Για μια μεταρρύθμιση της οικονομίας και της πολιτικής στην Ελλάδα

1.Η ανυποληψία του πολιτικού συστήματος: Κατ΄ αρχήν η κρίση είναι βαθιά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική. Η δημοσιονομική διάσταση της κρίσης είναι πολύ σημαντική αλλά δεν αποσυνδέεται από το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες. Τόσο το πολιτικό σύστημα όσο και η κοινωνία απέκρυψαν τη σοβαρή κρίση και προτίμησαν να κρύψουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Ακόμα και προεκλογικά τα παραδοσιακά κόμματα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΛΑΟΣ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ) προτίμησαν να κρύψουν τα προβλήματα αντί να μιλήσουν με ειλικρίνεια και να διατυπώσουν προτάσεις. Οι Οικολόγοι Πράσινοι μίλησαν προεκλογικά με ειλικρίνεια για τις μεγάλες αλλαγές που απαιτούνταν αλλά υποστηρίχτηκαν από μικρό ποσοστό της κοινωνίας που πίστεψε στις υποσχέσεις ότι όλα πάνε καλά και χρειάζονταν μόνο περιορισμένες αλλαγές. Τώρα βιώνουμε με πολύ επώδυνο τρόπο μια κρίση που ήταν γνωστό ότι υπήρχε.

2.Η απουσία προετοιμασίας κάνει την κρίση βαθύτερη και πιο επώδυνη: Θα μπορούσει να έχει διαμορφωθεί έγκαιρα και με μκρότερο κοινωνικό κόστος μια στρατηγική εξόδου από την πολλαπλή κρίση αν (α) κατανοούσαμε τα πραγματικά αίτια (β) συζητάγαμε έγκαιρα, με ειλικρίνεια και σε βάθος για τις αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που απαιτούνταν (γ) συνδέαμε την αναγκαία δημοσιονομική εξυγίανση με τη μεταρρύθμιση της οικονομίας, την προσαρμογή των κοινωνικών υποδομών στις σημερινές συνθήκες και ανάγκες και θέταμε ως – και οικονομική προτεραιότητα – την προστασία του περιβάλλοντος και τη δημιουργία νέων χιλιάδων πράσινων θέσεων εργασίας.

3.Οι γενικότερες ευθύνες των προηγούμενων κυβερνήσεων και των πολιτικών δυνάμεων: Οι προηγούμενες κυβερνήσεις ακολούθησαν μια καταστροφική πολιτική που επιδείνωσε τα δημοσιονομικά προβλήματα αλλά και συνέβαλε στη δημιουργία μιας προβληματικής οικονομίας. Τα προβλήματα όμως επιδεινώθηκαν λόγω και της διαφθοράς, των πελατειακών σχέσεων και της ανικανότητας του πολιτικού συστήματος να παίξει ένα ρόλο στην στροφή προς τη βιωσιμότητα. Οι κοντόφθαλμες λογικές, η νομή της εξουσίας, των φυσικών και ανθρώπινων πόρων προς εξυπηρέτηση μικροκομματικών αντιλήψεων και μικροσυμφερόντων (ακόμα και να προέκυπταν μεγάλα εισοδήματα για λίγους) οδήγησε σε βάθεμα της κρίσης. Η προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ είδε το πλοίο να κατευθύνεται στα βράχια (καταχρέωσε τη χώρα και γενίκευσε τη διαφθορά) και αντιλαμβανόμενη ότι θα βυθιστεί σύντομα το εγκατέλειψε βιαστικά

4.Η σημερινή κυβέρνηση διαχειρίστηκε το πρόβλημα με προχειρότητα και αποσπασματικότητα. Σίγουρα η σημερινή κυβέρνηση κληρονόμησε τα προβλήματα και τις συνέπειες μιας καταστροφικής πολιτικής των προηγούμενων κυβερνήσεων και του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Όμως, η διαχείριση του προβλήματος ήταν κατατροφική και επέτεινε την κρίση. Πρώτα υποσχέθηκε πράγματα που ήταν αδύνατο να γίνουν, σαν να μην γνώριζε το πρόβλημα. Κέρδισε μεγάλη πλειοψηφία υποσχόμενη ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που κάνει. Έδειξε να αγνοεί και να αιφνιδιάζεται με την αντίδραση των αγορών και της ΕΕ, αν και θα έπρεπε να έχει πλήρη επίγνωση της κατάστασης. Διαχειρίστηκε εντελών λανθασμένα από επικοινωνιακή άποψη τη δημοσιονομική και οικονομική κρίση. Εγκατέλειψε τα περί πράσινης ανάπτυξης πανικόβλητη, ενώ θα έπρεπε οι πρώτες κινήσεις της να αφορούν στην πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας. Πελαγοδρόμησε σε αντιφατικές πολιτικές (ΔΝΤ, δανεισμός, τι ήθελε πραγματικά από την Ευρωζώνη και την ΕΕ). Δεν δημιούργησε πραγματικές συμμαχίες για μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης και για ένα Πράσινο New Deal. Κατάφερε να δημιουργήσει μια μεγαλύτερη κρίση και να αναδείξει ως κεντρικό πλέον πρόβλημα αυτό του δανεισμού προκαλώντας μεγαλύτερη ένταση του δημοσιονομικού προβλήματος με τις πολιτικές της (αύξηση του χρέους), κατάρρευση της πραγματικής οικονομίας, δημιουργία χιλιάδων ανέργων και διάλυση του κοινωνικού ιστού.

5.Για μια βιώσιμη μακρο-οικονομική πολιτική: Απαιτείται πράγματι να διαμορφωθεί μια σωστή μακρο-οικονομική πολιτική και στρατηγική που θα διακρίνεται από σταθερότητα, οικολογική και κοινωνική βιωσιμότητα, δίκαιη διανομή του πλούτου, μεταρρύθμιση της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση και αποτελεσματική διαχείριση των πόρων (φυσικοί και ανθρώπινοι). Προϋπόθεση για την υιοθέτηση μιας τέτοιας στρατηγικής είναι η πολιτισμική αναγέννηση της χώρας και η εμφάνιση στο κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο νέων πολιτικών δυνάμεων που θα εκφράζουν τις δυναμικές κοινωνικές ομάδες που επιδιώκουν την πολιτική, οικολογική και κοινωνική μεταρρύθμιση.

6.Για μια βιώσιμη οικονομία: Καμία οικονομία δεν μπορεί να είναι βιώσιμη μακροχρόνια αν δανείζεται όλο και περισσότερα για να καταναλώνει όλο και πιο πολύ, παράγοντας όλο και λιγότερα. Αλλά και η δημοσιονομική εξυγίανση για να είναι βιώσιμη πρέπει να συνδεθεί με μια οικονομία που αποσυνδέεται από την αυξανόμενη χρήση πρώτων υλών και επιτυγχάνει τη μείωση του κοινωνικού χάσματος και των κοινωνικών ανισοτήτων. Ακόμα και αν επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι για τη μείωση του ελλείμματος, το αποτέλεσμα δεν θα είναι βιώσιμο αν η προσπάθεια αυτή αφήσει πίσω της εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους και φτωχούς καθώς και τεράστιο οικονομικό και περιβαλλοντικό χρέος.

7.Αλλαγή τρόπου ζωής: Η χωρίς όρια κατανάλωση, ένας τρόπος ζωής που συνδέεται με το ελαφρύ lifestyle και μια “πρόοδος” που στηρίζεται στον υπερδανεισμό, τη συνεχή μεγέθυνση του ΑΕΠ και μια «εικονική» οικονομία ή οικονομία «φούσκα» θα πρέπει να αντικατασταθούν από μια πράσινη, κριτική κατανάλωση καθώς και από οικονομικές δραστηριότητες που είναι οικολογικά και κοινωνικά υπεύθυνες, συμβάλλουν στην κοινωνική δικαιοσύνη και στη διατήρηση των φυσικών πόρων και των οικολογικών συστημάτων μακροχρόνια. Η ευημερία πρέπει να συμβάλλει πραγματικά στην ποιότητα ζωής, στη βελτίωση της υγείας και την κάλυψη των πολύπλευρων αναγκών των πολιτών αλλά και να μετριέται με δείκτες που θα λένε την αλήθεια του Δείκτη Γενικής Προόδου (Genuine Progress Indicator) και του Δείκτη Σταθερής Κατάστασης Οικονομίας (Steady State Economy Index).

8.Διαφορετικές προτεραιότητες της οικονομίας: Η σημερινή κρίση είναι κρίση ταυτότητας, κρίση του μοντέλου οικονομίας και ανάπτυξης που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Απαιτείται αλλαγή προτεραιοτήτων στην οικονομία. Η αρχή της πρόληψης σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας, η διασφάλιση των οικοσυστημάτων, η προστασία των υπηρεσιών που προσφέρει η φύση και τα οικοσυστήματα και η αποκατάσταση των αγαθών που έχουμε στερηθεί σήμερα λόγω της ρύπανσης και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος (καθαρός αέρας, γη και νερά, αντιστροφή τάσεων μείωσης βιοποικιλότητας) είναι σημαντικές επιλογές για μια βιώσιμη οικονομία και για τη δημιουργία χιλιάδων, χρήσιμων πράσινων θέσεων εργασίας.

9.Ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών: Η μεταρρύθμιση της οικονομίας και των πολιτικών απαιτούν εκπαίδευση των πολιτών και ενδυνάμωση των ικανοτήτων της κοινωνίας (και με την ενσωμάτωση μεταναστών) ώστε να αναλάβει πρωτοβουλίες που είναι απαραίτητες για την πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας, την ανάπτυξη νέων θεσμών αλληλεγγύης και τη δημιουργία νέων, πράσινων θέσεων εργασίας μέσα από μια κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη επιχειρηματικότητα (συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών επιχειρήσεων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων). Χρειάζεται να ενθαρρυνθεί η διαχείριση των κοινών αγαθών μέσα από κοινωνικές μορφές οργάνωσης και εθελοντικού καθώς και η υιοθέτηση στην πράξη του δικαιώματος του δημόσιου συμφέροντος.

10.Επιτροφή του εισοδήματος που αφαιρέθηκε με τη μορφή “κοινωνικού μισθού” και κοινωνικών-περιβαλλοντικών υποδομών: Αφαιρέθηκε και θα αφαιρεθεί σημαντικό ποσοστό του εισοδήματος και θα βαθύνει το χάσμα στην κοινωνία με τα μέτρα που προωθούνται από την κυβέρνηση με την πίεση των ανεξέλεγκτων αγορών, της ΕΕ και του ΔΝΤ, ενώ η ύφεση θα χτυπήσει ιδιαίτερα τις ευάλωτες οικονομικές δραστηριότητες. Χρειάζεται,λοιπόν, μια εξισορρόπηση ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή. Αυτή μπορεί να προέλθει από μια γενναία μεταρρύθμιση της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση, τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για την κοινωνική οικονομία και τον τρίτο τομέα (κοινωνικές επιχειρήσεις), και κυρίως με την «επιστροφή» της απώλειας εισοδήματος μέσω του “κοινωνικού μισθού”, δηλαδή υπηρεσιών και υποδομών που θα ελαφρύνουν την επιβάρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, όπως για παράδειγμα πετυχαίνεται με τη βελτίωση των γειτονιών, των συγκοινωνιών, της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, των συνθηκών ζωής και της υγείας (και όχι απλώς της περίθαλψης), της παιδείας και των ευκαιριών δημιουργίας θέσεων εργασίας.

11.Μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος: με στόχο την επίτευξη των μακροοικονομικών στόχων και των περιβαλλοντικών και κοινωνικών στόχων, ελάφρυνση της επιβάρυνσης της εργασίας και φορολόγηση της σπατάλης και της προκλητικής κατανάλωσης, επιβάρυνση της ρύπανσης – πράσινοι φόροι, εργαλεία κοινωνικής συνοχής στο εσωτερικό της χώρας με αναδιανομή πόρων και υποδομών όχι μόνο μεταξύ κοινωνικών ομάδων αλλά και περιοχών). Αναγκαία είναι και μια άλλη διάσταση που πρέπει να ενσωματωθεί στη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος: να πληρώνει ο πολίτης με βάση τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την κοινωνία που προκαλεί ο τρόπος ζωής του.

12.Περιορισμός των ανισοτήτων στα έσοδα και τον πλούτο, με τον καθορισμό μίνιμουμ και μάξιμουμ εισοδήματος.

13.Εσωτερίκευση του εξωτερικού κόστους στις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών

14.Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για την αναγκαία στροφή της οικονομίας και την έμμεση βελτίωση των δημοσιονομικών: Έσοδα από τιτλοποίηση δικαιωμάτων παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα από την πρώτη κιλοβατώρα. Όρια στη δωρεάν χρήση των φυσικών πόρων (νερό, λιγνίτης). Από ένα όριο και πάνω κοστολόγηση της διανομής δικαιωμάτων χρήσης των μη ανανεώσιμων πόρων ώστε να επιτυγχάνεται οικολογική δικαιοσύνη και προστασία των οικοσυστημάτων.

15. Μεταρρύθμιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δημιουργία μιας ευρύτατης συμμαχίας χωρών και πολιτικών δυνάμεων για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης.
- Σταδιακή αλλαγή της οικονομικής, νομισματικής και εμπορικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο από το στόχο της συνεχούς αλλά μη βιώσιμης μεγέθυνσης σε ποιοτικές μορφές οικονομικής δραστηριότητες που πετυχαίνουν ταυτοχρόνως οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους μέσω της καινοτομίας, της αλλαγής, της αποτελεσματικής χρήσης και ανακύκλωσης – επαναχρησιμοποίησης των φυσικών πόρων, μέγιστης αξιοποίησης ικανοτήτων και δεξιοτήτων των πολιτών με δίκαιο τρόπο.
- Ευρωομόλογο και διμερή δάνεια με χαμηλό επιτόκιο για πράσινες επενδύσεις.
- Επιβολή μηχανισμών ελέγχου των βραχυπρόθεσμων κινήσεων χρηματιστηριακών κεφαλαίων