Όξινη βροχή και πόλη

Η ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ , Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ, Η ΒΛΑΒΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ.
Τι είναι όξινη βροχή: Το φαινόμενο της όξινης βροχής παρουσιάζεται όταν το νερό της βροχής είναι πολύ όξινο, έχει δηλαδή pH= 5 ή και μικρότερο. H όξινη βροχή είναι αποτέλεσμα της καύσης κάρβουνου, λιγνίτη και πετρελαίου. Από την καύση αυτή ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του θείου και οξειδίων του αζώτου. Τα αέρια αυτά αντιδρούν με τους υδρατμούς και το οξυγόνο της ατμόσφαιρας σχηματίζοντας θειικό και νιτρικό οξύ.
Πότε εμφανίστηκαν πρώτη φορά τα συμπτώματα της όξινης βροχής: Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίστηκαν στην αρχή του 20ου αιώνα στον ποταμό Tordal στη Νορβηγία όταν το 1926 οι επιθεωρητές άρχισαν να παρατηρούν ότι πολλές από τις λίμνες άρχισαν να εμφανίζουν σημάδια θανάτου. Εντούτοις μέχρι το 1926 οι τοπικοί επιθεωρητές παρατηρούσαν ότι πολλές από τις λίμνες άρχιζαν να παρουσιάζουν σημάδια θανάτου. Ψάρια βρίσκονταν νεκρά στις όχθες πολλών ποταμών. Και καθώς ο χειμερινός πάγος άρχιζε να λειώνει βρίσκονταν ολοένα και περισσότερα ψάρια νεκρά, πέστροφες κατά κύριο λόγο. Τότε άρχισαν και οι επιστήμονες να ψάχνουν για την αιτία του θανάτου.
Καθώς οι επιστήμονες συνέχισαν να εργάζονται, βρήκαν πολλούς σωρούς νεκρών ψαριών, μέχρι και 5000 νεκρά ψάρια σε έναν σωρό, κοντά σε ποταμούς. Τότε αποφασίστηκε να σταλούν δύτες για να εξετάσουν το κατώτατο σημείο των ποταμών. Η έκπληξη τους μεγάλωσε όταν βρήκαν ότι στους πυθμένες τους υπήρχαν πολύ περισσότερα νεκρά ψάρια. Λήφθηκαν τότε πολλά ζωντανά και νεκρά δείγματα που στάθηκαν στα εργαστήρια από όλη τη Νορβηγία.
Όταν εξετάστηκαν τα ζωντανά δείγματα βρέθηκαν να έχουν πολύ λίγο νάτριο στο αίμα τους. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της όξινης δηλητηρίασης. Το οξύ εισέρχεται στα βράγχια των ψαριών και τα δηλητηριάζει έτσι ώστε να γίνουν ανίκανα να εξαγάγουν το αλάτι από το νερό για να διατηρήσουν στον οργανισμό τους τα επίπεδα του νατρίου.
Την δεκαετία του’70 περίπου 18 000 λίμνες της Σουηδίας είχαν όξινα νερά και ο πληθυσμός των ψαριών σε πολλές από αυτές είχε μειωθεί πολύ. Το 1982 στις Η.Π.Α. 3000 λίμνες είχαν προσβληθεί από την όξινη βροχή. Εργαστηριακές μελέτες έγιναν σε χώρες όπως η Πολωνία, η Τσεχοσλοβακία, η Γερμανία, η Σοβιετική Ένωση, η Νορβηγία, η Ελβετία, οι ΗΠΑ κ.α. Από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης στην Αγγλία η ρύπανση είχε επιπτώσεις σε όλα τα δέντρα, το χώμα και τους ποταμούς στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Ποιες είναι οι συνέπειες από την όξινη βροχή: Τα οξέα αυτά είναι δυνατόν να μεταφερθούν από τους ανέμους σε μεγάλες αποστάσεις και να πέσουν στη Γη υπό τη μορφή όξινης βροχής. Για παράδειγμα όξινη βροχή από την Βρετανία ταξίδευε μέχρι τις Σκανδιναβικές χώρες, καταστρέφοντας τις λίμνες. Το φαινόμενο αυτό έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις στην Κεντρική Ευρώπη και στις Σκανδιναβικές χώρες, στις οποίες ολόκληρες λίμνες έχουν νεκρωθεί από την όξινη βροχή. Η δράση της όξινης βροχής στα φυτά και τα δένδρα μπορεί να είναι άμεση, επιδρώντας δηλαδή στο υπέργειο τμήμα του φυτού και προκαλώντας την καταστροφή του, είναι όμως δυνατόν να επιδρά και έμμεσα περνώντας στο ριζικό σύστημα του φυτού μέσω του εδάφους. Τα δέντρα που είναι πιο ευαίσθητα στην καταστροφική μανία της όξινης βροχής είναι κυρίως τα κωνοφόρα και σε μικρότερο βαθμό τα φυλλοβόλα.
Σκοτώνει τα ψάρια και τα φυτά στις λίμνες.
Μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην υγεία των ανθρώπων
Επιστήμονες εξέτασαν τα ζωντανά δείγματα ψαριών από λίμνες που είχαν πρόβλημα από την όξινη βροχή και βρήκαν πως είχαν πολύ λίγο νάτριο στο αίμα τους.
Παρεμποδίζουν την ανάπτυξη των φυτών. Τα φυτά για να αναπτυχθούν χρειάζονται από το έδαφος μεταξύ άλλων και ορισμένα θρεπτικά στοιχεία όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο και το κάλιο. Τα ιόντα υδρογόνου που περιέχει η όξινη βροχή αντικαθιστούν αυτά στα στοιχεία στο έδαφος με αυτόν τον τρόπο η ανάπτυξη των φυτών παρεμποδίζεται. Εκτός από την απομάκρυνση αυτών των στοιχείων από το έδαφος η όξινη βροχή επιδρά και σε άλλα στοιχεία, όπως ο χαλκός, ο μόλυβδος, ο ψευδάργυρος, το χρώμιο, το μαγγάνιο, το βανάδιο.
Η όξινη βροχή είναι ο μεγαλύτερος εχθρός των μαρμάρων διότι καταστρέφει τα μάρμαρα μετατρέποντας τα σε γύψο. Το μνημείο του Παρθενώνα και άλλα αρχαία έχουν πάθει σημαντικές ζημιές τις τελευταίες δεκαετίες εξ αιτίας της όξινης βροχής. Και έργα τέχνης από μπρούτζο και χαλκό που είναι σε ανοικτούς χώρους παθαίνουν ζημιά από την όξινη βροχή
Το οξύ προκαλεί δυσκολίες στο αναπαραγωγικό σύστημα των ψαριών. Συχνά τα ψάρια που γεννιούνται στις όξινες λίμνες δεν επιζούν γιατί γεννιούνται με ελαττώματα όπως παραμορφωμένες σπονδυλικές στήλες. Αυτό είναι ένα σημάδι ότι είναι ανίκανα να εξαγάγουν αρκετό ασβέστιο από το νερό για να αναπτύξουν πλήρως τα οστά τους.
Επίσης στις λίμνες μολύνεται και η τροφή των ψαριών. Σύντομα δεν έχουν αρκετή τροφή και στρέφονται στον κανιβαλισμό. Σε λίγο υπάρχουν μόνο τα μεγάλα ψάρια που στο τέλος πεθαίνουν και αυτά.
Μετά από πολλά πειράματα και έρευνα οι επιστήμονες διαπίστωσαν επίσης ότι το στοιχείο που έλλειπε στα ψάρια σε λίμνες με όξινο νερό ήταν το αργίλιο που είναι ένα από τα πιο κοινά μέταλλα στη Γη. Αποθηκεύεται σε μορφή χημικών ενώσεων με άλλα στοιχεία στη γη. Όταν συνδυάζεται δεν μπορεί να διαλυθεί στο νερό και να βλάψει τα ψάρια και τα φυτά. Όμως το οξύ από την όξινη βροχή μπορεί εύκολα να διαλύσει το δεσμό μεταξύ αυτών των στοιχείων. Το αργίλιο μετατρέπεται τότε σε μια πιο διαλυτή κατάσταση από το οξύ. Άλλα μέταλλα όπως ο χαλκός (Cu), ο σίδηρος (Fe) κλπ, μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια αποτελέσματα στα ψάρια αλλά το αργίλιο είναι το πιο κοινό.
Σε αυτή τη μορφή εύκολα απορροφώνται από το νερό. Όταν έρχεται σε επαφή με τα ψάρια προκαλεί ενόχληση στα βράγχια. Τότε το ψάρι αντιδρά και δημιουργεί βλέννα στα βράγχια για να σταματήσει αυτήν την ενόχληση έως ότου περάσει ο ερεθισμός. Όμως το αργίλιο δεν φεύγει πάντα και το ψάρι συνεχίζει να βγάζει όλο και περισσότερη βλέννα για να αντιδράσει σε αυτό. Τελικά υπάρχει τόσο πολλή βλέννα που φράζει τα βράγχια. Όταν αυτό συμβεί τα ψάρια δεν μπορούν πλέον να πάρουν αναπνοή. Πεθαίνουν και βυθίζονται στο κατώτατο σημείο της λίμνης. Οι επιστήμονες θεωρούν σήμερα ότι το οξύ, το αργίλιο και τις ελλείψεις του ασβεστίου ως τους τρεις καθοριστικούς παράγοντες στην εξαφάνιση των ψαριών.

Η «νέα όξινη βροχή»: «Εξωτικούς» ρύπους όπως πλατίνα, παλλάδιο, ρόδιο, ιρίδιο, όσμιο, ρουθήνιο παρέσυρε φέτος στο έδαφος κάθε βροχόπτωση που σημειώθηκε στο Λεκανοπέδιο της Αττικής. Αυτή η όξινη βροχή «νέας γενιάς» προκαλείται από τους κακο-συντηρημένους καταλύτες. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Αθήνας και το Εργαστήριο Οικολογίας και Προστασίας του Περιβάλλοντος του Γεωπονικού ανίχνευσαν ίχνη αυτών των ρύπων σε διάφορα σημεία της Αττικής: στη Γλυφάδα, στους Θρακομακεδόνες, στην Πεντέλη, στου Ζωγράφου. Ωστόσο, οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις κατεγράφησαν στο κέντρο της πόλης: στα Πατήσια, στο Πεδίον του Άρεως και τα Ιλίσια.
Τα στοιχεία αυτά υπάρχουν σε όλους τους καταλύτες των αυτοκινήτων. Τα καυσαέρια που εισέρχονται στους καταλύτες διαβρώνουν τις επιφάνειές τους, με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα μέταλλα, όπως αυτά που ανιχνεύτηκαν στην Αττική. Η βροχή παρασύρει τα στοιχεία αυτά και τα διασκορπίζει παντού. Οι ρύποι αυτοί θεωρούνται εξαιρετικά τοξικοί. Προκαλούν αλλεργίες, άσθμα, προβλήματα στα νεφρά και την καρδιά. Η «νέα» όξινη βροχή πλήττει και τα φυτά.
Οι νέοι ρύποι έκαναν την εμφάνισή τους και σε άλλες μεγαλουπόλεις του κόσμου, αλλά μόνο στην Πόλη του Μεξικού κατεγράφησαν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις από αυτές που μέτρησαν οι επιστήμονες στο Λεκανοπέδιο. Πόλεις όπως η Νάπολι, η Ρώμη, η Νέα Υόρκη, η Φρανκφούρτη έχουν καλύτερες επιδόσεις γιατί γίνονται αυστηροί έλεγχοι για τη συντήρηση των καταλυτικών αυτοκινήτων.