Απαιτούνται βαθιές αλλαγές στην οικονομία και την πολιτική

(άρθρο στο ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΟ)
Οι κυβερνήσεις και οι οικονομικοί παράγοντες έχουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης γιατί δεν αντέδρασαν έγκαιρα στις προειδοποιήσεις για την χρηματοπιστωτική κρίση, για τον λανθασμένο δρόμο που ακολουθεί η οικονομία αλλά και για ένα μη βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Η οικονομική κρίση μας διδάσκει ότι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της αλληλεξάρτησης απαιτείται περιβαλλοντική και κοινωνική υπευθυνότητα και από τους πολιτικούς και από τους οικονομικούς παράγοντες. Η οικονομία δεν μπορεί να διαμορφώνει από μόνη της τις εξελίξεις αλλά πρέπει να είναι η πολιτική που μέσα από σοβαρό κοινωνικό διάλογο θα πρέπει να διαμορφώνει με σαφήνεια τις κατευθύνσεις της οικονομίας και της κοινωνικής εξέλιξης, να θέτει τους κανόνες τόσο για την οικονομική δραστηριότητα όσο και για την προστασία του περιβάλλοντος και την ευημερία.

H κρίση της πολιτικής στη χώρα μας και αδυναμία των παραδοσιακών κομμάτων να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της εποχής, βαθαίνουν την κρίση στη χώρα. Θα μπορούσε ένας επί 5 χρόνια πρωθυπουργός να επικαλεστεί ως αιτία εκλογών την πρόθεσή του να αντιμετωπίσει την σπατάλη, την φοροδιαφυγή και τα διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας, όταν αυτά είναι τα ελάχιστα που θα έπρεπε να κάνει μια οποιαδήποτε κυβέρνηση;

Η σημερινή βαθιά οικονομική, κοινωνική, κλιματική και περιβαλλοντική κρίση αντί για απειλή μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μια ευκαιρία για στροφή της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση. Πολύ πιθανόν είναι, όμως, να χαθεί αυτή η ευκαιρία αν δεν αλλάξουν οι πολιτικές που κυριαρχούν σήμερα. Οι επιπτώσεις τότε θα είναι σημαντικές στην οικονομία αλλά και στην κοινωνία. Η μέχρι τώρα πορεία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα μας δείχνει ότι η πολιτική βούληση για τις αναγκαίες αλλαγές υπάρχει μόνο στα λόγια. Η πράξη δείχνει άλλα.

Παλιές απαντήσεις και ξεπερασμένα εργαλεία δεν μπορούν να μας βγάλουν από την κρίση. Ακόμα και αν προσωρινά βγούμε, την επόμενη φορά η κρίση θα είναι σοβαρότερη. Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση μετατράπηκε σε πραγματική οικονομική κρίση, κατέστρεψε «οικονομικούς γίγαντες» (που στέκονταν μάλλον σε πήλινα πόδια) και οδήγησε σε σημαντική ανασφάλεια και ανεργία. Η κατακόρυφη άνοδος της τιμής του πετρελαίου επιτάχυνε την χρηματοπιστωτική κρίση που με τη σειρά της συμπαρασύρει σήμερα και την πραγματική οικονομία. Ακόμα και αν η οικονομική δραστηριότητα επανέλθει, λοιπόν, σε τροχιά ανάκαμψης, θα βρούμε μπροστά μας την επόμενη ενεργειακή και κυρίως κλιματική κρίση. Η σημερινή οικονομική κρίση ίσως μοιάζει στο μέλλον με αστείο επεισόδιο αν αφήσουμε την κλιματική και οικολογική να εξελιχθούν με βάση τις σημερινές τάσεις. Αρκεί να σκεφτούμε ότι η σημερινή οικονομική κρίση θα κοστίσει περίπου το 1% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος ενώ η κλιματική κρίση θα κοστίσει – αν δεν λάβουμε μέτρα – το 5-20% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της έκθεσης Stern.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μια νέα στρατηγική που θα αντιμετωπίζει ταυτοχρόνως την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική/κλιματική κρίση. Επικρατούσε για χρόνια η άποψη ότι οι οικολογικές προτάσεις αντιστρατεύονται την οικονομία. Σήμερα γίνεται φανερό ότι οι πράσινες λύσεις είναι οι μόνες που μπορεί να βοηθήσουν στην έξοδο από την κρίση με την αλλαγή του κυρίαρχου μοντέλου ανάπτυξης.

Η εποχή του τέλους του πετρελαίου έρχεται με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς απ' ότι πιστεύανε πολλοί, σύμφωνα και με τις πρόσφατες δηλώσεις του Φατίχ Μπίρολ, επικεφαλής του επιτελείου οικονομολόγων της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας – ΙΕΑ- του ΟΟΣΑ. Όπως μάλιστα δήλωσε: “οι κυβερνήσεις κοιμούνται μακαρίως και δεν αντιλαμβάνονται πως το πετρέλαιο από το οποίο εξαρτάται ο σύγχρονος πολιτισμός εξαντλείται γρηγορότερα απ' όσο είχε προβλεφθεί”. Ο λιγνίτης επίσης πρέπει να εγκαταλειφθεί σταδιακά για λόγους περιβαλλοντικούς και κλιματικούς. Ήδη πληρώνουμε σημαντικά ποσά, στο μέλλον όμως μπορεί να καταβάλλουμε ετησίως γύρω στα 2-2,5 δισεκατομμύρια Ευρώ ως “αντίτιμο” της συνεχιζόμενης παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη.

Η πράσινη οικονομία όπως την αντιλαμβανόμαστε οι Οικολόγοι Πράσινοι δεν είναι απλώς η προσθήκη μερικών πράσινων οικονομικών δραστηριοτήτων σε μια λάθος οικονομική κατεύθυνση, σε ένα λάθος αναπτυξιακό μοντέλο που βασίζεται στην γιγάντωση της κατανάλωσης, στη «φτηνή» ενέργεια από ορυκτά καύσιμα, στις υπεραξίες που δημιουργεί η κίνηση των χρηματιστηριακών κεφαλαίων, στην έκρηξη των ακινήτων και στη σπατάλη πόρων και ενέργειας. Είναι αντιθέτως μια βαθιά αλλαγή των κατευθύνσεων της οικονομίας, ώστε η οικονομία να γίνει ξανά πραγματική αλλά ταυτοχρόνως να επιτυγχάνει στόχους όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η συλλογική και προσωπική ευημερία και η μείωση των κοινωνικών διαφορών.

Σημαντικό εργαλείο των αλλαγών αυτό είναι η πράσινη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος ώστε, από εισπρακτικό εργαλείο μεταφοράς πόρων σε μαύρες τρύπες, να μετατραπεί σε αποδοτικό μέσο επίτευξης οικονομικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων. Στη σημερινή συζήτηση για το αν θα αυξηθούν τα έσοδα μέσω της μεγαλύτερης φορολόγησης ή αν θα μειωθούν οι μισθοί και θα εφαρμοστεί μια περιοριστική πολιτική, οι Οικολόγοι Πράσινοι αντιπροτείνουν την πράσινη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος. Πριν δούμε πως θα βρεθούν επιπλέον πόροι πρέπει να δούμε γιατί σπαταλιούνται οι υπάρχοντες πόροι. Για τους Οικολόγους Πράσινους η προτεραιότητα αυτή τη στιγμή δεν είναι η αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω της επιβολής νέων φόρων και μάλιστα πάνω στην εργασία. Προτεραιότητα έχει η διαφοροποίηση των προτεραιοτήτων της φορολογικής πολιτικής ώστε να ενισχυθούν οι βιώσιμες και περιβαλλοντικά-κοινωνικά υπεύθυνες οικονομικές δραστηριότητες με έμφαση στις ΜΜΕ και στις κοινωνικές επιχειρήσεις, να μεταφερθεί το φορολογικό βάρος από την εργασία προς δραστηριότητες που βλάπτουν την κοινωνία και το περιβάλλον, να εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη στις σχέσεις μεταξύ κράτους και πολίτη και να επιτευχθούν συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί στόχοι.

Όταν έχεις ένα βαρέλι γεμάτο τρύπες όσο και να προσπαθείς να το γεμίσεις με νερό δεν πετυχαίνεις τίποτα. Θέτοντας νέες προτεραιότητες στην οικονομική πολιτική, μπορούμε να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά τα έσοδα από τη φορολογία αλλά και τους ευρωπαϊκούς πόρους. Αν η οικονομική κατεύθυνση είναι λανθασμένη, τότε όσοι πόροι και να συγκεντρωθούν από τη φορολογία και ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις δεν θα επαρκούν για να βγούμε από την κρίση.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουμε καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για το πως θα μπορούσε να αξιοποιηθεί το ένα τρίτο ή το 50% τουλάχιστον των 28 δισεκατομμυρίων Ευρώ του “πακέτου Αλογοσκούφη” για την προώθηση της πράσινης οικονομίας, τη δημιουργία 100.000 πράσινων θέσεων εργασίας και την υποστήριξη μιας ειρηνικής πράσινης επανάστασης στην οικονομία και τις κοινωνικές πολιτικές στη χώρα μας. Τα χρήματα σήμερα διατίθενται στις τράπεζες για να δανειστούν φτηνό χρήμα και μετά να αγοράσουν με σημαντικές αποδόσεις κρατικά ομόλογα αντί να κατευθύνονται σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά αναγκαίες επενδύσεις, σε πράσινες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, σε ενίσχυση γενικότερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και της περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνης επιχειρηματικότητας.

Η πολιτική πρέπει να ανακτήσει τη χαμένη της αξιοπιστία αποδεικνύοντας ότι είναι ένα εργαλείο προώθησης λύσεων για το δημόσιο συμφέρον και όχι ένα μέσο εξυπηρέτησης και αναπαραγωγής των συμφερόντων ενός κλειστού κλαμπ κομματικών, πολιτικών και οικονομικών παραγόντων.

Η παρουσία των Οικολόγων Πράσινων στο πολιτικό σκηνικό πιέζει τα κόμματα να επανεξετάζουν τις θέσεις τους και να προσπαθούν να ανακαλύψουν τίτλους αλλά και περιεχόμενα που θέτουν στην πολιτική συζήτηση οι Οικολόγοι Πράσινοι. Ήδη από τον Μάρτιο 2007 η απόφαση μας να συμμετάσχουμε στις εκλογές και η δημοσιοποίηση του Προγραμματικών Αλλαγών που επιδιώκουμε σε συνδυασμό και με την συζήτηση που γίνεται παγκοσμίως εξανάγκασε τα άλλα κόμματα να ανακαλύψουν ότι οι πράσινες/οικολογικές προτάσεις έχουν σημαντικό ποσοστό υποστηρικτών και ότι υπάρχει πλέον εκλογικό κόστος (που εκφράζεται και με διάθεσή ψήφου προς τους Οικολόγους Πράσινους) για όποιους καταστρέφουν το περιβάλλον ή αδιαφορούν για την στροφή προς πράσινες μορφές της οικονομίας. Ελπίζουμε ότι στις εκλογές οι πολίτες θα ακολουθήσουν τη συνείδηση, την καρδιά και τη λογική και θα στείλουν τους Οικολόγους Πράσινους και στη Βουλή για να πιέσουν από όποια θέση και αν έχουν για μια σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος αλλά και στις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές. Είναι μια ψήφος συνείδησης, μπορεί να είναι ψήφος συνειδητής επιλογής, όχι ψήφος για το μικρότερο κακό.