ΜΜΕ και Περιβάλλον

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΜΜΕ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Του Νίκου Χρυσόγελου,

Η εποχή που ζούμε χαρακτηρίζεται από την επιτάχυνση του χρόνου και τη συνεχή αλλαγή, την έκρηξη της πληροφόρησης και τη ραγδαία διαδοχή γεγονότων, που συχνά δεν επιτρέπουν στα άτομα και τις κοινωνίες να συνειδητοποιήσουν τι έγινε, να προσεγγίσουν και να αξιολογήσουν τα συμβάντα και να διαμορφώσουν κοινωνική συνείδηση, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα που προκύπτουν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι παράλληλα με την υπερκατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών βιώνουμε και μια υπερκατανάλωση πληροφοριών χωρίς μεγάλη επεξεργασία τους από τους πολίτες.

Αν ζητούμενο παλιότερα ήταν η αλλαγή του κόσμου, σήμερα οι αλλαγές είναι συνεχείς και ραγδαίες σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Με την είσοδό μας, πλέον, στην εποχή της κλιματικής κρίσης αλλάζουν δραματικά τα πάντα και τίθεται σε κίνδυνο η επιβίωση της ανθρωπότητας, της οικονομίας και της κοινωνικής οργάνωσης, όπως τις ξέρουμε τουλάχιστον σήμερα.

Ζητούμενο, πλέον, δεν είναι να αλλάξουμε τον κόσμο, αλλά να μπορέσουμε ως κοινωνίες να συνειδητοποιήσουμε τις αλλαγές που συμβαίνουν και να επιλέξουμε προς τα πού πρέπει να κατευθυνθούν οι αλλαγές.

Χωρίς να επιδιώκουμε στο κείμενο αυτό να αναλύσουμε το ρόλο των ΜΜΕ στη σύγχρονη εποχή με διεξοδικό τρόπο, δεν θα ήταν αυθαίρετο να πούμε ότι τα ΜΜΕ δεν είναι απλώς οικονομικές επιχειρήσεις και η «τέταρτη εξουσία», αλλά και δραστηριότητες που εκ των πραγμάτων έχουν σημαντική επίδραση στις εξελίξεις, αλλά και διαμορφώνουν την εικόνα μας για τον κόσμο. Την εποχή της κλιματικής αλλαγής, όλοι βρισκόμαστε στο σκάφος που κινδυνεύει να βυθιστεί, επομένως, υπάρχει ένας σύγχρονος κοινωνικός ρόλος των ΜΜΕ, που δεν μπορούν να τον αρνηθούν και αυτός είναι να βοηθήσουν τις κοινωνίες να συνειδητοποιήσουν την κρίση, στην οποία έχουμε εισέλθει και κυρίως να συμμετάσχουν στην προσπάθεια για επιβίωση του πλανήτη.

Από τις αρχές του 20 αιώνα, αλλά ιδιαίτερα από τη δεκαετία του ΄70 συντελούνται ραγδαίες αλλαγές στην οικονομία, την παραγωγή-κατανάλωση και τον τρόπο ζωής, που έχουν καταλυτική επίδραση πάνω στο φυσικό περιβάλλον, τα διάφορα είδη και τους φυσικούς πόρους. Απώλεια ειδών της χλωρίδας και πανίδας με ραγδαίο ρυθμό, εξαφάνιση οικοτόπων και αλλαγή της γεωμορφολογίας ευαίσθητων περιοχών (ακτές, υγρότοποι, αγροτικό τοπίο, κά), αποξήρανση υγροτόπων, εξαφάνιση παρθένων δασών, ρύπανση και υφαλμύρωση νερών, αλλαγή μικροκλίματος του αστικού χώρου, ρύπανση της τροφικής αλυσίδας, αλλά και του περιβάλλοντος, γενικότερα, με παραμένοντα χημικά (π.χ. βαρέα μέταλλα, οργανοχλωριωμένες ενώσεις), ραδιενεργά στοιχεία (π.χ. ραδιενεργό πλουτώνιο), καταστροφή της προστατευτικής ασπίδας του στρατοσφαιρικού όζοντος, επιβάρυνση της ατμόσφαιρας των πόλεων με χημικούς ρύπους, προσθήκη στο περιβάλλον τεράστιων ποσοτήτων πλαστικών ενώσεων, οι οποίες δεν αποικοδομούνται εύκολα.

Η αλλαγή του περιβάλλοντος επιδρά, πλέον, στην ίδια την έκταση των συνεπειών από φυσικές καταστροφές για τις οποίες δεν ευθύνεται η ανθρώπινη παρέμβαση. Το παλιρροϊκό κύμα στην Ινδονησία και αλλού το 2004, δεν οφείλονταν βέβαια σε ανθρώπινες παρεμβάσεις, αλλά η έκταση της καταστροφής επηρεάστηκε σαφώς από την υποβάθμιση των παράκτιων φυσικών μηχανισμών άμυνας και τη δόμηση τουριστικών και αστικών εγκαταστάσεων πάνω στο κύμα, σε μια περιοχή, που ήταν γνωστό ότι εμφανίζονταν παλιρροϊκά κύματα. Όπου είχε διατηρηθεί η παράκτια βλάστηση και οι αμμόλοφοι η καταστροφή περιορίστηκε σημαντικά, όπως έδειξαν έρευνες επιστημόνων.

Αυτό που αλλάζει, πλέον, το χαρακτήρα και την κλίμακα του προβλήματος είναι η ανατροπή του παγκόσμιου κλίματος, η κλιματική κρίση - την οποία βιώνουμε πλέον - δεν είναι υπόθεση του μέλλοντος μόνο. Μετά το 1920 ζούμε την παγκόσμια υπερθέρμανση, αλλά είναι κυρίως τα τελευταία χρόνια - και ιδιαίτερα μετά το 2000 - που βιώνουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης με ιδιαίτερη ένταση. Ήδη η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί κατά 0,6-0,89°C, ενώ της Ευρώπης κατά 1°C. Για σύγκριση: η διαφορά θερμοκρασίας σήμερα από την εποχή του τελευταίου παγετώνα πριν από 18.000 χρόνια ήταν 3,5-5 ºC. Προβλέπεται μάλιστα αύξηση της μέσης θερμοκρασίας από 2 έως 5,8 °C μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Αν λάβουμε δραστικά μέτρα, θα καταφέρουμε να επιβραδύνουμε την κλιματική αλλαγή και να την περιορίσουμε σε κάπως ελεγχόμενα επίπεδα (αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου), αλλά οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις θα διαρκέσουν για εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια. Αν δεν λάβουμε εγκαίρως αποτελεσματικά μέτρα, ίσως διαπιστώσουμε κάποια στιγμή - αλλά τότε θα είναι πλέον πολύ αργά - ότι ανοίξαμε τους ασκούς του Αιόλου και θέσαμε σε κίνδυνο την ίδια την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Ήδη, οι ακραίες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι παρούσες:

- Στη Ν. Ορλεάνη/ΗΠΑ, ο τυφώνας «Κατρίνα» προκάλεσε το θάνατο 1800 ατόμων, ζημιές 160 δισεκατομμυρίων δολαρίων και καταστροφή χιλιάδων σπιτιών και εγκαταστάσεων. Όσοι έχουν ακόμα πρόβλημα με το σπίτι τους ξεπερνούν τις 200.000.
- Στην Ευρώπη, οι πλημμύρες του 2002 προκάλεσαν ζημιές 10 δισεκατομμυρίων Ευρώ και εκατοντάδες νεκρούς, ενώ ο καύσωνας του 2003 είχε ως αποτέλεσμα 70.000 πιο πρόωρους θανάτους (ανακοίνωση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, 6/4/08), κυρίως στη Γαλλία και την Ιταλία.
- Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, ήδη, το 2000, πάνω από 150.000 πρόωροι θάνατοι οφείλονταν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Αναμένεται ο αριθμός αυτός να φτάνει τα 350.000 μέχρι τα μέσα του αιώνα. Στην Βιρμανία (Μιανμάρ), λόγω των εξαιρετικά ακραίων καιρικών φαινομένων έχουν βρει το θάνατο 75.000 άτομα, ενώ διεθνείς οργανισμοί εκτιμούν ότι τα θύματα μπορεί να φτάσουν τα 150-500.000.
- Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πως το 1/5 των ασθενειών στις φτωχές χώρες οφείλονται σε περιβαλλοντικούς λόγους (ρύπανση και κλιματική αλλαγή).

Οι περιβαλλοντικές - και οι συνδεόμενες με αυτές οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις – είναι, λοιπόν, τόσο ραγδαίες, που το ένα γεγονός μας κάνει να ξεχνάμε γρήγορα το προηγούμενο, που έχει φύγει από το κέντρο της προσοχής των ΜΜΕ. Πόσες μέρες, άλλωστε, μπορεί να μένει στο κέντρο της προσοχής των ΜΜΕ μια καταστροφή, όπως αυτή στη Ν. Ορλεάνη, οι καύσωνες και οι πλημμύρες στην Ευρώπη το 2002 και το 2003, οι καταστροφές των δασών στην Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιταλία, τις ΗΠΑ το 2006 και το 2007, οι πλημμύρες στην Αφρική και την Ασία το 2007, που ξεσπίτωσαν πάνω από 30.000.000 ανθρώπους, η καταστροφή στη Μιανμάρ; Η εξαφάνιση όμως του θέματος από τα ΜΜΕ, δεν σημαίνει ότι έπαψε να υπάρχει και στην πραγματικότητα.

Αν η είδηση – το στιγμιαίο γεγονός – δεν μπορεί να μείνει στην επικαιρότητα των ΜΜΕ για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι το ίδιο το πρόβλημα με τις πολλές διαστάσεις του, που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που τα ΜΜΕ παρουσιάζουν τα περιβαλλοντικά θέματα. Ο καταιγισμός πληροφοριών για καταστροφικά γεγονότα και η έμφαση στο πρόβλημα, αλλά η ελάχιστη προβολή και ανάδειξη λύσεων έχουν δημιουργήσει ένα μεγάλο σοκ στην ελληνική (και όχι μόνο) κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Είναι γεγονός - και επιβεβαιώνεται από τις έρευνες του Ευρωβαρομέτρου - ότι οι Έλληνες είναι μακράν οι πρώτοι, μεταξύ των Ευρωπαίων, που ανησυχούν πολύ για το περιβάλλον. Αλλά αυτή προσέγγιση δεν οδηγεί κατ΄ ανάγκη στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και στις αλλαγές πολιτικών που είναι σήμερα το ζητούμενο, ώστε να αποτελέσουν μέρος της λύσης του προβλήματος. Οι έλληνες πράγματι ανησυχούν, αλλά δεν είναι πεισμένοι ότι μπορούν να κάνουν κάτι, για να αλλάξουν την κατάσταση. Επιβεβαιώνεται και από τις έρευνες, ότι το σοκ της εικόνας δεν οδηγεί αυτομάτως σε αλλαγές στάσης ζωής και μεγαλύτερη δέσμευση για προσωπική συμμετοχή στην προστασία του περιβάλλοντος και τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, αλλά συχνά σε μια περισσότερο ή λιγότερο απαισιόδοξη στάση, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ακόμα, στη χώρα μας, είναι αδύναμη η κοινωνία των πολιτών και το κομματικό σύστημα έχει στραμμένες αλλού τις προτεραιότητές του. Αν και αυτό αλλάζει πλέον, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσουμε ότι μέχρι πρόσφατα, η (υπερ)πληροφόρηση για τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν είχε προκαλέσει μεγαλύτερη προθυμία για αλλαγές και πρωτοβουλίες.

Σε αντίστοιχες διαπιστώσεις μπορούμε να πούμε ότι καταλήξαμε ως Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS από την εμπειρία που αποκομίσαμε από την καμπάνιας μας «Δράση για το κλίμα», που ξεκινήσαμε το φθινόπωρο του 2007 και στο πλαίσιο της οποίας μιλήσαμε σε πάνω από 12.000 μαθητές σε 160 περίπου σχολεία από 8 πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Οι μαθητές φάνηκαν σε σημαντικό ποσοστό πολύ πληροφορημένοι για την κλιματική αλλαγή, αλλά και πιο πρόθυμοι – σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό – να συμμετάσχουν στην προστασία του κλίματος. Παράλληλα, όμως, διαπιστώσαμε, ότι ήταν σε περιορισμένο βαθμό ενημερωμένοι για το τι πραγματικά θα μπορούσαν οι ίδιοι να κάνουν για την προστασία του κλίματος – χωρίς, βέβαια, αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει κάποιο ποσοστό που πράγματι έχει γνώση της αλλαγής συμπεριφορών και πρακτικών που απαιτούνται. Χαρακτηριστική είναι η απάντηση στο ερώτημα τι μπορούμε να κάνουμε ως πολίτες για την προστασία του κλίματος, που αρκετοί μαθητές δίνουν: «τοποθέτηση φίλτρων στα εργοστάσια», κάτι που δεν έχει, βέβαια, σχέση με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Είναι αλήθεια ότι επανήλθε τα τελευταία χρόνια η συστηματική δημοσιογραφική κάλυψη των θεμάτων που σχετίζονται με το περιβάλλον και σήμερα οι εφημερίδες και ο περιοδικός τύπος στην Ελλάδα καλύπτουν σε σημαντικό βαθμό τα περιβαλλοντικά θέματα. Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 είχαν καθιερωθεί σε εφημερίδες και περιοδικά οικολογικές σελίδες και στήλες, ενώ δημοσιογράφοι αναδείχτηκαν μέσα από τη δουλειά τους για τα περιβαλλοντικά θέματα. Μετά από μια περίοδο, κατά την οποία τα θέματα αυτά είχαν υποχωρήσει από τις σελίδες των εφημερίδων, τα ΜΜΕ επέστρεψαν πολύ ενεργά στην προβολή των περιβαλλοντικών προβλημάτων, με ένταση και έκταση που μάλλον ξεπερνάει την αντίστοιχη ενασχόληση άλλων έγκυρων ευρωπαϊκών εντύπων.

Δεν υπάρχει σήμερα ελληνικό έντυπο που να μην αφιερώνει περισσότερο ή λιγότερο χώρο σε περιβαλλοντικά θέματα και αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί σίγουρα ως μια θετική συνεισφορά των ΜΜΕ στην πληροφόρηση των πολιτών. Τα παραδοσιακά ηλεκτρονικά μέσα - και ιδιαίτερα η τηλεόραση - αφιερώνουν, όμως, πολύ λιγότερο χώρο και χρόνο (είτε στις ειδήσεις, είτε πολύ περισσότερο σε άλλου είδους εκπομπές) σε περιβαλλοντικά θέματα ή σχετικά γεγονότα, πολιτικές αποφάσεις, ή δραστηριότητες, ακόμα και αν η προσοχή της παγκόσμιας κοινότητας είναι στραμμένη σε αυτά.

Έντονος πάντως είναι συχνά ο ελληνοκεντρικός χαρακτήρας της παρουσίασης των ειδήσεων που αφορούν διεθνείς συνδιασκέψεις (π.χ. Γιοχάνεσμπουργκ 2002, Μπαλί 2007). Στις ανταποκρίσεις και τις αναφορές σε σχετικά θέματα διαπιστώνεται, ότι αφιερώνεται συχνά πολύ περισσότερος χρόνος για την ελληνική αποστολή ή τις απόψεις της ελληνικής αντιπροσωπείας, σε σχέση με τα ίδια τα θέματα και τις διαστάσεις που έχουν πραγματικά σε διεθνές επίπεδο. Συχνά, η κάλυψη του θέματος αφορά, το τι είπε ο έλληνας εκπρόσωπος, ή τι προβλήματα δημιουργήθηκαν στην ελληνική αντιπροσωπεία, ενώ περιορισμένη είναι - κάποτε απουσιάζει πλήρως - η ολοκληρωμένη και σφαιρική παρουσίαση του γεγονότος, ή των απόψεων που συγκρούστηκαν. Εκτός σπανίων περιπτώσεων, απουσιάζει στα ελληνικά ΜΜΕ - και κυρίως τα ηλεκτρονικά - η ουσιαστική συζήτηση-αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μιας σημαντικής διεθνούς συνδιάσκεψης (σπάνια υπήρξε μια συζήτηση στο στούντιο από πολιτικούς ή άλλους αναλυτές για τα αποτελέσματα για παράδειγμα μιας διεθνούς συνδιάσκεψης, όπως αυτή για το Κιότο, το Γιοχάνεσμπουργκ ή το Μπαλί), ή ακόμα και μια τηλεοπτική συζήτηση για την κλιματική αλλαγή και τις πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ευρώπη και την Ελλάδα, για τις πολιτικές για τα απορρίμματα ή για το νερό.

Μια εύκολη απάντηση που δίνεται συνήθως είναι, ότι αυτά τα θέματα δεν πουλάνε και ότι οι τηλεθεατές θα αλλάζανε κανάλι. Είναι μια άποψη διαδομένη μεταξύ των υπευθύνων των τηλεοπτικών σταθμών – όχι βέβαια όλων μια και τουλάχιστον ένας έχει δώσει πολύ μεγάλο βάρος στα θέματα αυτά. Μια τέτοια άποψη δεν δικαιολογεί τα υψηλά ποσοστά τηλεθέασης, όποτε τολμήθηκε μια τέτοια συζήτηση, καθώς και τη διάχυτη απαίτηση της κοινής γνώμης για περιβαλλοντική πληροφόρηση μέσω τηλεοπτικών εκπομπών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, που διαπιστώνεται σε όσες έρευνες έχουν γίνει. Είναι, επίσης, γεγονός, ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυξάνεται κατακόρυφα το ενδιαφέρον σοβαρών ΜΜΕ για τα περιβαλλοντικά θέματα και αυτά μπαίνουν ακόμα και στο κέντρο πολιτικών και εκλογικών αντιπαραθέσεων. Πώς δικαιολογείται, εξάλλου, η άνθιση σχετικών ιστοσελίδων στο διαδίκτυο, με σημαντική επισκεψιμότητα; Πάνω από 220.000 επισκέψεις, για παράδειγμα, δέχεται η ιστοσελίδα του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS www.medsos.gr ετησίως.

Η εμπειρία μας δείχνει, ότι το ζητούμενο σήμερα είναι να αλλάξει ο τρόπος παρουσίασης των περιβαλλοντικών θεμάτων, να περάσουν τα ΜΜΕ από την παρουσίαση του προβλήματος στην αναζήτηση λύσεων, με ένα τρόπο, όμως, που θα είναι όχι απλώς διδακτικός, αλλά κυρίως δημιουργικός, ελκυστικός και διαδραστικός. Το ίδιο θέμα μπορεί να παρουσιαστεί με διαφορετικό τρόπο - κουραστικά ή πολύ ελκυστικά - και εκεί μάλλον μπορεί να εστιαστεί η συζήτηση στα ίδια τα ΜΜΕ, αλλά και μεταξύ ΜΜΕ και περιβαλλοντικών φορέων. Ζητούμενο, δηλαδή, στην εποχή μας είναι, το πως με καινοτόμο τρόπο η πληροφόρηση θα οδηγήσει στην ενεργοποίηση της πλειοψηφίας των πολιτών, ώστε να συμμετάσχουν στις αλλαγές που απαιτούνται. Ο μέσος τηλεθεατής με τη συνεχή επανάληψη εικόνων καταστροφής ή απειλών, ναι μεν σοκάρεται, αλλά φαίνεται ότι συνηθίζει σταδιακά και στην ιδέα της καταστροφής που έρχεται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Μέσα από μια συνεχή πληροφόρηση καταστροφών, μπορεί να εξοικειωθεί με τα χιλιάδες θύματα, με τις όλο και μεγαλύτερες απώλειες και να οδηγηθεί στον πεσιμισμό, στην άποψη «ας διασκεδάσουμε τη ζωή μας, εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά, άλλοι φταίνε».

Μερικά καλά παραδείγματα, παρουσιασμένα με ελκυστικό τρόπο, μπορούν να αποτελέσουν την αρχή για ένα νέο τρόπο προσέγγισης των περιβαλλοντικών θεμάτων από τα ΜΜΕ και, κυρίως, τα ηλεκτρονικά που μπαίνουν σε κάθε σπίτι και έτσι κι αλλιώς έχουν μια μεγάλη επιρροή σε κοινωνικές ομάδες. Για παράδειγμα, αν για κάποιο διάστημα αποφάσιζαν τα τηλεοπτικά κανάλια να κάνουν μια συστηματική ενημέρωση, αλλά έξυπνα σχεδιασμένη από επικοινωνιακή άποψη για το τι μπορούμε να κάνουμε ατομικά για την προστασία του κλίματος, π.χ κλείνοντας τις τηλεοράσεις από το κουμπί, αντί να τις αφήνουμε σε κατάσταση αναμονής, είναι σίγουρο ότι θα επηρέαζαν ένα σημαντικό αριθμό πολιτών.

Είναι μάλλον ελληνική καινοτομία η αυξανόμενη συμμετοχή των ΜΜΕ σε δραστηριότητες και καμπάνιες που κινητοποιούν πολίτες, μέσα από συνεργασίες κυρίως με περιβαλλοντικές οργανώσεις. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS είναι μια από τις οργανώσεις, που έχει αναπτύξει στενή συνεργασία και σε αυτό το επίπεδο με τα ΜΜΕ, πέρα από την απλή προβολή σποτ ως κοινωνικών μηνυμάτων, τα δελτία τύπου ή τις συνεντεύξεις σε ΜΜΕ: για παράδειγμα σε συνεργασία με τον ΣΚΑΙ και την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ διεξάγεται μια μεγάλη καμπάνια για την εξοικονόμηση και βιώσιμη διαχείριση του νερού, ενώ η ετήσια καμπάνια εθελοντικών καθαρισμών ακτών «ΚΑΘΑΡΙΣΤΕ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ» υλοποιείται τα τελευταία χρόνια σε συνεργασία με την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ και το ΓΕΩτρόπιο. Η συνεργασία με τα ΜΜΕ έχει αλλάξει και την αποτελεσματικότητα και τη σημασία των εκστρατειών ευαισθητοποίησης και έχει ενεργοποιήσει πολύ περισσότερο τους πολίτες. Χαρακτηριστικά, η συμμετοχή των εθελοντών σε καθαρισμούς ακτών έφτασε το 2007 τους 16.000, μια από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως αναλογικά με τον πληθυσμό.

Η εποχή της ηλεκτρονικής κινητοποίησης (συγκεντρώσεις πολιτών μετά τις φωτιές) και των ηλεκτρονικών διαδηλώσεων είναι γεγονός. Τα νέα ΜΜΕ, και κυρίως το διαδίκτυο, επιφέρουν αλλαγές στην επικοινωνία, αλλά και αλλάζουν τα παραδοσιακά ΜΜΕ, αν και δεν φαίνεται ότι θα εξαλειφθεί ο ρόλος και η ανάγκη των παραδοσιακών ΜΜΕ. Η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας με χιλιάδες ανθρώπους μέσω του διαδικτύου ανατρέπει την μέχρι πρόσφατα σχεδόν απόλυτη εξάρτηση από τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Μια ΜΚΟ, σήμερα, διαμορφώνει σαφώς τη δική της επικοινωνιακή πολιτική και επεξεργάζεται τη σχέση της με τα παραδοσιακά ΜΜΕ, αλλά στην εποχή του διαδικτύου, η «απόκτηση» από μια περιβαλλοντική οργάνωση του δικού της «συστήματος επικοινωνίας», των δικών της ΜΜΕ είναι πιο εύκολη υπόθεση. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση και γι’ αυτό επικοινωνεί με χιλιάδες άτομα όχι μόνο μέσω εκδηλώσεων και έντυπου υλικού, του τριμηνιαίου περιοδικού του «ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS», αλλά και – κυρίως - μέσω ηλεκτρονικών περιοδικών, ηλεκτρονικών μηνυμάτων και της ιστοσελίδας του (η γενική www.medsos.gr, καθώς και η θεματική του για το νερό www.watersave.gr).

Συνοψίζοντας, θα θέλαμε η σχέση πολίτη-ΜΜΕ και προστασίας του περιβάλλοντος να επαναπροσδιοριστεί ώστε:
- Να περάσουμε στην εποχή, που ο πολίτης θα είναι πιο κριτικός, όχι μόνο ως θεατής και ακροατής, ή αναγνώστης, αλλά και ως (συν) υπεύθυνος των εξελίξεων.
- Τα ΜΜΕ να επανεξετάσουν τον τρόπο που χειρίζονται τα περιβαλλοντικά θέματα, αναδεικνύοντας όχι μόνο τα προβλήματα, αλλά και τις λύσεις και τα καλά παραδείγματα (να μην είναι είδηση μόνο το πρόβλημα, αλλά και η αντιμετώπισή του), με τρόπο ελκυστικό, δημιουργικό και διαδραστικό. Έτσι, θα κερδίσουν ξανά νέο κοινό και αξιοπιστία. Ενδιαφέρον φαίνεται να έχουν για το κοινό και οι ολοκληρωμένοι «φάκελοι» και οι έρευνες, που δεν περιορίζονται σε μια απλή περιγραφή γεγονότων. Ορισμένες αλλαγές που συμβαίνουν στα ευρωπαϊκά ΜΜΕ, όπως για παράδειγμα το πέρασμα από τη μία εκπομπή για το περιβάλλον στη γενικευμένη διάχυση των περιβαλλοντικών θεμάτων σε όλο το τηλεοπτικό πρόγραμμα, ίσως έχουν ενδιαφέρον και για τα ελληνικά ηλεκτρονικά ΜΜΕ.
- Η υποχρέωση των τηλεοπτικών σταθμών να προβάλλουν δωρεάν τηλεοπτικά μηνύματα περιβαλλοντικών και άλλων οργανώσεων ως κοινωνικά μηνύματα είναι μεν σημαντική, αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε δημιουργική συνεργασία για κοινά περιβαλλοντικά και κοινωνικά μηνύματα υψηλής αισθητικής. Επιπλέον, το καθημερινό πρόγραμμα είναι καιρός να μπολιαστεί με περισσότερο θετικά μηνύματα για το περιβάλλον και μια περιβαλλοντικά υπεύθυνη συμπεριφορά.