Βαθαίνει η κρίση στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες στο Αιγαίο

 

Αναγκαία μια συντονισμένη παρέμβαση βασισμένη σε νέες προσεγγίσεις. Ομιλία του Νίκου Χρυσόγελου σε ημερίδα για ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες στη Νάξο 5/4/2012

Οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, ο μόνος σχεδόν τρόπος σύνδεσης πολλών νησιών μεταξύ τους και με βασικά λιμάνια της χώρας, βυθίζονται σε βαθιά κρίση, λόγω της αύξησης των τιμών του πετρελαίου, λάθος επιλογών που έγιναν στο παρελθόν και της μείωσης των επιβατών και φορτίων λόγω της γενικότερης οικονομικής κρίσης. Στην ομιλία του σε σχετική ημερίδα, που οργανώθηκε στις 5 Απριλίου στην Νάξο, ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων και Περιφερειακός Σύμβουλος Ν Αιγαίου με τον Οικολογικό Άνεμο μίλησε για την ανάγκηαξιόπιστων ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών για τα νησιά 12 μήνες το χρόνο και για την ανάγκη ολοκληρωμένων παρεμβάσεων που θα διασφαλίσουν την επιβίωση των δρομολογίων τα επόμενα 1-2 χρόνια, όσο και επιλογές που θα εξασφαλίσουν σε μακροχρόνια βάση τη βιωσιμότητα και την αξιοπιστία των ακτοπλοϊκών συνδέσεων όλων των νησιών, με ένα λογικό – και όχι υπερβολικό – κόστος για τους επιβάτες και τους νησιώτες.

Τα κύρια σημεία της ομιλίας του Νίκου Χρυσόγελου, στην ημερίδα:

“Στα νησιά χρειαζόμαστε αξιόπιστες ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες 12 μήνες το χρόνο κι όχι απλώς τους καλοκαιρινούς μήνες. Προϋπόθεση για την παραμονή των νησιωτών στους τόπους τους αλλά και για την προσέλκυση κι άλλων μόνιμων κατοίκων είναι οι αξιόπιστες συγκοινωνίες για όλα τα νησιά, ανεξαρτήτως μεγέθους και αριθμού τουριστών που τα επισκέπτονται παράλληλα με την ενδυνάμωση των κοινωνικών υποδομών. Χρειάζεται, λοιπόν, να προωθήσουμε παρεμβάσεις που θα διασφαλίσουν την επιβίωση των δρομολογίων τα επόμενα 1-2 χρόνια (γιατί μια χρεοκοπία των ακτοπλοϊκών εταιριών θα αφήσει τα νησιά χωρίς μέσα συγκοινωνίας), όσο και επιλογές που θα εξασφαλίσουν σε μακροχρόνια βάση τη βιωσιμότητα και την αξιοπιστία των ακτοπλοϊκών συνδέσεων όλων των νησιών, με ένα λογικό – και όχι υπερβολικό – κόστος για τους επιβάτες και τους νησιώτες.

Βραχυπρόθεσμα: Λόγω τις κρίσης και της αύξησης του κόστους των καυσίμων, είναι αμφίβολη η βιωσιμότητα των δρομολογίων και οι περισσότερες ναυτιλιακές εταιρίες είναι στα πρόθυρα χρεοκοπίας. Κατά συνέπεια, οι τοπικές κοινωνίες, η αυτοδιοίκηση και η κεντρική διοίκηση πρέπει να παρέμβουν άμεσα ώστε να αναπτυχθούν αντί να συρρικνωθούν οι συνδέσεις μεταξύ των νησιών και με το κέντρο. Για την άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος χρειάζεται μείωση του ΦΠΑ εισιτηρίων για επιβάτες και φορτηγά που μεταφέρουν προϊόντα, στο 6,5%, όχι όμως  και για τα εισιτήρια για ΙΧ (προτεραιότητα πρέπει να είναι η ανάπτυξη των τοπικών μαζικών μέσων μετακίνησης και όχι η αύξηση της χρήσης ΙΧ στα νησιά). Η μείωση των εσόδων κατά 50 εκατ Ευρώ (σύμφωνα με τις εκτιμήσεις) μπορεί να εξισορροπηθεί από την αύξηση της οικονομική δραστηριότητας και της πληρότητας των δρομολογίων.

Η μείωση της ταχύτητας του πλοίου από τις εταιρίες με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων, πρέπει να λαμβάνει υπόψη την υποχρέωση των εταιριών να ανακοινώνουν εγκαίρως την ακριβή χρονική διάρκεια του ταξιδιού. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, πρέπει να προσαρμοστεί προς τα κάτω και η τιμή του εισιτηρίου, όταν το πλοίο ταξιδεύει με ταχύτητα συμβατικού δεν μπορεί οι επιβάτες να πληρώνουν τιμή εισιτηρίου για ταχύπλοου.

Μεσοπρόθεσμα: Ο κύριος παράγοντας που κάνει μη βιώσιμες τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες είναι πλέον η αύξηση του κόστους των καυσίμων που συμβάλλουν κατά 40% τουλάχιστον στο συνολικό κόστος των δρομολογίων. Επομένως, δεν πρέπει να αγνοείται αυτός ο παράγοντας, πολύ περισσότερο που οι τάσεις δείχνουν ακόμα υψηλότερες τιμές του πετρελαίου στα επόμενα χρόνια και δεκαετίες. Μέρος της λύσης αποτελεί, κατά συνέπεια, η σταδιακή δρομολόγηση πλοίων ή οι ανακατασκευές των μηχανών των πλοίων ώστε να καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα. Οι επιλογές σκαφών από τις εταιρίες έγινε στο παρελθόν χωρίς να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η κατανάλωση ενέργειας, δηλαδή πετρελαίου, με αποτέλεσμα η σημαντική αύξηση της τιμής του πετρελαίου να οδηγεί σε κατακόρυφη αύξηση και του κόστους των δρομολογίων. Με δεδομένο ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο προωθείται ένα σύνολο νομοθετικών ρυθμίσεων για τη μείωση της ρύπανσης από τα πλοία αλλά και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος, υπάρχουν σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία και ευκαιρίες να συγχρηματοδοτηθεί με ευρωπαϊκούς πόρους η κατασκευή νέων σκαφών για τη σύνδεση των νησιών, αξιοποιώντας την υπάρχουσα τεχνογνωσία σε ελληνικά πανεπιστήμια, διαμορφώνοντας  έτσι και συνθήκες αναζωογόνησης του ελληνικού ναυπηγοεπισκευαστικού κλάδου. Χρειάζεται όμως μια συγκροτημένη στρατηγική και συνεργασία της κεντρικής διοίκησης, της περιφέρειας, των τοπικών κοινωνιών και των ναυτιλιακών εταιριών.

Η εφαρμογή του μεταφορικού ισοδυνάμου μπορεί, επίσης, να συμβάλλει στην βιωσιμότητα των δρομολογίων κορμού  προς όλα τα νησιά αλλά και των δρομολογίων που συνδέουν σε τακτική βάση όλα τα νησιά μεταξύ τους. Αλλά το μεταφορικό ισοδύναμο πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα από τα μέσα, όχι το μοναδικό. Το κύριο μέσο θα πρέπει να είναι η προώθηση ενός συνεκτικού σχεδίου περιφερειακής ανάπτυξης που θα λαμβάνει υπόψη και την ανάγκη εξασφάλισης της βιωσιμότητας των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών. Για παράδειγμα η ανάπτυξη οικονομικών, εμπορικών και πολιτιστικών σχέσεων των νησιών όχι μόνο με το κέντρο αλλά και μεταξύ τους, όλο τον χρόνο, θα δώσει ώθηση και στην ανάπτυξη, για παράδειγμα, των ενδοκυκλαδικών συγκοινωνιών. Για να πετύχει μια τέτοια στρατηγική απαιτείται η ενεργή συμμετοχή και των πολιτών, υιοθετώντας νέα καταναλωτικά πρότυπα, όσο και των ντόπιων παραγωγών και κυρίως επαγγελματιών του τουριστικού τομέα, της εστίασης, της μεταποίησης κα για να αλλάξει η σημερινή πραγματικότητα περιορισμένων οικονομικών - εμπορικών ανταλλαγών ακόμα και μεταξύ γειτονικών νησιών. Δεν είναι ορθολογικό να υπάρχουν στο Νότιο Αιγαίο αρκετά προϊόντα (κρασιά, τυριά, πήλινα, αγροτικά προϊόντα, κτηνοτροφικά προϊόντα), αλλά να κυριαρχούν ακόμα και τοπικά εισαγωγές από άλλες μακρινές περιοχές ή και χώρες. 

Η δημιουργία 10.000 θέσεων εργασίας στα νησιά, ιδιαίτερα για νέους, δεν θα ήταν μόνο μια λύση για πολλούς νέους που κατάγονται από τα νησιά, οι οποίοι σήμερα παραμένουν άνεργοι στις μεγάλες πόλεις αν και κατέχουν σημαντικές γνώσεις και εμπειρία σε διάφορους τομείς. Θα συνέβαλλε σημαντικά στην αναζωογόνηση των νησιωτικών κοινωνιών, την ενδυνάμωση του ανθρώπινου κεφαλαίου και της κοινωνικής συνοχής -ιδιαίτερα των μικρών νησιών - αλλά θα στήριζε και τη βιωσιμότητα των ακτοπλοϊκών δρομολογίων, με δεδομένο ότι οι νέοι έχουν την τάση να μετακινούνται περισσότερο. Η διαφοροποίηση του τουριστικού μοντέλου, προς πιο οικολογικές μορφές τουρισμού, θα ενίσχυε επίσης τα δρομολόγια κατά τις εκτός καλοκαιριού περιόδους, ένα σημαντικό για την ύπαρξη επαρκών δρομολογίων για τα νησιά όλο τον χρόνο. Η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να αξιοποιήσει αποτελεσματικά υπάρχοντες ευρωπαϊκούς πόρους για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (περίπου 4 δις ευρώ αδιάθετοι πόροι, ενώ έχουν απορροφηθεί μόλις 11 εκατ μέχρι σήμερα) αλλά και από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, για την μείωση της ανεργίας(η απορροφητικότητα είναι μόλις 28%, όταν η ανεργία έχει φτάσει στο 21% και ανεργία μεταξύ των νέων στο 48%). Σε διάφορες χώρες υπάρχουν κατάλληλα εργαλεία  και σημαντική εμπειρία για τη δημιουργία θέσεων εργασίας για νέους.  Χρειάζεται, λοιπόν, να αξιοποιήσουμε την υπάρχουσα εμπειρία και σε κάθε περιφέρεια, ιδιαίτερα στην περιφέρεια Ν Αιγαίου, να προωθηθεί μια στρατηγική για την απασχόληση των νέων σε τομείς προστασίας περιβάλλοντος, παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, προώθησης της βιοκαλλιέργειας και της παραγωγής με πράσινες-οικολογικές μεθόδους προϊόντων, ανάπτυξης πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας αποτελεσματικά και το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (νόμος 4019). Με την διασφάλιση σε 10.000 νέους για το ξεκίνημα μιας αντίστοιχης δραστηριότητας συνολικά ενός ποσού 100.000.000 ευρώ από αδιάθετους πόρους που ξεπερνούν τα 6-7 δισεκατομμύρια, θα μπορούσε να υποστηριχθεί στοχευμένα η δημιουργία αντίστοιχων θέσεων εργασίας, στα νησιά, ιδιαίτερα στα πιο μικρά, που θα συνεισέφεραν σημαντικά στην βελτίωση της κοινωνικής συνοχής, την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στη βιωσιμότητα των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών.

Τι προγραμματίζουμε για το θέμα:

Ημερίδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 28 Ιουνίου 2012 με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Κομισιόν, ευρωπαϊκών νησιωτικών περιφερειών και εκπροσώπων του ναυτιλιακού κλάδου και των ναυπηγείων