Ανταπόκριση από Κοπεγχάγη 4

17/11/2009

Ακούγεται η φωνή εκατομμυρίων χιλιάδων ανθρώπων μέσα τη Συνδιάσκεψη για το Κλίμα;

Την Παρασκευή το βράδυ θα ξέρουμε ποια είναι τα αποτελέσματα της επίσημης συνδιάσκεψης που τελικώς προσπάθησε να αποκλείσει από τις εργασίες της αυτούς που νοιάζονται αληθινά για το μέλλον του πλανήτη. Οι τελικές θέσεις των κυβερνήσεων θα σηματοδοτήσουν την επιτυχία ή αποτυχία αυτής της κρίσιμης συνδιάσκεψης και θα δείξει πόσο μπορεί να επηρεάσει η κοινωνία των πολιτών τη λήψη των αποφάσεων από τους ηγέτες των χωρών.. Η επιστήμη λέει «πρέπει», η τεχνολογία λέει «μπορούμε», οι κυβερνήσεις πρέπει να πιεστούν να πουν «θέλουμε». Όμως στις επίσημες διαπραγματεύσεις εξακολουθεί να απουσιάζει η πολιτική βούληση. Οι ανεπτυγμένες χώρες αντί για μειώσεις εκπομπών 40% που είναι απαραίτητες σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεσμεύονται μόλις για 11-19%. Αν συνεκτιμηθούν μάλιστα οι συμπληρωματικοί μηχανισμοί οι πραγματικές εγχώριες μειώσεις εκπομπών κάθε χώρας είναι ακόμα μικρότερες. Όλο και περισσότερες επιστημονικές εκθέσεις αλλά και μετρήσεις δείχνουν πως οι κοινωνίες μας απειλούνται με πρωτόγνωρες επιπτώσεις από την αλλαγή του κλίματος αν δεν αλλάξουμε άμεσα και δραστικά το μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας. Οι 100 αρχηγοί κρατών που βρίσκονται στην Κοπεγχάγη φαίνεται να μην έχουν αντιληφθεί – οι τουλάχιστον οι περισσότεροι - ότι οι αποφάσεις τους πρόκειται να επηρεάσουν το πως θα είναι από εδώ και πέρα η ζωή πάνω στον πλανήτη.
Πολλοί αντιπρόσωποι διαμαρτύρονται ότι στη Συνδιάσκεψη επικρατεί ένα αρνητικό κλίμα και προωθούνται διαδικασίες και τεχνικές που αν υιοθετηθούν οδηγούν σε μια αδύναμη συμφωνία. Την Κυριακή 13/12 οργανώθηκε από την Δανή προεδρεύουσα της Συνδιάσκεψης Connie Hedegaard, πρώην υπουργό περιβάλλοντος της Δανίας, υπεύθυνη για τα θέματα του κλίματος, μια κλειστή συνάντηση υπουργών 48 χωρών με βάση ένα σχέδιο που λίγο-πολύ έμοιαζε με το ανεπαρκές σχέδιο που είχε διαρρεύσει στην αρχή της συνδιάσκεψης στην εφημερίδα Guardian και είχε ξεσηκώσει την κριτική πολλών. Στη συνάντηση αυτή δεν είχαν προσκληθεί οι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή χώρες, που πρωταγωνιστούν στην κινητοποίηση για λήψη μέτρων πριν υποστούν μεγάλο πλήγμα από την αυξανόμενη κλιματική αστάθεια. Όμως η προεδρεύουσα της Συνδιάσκεψης Connie Hedegaard, που θα είναι η νέα επίτροπος της ΕΕ για το Κλίμα πιέστηκε πολύ γιατί ήταν «πολύ οικολόγος» και αναγκάστηκε να παραιτηθεί στις 16/12 και ανέλαβε ο ακόμα πιο άχρωμος Δανός πρωθυπουργός Lars Loekke Rasmussen.

Και ενώ οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν στις δυο κύριες ομάδες εργασίας την Ad Hoc Ομάδα Εργασίας “Long Term Cooperative Action” (AWG-LCA) και την Ad Hoc Ομάδα Εργασίας “Για το Πρωτόκολλο του Κυότο” (AWG-KP), επικρατούσε πλήρη σύγχυση μέχρι την Τετάρτη 16/12. Στην AWG-LCA το αρχικό αναλυτικό σχέδιο περιορίστηκε από τις 180 σελίδες σε 7 (!), ενώ στο 27 σελίδων κείμενο της AWG-KP το παράρτημα Ι που αναφέρεται στις δεσμεύσεις των βιομηχανικών χωρών για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παρέμενε λευκό μια και δεν υπήρχαν ακόμα συγκεκριμένες δεσμεύσεις από τις βιομηχανικές χώρες για την μετά το Κυότο εποχή.

Υποτίθεται ότι όλες οι αποφάσεις βασίζονται στη συναίνεση αλλά δεν φαίνεται να έχουν ληφθεί σοβαρά υπόψη οι θέσεις της Συμμαχίας των Μικρών Νησιωτικών Κρατών (AOSIS) που απαιτούν σοβαρές δεσμεύσεις για να μην εξαφανιστούν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Μεταξύ αυτών των χωρών ιδιαίτερα μαχητικοί είναι οι εκπρόσωποι των νησιών Μαλδίβες και Τουβαλού που προτείνουν μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 45%, στο διάστημα μεταξύ 2013-2017, ώστε να περιοριστεί η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου (και όχι κατά 2 βαθμούς Κελσίου όπως αποδέχονται όλα τα μέχρι σήμερα σχέδια). Επίσης, μερικές αναπτυσσόμενες χώρες επιδιώκεται να δελεαστούν με “έκτακτου χαρακτήρα οικονομικές ενισχύσεις” προς αυτές, ώστε να μην πιέζουν για μακροχρόνια χρηματοδότηση των αλλαγών που απαιτούνται στην οικονομία και το αναπτυξιακό μοντέλο των αναπτυσσόμενων χωρών. Σοβαρές είναι όμως και οι προσπάθειες πολλών χωρών να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους μέσα από τις δυνατότητες που τους προσφέρει η “αγορά άνθρακα”.

Την Τρίτη 15/12 επιδιώχθηκε να συντεθεί το ενιαίο κείμενο το οποίο θα διαπραγματευτούν οι υπουργοί και οι αρχηγοί των κρατών. Πολλά, όμως, σημεία κλειδιά στις διαπραγματεύσεις παραμένουν ακόμα χωρίς λύσεις, όπως για παράδειγμα το μέγεθος και το χρονοδιάγραμμα μείωσης των εκπομπών, η έκταση της αξιοποίησης των αγορών “offset” που θα χρησιμοποιηθούν, και η δέσμευση για μακροχρόνια χρηματοδότηση των δράσεων για το κλίμα. Ενώ υπάρχει προσπάθεια να τερματιστεί το Πρωτόκολλο του Κυότο, δεν υπάρχει ακόμα νομικά δεσμευτική συμφωνία για μείωση των εκπομπών αερίων που αλλάζουν το κλίμα. Πολλοί φοβούνται ότι θα έρθει τελευταία στιγμή ένα αδύναμο και ανεπαρκές κείμενο που θα υποχρεώσει τις διάφορες χώρες να το υιοθετήσουν χωρίς πολλές-πολλές κουβέντες.

Ενώ αυτό είναι το κλίμα στην συνδιάσκεψη, παρά τα μεγάλα λόγια για την ανάγκη προστασίας του κλίματος, χαρακτηριστική είναι η απόφαση της Παγκόσμιας Τράπεζας να δώσει δάνειο 3,75 δις δολαρίων στη κρατική εταιρία παραγωγής ενέργειας της Ν. Αφρικής Eskom για να κατασκευάσει δυο νέες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με κάρβουνο που θα κατασκευαστούν μέσα στα επόμενα 8 χρόνια και θα αυξήσουν την παραγωγή ενέργειας σε αυτή τη χώρα κατά 150%! Αν δοθεί αυτό το δάνειο – η Eskom ζητάει 5 δις δολάρια – θα αντιπροσωπεύει ένα ποσό διπλάσιο από το σύνολο των δανείων που έχει δανείσει η Παγκόσμια Τράπεζα για την ανάπτυξη προγραμμάτων ανανεώσιμης ενέργειας!

Η Ευρώπη, διασπασμένη, φαίνεται να έχει χάσει τον ηγετικό ρόλο που είχε κατακτήσει από το 1997 και μετά. Οι δεσμεύσεις της για μειώσεις εκπομπών κατά 20% παραμένουν οι ίδιες τρία χρόνια τώρα παρόλο που έκτοτε όχι μόνο έχουν μεσολαβήσει πολύ πιο ανησυχητικές επιστημονικές εκτιμήσεις, αλλά και πλήθος χωρών έχουν υιοθετήσει παρόμοιους στόχους.

Πολλές χώρες φαίνεται να υιοθετούν μια στρατηγική που αναφέρεται στο 2050 χωρίς να θέτουν ενδιάμεσους δεσμευτικούς στόχους και χωρίς να δεσμεύονται σε εργαλεία κλιμακωτής και νομικά δεσμευτικής εφαρμογής ενός σχεδίου προστασίας του κλίματος από σήμερα. Έτσι ανταποκρίνονται επικοινωνιακά με τις επιθυμίες μεγάλου κομματιού της κοινωνίας αλλά στην πράξη μεταφέρουν τις κρίσιμες αποφάσεις σε μια εποχή που είναι μακρινή αλλά ταυτοχρόνως όποια μέτρα και αν παρθούν τότε θα είναι πλέον πολύ αργά.
Είναι μεν θετικό ότι οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Ιαπωνία και η Κίνα αρχίζουν να συζητάνε για στόχους σχετικά με την κλιματική αλλαγή αλλά βρίσκονται πολύ πίσω από αυτό που απαιτεί η σημερινή κατάσταση. Για παράδειγμα οι δεσμεύσεις της Κίνας και της Ινδίας οδηγούν σε αύξηση των εκπομπών τους κατά 40%, τη στιγμή που η Κίνα είναι ήδη η πρώτη σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αν και η ανά κεφαλή εκπομπή CO2 των Κινέζων είναι κατά πολύ μικρότερη από την ανά κεφαλή εκπομπή CO2 των ΒορειοΑμερικανών ή και των Ελλήνων.
Το μόνο που θα μπορούσε να ξαναζωντανέψει την ελπίδα για μια ουσιαστική συμφωνία είναι να ακουστεί η φωνή της κοινωνίας των πολιτών, να νοιώσουν οι ηγέτες των χωρών ότι μια αναποτελεσματική συμφωνία στην Κοπεγχάγη θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος για αυτούς αλλά και μια πραγματικά ηγετική στάση της Ευρώπης με ενεργοποίηση του δυνατού της χαρτιού για μονομερείς μειώσεις εκπομπών κατά 30% το 2020 και αναβάθμιση του στόχου σε 40% σε περίπτωση που και άλλες χώρες ακολουθήσουν και μια κλιμάκωση της πίεσης της παγκόσμιας κοινωνίας των πολιτών. “Δεν υπάρχει άλλος πλανήτης - There is no planet B “