Πρασινη στροφή της οικονομίας

Η πολιτική είτε με την απουσία της ή με τις λανθασμένες επιλογές της έχει το πιο σημαντικό μερίδιο ευθύνης για τη βαθιά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική / κλιματική κρίση που βιώνουμε. Η αλλαγή στην οικονομία και το μοντέλο ανάπτυξης δεν μπορεί να προέλθει παρά μόνο μέσα από βαθιές αλλαγές στην πολιτική και στις προτεραιότητες της κοινωνίας. Οι Οικολόγοι Πράσινοι επιδιώκουν να παίξουν το ρόλο του καταλύτη σε αυτές τις αλλαγές που είναι μεν απαραίτητες αλλά τα παραδοσιακά κόμματα αδυνατούν να τις προωθήσουν, δεσμευμένα σε μια λάθος πολιτική στρατηγική. Χαιρόμαστε που η πολιτική συζήτηση αλλά και η αξιολόγηση των έργων των κομμάτων κάτω από την πολιτική πίεση και των Οικολόγων Πράσινων αρχίζει να μετακινείται σταδιακά σε ένα πεδίο που είναι πιο κοντά στις ανάγκες των πολιτών και το οποίο απαιτεί πλέον η βαθιά κρίση της οικονομίας, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, δηλαδή στο πεδίο των πράσινων προτάσεων. Βέβαια είμαστε ακόμα πολύ μακριά από αυτό.
(άρθρο στο ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΑ)
Ανακοινώνονται μέτρα και κινητοποιούνται πόροι που σε άλλες εποχές ούτε θα φανταζόμασταν. Αυτοί οι πόροι σπαταλιόνται όμως σήμερα σε μια λανθασμένη κατεύθυνση. Αν αυτοί οι πόροι διατεθούν μέσα από ένα οργανωμένο σχέδιο ανασυγκρότησης σε πράσινες κατευθύνσεις της οικονομίας θα μπορέσουμε σταδιακά να αντιμετωπίσουμε την οικονομική κρίση αλλά και να αλλάξουμε τις δομές και πολιτικές που οδηγούν σε μια οικονομία φούσκα.

Αναγκαία σήμερα είναι η αποσύνδεση της οικονομικής δραστηριότητας από την κατανάλωση φυσικών πόρων, ενέργειας και την παραγωγή αποβλήτων (από-υλοποίηση της ανάπτυξης, αποσύνδεση από αντίληψη βραχυπρόθεσμου κέρδους). Μπορούμε να πετύχουμε το καλύτερο (βελτίωση απόδοσης, συνθηκών ζωής, προστασία περιβάλλοντος) μέσα από το λιγότερο (νερό, ενέργεια, φυσικούς πόρους, απόβλητα) αλλά και με την αξιοποίηση των ικανοτήτων των εργαζομένων. Τα περισσότερα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι κυρίως αποτυχία της οικονομίας. Η ρύπανση του Ασωπού, οι χωματερές, η εξάντληση των υδατικών αποθεμάτων και η υπερβολική κατανάλωση ενέργειας είναι ακριβώς η αδυναμία/αποτυχία της οικονομίας να προωθήσει την καινοτομία, την καθαρή παραγωγή, την βελτίωση των περιβαλλοντικών και οικονομικών αποδόσεων και η αδιαφορία των πολιτικών να ασχοληθούν με τα πραγματικά σημαντικά.

Η κυκλική οικονομία (επανένταξη στην οικονομία των εκροών από τις διάφορες δραστηριότητες, ώστε να μην υπάρχουν απόβλητα, σπατάλη πόρων και ενέργειας), οι καθαρές τεχνολογίες, η πράσινη χημεία είναι η αντιπρόταση σε μια υποτιθέμενη διαρκή οικονομική ανάπτυξη που στηρίζεται στη συνεχή αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης και οδηγεί τελικώς σε σπατάλη και βουνά από απόβλητα, σε κοινωνικές διακρίσεις και σε εξάντληση των πόρων.

Χρειάζεται να περιγράψουμε, να ορίσουμε και να παρακολουθούμε το πραγματικό αποτέλεσμα της οικονομίας με νέους δείκτες, δείκτες βιωσιμότητας. Το ΑΠΕ, τα κέρδη μια επιχείρησης, η ανάπτυξη με όρους σύγκρισης με την προηγούμενη χρονιά δεν λένε την αλήθεια και δεν δείχνουν αν πραγματικά επιτυγχάνονται οικονομικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί στόχοι. Συχνά η βελτίωση της ποιότητας ζωής ή η αποτελεσματικότητα κοινωνικών πολιτικών μπορεί να είναι το αποτέλεσμα υιοθέτησης περιβαλλοντικών πολιτικών αλλά και η βάση για την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων. Η διάσωση των ασφαλιστικών συστημάτων για παράδειγμα μπορεί να επιτευχθεί και με βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών παραγόντων που επιβαρύνουν όλο και περισσότερο την υγεία και τις δαπάνες των ασφαλιστικών συστημάτων.

Θέλουμε ένα προϋπολογισμό/ απολογισμό που πέρα από νούμερα να δείχνει και τις επιτυχίες ή αποτυχίες σε επίπεδο πραγματικής οικονομίας, κοινωνικών θεμάτων, απασχόλησης και προστασίας του περιβάλλοντος. Θέλουμε οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων να περιλαμβάνουν όχι μόνο οικονομικά στοιχεία αλλά και περιβαλλοντικά και κοινωνικά αποτελέσματα. Θέλουμε στα θέματα του ρίσκου και των κινδύνων (risk management) να περιλαμβάνονται παράγοντες που σήμερα υποτιμώνται ή αγνοούνται από τις επιχειρήσεις, τα χρηματοπιστωτικά συστήματα και τις κυβερνήσεις (επιπτώσεις κλιματικής αλλαγής στα συστήματα ασφάλισης, κοινωνικές επιπτώσεις από επιλογές, περιβαλλοντικοί κίνδυνοι από μια επένδυση κα).

Θέλουμε οι τιμές των προϊόντων να λένε την αλήθεια για το πραγματικό κόστος, το οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος που εμπεριέχει ένα αγαθό ή μια υπηρεσία.

Η οικονομική δραστηριότητα δεν μπορεί να τροφοδοτεί και να στηρίζεται πλέον σε μια συνεχή αύξηση της άκριτης κατανάλωσης και του δανεισμού, οικονομικών αλλά και φυσικών πόρων, χωρίς αξιολόγηση των πολλαπλών επιπτώσεων που προκαλούνται. Τα τεράστια ποσά που έχει αποφασιστεί να διατεθούν για την αναθέρμανση της οικονομίας, θα είναι λάθος να διοχετεύονται σε δραστηριότητες που θα μεταθέσουν απλώς το πρόβλημα στο μέλλον. Η ενίσχυση της ρευστότητας δεν θα πρέπει να ενισχύσει εκ νέου την άκριτη κατανάλωση και το δανεισμό, πχ για να συνεχίσουν οι πολίτες να αγοράζουν σπάταλα αυτοκίνητα ή να επενδύουν σε κατασκευές που δεν αντιστοιχούν στις δυνατότητές τους, αλλά να υποστηρίξει βιώσιμες δραστηριότητες και προγράμματα βελτίωσης της ποιότητας ζωής μέσα στις πόλεις, προστασίας και διαχείρισης φυσικών περιοχών, εξοικονόμησης ενέργειας και νερού, προώθησης των ΑΠΕ, απεξάρτησης από το πετρέλαιο.

Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας που θα υπερκαλύψουν την απώλεια άλλων, θα αναπτυχθεί η καινοτομία και η πράσινη επιχειρηματικότητα, θα αντιμετωπιστούν κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Για παράδειγμα, αντί για επίδομα θέρμανσης (που απλώς ενισχύει την κατανάλωση πετρελαίου) προτείνουμε οικονομική ενίσχυση για χαμηλού εισοδήματος άτομα και φορολογικά κίνητρα για πιο εύπορα στρώματα για την μόνωση των σπιτιών και ΜΜΕ, την εξοικονόμηση ενέργειας και την απεξάρτηση από το πετρέλαιο, κάτι που θα οδηγήσει σε αναζωογόνηση της οικονομίας, βελτίωση της ζωής των οικονομικά αδύναμων στρωμάτων, δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, καινοτομία και ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.

Οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να στηριχθούν τόσο σε δημόσιες επενδύσεις όσο και σε κινητοποίηση ιδιωτικών πόρων που με κίνητρα και αντικίνητρα (φορολογικά και άλλα) θα κατευθυνθούν προς τις δραστηριότητες αυτές. Η μείωση του ΦΠΑ για πράσινες επενδύσεις, και η ενίσχυση, αντίθετα, του ΦΠΑ για μη βιώσιμες υπηρεσίες και προϊόντα, σε συνδυασμό με πράσινες μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό σύστημα, μπορεί να είναι μέρος των εργαλείων που θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν.

Σε ενεργειακό επίπεδο η πράσινη οικονομία την οποία προωθούμε δεν σημαίνει για μας απλώς αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα αλλά μια πράσινη ενεργειακή επανάσταση και βαθιά αλλαγή των προτεραιοτήτων της πολιτικής και της οικονομίας. Η εξοικονόμηση ενέργειας -υπάρχει τεράστια δυνατότητα στα κτίρια και τις μεταφορές- και η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πρέπει μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες να αποτελέσουν τις κύριες πηγές ενέργειας για τη χώρα μας. Αναλυτικές προτάσεις έχουν κατατεθεί. Από τεχνική και οικονομική άποψη είναι απολύτως εφικτό. Οι Οικολόγοι Πράσινοι θα επιδιώξουμε να διαμορφωθεί η πολιτική βούληση που απουσιάζει και φυσικά το σχέδιο και οι μηχανισμοί εφαρμογής.

Έτσι το ερώτημα είναι πως θα διατεθούν σωστά τα χρήματα που δαπανώνται σήμερα αλλά σε λάθος επιλογές. Η περιβαλλοντικά σωστή διακυβέρνηση κοστίζει συνήθως λιγότερο. Για παράδειγμα η πρόληψη της ρύπανσης, η μείωση της σπατάλης ενέργειας και νερού, η προστασία των δασών, η προστασία του κλίματος εκτός από τα προφανή περιβαλλοντικά οφέλη έχουν και οικονομικά και κοινωνικά οφέλη και δημιουργούν βιώσιμες και κοινωνικά χρήσιμες οικονομικές δραστηριότητες αλλά και χιλιάδες θέσεις εργασίας.

Οι Ευρωπαίοι Πράσινοι προτείνουμε να κατευθυνθούν τα λεφτά προς τη σωστή κατεύθυνση αντί να σπαταληθούν σε λάθος επιλογές. Αν στρέφονταν προς πράσινη κατεύθυνση 500 δισεκατομμύρια Ευρώ από τα περίπου 2-3 τρισεκατομμύρια που αναμένονται να δαπανηθούν στα διάφορα προγράμματα ανασυγκρότησης στην Ευρώπη, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν πάνω από 5.000.000 πράσινες θέσεις εργασίας, να αντιμετωπιστούν πολλά από τα περιβαλλοντικά προβλήματα, να πετύχουμε τους στόχους για αποτελεσματική μείωση των εκπομπών των αερίων που αλλάζουν το κλίμα.

Απαιτούνται, λοιπόν, συγκροτημένες πολιτικές και καθορισμός συγκεκριμένων στόχων που είναι ταυτοχρόνως οικονομικοί (αντικατάσταση ξεπερασμένων οικονομικών δραστηριοτήτων από νέες, βιώσιμες, πράσινες), κοινωνικοί (διατήρηση και αύξηση της απασχόλησης, ενίσχυση της τοπικής οικονομίας) και περιβαλλοντικοί (μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 80%, μείωση ατμοσφαιρικής ρύπανσης, προστασία δασών, βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων), αναζωογόνηση τοπικών οικονομιών.

Αλλά η πράσινη στροφή στην οικονομία απαιτεί να τερματιστεί και το καθεστώς διαφθοράς που συνεπάγεται η αντίληψη που κυριαρχεί στα δύο κόμματα εξουσίας και σε ένα κομμάτι της κοινωνίας ότι το κράτος και η διοίκηση ανήκουν στο κάθε φορά πλειοψηφούν κόμμα το οποίο έχει δικαίωμα να «μοιράζει τη λεία στα δικά του παιδιά».

Οι αλλαγές στην πολιτική απαιτούν και τομή στον τρόπο σκέψης και τις προτεραιότητες που κυριαρχούν στη χώρα μας. Γι αυτό σε αυτές τις εκλογές καλούμε τους πολίτες να σκεφτούν, να κρίνουν και να ακολουθήσουν τη συνείδησή τους, να επιλέξουν όχι το λιγότερο κακό αλλά το πώς θέλουν να ζήσουν αυτοί και τα παιδιά τους. Οι Οικολόγοι Πράσινοι δεσμεύονται να είναι μαζί με τους ενεργούς πολίτες όποια και αν είναι η θέση τους στη νέα Βουλή.