε δάση και 12.000 πυρκαγιές συνολικά στην ύπαιθρο, η καταστροφή του καλοκαιριού 2007 θα έπρεπε να έχει οδηγήσει σε αφομοίωση των μαθημάτων και σε επίλυση των προβλημάτων και αδυναμιών στα θέματα της πρόληψης πυρκαγιών και της προστασίας των δασών.
Η έκταση της καταστροφής το καλοκαίρι 2007 οφείλεται σε συνδυασμό μιας σειράς παραγόντων, όπως η αλλαγή του κλίματος, πολιτικές που στρέφονται εναντίον του δάσους αλλά και αποκόπτουν το δάσος από τις τοπικές κοινωνίες, εγκατάλειψη της βιώσιμης διαχείρισης του δάσους και των φυσικών περιοχών, μεταφορά της πρόληψης και της έγκαιρης αντιμετώπισης των πυρκαγιών από το τοπικό επίπεδο σε κεντρικούς μηχανισμούς, που εμφανίζουν έλλειψη προετοιμασίας και κατάλληλης οργάνωσης, παθητικοποίηση τοπικών κοινωνιών, απουσία κατάλληλης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης καθώς και κατάλληλης εκπαίδευσης.
Ίσως τα μόνα θετικά είναι η έγκαιρη - όπως δήλωσε ο υφυπουργός κ. Κιλτίδης - πρόσληψη 1.300 εποχικών και η συνεργασία δασικών και πυροσβεστών στην ομάδα που θα καλείται να συντονίσει την κατάσβεση πυρκαγιών στις διάφορες περιοχές.
Κύριε Χρυσόγελε, υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις για να αποκατασταθούν οι πυρόπληκτες περιοχές αλλά και για να μην έχουμε επανάληψη αντίστοιχων φυσικών καταστροφών;
Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουν συστήσει ειδική θεματική ομάδα που μελέτησε την κατάσταση και μετά από σειρά επαφών με στελέχη των αρμόδιων τοπικών και κεντρικών φορέων του δημοσίου, που θα συνεχιστούν και στο μέλλον, έχουν καταλήξει στις εξής προτάσεις:
* Είναι αναγκαία μια συνεκτική πολιτική για την προστασία και τη βιώσιμη διαχείριση των δασών. Η σημερινή κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο. Οι πελατειακές σχέσεις, η αποσπασματικότητα και η σύγχυση αρμοδιοτήτων μεταξύ φορέων που τελικώς δεν αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους οδηγούν στην υποβάθμιση των δασών, στα χιλιάδες αυθαίρετα και την στέρηση ενός βασικού αγαθού από τα παιδιά μας. Τόσο οι πολίτες όσο και τα πολιτικά κόμματα πρέπει να ανοίξουν έναν ειλικρινή διάλογο για τις αλλαγές σε αντιλήψεις και πολιτικές που απαιτούνται για την προστασία του δάσους.
* Η κλιματική αλλαγή αλλάζει τα πάντα και πρέπει να λαμβάνεται πλέον σοβαρά υπόψη σε όλες τις πολιτικές και πρακτικές, πολύ περισσότερο που είναι γνωστό ότι θα έχει επιπτώσεις στα οικοσυστήματα και τα δάση. Η αύξηση της θερμοκρασίας ήδη κατά περίπου 1 βαθμό Κελσίου στην περιοχή μας (με προοπτική να αυξηθεί άλλους 3-3,5 βαθμούς μέσα στον αιώνα), η μείωση των βροχοπτώσεων και η αύξηση της εξάτμισης, η μείωση της υγρασίας σε άλλοτε υγρά δάση, η μεγαλύτερη συχνότητα και διάρκεια ακραίων φαινομένων όπως οι καύσωνες (μέχρι το τέλος του αιώνα θα επικρατούν θερμοκρασίας πάνω από 37 βαθμούς Κελσίου για 60-100 ημέρες το χρόνο) στην Ελλάδα, θα αυξήσουν κατακόρυφα τους κινδύνους για τα δάση. Οι πυρκαγιές μπορεί να είναι πιο συχνές και πιο καταστροφικές και αν δεν υπάρξει η κατάλληλη προετοιμασία, κινδυνεύουμε άμεσα να χάσουμε όλα τα δάση, ακόμα και αυτά που λόγω υγρασίας δεν καίγονταν παλιότερα και βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρα. Αυτά τα δάση είναι τα πλέον ευάλωτα και δεν θα ξαναδημιουργηθούν γιατί αυξάνεται η θερμοκρασία και μειώνονται οι βροχοπτώσεις. Απαιτείται, λοιπόν, μια συστηματική παρακολούθηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή στα νέα δεδομένα των πολιτικών προστασίας των δασών, πρόληψης πυρκαγιών και έγκαιρης κατάσβεσης τους. Η καταστροφή του καλοκαιριού 2007 δεν πρέπει να επαναληφθεί.
* Είναι απαραίτητο να αναληφθούν πρωτοβουλίες για ανταλλαγή εμπειριών και μόνιμη συνεργασία σε μεσογειακό επίπεδο και ιδιαίτερα μεταξύ Ελλάδας, Ιταλίας, Γαλλίας, Ισπανίας, Κύπρου, Τουρκίας και Πορτογαλίας για την πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των πυρκαγιών, τη θωράκιση του νομοθετικού πλαισίου και την αντιμετώπιση από κοινού εγκληματικών πράξεων που έχουν σχέση με την κερδοσκοπία γης, την διαχείριση των δασών την εποχή της κλιματικής αλλαγής.
* Το κύριο βάρος των πολιτικών προστασίας των δασών πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση και κατάλληλο εξοπλισμό των τοπικών κοινωνιών, στην ενδυνάμωση των εθελοντικών ομάδων πυροπροστασίας, στην μετακίνηση του βάρους της κατάσβεσης από τον αέρα στο έδαφος, στην πρόληψη και βιώσιμη διαχείριση των δασών, στη έγκαιρη και αποτελεσματική συνεργασία των διαφόρων υπηρεσιών (πολιτική προστασία, δασική, πυροσβεστική). Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να αποκτήσουν ξανά ενεργό ρόλο και να είναι σε θέση να κινητοποιούνται άμεσα και αποτελεσματικά, έχοντας κατάλληλα μέσα και γνώσεις. Ιδιαίτερα κίνητρα πρέπει να δοθούν για να επιστρέψουν πληθυσμοί και να συμμετάσχουν στη διαχείριση των ορεινών δασών.
* Όπως έχει αποδειχθεί επανειλημμένως, η επένδυση πόρων στην πρόληψη είναι πολύ πιο αποτελεσματική και σοφή πολιτική από την εκ των υστέρων αποζημίωση και προσπάθεια αποκατάστασης. Προτείνουμε να επενδύεται κάθε χρόνο στη βιώσιμη διαχείριση και προστασία των δασών ένα ποσό από τον κρατικό προϋπολογισμό καθώς και από ευρωπαϊκούς πόρους, δωρεές και ποσοστό της πράσινης φορολόγησης των ορυκτών καυσίμων ανάλογο με τον μέσο όρο της ζημιάς που έχει προκληθεί στα δάση και τις δασικές περιοχές από τις πυρκαγιές την τελευταία εικοσαετία. Για να εκτιμήσουμε το πραγματικό κόστος της ζημιάς που έχει προκληθεί από τις πυρκαγιές πρέπει να συνυπολογίσουμε με οικονομικούς όρους και τη ζημιά που προκαλείται από τη στέρηση των οικολογικών υπηρεσιών που προσφέρει το δάσος σε τοπικό και ευρύτερο επίπεδο (οικοσύστημα, αναψυχή, βιοποικιλότητα, εμπλουτισμός υδροφόρου ορίζοντα, ρύθμιση μικροκλίματος, προστασία από τη διάβρωση και απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα - προστασία παγκόσμιου κλίματος). Για παράδειγμα η ζημιά που προκλήθηκε από τις φωτιές το 2007 ανέρχεται σε 2,5-3,5 δισεκατομμύρια Ευρώ, αλλά για την πρόληψη θα δοθεί ποσό της τάξης των 8-15.000.000 Ευρώ και με την ευρύτερη έννοια όχι πάνω από 80.000.000 Ευρώ το 2008. Για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών θα καταβληθεί ποσό πάνω από 650.000.000 Ευρώ και αν υπολογιστεί η καταβολή επιδομάτων, το ποσό αυτό θα φτάσει το 1 δισεκατομμύριο Ευρώ. Για την πρόληψη της πυρκαγιάς, το 2007 είχε δοθεί στο Δήμο Πύργου το ποσό των 35.000 Ευρώ!
* Σε νομοθετικό επίπεδο η αλλαγή του άρθρου 24 του Συντάγματος με στόχο να περιοριστεί η προστασία των δασών θα ήταν καταστροφική, όχι μόνο για το περιβάλλον αλλά και για την ζωή των μελλοντικών γενεών. Χρειαζόμαστε όσο ποτέ το δάσος, μετά μάλιστα τις πυρκαγιές του 2007, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή απαιτεί επέκταση και όχι περιορισμό των δασών για να περιοριστεί το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Χρειάζονται, όμως, νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα κλείσουν τα παράθυρα σε όποιες προσπάθειες αποχαρακτηρισμού των δασών, νομιμοποίησης των αυθαιρέτων σε δάση και δασικές περιοχές καθώς και αλλαγής χρήσεων γης σε βάρος του δάσος. Αλλά πάνω από όλα χρειάζεται πολιτική βούληση για σύγκρουση με αντιλήψεις και συμφέροντα που βλέπουν το κοντόφθαλμο κέρδος και χάνουν το δάσος. Παράλληλα χρειάζεται μια πολιτική βιώσιμης διαχείρισης του δάσους που θα προσφέρει κίνητρα και οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, που θα συμβάλει στην προστασία του δάσους με την ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. Η προστασία του δάσους μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την παρουσία των τοπικών κοινωνιών μέσα στα δάση, ως διαχειριστές και προστάτες του, όμως, και όχι ως καταπατητές του.
* Η δημιουργία ενός «Ανεξάρτητου Οργανισμού Προστασίας των Δασών από την Αυθαίρετη Δόμηση» με επαρκές θεσμικό πλαίσιο, μέσα, προσωπικό και πόρους για την κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων μέσα σε δάση και δασικές περιοχές είναι η αναγκαία απάντηση στον φόβο των εκάστοτε κυβερνήσεων μπροστά στο υποτιθέμενο πολιτικό κόστος κατεδάφισης τους. Μια πολιτική επαναφοράς του δικαίου στη διαχείριση των δημόσιων αγαθών, όπως είναι το δάσος, είναι απαίτηση πλέον σημαντικού τμήματος της ελληνική κοινωνίας. Τώρα μας χρειάζεται το δάσος και τα πολιτικά κόμματα. Οι θεσμοί πρέπει να ανταποκριθούν σε αυτή την ανάγκη με ωριμότητα.
* Τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να δεσμευτούν ότι τα στελέχη τους, και πολύ περισσότερο άτομα που καταλαμβάνουν δημόσια αξιώματα, όπως υπουργοί, βουλευτές, γενικοί γραμματείς, διοικητές οργανισμών κ.ά. που θα αποδειχθεί ότι έχουν χτίσει παράνομα μέσα σε δάση και δασικές περιοχές ή που έχουν καταπατήσει ή διευκολύνει άλλους να καταπατήσουν παρόμοιες εκτάσεις, θα χάνουν το αξίωμά τους και θα τίθενται οριστικά εκτός κόμματος, εκτός των άλλων ποινικών συνεπειών που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν.
* Περιπτώσεις όπως αυτή της κατασκευής «αναψυκτηρίου» από πρώην υπουργό μέσα στη ζώνη προστασίας του Υμηττού, θα πρέπει να επισύρουν όχι μόνο πρόστιμα αλλά και ποινικές ευθύνες, ενώ θα πρέπει αυτόματα να κατεδαφίζεται το αυθαίρετο.
* Η προστασία των δασών απαιτεί συστηματική παρακολούθηση και ανάλυση των αιτιών των πυρκαγιών καθώς και παρέμβαση για την εξάλειψη παραγόντων που σχετίζονται με τον ανθρώπινο παράγοντα όπως: η πρόκληση πυρκαγιών από καλώδια ηλεκτρικού, απόρριψη και ανάφλεξη σκουπιδιών, κάψιμο καλαμιάς και γεωργικών υπολειμμάτων κα. Είναι σωστό να δοθούν αναλυτικά στοιχεία για τα αίτια των πυρκαγιών του 2007 καθώς και να υπάρξει έστω και τώρα επιμερισμός ευθυνών.
* Για να μειωθούν οι πιέσεις για αποχαρακτηρισμό δασών και δασικών εκτάσεων πρέπει να προβλεφθούν οικονομικά και άλλα εργαλεία που θα διευκολύνουν τη διατήρηση του δάσους ανεξαρτήτως καθεστώτος ιδιοκτησίας.
* Η αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών πρέπει να λαμβάνει υπόψη την υποχρέωση διατήρησης του δασικού χαρακτήρα των περιοχών (και όχι αλλαγής χρήσεων γης) και οικολογικής αναγέννησης του δομημένου περιβάλλοντος αλλά και του κοινωνικού και παραγωγικού ιστού των περιοχών που πλήττονται. Προτείνουμε να δημιουργηθεί ένας ειδικός οργανισμός, ευέλικτος και αποτελεσματικός, που θα αναλάβει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της οικολογικής, κοινωνικής και παραγωγικής αναγέννησης των πυρόπληκτων περιοχών, με διαφανείς και συμμετοχικές διαδικασίες και με δημόσια λογοδοσία για τους πόρους που θα διαχειρίζεται. Επίσης, να απασχοληθεί ο τοπικός πληθυσμός στην αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών.
Συνοπτική παρουσίαση απόψεων και προτάσεων των υπολοίπων συμμετεχόντων στην ημερίδα για τα δάση που οργάνωσαν οι Οικολόγοι Πράσινοι
Η συνάντηση διαλόγου πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα «Γκίνη» του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου της οδού Πατησίων, στην Αθήνα, και συμμετείχαν οι εξής:
Ο Νομάρχης Ηλείας, κ Χαράλαμπος Καφύρας, που παρουσίασε τις επιπτώσεις της μεγάλης καταστροφής στον κοινωνικό και παραγωγικό ιστό των περιοχών, ανέλυσε τις αδυναμίες και τις ευθύνες της κεντρικής διοίκησης που οδήγησαν στην καταστροφή (απουσία πρόληψης και χρηματοδότησης για τον καθαρισμό των δασών, όταν όλοι ήταν σίγουροι ότι θα έρθει η καταστροφή) και περιέγραψε την πολύ αργή διαδικασία αποκατάστασης αλλά και την απουσία ουσιαστικής στήριξης ακόμα και σήμερα των πυρόπληκτων περιοχών. Χαρακτηριστικά τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ζήτησε να αντιμετωπιστούν 2000 αγρότες ως άνεργοι αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει ούτε η νομοθετική ρύθμιση ούτε η απασχόληση των πληγέντων σε δραστηριότητες αποκατάστασης.
Ο Δήμαρχος Πύργου Ηλείας κ. Μάκης Παρασκευόπουλος, δεν αναφέρθηκε μόνο στο τι πέρασε η περιοχή και στο τι έφταιξε (χαρακτηριστικά τόνισε ότι «όλοι ξέραμε ότι η φωτιά θα έρθει, ήμασταν σίγουροι αλλά δεν βρήκαμε ανταπόκριση στην προσπάθεια για πρόληψη, πήραμε μόλις 35.000 ευρώ για πυροπροστασία μιας μεγάλης περιοχής»). Τόνισε ότι η έκταση της καταστροφής θα έπρεπε να ταρακουνήσει, αλλά και η πορεία της αποκατάστασης δημιουργεί έκπληξη γιατί αποκαλύπτει την «αδυναμία των ελλήνων για το αυτονόητο». Θύμισε ότι ο νομός Ηλείας, αν και προικισμένος με φυσικό πλούτο, ήταν από τους πιο φτωχούς, με ανεργία που έφτανε και πριν τις πυρκαγιές στο 35% μεταξύ των νέων. Ζήτησε να αντιμετωπιστεί από την κεντρική διοίκηση και τους φορείς η καταστροφή που έπληξε την καρδιά -το φυσικό περιβάλλον - του νομού Ηλείας ως μια ευκαιρία για να διαμορφωθεί ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, όχι όμως αυτούς που θα μπορούσαν να καταστρέψουν οριστικά την περιοχή. Φαίνεται ότι το πολιτικό σύστημα είναι συνολικά άρρωστο, αναρωτώμενος γιατί ενώ ξέρουμε τι πρέπει να γίνει, δεν προχωράει η αποκατάσταση. Τόνισε ότι σκηνοθετούν επί μήνες την αρχαία Ολυμπία, αλλά ξεχάστηκαν οι υπόλοιπες περιοχές του νομού. Ακόμα και για την πρόσληψη ανέργων συνεχίζει το πελατειακό σύστημα μέσω βουλευτών, ενώ δεν υπάρχει μια οργανωμένη συνολική πολιτική για τους άνεργους των πυρόπληκτων περιοχών.
Ο κ Κώστας Κοσμάς, καθηγητής Εδαφολογίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εθνική Επιτροπή για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης, που συμμετείχαν στη μελέτη για τις πυρόπληκτες περιοχές, παρουσίασε αναλυτικούς πίνακες επικινδυνότητας 3 περιοχών από τις πυρόπληκτες περιοχές που κινδυνεύουν από διάβρωση και ερημοποίηση και ανέλυσε τα μέτρα και της πολιτικές που μπορούν να προωθηθούν για να περιοριστεί η έκταση του προβλήματος. Έκανε, επίσης, μια πρώτη εκτίμηση της αποτελεσματικότητας ορισμένων μέτρων και έργων στην περιοχή.
Η κα Σοφία Ευστράτογλου, καθηγήτρια Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου έδωσε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία μια πρώτη καταγραφή που έχει γίνει δείχνει ότι πλήγηκε το 35% της συνολικής έκτασης και το 37% του πληθυσμού 502 Δημοτικών Διαμερισμάτων, και συνολικά 42.990 αγρότες στις περιοχές (το 21% του συνόλου). Μια πρώτη αποτίμηση σχετικά με την καταστροφή του φυτικού, ζωικού και φυσικού κεφαλαίου εκτιμά ότι κάηκαν 244.000 στρέμματα ελαιοδέντρων, 21.000 στρέμματα αμπελώνων, 14.000 στρέμματα λοιπών δένδρων, 24.000 αιγοπρόβατα, 472 βοοειδή, 20.671 μελίσσια και 1.472.000 στρέμματα δάσους και δασικών εκτάσεων. Τόνισε ότι πέρα από την άμεση καταστροφή υπάρχει μεγάλη αδυναμία βόσκησης του εναπομείναντος ζωικού κεφαλαίου για τα επόμενα 2-5 τουλάχιστον χρόνια. Πρότεινε, μεταξύ άλλων να γίνει προσεκτική βόσκηση σε ελαιώνες που δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα και εκτίμησε ότι θα χρειαστούν 150.000.000 ευρώ τα επόμενα χρόνια για ζωοτροφές ώστε να στηριχθούν οι κτηνοτρόφοι που επλήγησαν.
Ο κ Λεωνίδας Λουλούδης, Αν. Καθηγητής, Εργαστήριο Γεωργικών Εφαρμογών, Αγροτικών Συστημάτων & Αγροτικής Κοινωνιολογίας και αντιπρύτανης του ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΥ Παν/μίου τόνισε ότι παρά την τεράστια καταστροφή δεν έχει προκύψει βαθύτερος προβληματισμός για τη μεγάλης έκτασης αποτυχία του κράτους με την ευρύτερη έννοια, «δεν συζητήσαμε τι έφταιξε και γιατί αποτύχαμε». Η μεγάλη διαθεσιμότητα της κοινωνίας να βοηθήσει τις περιοχές πρέπει να συνδυαστεί με μια αναπτυξιακή πολιτική που λαμβάνει υπόψη τα δάση, ενώ θεώρησε ελπιδοφόρο το γεγονός της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας σε προσπάθειες διαβούλευσης που οργανώθηκαν σε πυρόπληκτες περιοχές.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σωτήρης Χτούρης παρουσίασε έρευνα σχετικά με το «Κοινωνικό Κεφάλαιο» και τις προσδοκίες των κατοίκων ενός αριθμού περιοχών που επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Τόνισε ότι υπάρχει μεγάλη δυσπιστία στους κεντρικούς θεσμούς, όπως φάνηκε από την έρευνα, και εμπιστεύονται μόνο τοπικούς θεσμούς, όπως το Δήμο και τον αγροτικό συνεταιρισμό για την αποκατάσταση των περιοχών τους.
Ο Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος, Δασολόγος, ειδικός στις Δασικές Πυρκαγιές, Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων Αθηνών, Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) που παρουσίασε τις αδυναμίες του συστήματος πρόληψης πυρκαγιών καθώς και συγκεκριμένες προτάσεις για άμεσα και μακροχρόνια μέτρα και πολιτικές σχετικά με την προστασία των δασών.
Ο κ. Χρήστος Λαμπρής, εκπρόσωπος του Πυροσβεστικού Σώματος, παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τις πυρκαγιές του περσινού καλοκαιριού και προτάσεις για μια σειρά πρωτοβουλιών που πρέπει να προωθούν για την βελτίωση του συστήματος προστασίας και πρόληψης πυρκαγιών. Οι εκτιμήσεις για την έκταση της καταστροφής δείχνουν ότι από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού κάηκαν 2.750.000 στρέμματα, αλλά 2.000.000 στρέμματα (το 70% της συνολικής έκτασης που κάηκε το 2007) κάηκαν από 5-7 πυρκαγιές. Μεγάλες ήταν και οι απώλειες ανθρώπινων ζωών. Τόνισε, ότι οι πυρκαγιές που ξεσπούν κάθε χρόνο παραμένουν σταθερές και κυμαίνονται μεταξύ 3-4.000 δασικές, ενώ συνολικά στην ύπαιθρο ξεσπούν περίπου 12.000 πυρκαγιές το χρόνο. Τόνισε, χαρακτηριστικά «ότι καιγόμαστε, δεν μας καίνε». Ανέλυσε τις συνθήκες που οδηγούν σε μεγάλης έκτασης καταστροφή. Με τον πρώτο καύσωνα κάηκαν συνολικά 45-60.000 στρέμματα, με το δεύτερο κάηκε τριπλάσια έκταση 160-180.000 στρέμματα και με τον τρίτο καύσωνα κάηκαν 360.000 στρέμματα. Τόνισε ότι τα ελικόπτερα και τα αεροπλάνα δεν μπορούν να σβήσουν τη φωτιά αλλά μόνο να την περιορίσουν, λόγω καιρού ή επειδή τη νύχτα δεν μπορούν να ενεργούν. Η έγκαιρη επέμβαση και ο καθαρισμός των δασών και γενικότερα η πρόληψη πρέπει να είναι η προτεραιότητα με δεδομένο ότι αναμένεται ότι η ένταση των πυρκαγιών και η ξηρασία θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια λόγω της αύξησης της καύσιμης ύλης, των νέων κλιματικών αλλαγών και των προβλημάτων του μηχανισμού, καθώς και της γήρανσης των πληθυσμών και την εγκατάλειψη των χωριών που κάποτε προστάτευαν και διαχειρίζονταν τα δάση.
Ο Χρήστος Τσαϊτουρίδης, Ειδικός Επιστήμονας στον Κύκλο Ποιότητας Ζωής, ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ παρουσίασε στοιχεία σχετικά με τις υποθέσεις στις οποίες έχει εμπλακεί ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ σχετικά με την προστασία και διαχείριση των δασικών περιοχών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του, τα δασαρχεία πλέον εξαντλούνται σε γραφειοκρατικές διαδικασίες και ελάχιστα ασχολούνται με δραστηριότητες διαχείρισης και ανέφερε χαρακτηριστικά ότι στο Δασαρχείο Πεντέλης κάθε υπάλληλος έχει 2-3.000 εκκρεμείς υποθέσεις στην ευθύνη του. Τόνισε ότι το δάσος πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πλέγμα χλωρίδας και πανίδας, ενώ αναφέρθηκε στην απουσία εφαρμογής των διαχειριστικών μελετών ακόμα και όταν υπάρχουν.
Ο εκπαιδευτικός περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και μέλος της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας Κώστας Παπακωνσταντίνου μίλησε για το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην οικολογική ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών, μίλησε για την εγκατάλειψη της υπαίθρου και την αποδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών που οδηγεί σε εγκατάλειψη και απουσία διαχείρισης του δάσους και αλλαγές στην ύπαιθρο, που οδηγούν σε μεγάλης έκτασης και ανεξέλεγκτες καταστροφές. Τόνισε ότι η προστασία πρόληψης και η προσπάθεια έγκαιρης κατάσβεσης πρέπει να επικεντρωθεί στα σχετικά ψηλά δασικά οικοσυστήματα το οποία δημιουργήθηκαν σε άλλες κλιματικές συνθήκες, πιο ψυχρές και τα οποία όταν καίγονται (κάτι που δεν συνέβαινε στην έκταση που παρατηρείται τελευταία) δεν θα μπορούν να αναγεννηθούν ξανά και θα χαθούν οριστικά λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Η Θεοδώτα Νάντσου, υπεύθυνη πολιτικής του WWF αναφέρθηκε στη προληπτική πολιτική για την προστασία των δασών, ότι θα πρέπει να υπάρχει διαχείριση και προστασία του δάσους και τους υπόλοιπους 9 μήνες. Ανακοίνωσε ότι η περιβαλλοντική οργάνωση έχει συγκεντρώσει στοιχεία για καταπατήσεις και αλλαγή χρήσης γης σε πυρόπληκτες περιοχές, τις οποίες θα παρουσιάσει σύντομα στη δημοσιότητα. Υπενθύμισε ότι η WWF ως περιβαλλοντική οργάνωση κατάφερε να χαρτογραφήσει με τη συνεργασία επιστημόνων και να συντάξει γρήγορα τον οικολογικό απολογισμό των καταστροφών του Αυγούστου 2007 στην Πελοπόννησο και την Εύβοια και αναρωτήθηκε γιατί δεν μεταφράζεται σε εφαρμογή και αλλαγή πολιτικής η γνώση που υπάρχει. Παρουσίασε επίσης τη συνεργασία που συμφωνήθηκε μεταξύ WWF και Δικηγορικού Συλλόγου για θέματα νομικής προστασίας των δασών.
Ο Δημ. Λάσδας, πρόεδρος της εθελοντικής επιτροπής Περιβάλλοντος Δήμου Ν. Πεντέλης και ο Αλ. Αργυρόπουλος, μέλος της εθελοντικής επιτροπής αναφέρθηκαν στην εμπειρία τους από τη μεγάλη ενεργοποίηση των εθελοντών για την προστασία όποιου δάσους έχει απομείνει στην Πεντέλη. Ο Δημ. Λάσδας αναφέρθηκε επίσης και στην διεκδίκηση τεράστιων εκτάσεων από τη Μονή Πεντέλης.
Σε παρεμβάσεις τους:
Ο Η. Γιαννίρης πολεοδόμος, από το Παρατηρητήριο Ελεύθερων Χώρων, παρουσίασε συμπεράσματα από μια έρευνά του που δείχνει ότι το δίκτυο διανομής ζωοτροφών καταρρέει και δεν υπάρχει οργανισμός που να αναλάβει οργανωμένα την αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών.
Ο Στάθης Διομήδης, εθελοντής δασοπυροσβέστης και μέλος των Ελλήνων Ενεργών Πολιτών, μετέφερε τις εικόνες του από την επίσκεψη σε 42 πυρόπληκτα χωριά για βοήθεια και τόνισε ότι βασικός στόχος πρέπει να είναι η ενεργοποίηση των πολιτών για την προστασία του φυσικού πλούτου της χώρας και η τοπική κοινωνία έχει τεράστιες δυνατότητες να οργανωθεί, αναφέροντας το παράδειγμα της Δημάρχου Μελιγαλά που κινητοποίησε την τοπική κοινωνία αλλά και άλλες πρωτοβουλίες πολιτών που ανέλαβαν να εξασφαλίσουν υποδομές, όπως μικρά πυροσβεστικά που προσαρμόζονται σε τρακτέρ και προσπάθειες που έσωσαν περιοχές από την καταστροφή.
Ο Γιάν. Μπακόπουλος, από το σύνδεσμο επιστημόνων για την προστασία των δασών, αναφέρθηκε στις δυνατότητες χρήσης σύγχρονης τεχνολογίας στην πρόληψη πυρκαγιών και την προστασία των δασών.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
.JPG)
