ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
Τα νησιά μας να ακολουθήσουν το δρόμο του Γκιούσινγκ/ Güssing
Το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα στο Ν Αιγαίου φτάνει σήμερα τα 700.000.000 ευρώ ετησίως (χωρίς να υπολογίζουμε το κόστος για την εισαγωγή πετρελαίου και άλλων ορυκτών καυσίμων για τις υπόλοιπες ενεργειακές ανάγκες, όπως οι μετακινήσεις και η θέρμανση των κτιρίων. Ένα σημαντικό δεδομένο που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη είναι και το υψηλό κόστος παραγωγής κάθε κιλοβατώρας από τους υπάρχοντες σταθμούς της ΔΕΗ στα νησιά. Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με την καύση μαζούτ και ντίζελ σε ηλεκτροσταθμούς κοστίζει στα πιο πολλά νησιά από 2-4 φορές περισσότερο σε σχέση με τον μέσο όρο του κόστους παραγωγής στην υπόλοιπη χώρα.
Αυτοί οι σημαντικοί πόροι, που εξάγονται από την περιοχή σήμερα γιατί διατίθενται για την εισαγωγή ενέργειας καθώς και πετρελαιοειδών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και για τις μετακινήσεις και την θέρμανση κτιρίων, θα μπορούσαν να παραμένουν στο Ν Αιγαίο και να επενδύονται σε βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες, καθώς και για δημιουργία των αναγκαίων υποδομών, την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάδειξη του πολιτισμικού πλούτου της περιφέρειας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με στροφή στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην παραγωγή ενέργειας από τοπικές, ανανεώσιμες, πράσινες πηγές που διαθέτει άφθονες το Ν. Αιγαίο (ηλιακή, αιολική, κυματική, βιομάζα, γεωθερμία υψηλής και χαμηλής ενθαλπίας).
Από την ίδρυσή του και μέσα από το πρόγραμμά του, ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ υποστήριξε ότι είναι αναγκαία η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η εξοικονόμηση ενέργειας και η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για λόγους περιβαλλοντικούς-κλιματικούς, δημοσιονομικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς.
Για να είναι, όμως, πράγματι η εφαρμογή των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας προς όφελος και του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών, έχουμε προτείνει να δημιουργηθούν τοπικές πράσινες εταιρίες παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ στις οποίες θα συμμετέχουν ως μέτοχοι εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης (Δήμοι και Περιφέρεια), των επαγγελματικών φορέων (πχ Επιμελητήριο Κυκλάδων), πολιτών και γιατί όχι εργαζομένων σε τομείς που θα μπορούσαν να παράγουν τμήματα της πράσινης τεχνολογίας ή να προσφέρουν πράσινες υπηρεσίες (πχ ΝΕΩΡΙΟ, μικρομεσαίες επιχειρήσεις κα). Επίσης, είναι σημαντικό η προώθηση τεχνολογιών ΑΠΕ να βασιστεί κατά ένα μεγάλο μέρος στην αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού από τις τοπικές κοινωνίες (με κατάλληλη εκπαίδευσή του) αλλά και να συνδεθεί με παραγωγή τμημάτων της τεχνολογίας και τη συντήρησή της από τοπικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με δεδομένο ότι υπάρχει αυτή η δυνατότητα στο Ν. Αιγαίο. Με αυτό τον τρόπο κλείνει ο παραγωγικός και οικονομικός κύκλος και η προώθηση των ΑΠΕ από τον σχεδιασμό, κατασκευή, εγκατάσταση, συντήρηση μέχρι τις πηγές εσόδων από την ενέργεια καταλήγει να είναι προς όφελος των τοπικών κοινωνιών (απασχόληση, εναλλακτικές πηγές εσόδων και εισοδημάτων, καινοτομία, πράσινη επιχειρηματικότητα).
Τις προτάσεις μας αυτές τις αναδείξαμε προεκλογικά και με την διοργάνωση στη Σύρο, αρχές Νοεμβρίου 2010, δημόσιας εκδήλωσης-διαλόγους, με τη συμμετοχή του Επιμελητηρίου Κυκλάδων, του Σωματείου Εργαζομένων στο ΝΕΩΡΙΟ Σύρου, του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Πειραιά, της ιδιοκτησίας του ναυπηγείου, του Εργατικού Κέντρου καθώς και ενός ερευνητή που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο. Η εκδήλωση διαλόγου για το ναυπηγοεπισκευαστικό κλάδο έδειξε την αναγκαιότητα αλλά και το εφικτό μιας τέτοιας στροφής.
Από τότε θέτουμε συνεχώς το θέμα με ανακοινώσεις και εκδηλώσεις, το αναδεικνύουμε στις επαφές μας με τοπικούς φορείς σε πολλά νησιά. Προσφάτως (30/4), οργανώσαμε εκδήλωση στην Ρόδο με θέμα "από την πυρηνική ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα στην εξοικονόμηση και την ανανεώσιμη/πράσινη ενέργεια" με πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις και προτάσεις που μπορείτε να δείτε στο μπλοκ του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ http://ecoanemos.wordpress.com (Ημερίδα ΟΠ και ΟΑ: Η πανούκλα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με χολέρα).
Σήμερα είναι πια η ώρα των πράξεων και της υλοποίησης των σχεδίων και των προτάσεων. Η πρότασή μας είναι τα νησιά του Ν. Αιγαίου να ακολουθήσουν τον δρόμο του Γκιούσινγκ/ Güssing, μιας μικρής περιοχής στη νότια Burgenland που ενώ το 1988 ήταν από τις πιο φτωχές περιοχές της Αυστρίας, σήμερα ευημερεί έχοντας μετατραπεί σε κέντρο πράσινης τεχνολογίας, ιδιαίτερα στον τομέα της πράσινης ενέργειας, παράγει όλη την ενέργειά του (ηλεκτρισμό, θέρμανση/ψύξη, καύσιμα) από ανανεώσιμες/πράσινες πηγές που βρίσκονται στην περιοχή και εξάγει σε γειτονικές περιοχές ανανεώσιμη ενέργεια που περισσεύει, ο πληθυσμός του αυξήθηκε κατά 4000 κατοίκους, ενώ δέχεται πάνω από 30.000 επισκέπτες το χρόνο που έρχονται να δουν και να μάθουν για την πράσινη τεχνολογία. Παράλληλα όμως επενδύσει μέρος των εσόδων που έχουν στην προστασία του περιβάλλοντος και τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών. Διαβάστε στο μπλοκ μας για το Gussing: Μια περιοχή που ευημερεί αξιοποιώντας τις τοπικές πράσινες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειάς της
Ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ θα υποστηρίξει όσες πρωτοβουλίες αναπτύσσονται προς μια τέτοια κατεύθυνση, όπως είναι η προώθηση των έξυπνων δικτύων ή η προσπάθεια την οποία ξεκινάει το
Επιμελητήριο Κυκλάδων για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με τη δημιουργία τοπικών – συμμετοχικών εταιρειών. Χαιρόμαστε που οι τοπικοί φορείς αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο για μια ειρηνική πράσινη επανάσταση στο Ν Αιγαίο, που συνδυάζει βιώσιμες μορφές οικονομίας σε τοπική κλίμακα, προστασία του περιβάλλοντος, καινοτομία, πράσινη επιχειρηματικότητα και δημιουργία θέσεων εργασίας.
Έχουμε διατυπώσει την πρότασή μας προς τις τοπικές κοινωνίες να συμμετάσχουν ενεργά σε κάτι τέτοιο και προτείναμε στα δημοτικά συμβούλια να τοποθετηθούν και μάλιστα ομόφωνα υπέρ μιας τέτοιας πρωτοβουλίας. Δείτε και σχετική ανακοίνωση στο μπλοκ μας: Αναλυτικά οι προτάσεις του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ για τη Σίφνο.
Το επόμενο βήμα είναι να δέσουμε όλη αυτή την προσπάθεια σε επίπεδο εγκατάστασης μονάδων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και αποθήκευσής της με έξυπνα συστήματα/δίκτυα με την παραγωγή εξαρτημάτων και τμημάτων της τεχνολογίας τοπικά, πχ στα ναυπηγεία Σύρου, την εκπαίδευση στελεχών από τις τοπικές κοινωνίες και την στροφή του τουρισμού σε εναλλακτικές μορφές (πχ τουρισμός για την πράσινη ενέργεια, εκθέσεις, άτυπες δομές εκπαίδευσης νέων). Δείτε και σχετική ανακοίνωση στο μπλοκ μας: Αναλυτικά οι προτάσεις του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ για τη Σίφνο ώστε να κλείσει ο κύκλος.
Ο ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν Αιγαίου οργανώνει ένα στρογγυλό τραπέζι, με θέμα "ενέργεια και απασχόληση" αρχές Ιουνίου στη Σύρο και αργότερα στα Δωδεκάνησα. Στο συνέδριο των Πράσινων Αυτοδιοικητικών στο Βερολίνο (25-29/5), στο οποίο θα συμμετάσχει ο Νίκος Χρυσόγελος, επικεφαλής του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ και γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου Ν Αιγαίου, θα γίνουν επαφές με δήμους, φορείς και πράσινους συμβούλους που έχουν ήδη μια μεγάλη εμπειρία σε αυτή την κατεύθυνση. Μπορούμε και πρέπει να κάνουμε πολύ περισσότερα για να βοηθήσουμε στις βαθιές αλλαγές που χρειάζεται η κοινωνία για να βγει από την βαθιά, πολύπλευρη κρίση.
Τρίτη 24 Μαΐου 2011
Guessing, ένα πρότυπο παραγωγής πράσινης ενέργειας
Μια περιοχή που ευημερεί αξιοποιώντας τις τοπικές πράσινες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειάς της
Το Güssing, μια σημαντική πόλη στο νότιο Burgenland, μια περιοχή που αποτελείται από περίπου 27.000 κατοίκους, είναι η πρώτη κοινότητα στην ΕΕ που παράγει όλες τις ενεργειακές της ανάγκες – ηλεκτρισμός, θέρμανση/ψύξη, καύσιμα – από ανανεώσιμες πηγές που βρίσκονται μέσα στην περιοχή.
Ωστόσο, για να εκτιμήσουμε το μέγεθος αυτού του επιτεύγματος, πρέπει να πάμε πίσω στο 1988. Την εποχή εκείνη το Burgenland ήταν η φτωχότερη και λιγότερη αναπτυγμένη περιφέρεια της Αυστρίας και το Güssing μία από τις φτωχότερες περιοχές του Burgenland και της Αυστρίας. Τότε, η οικονομία της κοινότητας στηρίζονταν αποκλειστικά στη γεωργία, και οι αγρότες πουλούσαν καλαμπόκι, ηλιέλαιο και ξυλεία για να βγάλουν τα προς το ζην. Από την άλλη πλευρά σε τουριστικό επίπεδο το κύριο/μόνο αξιοθέατο ήταν ένα κάστρο του 12ου αιώνα που χτίστηκε από Ούγγρους ευγενείς. Εξαιτίας της γεωγραφικά άσχημης τοποθεσίας κοντά στα σύνορα, δεν υπήρχαν εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις στην περιοχή, η οποία στερούνταν επίσης υποδομών μεταφορών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ένδεια θέσεων εργασίας, 70% των κατοίκων να μετακινούνται εβδομαδιαίως στη Βιέννη για τις δουλειές τους και η περιοχή παρουσίαζε υψηλό ποσοστό μετανάστευσης σε άλλες περιοχές. Στην περιοχή είχαν απομείνει λιγότεροι από 1000 κάτοικοι και η πόλη μόλις και μετά βίας μπορούσε να πληρώσει το ετήσιο κόστος καυσίμων (περίπου € 6 εκατομ).
Για να αλλάξουν αυτή την κατάσταση, μια ομάδα πολιτών, κυρίως πράσινης πολιτικής αντίληψης, αποφάσισαν να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Διαπίστωσαν κατ΄ αρχή ότι σημαντικό ποσοστό των τοπικών πόρων διοχετεύονταν στην αγορά πετρελαίου, καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας. Οι υφιστάμενοι πόροι, π.χ. δασική γη σε ποσοστό 45%, παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό χωρίς διαχείριση. Η ομάδα επεξεργάστηκε ένα σχέδιο προτάσεων που προέβλεπε την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την έναρξη παραγωγής και σε επόμενο στάδιο πώλησης ενέργειας στους πολίτες (πελάτες) από τους ίδιους, αξιοποιώντας τοπικές, πράσινες/ανανεώσιμες πηγές. Με αυτόν τον τρόπο επιδίωξαν να διατηρήσουν στην πόλη τα τοπικά κεφάλαια που πήγαιναν για την εισαγωγή ενέργειας, δηλαδή κατ΄ αρχή τα €6 εκατομμύρια (αξία του 1992, βασισμένη σε συμβατικές τιμές ενέργειας εκείνης της εποχής).
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, προτάθηκε μια πολιτική για την περιοχή, η οποία ζητούσε την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Ο πρώτος στόχος ήταν η πόλη του Güssing και ακολούθως ολόκληρη η περιφέρεια να καλύπτουν τις ανάγκες τους με τοπικά/περιφερειακά υπάρχουσες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η εκλογή του Peter Vadasz δημάρχου της πόλης, το 1992, επιτάχυνε τη διαδικασία, ιδιαίτερα όταν όρισε τον Reinhard Koch, ηλεκτρολόγο μηχανολόγο και κάτοικο του Güssing, να αξιολογήσει πώς η πόλη θα μπορούσε να επωφεληθεί από τους φυσικούς της πόρους, δηλαδή τη δασική γη. Ο Koch μόλις είχε αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο και δεν ήταν πρόθυμος να μοιραστεί τη μοίρα πολλών ανθρώπων που ταξίδευαν καθημερινά στη Βιέννη για τη δουλειά τους. Το πρώτο βήμα που έγινε ήταν η απόφαση όλα τα δημόσια κτήρια στην πόλη να σταματήσουν να χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.
Ως αποτέλεσμα της ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων της πόλης, η ενεργειακή δαπάνη μειώθηκε κατά περίπου 50%. Τότε κτίστηκε ένας σταθμός παραγωγής θερμότητας για 27 σπίτια με καύσιμη ύλη το ξύλο. Κατόπιν, κατασκευάστηκε υποδομή για μετατροπή σπόρων ελαιοκράμβης σε καύσιμο για αυτοκίνητο. Το 1998, οι Koch and Vadasz είδαν μια παρουσίαση από ένα Βιεννέζο επιστήμονα, τον Hermann Hofbauer, σχετικά με μια τεχνολογία που είχε αναπτύξει για να κάνει ένα εναλλακτικό καύσιμο από ξύλο. Ζήτησαν από τον Hofbauer και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης να κατασκευάσουν ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο Güssing που να εφαρμόζει την τεχνολογία, όπου κομμάτια ξύλου αεριοποιούνταν σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας. Το αέριο τροφοδοτούσε μια μηχανή Jenbacher που παρήγαγε ηλεκτρισμό και το «υποπροϊόν» της θερμότητας χρησιμοποιούνταν για να παράγει ζεστό νερό για το σύστημα θέρμανσης της περιοχής. Η αποδοτικότητα της ήταν περίπου 82-85%. Η έρευνα και η ανάπτυξη πήγε παραπέρα, έτσι το Güssing φιλοξενεί σήμερα ένα αριθμό καινοτόμων τεχνολογιών, λύσεων και πατεντών. Υπάρχει μια ομάδα υψηλά εκπαιδευμένων τεχνικών και «εισαγόμενων» επιστημόνων που ζουν και εργάζονται σήμερα στο Güssing.
Το πρόγραμμα ανανεώσιμης ενέργειας επεκτάθηκε στην περιφέρεια και σήμερα υπάρχουν 27 αποκεντρωμένοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας στην κομητεία του Güssing. Το Güssing σήμερα έχει μια παραγωγή ενέργειας περίπου €14 εκατομμύριων ανά έτος. Από εισαγωγέας ενέργειας έγινε εξαγωγέας ενέργειας από ΑΠΕ. Μέρος των κερδών επενδύεται ξανά σε προγράμματα ανανεώσιμης ενέργειας.
Τι επιπτώσεις έχει αυτό στην περιοχή; Ένα ειδικό σχήμα διατήρησης των τιμών ενέργειας σε σταθερά επίπεδα, αφού η τιμή της δεν συνδέεται με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που διαμορφώνονται σε διεθνές επίπεδο και άρα μπορεί να παραμείνει σε σταθερά – εγγυημένα επίπεδα μακροχρόνια, για 10-15 έτη, προάγει την ανάπτυξη επιχειρήσεων στην περιοχή και έχει ως αποτέλεσμα να εγκατασταθούν εκεί 50 νέες επιχειρήσεις που έχουν δημιουργήσει 1.000 άμεσες ή έμμεσες θέσεις εργασίας στην πόλη (χωρίς να υπολογίζονται οι θέσεις στην περιφέρεια).
Το Güssing έχει εξελιχθεί από τότε σε μια σημαντική τοποθεσία για βιομηχανίες με υψηλή κατανάλωση ενέργειας, όπως η παραγωγή πατωμάτων ή η ξήρανση σκληρού ξύλου που όμως τώρα χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με σταθερές μακροχρόνια τιμές. Το καλύτερο σημείο είναι η εταιρεία Blue Chip Energy, η πρώτη υψηλής αποδοτικότητας εταιρεία παραγωγής ηλιακών κυψελών στην Αυστρία, μια κοινή επένδυση με την εταιρεία Solon AG, η οποία ήρθε στο Güssing επειδή μπορούσαν να τροφοδοτήσουν το εργοστάσιο με καθαρή ενέργεια από ανανεώσιμους πηγές.
Η πόλη έχει επίγνωση των φυσικών της πόρων και η πολιτικής είναι να φροντίζει το περιβάλλον δάσος μακροχρόνια για να διασφαλίσουν μια καλή τροφοδοσία ανανεώσιμης ενέργειας και για το μέλλον. Η πόλη σήμερα χρησιμοποιεί λιγότερη από τη μισή ετήσια ανάπτυξη ξύλου για να τροφοδοτήσει τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας.
Μέσα στη διαδικασία του να γίνει ενεργειακά αυτόνομη η πόλη, ένας αριθμός τεχνολογιών και πατεντών αναπτύχθηκε, για να εφαρμοστούν σε διαφορετικά πεδία, όπως φωτοβολταϊκά, βιομάζα κλπ. Επίσης, συσσωρεύτηκε εκτεταμένη εμπειρία στην ανάλυση, προετοιμασία και εφαρμογή τέτοιων σχεδίων για να μεταφερθεί και σε άλλες πόλεις και κοινότητες που θέλουν να βαδίσουν τον ίδιο ανανεώσιμο δρόμο.
Το Güssing σήμερα απολαμβάνει πραγματικά διεθνή φήμη. Για αυτό το λόγο, ιδρύθηκε η ECRE Güssing International AG (www.ecreag.com) ως η κεντρική εταιρεία για να προβάλλει το Güssing διεθνώς.
Σημαντικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας περιλαμβάνουν ένα σταθμό παραγωγής ηλεκτρισμού 2 MW, 4,5 MW θερμικής αεριοποίησης ξύλου στο Güssing και στο γειτονικό Strem ένα σταθμό 0,5 ηλεκτρικής ενέργειας, 0,5 θερμικής αεριοποίησης βιομάζας που χρησιμοποιεί ανανεώσιμη πράσινη πρώτη ύλη, όπως γρασίδι, τριφύλλι και ηλιοτρόπια.
Παραπλεύρως, επιπλέον εισόδημα εισέρχεται στην πόλη μέσω του οικοτουρισμού. Επισκέπτες συρρέουν από όλο τον κόσμο για να πάρουν έμπνευση από την πόλη και, πρόθυμοι να μείνουν πιστοί στις οικο-φιλικές τους ρίζες, οι επισκέπτες μένουν σε ξενοδοχεία που θερμαίνονται και παίρνουν ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Περίπου 30.000 επισκέπτες καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του 2007.
Το Güssing, μια σημαντική πόλη στο νότιο Burgenland, μια περιοχή που αποτελείται από περίπου 27.000 κατοίκους, είναι η πρώτη κοινότητα στην ΕΕ που παράγει όλες τις ενεργειακές της ανάγκες – ηλεκτρισμός, θέρμανση/ψύξη, καύσιμα – από ανανεώσιμες πηγές που βρίσκονται μέσα στην περιοχή.
Ωστόσο, για να εκτιμήσουμε το μέγεθος αυτού του επιτεύγματος, πρέπει να πάμε πίσω στο 1988. Την εποχή εκείνη το Burgenland ήταν η φτωχότερη και λιγότερη αναπτυγμένη περιφέρεια της Αυστρίας και το Güssing μία από τις φτωχότερες περιοχές του Burgenland και της Αυστρίας. Τότε, η οικονομία της κοινότητας στηρίζονταν αποκλειστικά στη γεωργία, και οι αγρότες πουλούσαν καλαμπόκι, ηλιέλαιο και ξυλεία για να βγάλουν τα προς το ζην. Από την άλλη πλευρά σε τουριστικό επίπεδο το κύριο/μόνο αξιοθέατο ήταν ένα κάστρο του 12ου αιώνα που χτίστηκε από Ούγγρους ευγενείς. Εξαιτίας της γεωγραφικά άσχημης τοποθεσίας κοντά στα σύνορα, δεν υπήρχαν εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις στην περιοχή, η οποία στερούνταν επίσης υποδομών μεταφορών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ένδεια θέσεων εργασίας, 70% των κατοίκων να μετακινούνται εβδομαδιαίως στη Βιέννη για τις δουλειές τους και η περιοχή παρουσίαζε υψηλό ποσοστό μετανάστευσης σε άλλες περιοχές. Στην περιοχή είχαν απομείνει λιγότεροι από 1000 κάτοικοι και η πόλη μόλις και μετά βίας μπορούσε να πληρώσει το ετήσιο κόστος καυσίμων (περίπου € 6 εκατομ).
Για να αλλάξουν αυτή την κατάσταση, μια ομάδα πολιτών, κυρίως πράσινης πολιτικής αντίληψης, αποφάσισαν να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Διαπίστωσαν κατ΄ αρχή ότι σημαντικό ποσοστό των τοπικών πόρων διοχετεύονταν στην αγορά πετρελαίου, καυσίμων και ηλεκτρικής ενέργειας. Οι υφιστάμενοι πόροι, π.χ. δασική γη σε ποσοστό 45%, παρέμεναν σε μεγάλο βαθμό χωρίς διαχείριση. Η ομάδα επεξεργάστηκε ένα σχέδιο προτάσεων που προέβλεπε την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την έναρξη παραγωγής και σε επόμενο στάδιο πώλησης ενέργειας στους πολίτες (πελάτες) από τους ίδιους, αξιοποιώντας τοπικές, πράσινες/ανανεώσιμες πηγές. Με αυτόν τον τρόπο επιδίωξαν να διατηρήσουν στην πόλη τα τοπικά κεφάλαια που πήγαιναν για την εισαγωγή ενέργειας, δηλαδή κατ΄ αρχή τα €6 εκατομμύρια (αξία του 1992, βασισμένη σε συμβατικές τιμές ενέργειας εκείνης της εποχής).
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, προτάθηκε μια πολιτική για την περιοχή, η οποία ζητούσε την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Ο πρώτος στόχος ήταν η πόλη του Güssing και ακολούθως ολόκληρη η περιφέρεια να καλύπτουν τις ανάγκες τους με τοπικά/περιφερειακά υπάρχουσες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η εκλογή του Peter Vadasz δημάρχου της πόλης, το 1992, επιτάχυνε τη διαδικασία, ιδιαίτερα όταν όρισε τον Reinhard Koch, ηλεκτρολόγο μηχανολόγο και κάτοικο του Güssing, να αξιολογήσει πώς η πόλη θα μπορούσε να επωφεληθεί από τους φυσικούς της πόρους, δηλαδή τη δασική γη. Ο Koch μόλις είχε αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο και δεν ήταν πρόθυμος να μοιραστεί τη μοίρα πολλών ανθρώπων που ταξίδευαν καθημερινά στη Βιέννη για τη δουλειά τους. Το πρώτο βήμα που έγινε ήταν η απόφαση όλα τα δημόσια κτήρια στην πόλη να σταματήσουν να χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.
Ως αποτέλεσμα της ενεργειακής αναβάθμισης των κτηρίων της πόλης, η ενεργειακή δαπάνη μειώθηκε κατά περίπου 50%. Τότε κτίστηκε ένας σταθμός παραγωγής θερμότητας για 27 σπίτια με καύσιμη ύλη το ξύλο. Κατόπιν, κατασκευάστηκε υποδομή για μετατροπή σπόρων ελαιοκράμβης σε καύσιμο για αυτοκίνητο. Το 1998, οι Koch and Vadasz είδαν μια παρουσίαση από ένα Βιεννέζο επιστήμονα, τον Hermann Hofbauer, σχετικά με μια τεχνολογία που είχε αναπτύξει για να κάνει ένα εναλλακτικό καύσιμο από ξύλο. Ζήτησαν από τον Hofbauer και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης να κατασκευάσουν ένα πιλοτικό πρόγραμμα στο Güssing που να εφαρμόζει την τεχνολογία, όπου κομμάτια ξύλου αεριοποιούνταν σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας. Το αέριο τροφοδοτούσε μια μηχανή Jenbacher που παρήγαγε ηλεκτρισμό και το «υποπροϊόν» της θερμότητας χρησιμοποιούνταν για να παράγει ζεστό νερό για το σύστημα θέρμανσης της περιοχής. Η αποδοτικότητα της ήταν περίπου 82-85%. Η έρευνα και η ανάπτυξη πήγε παραπέρα, έτσι το Güssing φιλοξενεί σήμερα ένα αριθμό καινοτόμων τεχνολογιών, λύσεων και πατεντών. Υπάρχει μια ομάδα υψηλά εκπαιδευμένων τεχνικών και «εισαγόμενων» επιστημόνων που ζουν και εργάζονται σήμερα στο Güssing.
Το πρόγραμμα ανανεώσιμης ενέργειας επεκτάθηκε στην περιφέρεια και σήμερα υπάρχουν 27 αποκεντρωμένοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας στην κομητεία του Güssing. Το Güssing σήμερα έχει μια παραγωγή ενέργειας περίπου €14 εκατομμύριων ανά έτος. Από εισαγωγέας ενέργειας έγινε εξαγωγέας ενέργειας από ΑΠΕ. Μέρος των κερδών επενδύεται ξανά σε προγράμματα ανανεώσιμης ενέργειας.
Τι επιπτώσεις έχει αυτό στην περιοχή; Ένα ειδικό σχήμα διατήρησης των τιμών ενέργειας σε σταθερά επίπεδα, αφού η τιμή της δεν συνδέεται με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που διαμορφώνονται σε διεθνές επίπεδο και άρα μπορεί να παραμείνει σε σταθερά – εγγυημένα επίπεδα μακροχρόνια, για 10-15 έτη, προάγει την ανάπτυξη επιχειρήσεων στην περιοχή και έχει ως αποτέλεσμα να εγκατασταθούν εκεί 50 νέες επιχειρήσεις που έχουν δημιουργήσει 1.000 άμεσες ή έμμεσες θέσεις εργασίας στην πόλη (χωρίς να υπολογίζονται οι θέσεις στην περιφέρεια).
Το Güssing έχει εξελιχθεί από τότε σε μια σημαντική τοποθεσία για βιομηχανίες με υψηλή κατανάλωση ενέργειας, όπως η παραγωγή πατωμάτων ή η ξήρανση σκληρού ξύλου που όμως τώρα χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με σταθερές μακροχρόνια τιμές. Το καλύτερο σημείο είναι η εταιρεία Blue Chip Energy, η πρώτη υψηλής αποδοτικότητας εταιρεία παραγωγής ηλιακών κυψελών στην Αυστρία, μια κοινή επένδυση με την εταιρεία Solon AG, η οποία ήρθε στο Güssing επειδή μπορούσαν να τροφοδοτήσουν το εργοστάσιο με καθαρή ενέργεια από ανανεώσιμους πηγές.
Η πόλη έχει επίγνωση των φυσικών της πόρων και η πολιτικής είναι να φροντίζει το περιβάλλον δάσος μακροχρόνια για να διασφαλίσουν μια καλή τροφοδοσία ανανεώσιμης ενέργειας και για το μέλλον. Η πόλη σήμερα χρησιμοποιεί λιγότερη από τη μισή ετήσια ανάπτυξη ξύλου για να τροφοδοτήσει τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας.
Μέσα στη διαδικασία του να γίνει ενεργειακά αυτόνομη η πόλη, ένας αριθμός τεχνολογιών και πατεντών αναπτύχθηκε, για να εφαρμοστούν σε διαφορετικά πεδία, όπως φωτοβολταϊκά, βιομάζα κλπ. Επίσης, συσσωρεύτηκε εκτεταμένη εμπειρία στην ανάλυση, προετοιμασία και εφαρμογή τέτοιων σχεδίων για να μεταφερθεί και σε άλλες πόλεις και κοινότητες που θέλουν να βαδίσουν τον ίδιο ανανεώσιμο δρόμο.
Το Güssing σήμερα απολαμβάνει πραγματικά διεθνή φήμη. Για αυτό το λόγο, ιδρύθηκε η ECRE Güssing International AG (www.ecreag.com) ως η κεντρική εταιρεία για να προβάλλει το Güssing διεθνώς.
Σημαντικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας περιλαμβάνουν ένα σταθμό παραγωγής ηλεκτρισμού 2 MW, 4,5 MW θερμικής αεριοποίησης ξύλου στο Güssing και στο γειτονικό Strem ένα σταθμό 0,5 ηλεκτρικής ενέργειας, 0,5 θερμικής αεριοποίησης βιομάζας που χρησιμοποιεί ανανεώσιμη πράσινη πρώτη ύλη, όπως γρασίδι, τριφύλλι και ηλιοτρόπια.
Παραπλεύρως, επιπλέον εισόδημα εισέρχεται στην πόλη μέσω του οικοτουρισμού. Επισκέπτες συρρέουν από όλο τον κόσμο για να πάρουν έμπνευση από την πόλη και, πρόθυμοι να μείνουν πιστοί στις οικο-φιλικές τους ρίζες, οι επισκέπτες μένουν σε ξενοδοχεία που θερμαίνονται και παίρνουν ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Περίπου 30.000 επισκέπτες καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του 2007.
Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για παιδεία, σχολείο και αυτοδιοιήκηση
Δημόσια συζήτηση: «Παιδεία, σχολεία και τοπική αυτοδιοίκηση»
Μια ενδιαφέρουσα και συμμετοχική συζήτηση με θέμα “Σχολεία Παιδεία και Τοπική αυτοδιοίκηση” διοργάνωσαν το Σάββατο 14 Μαΐου, στο Πολιτιστικό Κέντρο Δ. Αθηναίων, η δημοτική κίνηση ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΘΗΝΑ (συμμετέχει στην πλειοψηφία του Δήμου Αθηναίων), οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ Πατησίων-Κυψέλης και η περιφερειακή κίνηση ΑΤΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ (συμμετέχει στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής).
Θέμα συζήτησης η παιδεία, η καθημερινότητα των σχολείων και οι αρμοδιότητας των δήμων, καθώς και ο ρόλος τον οποίο μπορούν να παίξουν η αυτοδιοίκηση, η εκπαιδευτική κοινότητα, οι γονείς και η κοινωνία των πολιτών. Στόχος ήταν να συζητήσουμε παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στα σχολεία στην κατεύθυνση να είναι ελκυστικά για τους μαθητές, γέφυρα διαλόγου και πολιτισμού, εργαστήρια πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας, ανοιχτά στην κοινωνία, φιλικά στη γειτονιά και το περιβάλλον, ενεργειακά αποτελεσματικά.
Η συζήτηση οργανώθηκε με έναν πιο συμμετοχικό τρόπο. Οι συμμετέχοντες - εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, γονείς και μέλη συλλόγων γονέων, πρόσφατα αποφοιτήσαντες μαθητές - κατέθεσαν αρχικά, με σύντομο τρόπο, τις εμπειρίες και σκέψεις τους για πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση μέσα στα σχολεία με πρωτοβουλίες της εκπαιδευτικής κοινότητας, των γονιών και της αυτοδιοίκησης, τα προβλήματα και τα εμπόδια που υπάρχουν αλλά και καλές πρακτικές.
Στη συνέχεια, έγιναν σύντομες παρεμβάσεις από τη Νέλλη Παπαχελά, αντιδήμαρχο Παιδείας Δήμου Αθηναίων, τον Γιάννη Καλουδιώτη, διευθυντή στο 1ο Γυμνάσιο Γαλατσίου (συγκρότημα Γκράβας), τον Μανώλη Πούλιο, πρόεδρο της Ένωσης Γονέων Αγ. Αναργύρων, το Δημήτρη Κούνδουρο, εκπαιδευτικό, λογοτέχνη, Πρόεδρο του Περιβαλλοντικού συλλόγου Περιστερίου και εκπρόσωπο της ΑΤΤΟΙΚΑ στον Δυτικό Τομέα της Περιφέρειας, τον Κώστα Μανιάτη, αντιπεριφερειάρχη Βορείου Τομέα της Περιφέρειας Αττικής, τη Στέλλα Πρωτονοτάριου, διευθύντρια του 132 Δημοτικού Σχολείου Αθήνας, τον Κοσμά Σπυρόπουλο, στέλεχος της μονάδας συντονισμού των συγχρ/νων από την Ε.Ε δράσεων εκπαίδευσης & κατάρτισης, τον Μπάμπη Κόκλα, πρόεδρο της Γ' ΕΛΜΕ Αθήνας, την Ράνια Καλαντζή, οργανωτικό γραμματέα της Γ’ ΕΛΜΕ, τον Γιάννη Μανιάτη, αντιδήμαρχο Γαλατσίου, τον Γιάννη Σιδερή, εκπαιδευτικό και Δημοτικό Σύμβουλο Γαλατσίου, τους Κώστα Διάκο και Γιώργο Δημαρά Περιφερειακούς Συμβούλους Αττικής της «ΑΤΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ», τον Ανδρέα Παπακωνσταντίνου, πρώην πρόεδρο 15μελούς σε λύκειο της Γκράβας και τώρα φοιτητή στο Γεωπονικό, τον Ηλία Σάντα, πρόεδρο ΔΕΠ 5ης Δημοτικής Κοινότητας, τον Νίκο Μυλωνά, συντονιστή της Θεματικής Ομάδας των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τον Τάσο Κρομμύδα, σύμβουλο του Δημάρχου Αθηναίων σε θέματα περιβάλλοντος – κλίματος, μέλος της Γραμματείας των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ, η Νάγια Παπαλιάκου, επιστημονικό στέλεχος σε θέματα αυτοδιοίκησης, μέλος του Πανελλαδικού Συμβουλίου των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ. Την συζήτηση συντόνισε ο Νίκος Χρυσόγελος, στέλεχος των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ, Περιφερειακός Σύμβουλος Ν. Αιγαίου.
Η συζήτηση ήταν πλούσια και ενδιαφέρουσα. Στην αρχή έγινε αναφορά στην συγκυρία (οικονομική κρίση, βία, ανεργία) και πόσο αυτή επηρεάζει, τόσο τα παιδιά όσο και τις οικογένειές τους αλλά και τους εκπαιδευτικούς και συνεπώς όλη την σχολική ζωή. Μεταξύ των νέων προβλημάτων που εμφανίζονται είναι φαινόμενα ακραίας φτώχιας που εκφράζονται με αυξανόμενο αριθμό παιδιών που πεινάνε στην κυριολεξία. Εκπαιδευτικοί και κάποιοι γονείς αναγκάζονται να οργανώσουν την παροχή φαγητού στα παιδιά αυτά κάτι που έχει όμως μεγάλο κόστος. Είναι ένα θέμα που αρχίζει να προβληματίζει και ορισμένους δήμους, όπως ανέφερε και η αντιδήμαρχος Παιδείας του Δήμου Αθηναίων Ν. Παπαχελά.
Στην συνέχεια, έγιναν τοποθετήσεις για τα αναλυτικά προγράμματα και το κατά πόσο τα προγράμματα σπουδών ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των παιδιών και αναπτύχθηκε προβληματισμός για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί το σχολείο να γίνει ελκυστικό. Η κατάσταση, βέβαια, για την ελληνική εκπαίδευση φαίνεται να δυσχεραίνει περισσότερο με δεδομένες την υπο-χρηματοδότηση, τις συγχωνεύσεις σχολείων που δεν βασίζονται πάντα σε παιδαγωγικά κριτήρια, την υποβάθμιση (οικονομική και κοινωνική) του ρόλου του εκπαιδευτικού και ένα σωρό άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα σχολεία σήμερα, όπως τόνισαν πολλοί ομιλητές και ομιλήτριες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, διερευνήθηκαν οι δυνατότητες παρέμβασης και βελτίωσης μέσα από τη συνεργασία εκπαιδευτικών και μαθητών, γονέων και αυτοδιοίκησης. Και επειδή ήταν κοινή αποδοχή ότι την σχέση των παιδιών με το σχολείο, την επηρεάζει σαφώς και το φυσικό περιβάλλον και οι περιβαλλοντικές και άλλες συνθήκες που επικρατούν στο σχολικό κτίριο, έγινε αναφορά σε προγράμματα που υποστηρίζουν παρεμβάσεις και βελτιώσεις στον σχολικό χώρο. Ένα καλό παράδειγμα μια τέτοιας συνεργασίας για την αναβάθμιση σχολείου παρουσίασαν ο Γιάννης Καλουδιώτης, διευθυντής στο 1ο Γυμνάσιο Γαλατσίου (συγκρότημα Γκράβας) και ο Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, πρώην πρόεδρος 15μελούς σε λύκειο της Γκράβας, που είχαν στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και δαπανών του σχολείου για θέρμανση, την μετατροπή του σχολείου σε βιοκλιματικό, τη βελτίωση της αισθητικής και του περιβάλλοντος του σχολικού συγκροτήματος. Και άλλοι συμμετέχοντες παρουσίασαν προτάσεις για τέτοια προγράμματα, που μπορούν να χρηματοδοτηθούν και από ευρωπαϊκούς πόρους, και δίνουν την δυνατότητα για ενεργειακή αναβάθμιση, αισθητική ανάπλαση των κτιρίων και για εξωραϊσμό και βελτίωση των αύλειων χώρων των σχολείων. Οι παρεμβάσεις αυτές συμβάλλουν σημαντικά και σε σημαντική εξοικονόμηση δαπανών των σχολείων σε λογαριασμούς ρεύματος. Ένα μέσο σχολείο δαπανά ετησίως 10-12.000 ευρώ για ΔΕΗ. Στο συγκρότημα της Γκράβας αντιστοιχεί, ένα 23% του προϋπολογισμού του Δ. Αθηναίων για τα σχολεία της 5ης Δημοτικής Κοινότητας, τελικά απορροφά πάνω από το 43% λόγω σπατάλης-κακής διαχείρισης της ενέργειας και πιθανών διαρροών στα δίκτυα νερού κλπ. Οι πόροι που μπορούν να εξοικονομηθούν με σωστή συντήρηση, διαχείριση και βιοκλιματικές παρεμβάσεις θα είναι πολύ μεγάλοι και μπορούν να επενδυθούν πιο αποτελεσματικά σε άλλες ανάγκες των σχολείων).
Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, εκπαιδευτικός και Περιφερειακός Σύμβουλος με την «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ» παρουσίασε προτάσεις για απλές παρεμβάσεις στο σχολικό χώρο ώστε να γίνει πιο φιλικός στο περιβάλλον, ενώ ο Angelo Saracini, αρχιτέκτονας, έδωσε μερικά παραδείγματα για αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές παρεμβάσεις που μπορεί να γίνουν στα σχολεία καθώς και για τη δημιουργία εργαστηρίων γειτονιάς μέσα στα σχολεία, με βάση την εμπειρία του από την Ιταλία και την Ελλάδα.
Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει την ευθύνη των σχολικών κτιρίων, αλλά και μία σειρά άλλες αρμοδιότητες σχετικές με την παιδεία, που μεταβιβάζονται στους δήμους και τις περιφέρειες με βάση τον Καλλικράτη. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος που μπορεί να παίξει στην γενική αναβάθμιση των σχολείων και στην αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων στην κατεύθυνση βελτίωσης της ποιότητας της σχολικής ζωής. Οι δήμοι θα μπορούσαν να υποστηρίζουν τη συμμετοχή σχολείων σε ευρωπαϊκές ανταλλαγές και συνεργασίες αλλά και σε καινοτόμα προγράμματα με τη δημιουργία πχ μιας ομάδας αναζήτησης πληροφοριών και προγραμμάτων αλλά και με υπηρεσίες γραμματειακής και διαχειριστικής στήριξης των σχολείων που συμμετέχουν.
Ο Δήμος Αθηναίων και ο Δήμος Γαλατσίου, μέσω των εκπροσώπων τους, δήλωσαν την βούλησή τους να ασχοληθούν και να στηρίξουν τα σχολεία και ιδιαίτερα το σχολικό συγκρότημα της Γκράβας, το μεγαλύτερο συγκρότημα σχολείων στην Αθήνα.
Όλες και όλοι συμφώνησαν, όμως, ότι το πιο σημαντικό στην λειτουργία ενός σχολείου είναι οι σχέσεις που υπάρχουν ή αναπτύσσονται, οι σχέσεις μεταξύ παιδιών και εκπαιδευτικών, οι σχέσεις των παιδιών μεταξύ τους, οι οικογενειακές αλλά και οι κοινωνικές σχέσεις. Όπως τόνισε και ο Κυριάκος Λουγιάκης, δάσκαλος, «Τα σχολεία θα μπορούσαν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο για να διαμορφωθεί μια νέα κουλτούρα κοινωνικής αλληλεγγύης και συνεργασίας σε επίπεδο γειτονιάς, ιδιαίτερα στην σημερινή βαθιά και πολύπλευρη κρίση». Όλοι τάχθηκαν υπέρ ενός σχολείου ανοικτού στην κοινωνία με εκδηλώσεις και πολιτιστικές – περιβαλλοντικές δραστηριότητες και για γονείς και για παιδιά, γέφυρα μεταξύ των πολιτισμών, εργαλείο για την προώθηση της συνεργασίας και της συνύπαρξης.
Η συζήτηση τελείωσε με την δέσμευση:
- να συνεχιστεί η επικοινωνία ανάμεσα στα άτομα που συμμετείχαν, να διευρυνθεί, και να προχωρήσουμε, με δεδομένο το ενδιαφέρον και την διάθεση όλων μας, στην οργάνωση και άλλων συναντήσεων για τα σχολειά της γειτονιάς μας (και όχι μόνο)
- στην επόμενη συνάντηση, που θα οργανωθεί αρχές Οκτωβρίου, να δοθεί μεγάλη έμφαση στην συμμετοχή και μαθητών, κάτι που ήταν δύσκολο τώρα λόγω των εξετάσεων στα σχολεία και στην παρουσίαση περισσότερων καλών παραδειγμάτων από διάφορα σχολεία.
Επικοινωνία: nikoschry@gmail.com, ouraniakal@gmail.com
Μια ενδιαφέρουσα και συμμετοχική συζήτηση με θέμα “Σχολεία Παιδεία και Τοπική αυτοδιοίκηση” διοργάνωσαν το Σάββατο 14 Μαΐου, στο Πολιτιστικό Κέντρο Δ. Αθηναίων, η δημοτική κίνηση ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΘΗΝΑ (συμμετέχει στην πλειοψηφία του Δήμου Αθηναίων), οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ Πατησίων-Κυψέλης και η περιφερειακή κίνηση ΑΤΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ (συμμετέχει στο Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής).
Θέμα συζήτησης η παιδεία, η καθημερινότητα των σχολείων και οι αρμοδιότητας των δήμων, καθώς και ο ρόλος τον οποίο μπορούν να παίξουν η αυτοδιοίκηση, η εκπαιδευτική κοινότητα, οι γονείς και η κοινωνία των πολιτών. Στόχος ήταν να συζητήσουμε παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στα σχολεία στην κατεύθυνση να είναι ελκυστικά για τους μαθητές, γέφυρα διαλόγου και πολιτισμού, εργαστήρια πρωτοβουλιών και δημιουργικότητας, ανοιχτά στην κοινωνία, φιλικά στη γειτονιά και το περιβάλλον, ενεργειακά αποτελεσματικά.
Η συζήτηση οργανώθηκε με έναν πιο συμμετοχικό τρόπο. Οι συμμετέχοντες - εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δημοτικοί και περιφερειακοί σύμβουλοι, γονείς και μέλη συλλόγων γονέων, πρόσφατα αποφοιτήσαντες μαθητές - κατέθεσαν αρχικά, με σύντομο τρόπο, τις εμπειρίες και σκέψεις τους για πώς μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση μέσα στα σχολεία με πρωτοβουλίες της εκπαιδευτικής κοινότητας, των γονιών και της αυτοδιοίκησης, τα προβλήματα και τα εμπόδια που υπάρχουν αλλά και καλές πρακτικές.
Στη συνέχεια, έγιναν σύντομες παρεμβάσεις από τη Νέλλη Παπαχελά, αντιδήμαρχο Παιδείας Δήμου Αθηναίων, τον Γιάννη Καλουδιώτη, διευθυντή στο 1ο Γυμνάσιο Γαλατσίου (συγκρότημα Γκράβας), τον Μανώλη Πούλιο, πρόεδρο της Ένωσης Γονέων Αγ. Αναργύρων, το Δημήτρη Κούνδουρο, εκπαιδευτικό, λογοτέχνη, Πρόεδρο του Περιβαλλοντικού συλλόγου Περιστερίου και εκπρόσωπο της ΑΤΤΟΙΚΑ στον Δυτικό Τομέα της Περιφέρειας, τον Κώστα Μανιάτη, αντιπεριφερειάρχη Βορείου Τομέα της Περιφέρειας Αττικής, τη Στέλλα Πρωτονοτάριου, διευθύντρια του 132 Δημοτικού Σχολείου Αθήνας, τον Κοσμά Σπυρόπουλο, στέλεχος της μονάδας συντονισμού των συγχρ/νων από την Ε.Ε δράσεων εκπαίδευσης & κατάρτισης, τον Μπάμπη Κόκλα, πρόεδρο της Γ' ΕΛΜΕ Αθήνας, την Ράνια Καλαντζή, οργανωτικό γραμματέα της Γ’ ΕΛΜΕ, τον Γιάννη Μανιάτη, αντιδήμαρχο Γαλατσίου, τον Γιάννη Σιδερή, εκπαιδευτικό και Δημοτικό Σύμβουλο Γαλατσίου, τους Κώστα Διάκο και Γιώργο Δημαρά Περιφερειακούς Συμβούλους Αττικής της «ΑΤΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ», τον Ανδρέα Παπακωνσταντίνου, πρώην πρόεδρο 15μελούς σε λύκειο της Γκράβας και τώρα φοιτητή στο Γεωπονικό, τον Ηλία Σάντα, πρόεδρο ΔΕΠ 5ης Δημοτικής Κοινότητας, τον Νίκο Μυλωνά, συντονιστή της Θεματικής Ομάδας των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τον Τάσο Κρομμύδα, σύμβουλο του Δημάρχου Αθηναίων σε θέματα περιβάλλοντος – κλίματος, μέλος της Γραμματείας των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ, η Νάγια Παπαλιάκου, επιστημονικό στέλεχος σε θέματα αυτοδιοίκησης, μέλος του Πανελλαδικού Συμβουλίου των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ. Την συζήτηση συντόνισε ο Νίκος Χρυσόγελος, στέλεχος των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ, Περιφερειακός Σύμβουλος Ν. Αιγαίου.
Η συζήτηση ήταν πλούσια και ενδιαφέρουσα. Στην αρχή έγινε αναφορά στην συγκυρία (οικονομική κρίση, βία, ανεργία) και πόσο αυτή επηρεάζει, τόσο τα παιδιά όσο και τις οικογένειές τους αλλά και τους εκπαιδευτικούς και συνεπώς όλη την σχολική ζωή. Μεταξύ των νέων προβλημάτων που εμφανίζονται είναι φαινόμενα ακραίας φτώχιας που εκφράζονται με αυξανόμενο αριθμό παιδιών που πεινάνε στην κυριολεξία. Εκπαιδευτικοί και κάποιοι γονείς αναγκάζονται να οργανώσουν την παροχή φαγητού στα παιδιά αυτά κάτι που έχει όμως μεγάλο κόστος. Είναι ένα θέμα που αρχίζει να προβληματίζει και ορισμένους δήμους, όπως ανέφερε και η αντιδήμαρχος Παιδείας του Δήμου Αθηναίων Ν. Παπαχελά.
Στην συνέχεια, έγιναν τοποθετήσεις για τα αναλυτικά προγράμματα και το κατά πόσο τα προγράμματα σπουδών ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των παιδιών και αναπτύχθηκε προβληματισμός για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί το σχολείο να γίνει ελκυστικό. Η κατάσταση, βέβαια, για την ελληνική εκπαίδευση φαίνεται να δυσχεραίνει περισσότερο με δεδομένες την υπο-χρηματοδότηση, τις συγχωνεύσεις σχολείων που δεν βασίζονται πάντα σε παιδαγωγικά κριτήρια, την υποβάθμιση (οικονομική και κοινωνική) του ρόλου του εκπαιδευτικού και ένα σωρό άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα σχολεία σήμερα, όπως τόνισαν πολλοί ομιλητές και ομιλήτριες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, διερευνήθηκαν οι δυνατότητες παρέμβασης και βελτίωσης μέσα από τη συνεργασία εκπαιδευτικών και μαθητών, γονέων και αυτοδιοίκησης. Και επειδή ήταν κοινή αποδοχή ότι την σχέση των παιδιών με το σχολείο, την επηρεάζει σαφώς και το φυσικό περιβάλλον και οι περιβαλλοντικές και άλλες συνθήκες που επικρατούν στο σχολικό κτίριο, έγινε αναφορά σε προγράμματα που υποστηρίζουν παρεμβάσεις και βελτιώσεις στον σχολικό χώρο. Ένα καλό παράδειγμα μια τέτοιας συνεργασίας για την αναβάθμιση σχολείου παρουσίασαν ο Γιάννης Καλουδιώτης, διευθυντής στο 1ο Γυμνάσιο Γαλατσίου (συγκρότημα Γκράβας) και ο Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, πρώην πρόεδρος 15μελούς σε λύκειο της Γκράβας, που είχαν στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και δαπανών του σχολείου για θέρμανση, την μετατροπή του σχολείου σε βιοκλιματικό, τη βελτίωση της αισθητικής και του περιβάλλοντος του σχολικού συγκροτήματος. Και άλλοι συμμετέχοντες παρουσίασαν προτάσεις για τέτοια προγράμματα, που μπορούν να χρηματοδοτηθούν και από ευρωπαϊκούς πόρους, και δίνουν την δυνατότητα για ενεργειακή αναβάθμιση, αισθητική ανάπλαση των κτιρίων και για εξωραϊσμό και βελτίωση των αύλειων χώρων των σχολείων. Οι παρεμβάσεις αυτές συμβάλλουν σημαντικά και σε σημαντική εξοικονόμηση δαπανών των σχολείων σε λογαριασμούς ρεύματος. Ένα μέσο σχολείο δαπανά ετησίως 10-12.000 ευρώ για ΔΕΗ. Στο συγκρότημα της Γκράβας αντιστοιχεί, ένα 23% του προϋπολογισμού του Δ. Αθηναίων για τα σχολεία της 5ης Δημοτικής Κοινότητας, τελικά απορροφά πάνω από το 43% λόγω σπατάλης-κακής διαχείρισης της ενέργειας και πιθανών διαρροών στα δίκτυα νερού κλπ. Οι πόροι που μπορούν να εξοικονομηθούν με σωστή συντήρηση, διαχείριση και βιοκλιματικές παρεμβάσεις θα είναι πολύ μεγάλοι και μπορούν να επενδυθούν πιο αποτελεσματικά σε άλλες ανάγκες των σχολείων).
Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, εκπαιδευτικός και Περιφερειακός Σύμβουλος με την «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ» παρουσίασε προτάσεις για απλές παρεμβάσεις στο σχολικό χώρο ώστε να γίνει πιο φιλικός στο περιβάλλον, ενώ ο Angelo Saracini, αρχιτέκτονας, έδωσε μερικά παραδείγματα για αρχιτεκτονικές και περιβαλλοντικές παρεμβάσεις που μπορεί να γίνουν στα σχολεία καθώς και για τη δημιουργία εργαστηρίων γειτονιάς μέσα στα σχολεία, με βάση την εμπειρία του από την Ιταλία και την Ελλάδα.
Η τοπική αυτοδιοίκηση έχει την ευθύνη των σχολικών κτιρίων, αλλά και μία σειρά άλλες αρμοδιότητες σχετικές με την παιδεία, που μεταβιβάζονται στους δήμους και τις περιφέρειες με βάση τον Καλλικράτη. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος που μπορεί να παίξει στην γενική αναβάθμιση των σχολείων και στην αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων στην κατεύθυνση βελτίωσης της ποιότητας της σχολικής ζωής. Οι δήμοι θα μπορούσαν να υποστηρίζουν τη συμμετοχή σχολείων σε ευρωπαϊκές ανταλλαγές και συνεργασίες αλλά και σε καινοτόμα προγράμματα με τη δημιουργία πχ μιας ομάδας αναζήτησης πληροφοριών και προγραμμάτων αλλά και με υπηρεσίες γραμματειακής και διαχειριστικής στήριξης των σχολείων που συμμετέχουν.
Ο Δήμος Αθηναίων και ο Δήμος Γαλατσίου, μέσω των εκπροσώπων τους, δήλωσαν την βούλησή τους να ασχοληθούν και να στηρίξουν τα σχολεία και ιδιαίτερα το σχολικό συγκρότημα της Γκράβας, το μεγαλύτερο συγκρότημα σχολείων στην Αθήνα.
Όλες και όλοι συμφώνησαν, όμως, ότι το πιο σημαντικό στην λειτουργία ενός σχολείου είναι οι σχέσεις που υπάρχουν ή αναπτύσσονται, οι σχέσεις μεταξύ παιδιών και εκπαιδευτικών, οι σχέσεις των παιδιών μεταξύ τους, οι οικογενειακές αλλά και οι κοινωνικές σχέσεις. Όπως τόνισε και ο Κυριάκος Λουγιάκης, δάσκαλος, «Τα σχολεία θα μπορούσαν να παίξουν ένα σημαντικό ρόλο για να διαμορφωθεί μια νέα κουλτούρα κοινωνικής αλληλεγγύης και συνεργασίας σε επίπεδο γειτονιάς, ιδιαίτερα στην σημερινή βαθιά και πολύπλευρη κρίση». Όλοι τάχθηκαν υπέρ ενός σχολείου ανοικτού στην κοινωνία με εκδηλώσεις και πολιτιστικές – περιβαλλοντικές δραστηριότητες και για γονείς και για παιδιά, γέφυρα μεταξύ των πολιτισμών, εργαλείο για την προώθηση της συνεργασίας και της συνύπαρξης.
Η συζήτηση τελείωσε με την δέσμευση:
- να συνεχιστεί η επικοινωνία ανάμεσα στα άτομα που συμμετείχαν, να διευρυνθεί, και να προχωρήσουμε, με δεδομένο το ενδιαφέρον και την διάθεση όλων μας, στην οργάνωση και άλλων συναντήσεων για τα σχολειά της γειτονιάς μας (και όχι μόνο)
- στην επόμενη συνάντηση, που θα οργανωθεί αρχές Οκτωβρίου, να δοθεί μεγάλη έμφαση στην συμμετοχή και μαθητών, κάτι που ήταν δύσκολο τώρα λόγω των εξετάσεων στα σχολεία και στην παρουσίαση περισσότερων καλών παραδειγμάτων από διάφορα σχολεία.
Επικοινωνία: nikoschry@gmail.com, ouraniakal@gmail.com
Δευτέρα 23 Μαΐου 2011
Οι ασύμβατες διαδρομές πυρηνικής ενέργειας και δημοκρατίας
Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύθηκε στο "ΕΠΩΝΥΜΩΣ" στο ΠΟΝΤΙΚΙ στις 23/5/2011
Είκοσι πέντε σοβαρά πυρηνικά ατυχήματα έχουν συμβεί από το πρώτο με διαρροή ραδιενέργειας στον Καναδά, το 1952. Αυτό στο Τσερνομπίλ είναι μεταξύ των πιο γνωστών. Άλλα, εξίσου σοβαρά, δεν έγιναν γνωστά ευρύτερα. Η καταστροφή στη Φουκουσίμα ξαναέφερε στο προσκήνιο το θέμα της ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας. Μια άλλη διάσταση – που μένει συνήθως στο περιθώριο της συζήτησης – είναι η σχέση πυρηνικής ενέργειας και δημοκρατίας / διαφάνειας. Αν και η πληροφορική έχει κάνει άλματα, έχει αλλάξει κάτι στο θέμα του ελέγχου και της διαχείρισης της πληροφορίας σε περίπτωση πυρηνικής καταστροφής;
Διαφάνεια και πολεμική χρήση πυρηνικής ενέργειας
Η πολεμική χρήση πυρηνικής ενέργειας συνδέθηκε με ιστορίες απολυταρχισμού. Έχει συζητηθεί το ερώτημα γιατί αποφασίστηκε η ρίψη ατομικών βομβών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι ενώ ο πόλεμος τελείωνε. Εξαιτίας των 2.056 πυρηνικών δοκιμών αυξήθηκε κατακόρυφα η ραδιενέργεια στην επιφάνεια της γης και στην ατμόσφαιρα. Μόλις τα τελευταία χρόνια αποκαλύφτηκε η σκόπιμη έκθεση σε πεδία πυρηνικών δοκιμών χιλιάδων πολιτών και στρατιωτών (Αμερικανοί, Σοβιετικοί, Γάλλοι, Βρετανοί, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί και Φιτζιανοί) για να διαπιστωθούν πάνω τους οι επιπτώσεις από τη χρήση πυρηνικών όπλων. Δεν ρωτήθηκαν. Ούτε καν ενημερώθηκαν, έστω εκ των υστέρων. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, την ανατίναξη του πλοίου της GREENPEACE και τη δολοφονία φωτογράφου της οργάνωσης από πράκτορες των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών, τη δολοφονία αντιπυρηνικών ακτιβιστών στις ΗΠΑ, την απαγωγή και φυλάκιση του πυρηνικού επιστήμονα Μ. Βανούνου από τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ, τις υποθέσεις απαγωγών πυρηνικών επιστημόνων, την προσπάθεια αυταρχικών καθεστώτων να αποκτήσουν πυρηνικούς αντιδραστήρες.
«Ειρηνική» χρήση και αντιδημοκρατικές πρακτικές
Με αντιδημοκρατικές πρακτικές κι αυταρχικά μοντέλα διακυβέρνησης είναι ταυτισμένη και η «ειρηνική» εκδοχή της πυρηνικής ενέργειας. Μια πυρηνική εγκατάσταση είναι πραγματικός ή υποθετικός στόχος τρομοκρατών, εύκολα ο «μέσος» πολίτης αποδέχεται την παραβίαση των δημοκρατικών λειτουργιών στο όνομα της ασφάλειας.
Σοβαρές αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή πολλών γενεών έχουν ληφθεί χωρίς ελάχιστη δημοκρατική νομιμοποίηση, όπως η απόρριψη ραδιενεργών αποβλήτων και «παλαιωμένων» πυρηνικών αντιδραστήρων στη θάλασσα ή η αποθήκευση πυρηνικών αποβλήτων. Ποιος ζήτησε τη γνώμη των πολιτών;
Η πρώτη αντίδραση σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος που μπορεί να επηρεάσει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων είναι η απόκρυψη στοιχείων και η προσπάθεια υποτίμησης της σοβαρότητάς του. «Επιστρατεύονται» ειδικοί για να πείσουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Στη συνέχεια έρχονται οι «διαβεβαιώσεις» ότι κινδυνεύουμε πολύ περισσότερο από άλλες αιτίες (π.χ. αυτοκινητικά δυστυχήματα), όχι από τη ραδιενέργεια. Προσέξτε τις δηλώσεις «ειδικών» μετά το Τσερνομπίλ ή τη Φουκουσίμα.
Σε Δύση κι Ανατολή η απόκρυψη στοιχείων είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. Οι σοβιετικοί κατείχαν τα πρωτεία στην απόκρυψη πληροφοριών για την επικινδυνότητα των εγκαταστάσεών τους, για πυρηνικά ατυχήματα που είχαν συμβεί (π.χ. Λένινγκραντ 1975, Τσερνομπίλ μονάδα 1 το 1982 και μονάδα 4 το 1986, αποθήκες πυρηνικών αποβλήτων Mayak στο Chelyabinsk), για απόρριψη πλουτωνίου και ραδιενεργών αποβλήτων στο περιβάλλον. Απέκρυψαν για πολλές μέρες την πυρηνική καταστροφή στο Τσερνομπίλ, ενώ εξέθεσαν σε υψηλές δόσης ραδιενέργειας 600.000 άτομα που εργάστηκαν εν αγνοία τους, χωρίς στοιχειώδη μέτρα προστασίας, ως «καθαριστές» μέσα στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα. Το καθεστώς προσπάθησε να πείσει ότι δεν συμβαίνει τίποτα, έστειλε φωτογράφους στην περιοχή με εντολή να βγάλουν φωτογραφίες που να δείχνουν πολίτες να συνεχίζουν αμέριμνοι την καθημερινή ζωή τους. Όταν το 1956 έγινε η έκρηξη στις αποθήκες πυρηνικών αποβλήτων στο Chelyabinsk και επλήγησαν από τη ραδιενέργεια 270.000 άτομα, έσβησε από τον… χάρτη (μέχρι το 1991) 30 μικρές κοινότητες. Χαρακτηριστικά είναι όσα διοχετεύθηκαν πρόσφατα στα ΜΜΕ από συζήτηση στο Πολιτ-μπιρό, μερικούς μήνες μετά το Τσερνομπίλ.
Στη Λευκορωσία, το απολυταρχικό καθεστώς – ίδιο μέχρι σήμερα – κυνήγησε και φυλάκισε όσους τόλμησαν να μιλήσουν για επιπτώσεις ή αυτο-οργανώθηκαν για να βοηθήσουν τα χιλιάδες θύματα του Τσερνομπίλ (η χώρα επλήγη περισσότερο από κάθε άλλη).
Ακόμα και στη χώρα μας, κυβέρνηση αλλά και επιστήμονες, αντί να ενημερώσουν σωστά τους πολίτες, επιδόθηκαν σε προσπάθεια παραπλάνησης και εφησυχασμού των πολιτών, ενώ ήταν γνωστό ότι μερικές περιοχές (Θεσσαλία, Κεντρική Μακεδονία, Β. Αιγαίο) δέχτηκαν σημαντική ραδιενέργεια και έπρεπε να ληφθούν μέτρα. Από τα τραγικά εκείνης της εποχής ήταν η «γραμμή» του ΚΚΕ ότι «ραδιενεργό νέφος προκαλεί ο καπιταλισμός» και «όλα είναι συνωμοσία της Δύσης για να πλήξει τον κομμουνισμό». Για να αποδείξουν ότι η... σοσιαλιστική ραδιενέργεια είναι ακίνδυνη, στελέχη έτρωγαν μαρούλια κι έπιναν γάλα επιδεικτικά!
Στην απόκρυψη στοιχείων διακρίνονται και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις: Ιαπωνία, Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ταχυαντιδραστήρα «Σούπερ - Φένιξ» στη Γαλλία, καμάρι υποτίθεται της νέας γενιάς «ασφαλών» αντιδραστήρων της χώρας. Έκλεισε (με απόφαση της κυβέρνησης Σοσιαλιστών - Πρασίνων - Κομμουνιστών) μετά από έντεκα χρόνια «ζωής», στη διάρκεια των οποίων λειτούργησε παραγωγικά ελάχιστους μήνες, λόγω αστοχιών και προβλημάτων, που ελάχιστα έγιναν γνωστά ευρύτερα. Πυρηνικά σκάνδαλα έχουν απασχολήσει τη γερμανική κοινωνία, αυτό εξηγεί ίσως γιατί η πολιτική των Πράσινων για οριστικό κλείσιμο των πυρηνικών αντιδραστήρων μέχρι το 2020 έχει σταθερά την υποστήριξη της απόλυτης πλειοψηφίας των πολιτών.
Η γιαπωνέζικη κυβέρνηση δέχεται επικρίσεις για αδράνεια και απόκρυψη στοιχείων. Αυτοί που λαμβάνουν αποφάσεις στη Φουκουσίμα είναι τα στελέχη της βιομηχανίας. Αποφασίζουν πόσο ραδιενεργό υλικό θα αφήσουν στην ατμόσφαιρα, πόσο ραδιενεργό νερό θα απορρίψουν στη θάλασσα, πόσο θα εκτεθούν στη ραδιενέργεια οι εργαζόμενοι και ο γύρω πληθυσμός. Είναι ανατριχιαστικό να ακούς Ιάπωνα υπουργό να «μαλώνει» την εταιρία γιατί αποφάσισε, για παράδειγμα, να απορρίψει στη θάλασσα 11.500 τόνους ραδιενεργού υλικού χωρίς καν να τον ενημερώσει!
Η πυρηνική ενέργεια βλάπτει την υγεία και τη δημοκρατία.
Είκοσι πέντε σοβαρά πυρηνικά ατυχήματα έχουν συμβεί από το πρώτο με διαρροή ραδιενέργειας στον Καναδά, το 1952. Αυτό στο Τσερνομπίλ είναι μεταξύ των πιο γνωστών. Άλλα, εξίσου σοβαρά, δεν έγιναν γνωστά ευρύτερα. Η καταστροφή στη Φουκουσίμα ξαναέφερε στο προσκήνιο το θέμα της ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας. Μια άλλη διάσταση – που μένει συνήθως στο περιθώριο της συζήτησης – είναι η σχέση πυρηνικής ενέργειας και δημοκρατίας / διαφάνειας. Αν και η πληροφορική έχει κάνει άλματα, έχει αλλάξει κάτι στο θέμα του ελέγχου και της διαχείρισης της πληροφορίας σε περίπτωση πυρηνικής καταστροφής;
Διαφάνεια και πολεμική χρήση πυρηνικής ενέργειας
Η πολεμική χρήση πυρηνικής ενέργειας συνδέθηκε με ιστορίες απολυταρχισμού. Έχει συζητηθεί το ερώτημα γιατί αποφασίστηκε η ρίψη ατομικών βομβών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι ενώ ο πόλεμος τελείωνε. Εξαιτίας των 2.056 πυρηνικών δοκιμών αυξήθηκε κατακόρυφα η ραδιενέργεια στην επιφάνεια της γης και στην ατμόσφαιρα. Μόλις τα τελευταία χρόνια αποκαλύφτηκε η σκόπιμη έκθεση σε πεδία πυρηνικών δοκιμών χιλιάδων πολιτών και στρατιωτών (Αμερικανοί, Σοβιετικοί, Γάλλοι, Βρετανοί, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί και Φιτζιανοί) για να διαπιστωθούν πάνω τους οι επιπτώσεις από τη χρήση πυρηνικών όπλων. Δεν ρωτήθηκαν. Ούτε καν ενημερώθηκαν, έστω εκ των υστέρων. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, την ανατίναξη του πλοίου της GREENPEACE και τη δολοφονία φωτογράφου της οργάνωσης από πράκτορες των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών, τη δολοφονία αντιπυρηνικών ακτιβιστών στις ΗΠΑ, την απαγωγή και φυλάκιση του πυρηνικού επιστήμονα Μ. Βανούνου από τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ, τις υποθέσεις απαγωγών πυρηνικών επιστημόνων, την προσπάθεια αυταρχικών καθεστώτων να αποκτήσουν πυρηνικούς αντιδραστήρες.
«Ειρηνική» χρήση και αντιδημοκρατικές πρακτικές
Με αντιδημοκρατικές πρακτικές κι αυταρχικά μοντέλα διακυβέρνησης είναι ταυτισμένη και η «ειρηνική» εκδοχή της πυρηνικής ενέργειας. Μια πυρηνική εγκατάσταση είναι πραγματικός ή υποθετικός στόχος τρομοκρατών, εύκολα ο «μέσος» πολίτης αποδέχεται την παραβίαση των δημοκρατικών λειτουργιών στο όνομα της ασφάλειας.
Σοβαρές αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή πολλών γενεών έχουν ληφθεί χωρίς ελάχιστη δημοκρατική νομιμοποίηση, όπως η απόρριψη ραδιενεργών αποβλήτων και «παλαιωμένων» πυρηνικών αντιδραστήρων στη θάλασσα ή η αποθήκευση πυρηνικών αποβλήτων. Ποιος ζήτησε τη γνώμη των πολιτών;
Η πρώτη αντίδραση σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος που μπορεί να επηρεάσει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων είναι η απόκρυψη στοιχείων και η προσπάθεια υποτίμησης της σοβαρότητάς του. «Επιστρατεύονται» ειδικοί για να πείσουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα. Στη συνέχεια έρχονται οι «διαβεβαιώσεις» ότι κινδυνεύουμε πολύ περισσότερο από άλλες αιτίες (π.χ. αυτοκινητικά δυστυχήματα), όχι από τη ραδιενέργεια. Προσέξτε τις δηλώσεις «ειδικών» μετά το Τσερνομπίλ ή τη Φουκουσίμα.
Σε Δύση κι Ανατολή η απόκρυψη στοιχείων είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση. Οι σοβιετικοί κατείχαν τα πρωτεία στην απόκρυψη πληροφοριών για την επικινδυνότητα των εγκαταστάσεών τους, για πυρηνικά ατυχήματα που είχαν συμβεί (π.χ. Λένινγκραντ 1975, Τσερνομπίλ μονάδα 1 το 1982 και μονάδα 4 το 1986, αποθήκες πυρηνικών αποβλήτων Mayak στο Chelyabinsk), για απόρριψη πλουτωνίου και ραδιενεργών αποβλήτων στο περιβάλλον. Απέκρυψαν για πολλές μέρες την πυρηνική καταστροφή στο Τσερνομπίλ, ενώ εξέθεσαν σε υψηλές δόσης ραδιενέργειας 600.000 άτομα που εργάστηκαν εν αγνοία τους, χωρίς στοιχειώδη μέτρα προστασίας, ως «καθαριστές» μέσα στον κατεστραμμένο αντιδραστήρα. Το καθεστώς προσπάθησε να πείσει ότι δεν συμβαίνει τίποτα, έστειλε φωτογράφους στην περιοχή με εντολή να βγάλουν φωτογραφίες που να δείχνουν πολίτες να συνεχίζουν αμέριμνοι την καθημερινή ζωή τους. Όταν το 1956 έγινε η έκρηξη στις αποθήκες πυρηνικών αποβλήτων στο Chelyabinsk και επλήγησαν από τη ραδιενέργεια 270.000 άτομα, έσβησε από τον… χάρτη (μέχρι το 1991) 30 μικρές κοινότητες. Χαρακτηριστικά είναι όσα διοχετεύθηκαν πρόσφατα στα ΜΜΕ από συζήτηση στο Πολιτ-μπιρό, μερικούς μήνες μετά το Τσερνομπίλ.
Στη Λευκορωσία, το απολυταρχικό καθεστώς – ίδιο μέχρι σήμερα – κυνήγησε και φυλάκισε όσους τόλμησαν να μιλήσουν για επιπτώσεις ή αυτο-οργανώθηκαν για να βοηθήσουν τα χιλιάδες θύματα του Τσερνομπίλ (η χώρα επλήγη περισσότερο από κάθε άλλη).
Ακόμα και στη χώρα μας, κυβέρνηση αλλά και επιστήμονες, αντί να ενημερώσουν σωστά τους πολίτες, επιδόθηκαν σε προσπάθεια παραπλάνησης και εφησυχασμού των πολιτών, ενώ ήταν γνωστό ότι μερικές περιοχές (Θεσσαλία, Κεντρική Μακεδονία, Β. Αιγαίο) δέχτηκαν σημαντική ραδιενέργεια και έπρεπε να ληφθούν μέτρα. Από τα τραγικά εκείνης της εποχής ήταν η «γραμμή» του ΚΚΕ ότι «ραδιενεργό νέφος προκαλεί ο καπιταλισμός» και «όλα είναι συνωμοσία της Δύσης για να πλήξει τον κομμουνισμό». Για να αποδείξουν ότι η... σοσιαλιστική ραδιενέργεια είναι ακίνδυνη, στελέχη έτρωγαν μαρούλια κι έπιναν γάλα επιδεικτικά!
Στην απόκρυψη στοιχείων διακρίνονται και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις: Ιαπωνία, Βρετανία, ΗΠΑ, Γαλλία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ταχυαντιδραστήρα «Σούπερ - Φένιξ» στη Γαλλία, καμάρι υποτίθεται της νέας γενιάς «ασφαλών» αντιδραστήρων της χώρας. Έκλεισε (με απόφαση της κυβέρνησης Σοσιαλιστών - Πρασίνων - Κομμουνιστών) μετά από έντεκα χρόνια «ζωής», στη διάρκεια των οποίων λειτούργησε παραγωγικά ελάχιστους μήνες, λόγω αστοχιών και προβλημάτων, που ελάχιστα έγιναν γνωστά ευρύτερα. Πυρηνικά σκάνδαλα έχουν απασχολήσει τη γερμανική κοινωνία, αυτό εξηγεί ίσως γιατί η πολιτική των Πράσινων για οριστικό κλείσιμο των πυρηνικών αντιδραστήρων μέχρι το 2020 έχει σταθερά την υποστήριξη της απόλυτης πλειοψηφίας των πολιτών.
Η γιαπωνέζικη κυβέρνηση δέχεται επικρίσεις για αδράνεια και απόκρυψη στοιχείων. Αυτοί που λαμβάνουν αποφάσεις στη Φουκουσίμα είναι τα στελέχη της βιομηχανίας. Αποφασίζουν πόσο ραδιενεργό υλικό θα αφήσουν στην ατμόσφαιρα, πόσο ραδιενεργό νερό θα απορρίψουν στη θάλασσα, πόσο θα εκτεθούν στη ραδιενέργεια οι εργαζόμενοι και ο γύρω πληθυσμός. Είναι ανατριχιαστικό να ακούς Ιάπωνα υπουργό να «μαλώνει» την εταιρία γιατί αποφάσισε, για παράδειγμα, να απορρίψει στη θάλασσα 11.500 τόνους ραδιενεργού υλικού χωρίς καν να τον ενημερώσει!
Η πυρηνική ενέργεια βλάπτει την υγεία και τη δημοκρατία.
Πέμπτη 19 Μαΐου 2011
Ασφάλεια και βιωσιμότητα πάνε μαζί στην πόλη
(το άρθρο μου αυτό δημοσιεύθηκε στις 19/5/2011 στο www.zoomnews.gr)
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η βία στην Αθήνα παρουσιάζει έξαρση και συνδέεται με καταστάσεις που δεν συναντάμε συνήθως σε ευρωπαϊκές πόλεις. Μέσα στις τελευταίες εβδομάδες είχαμε την άγρια δολοφονία του 44χρονου Μανώλη Καντάρη για μια βιντεοκάμερα, κυνήγι και δολοφονία στα Πατήσια ενός νεαρού μετανάστη από το Μπαγκλαντές, επιθέσεις με μαχαίρια - κατσαβίδια και ξυλοδαρμοί εναντίον ανθρώπων στο κέντρο της Αθήνα απλώς επειδή είναι μετανάστες, βόμβες μολότοφ στην αυλή μονοκατοικίας που μένουν Πακιστανοί στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, πρωτοφανή βαρβαρότητα από την αστυνομία σε μια από τις ειρηνικότερες πορείες των τελευταίων ετών και βαρύς τραυματισμός του Γιάννη Καυκά, επίθεση με μολότοφ στο αστυνομικό τμήμα Καλλιδρομίου στα Εξάρχεια που είχε ως αποτέλεσμα να τραυματιστούν 3 άνθρωποι, μαχαιρώματα μεταξύ φιλάθλων, δυο αστυνομικοί της μονάδας ΔΙΑΣ νεκροί στο Ρέντη μετά από επίθεση με καλάζνικοφ, επίθεση με όπλα κατά αστυνομικών στην Πεύκη. Σταθμοί, επίσης, στην εξέλιξη της βίας στην πόλη είναι η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, η πυρπόληση στο κατάστημα της MARFIN στη Σταδίου που οδήγησε στο θάνατο 3 εργαζομένων αλλά και συγκρούσεις οπαδών ομάδων που κατέληξαν στον θάνατο ενός ανθρώπου.
Η οργή εναντίον του πολιτικού συστήματος έχει αυξήσει τους οπαδούς της χρήσης βίας, όπως αποδεικνύεται από έρευνες αλλά και την καθημερινή συζήτηση με τους πολίτες. Η οικονομική κρίση αλλά και οι κοινωνικά άδικες κι αναποτελεσματικές πολιτικές που έχουν επιλεγεί από την κυβέρνηση για αντιμετώπισή της έχουν μεγάλη ευθύνη για την προϊούσα κοινωνική αποσύνθεση και την διαμόρφωση γόνιμου έδαφος για την έκρηξη της βίας. Η κρίση, όμως, της πόλης είχε ξεκινήσει πολύ πιο πριν. Η Αθήνα είναι μια από τις δέκα πιο ρυπασμένες πόλεις της Ευρώπης. Έχει ελάχιστα αναπτυγμένες τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές που θα έπρεπε να διαθέτει ως μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Με ευθύνη των κυβερνήσεων αλλά και των διοικήσεων της πόλης δεν αναπτύχθηκαν εγκαίρως και με αποτελεσματικό τρόπο συνεκτικές πολιτικές για μια σειρά κοινωνικών προβλημάτων, όπως είναι η μετανάστευση ή τα ναρκωτικά.
Η βία, όμως, που εμφανίζεται πλέον με τις πιο αποτρόπαιες μορφές της στην πόλη, είναι αποτέλεσμα και της παθητικότητας της κοινωνίας απέναντι σε εκφάνσεις της που, αν και φαντάζουν εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, πηγάζουν από την σε εξέλιξη απαξίωση της αξίας της ανθρώπινης ζωής ως τέτοιας:
- Η αλλαγή των μορφών εγκληματικότητας. Με ευκολία χρησιμοποιούνται πλέον όπλα εναντίον πολιτών ή αστυνομικών κι αφαιρούνται ανθρώπινες ζωές για 100 ευρώ ή μια βιντεοκάμερα. Νεαρά άτομα, συνήθως τοξικομανείς, δεν διστάζουν να τραυματίσουν βαριά, σέρνοντας στον δρόμο ή χτυπώντας, γυναίκες κάθε ηλικίας στην προσπάθεια να τους αρπάξουν την τσάντα. Μια τσάντα ή ένα πορτοφόλι έχουν μεγαλύτερη αξία από την ανθρώπινη ζωή.
- Η χουλιγκάνικη βία. Το μίσος και η βία μεταξύ οπαδών ομάδων εξελίσσεται σε διαδοχικά πολεμικά επεισόδια που δεν περιορίζονται μόνο στους χώρους των γηπέδων αλλά επεκτείνονται και σε γειτονιές με βομβιστικές επιθέσεις σε γραφεία αντίπαλων ομάδων, μαχαιρώματα, συγκρούσεις μέχρι θανάτου.
- Η «επαναστατική» βία. Η αφαίρεση ανθρώπινων ζωών δεν είναι ταμπού πια για κάποιες ομάδες που στρέφονται στη βία από πολιτική επιλογή. Θα έπρεπε να απασχολεί την κοινωνία – και όχι απλώς την αστυνομία - το γεγονός ότι νέοι της «διπλανής πόρτας» στρέφονται τόσο εύκολα στα καλάζνικοφ και τις βόμβες ως μέσα άσκησης …πολιτικής (και φυσικά ότι βρίσκουν τόσο εύκολα τέτοιον οπλισμό). Θετικό είναι το γεγονός ότι έχει απασχολήσει τον αναρχικό κι αντιεξουσιαστικό χώρο και έχει οδηγήσει σημαντικές συλλογικότητές του να διαχωρίσουν τη θέση τους από παρόμοιες πρακτικές.
- Η αστυνομική βία. Διαδηλωτές αντιμετωπίζονται μέσα από μια λογική «βεντέτας» από κάποιες ομάδες αστυνομικών όταν υποτίθεται ότι ρόλος και καθήκον τους είναι να προλαμβάνουν και να αποτρέπουν τη βία, να είναι οι «φύλακες της ειρήνης και περιουσίας» της κοινωνίας και όχι αυτοί που βάζουν κοινωνικές φωτιές ή ρίχνουν λάδι σε αυτές μετατρεπόμενοι σε μέρος του προβλήματος. Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δεν ήταν η πρώτη παρόμοια πράξη, αλλά εξόργισε ιδιαίτερα λόγω της κυνικότητάς της. Στη θέση του Αλέξανδρου θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε παιδί. Αλλά και τα δολοφονικά χτυπήματα στον Γιάννη Καυκά, σε μια από τις πιο ειρηνικές διαδηλώσεις των τελευταίων χρόνων, δείχνει ότι τμήματα της αστυνομίας αδυνατούν να κατανοήσουν στοιχειωδώς ότι ο ρόλος των αστυνομικών δεν είναι η άσκηση ή η γενίκευση της βίας αλλά η πρόληψης της βίας.
Η ρατσιστική βία. Δεν είναι όλοι οι εγκληματίες μετανάστες αλλά ούτε όλοι οι μετανάστες είναι άγγελοι. Όταν γίνεται μια εγκληματική πράξη από έναν μετανάστη πρέπει, στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου, να αντιμετωπίζεται όπως ακριβώς αν η πράξη αυτή συνέβαινε από κάποιον που δεν είναι μετανάστης. Ακραίες ομάδες χρησιμοποιούν περιστατικά στα οποία εμπλέκεται κάποιος μετανάστης για να ενισχύσουν τον φόβο ώστε να επιβάλλουν τον τρόμο και τη δική τους βία στην πόλη. Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι τα «τάγματα θανάτου» δεν έλυσαν κανένα πρόβλημα. Σήμερα είναι οι μετανάστες, αύριο θα είμαστε όλοι τα θύματά τους.
Ο κίνδυνος σήμερα είναι να «συνηθίσουμε» τη βία ή ακόμα χειρότερα να αφήσουμε να κυριαρχήσουν στην πόλη ομάδες που επιδιώκουν να επιβάλουν τη δική τους βία, η μισαλλοδοξία και ο τρόμος να αναλάβουν τον έλεγχο βασικών γειτονιών.
Μια δημοκρατική και σωστά εκπαιδευμένη αστυνομία μπορεί να παίξει τον δικό της ρόλο στην πρόληψη κι αντιμετώπιση της βίας και της εγκληματικότητας. Οι αστυνομικοί, είναι φανερό, χρειάζονται εκπαίδευση στην πρόληψη συγκρούσεων ώστε η αστυνομία να μην γίνεται μέρος του προβλήματος.
Για να αντιμετωπιστεί η βία απαιτείται, όμως, κυρίως ιδεολογική και μαζική καταδίκη της σε καθημερινό επίπεδο αλλά και ισορροπημένες κι αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την αναγέννηση της πόλης, στηριγμένες στα συλλογικά αγαθά και στην αλληλεγγύη. Η διοίκηση, οι φορείς και οι πολίτες δεν μπορούν να μένουν θεατές της κοινωνικής αποσύνθεσης, μια εκδήλωσή της οποίας είναι η έκρηξη βίας. Σίγουρα δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για το αποτέλεσμα, δηλαδή την εξάπλωση φαινομένων βίας, χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες που οδηγούν σε αυτή.
Δεν φταίνε για ότι κακό συμβαίνει στην πόλη οι μετανάστες και δεν μπορούν να γίνουν ο αποδιοπομπαίος τράγος. Οι μεταναστευτικές κοινότητες χρειάζεται να υποστηριχθούν ώστε να οργανωθούν καλύτερα και να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην ένταξη όσων έχουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις στην ελληνική κοινωνία. Σε αυτό πολύ χρήσιμη θα είναι η μεταφορά εμπειρίας από ευρωπαϊκές πόλεις που αντιμετώπισαν με επιτυχία τέτοια φαινόμενα τις προηγούμενες δεκαετίες. Το κέντρο της Αθήνας δεν μπορεί να σηκώσει τη σημερινή πυκνότητα μεταναστών αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η Ελληνική κοινωνία έχει ανάγκη από σημαντικό αριθμό εργατικών χεριών σε μια σειρά επαγγέλματα που συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική και κοινωνική ζωή (αγροτικές εργασίες, οικοδομές, βοήθεια σε ηλικιωμένους κα). Κρίσιμα μέτρα είναι η ταχύρρυθμη εξέταση των αιτήσεων ασύλου και η παροχή του με βάση τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα, η καταγραφή των αλλοδαπών που βρίσκονται παράτυπα στη χώρα, η ενεργοποίηση του “καθεστώτος ανοχής” που καθιερώθηκε πρόσφατα. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται αποτελεσματική αλλά και σε ανθρωπιστική βάση οργανωμένη μεταναστευτική πολιτική σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Χρειάζονται, επίσης, πρωτοβουλίες από πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς που να φέρουν αποτελέσματα στην ποιότητα ζωής, στην καθημερινότητα των πολιτών. Σε καιρό οικονομικής κρίσης, η παρακμή της πόλης θα βαθαίνει όσο εντείνεται ο κοινωνικός αποκλεισμός. Κάθε παρέμβαση του κράτους ή του Δήμου θα πρέπει να συνεκτιμά και τις επιπτώσεις σε θέματα συνοχής. Κάθε προσπάθεια αναζωογόνησης της πόλης περνά αναγκαστικά από μέτρα και πολιτικές για την κοινωνική συνοχή και αντιμετώπιση προβλημάτων όπως είναι τα ναρκωτικά, αλλά και από τη δημιουργία δομών επανένταξης αξιοποιώντας την πολύτιμη εμπειρία σχετικών ΜΚΟ αλλά και την ακίνητη περιουσία του Δήμου μέσα από μορφές κοινωνικής οικονομίας.
Ζωντανή και ασφαλής πόλη είναι η βιώσιμη πόλη που προσφέρει στους πολίτες της ποιότητα ζωής. Παρεμβάσεις για πόλη φιλική στο περπάτημα και το ποδήλατο αλλά και εκδηλώσεις στις γειτονιές και τις πλατείες, δράσεις διαμόρφωσης μιας μικρής πλατείας, καθαρισμού ενός δημόσιου χώρου, εκδηλώσεις πραγματικής αλληλεγγύης και (αυτό)οργάνωσης σε καθημερινό επίπεδο ζωντανεύουν το δημόσιο χώρο αποτρέποντας την εικόνα εγκατάλειψης. Στοχευμένες παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων σε υποβαθμισμένες περιοχές μπορούν να συμβάλουν στην έξοδο από την κρίση ανεβάζοντας την ποιότητα ζωής για όσους αντιμετωπίζουν επιπλέον και «ενεργειακή φτώχια».
Δυο άνθρωποι που έχουν ζήσει άμεσα τις συνέπειες της πιο απεχθούς βίας δίνουν, νομίζω, το παράδειγμα και για την υπόλοιπη κοινωνία μέσα από τη στάση τους:
- Η μητέρα του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, Τζίνα Τσαλικιάν ανήγγειλε τη δημιουργία ενός ιδρύματος "Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου" που θα ασχολείται με τη μέριμνα και την υπεράσπιση παιδιών από κινδύνους και μορφές βίας που τα απειλούν ως απάντηση στην βία που αφαίρεσε τη ζωή του παιδιού της.
- Η Στέλλα, αδελφή του δολοφονημένου Μανώλη Καντάρη, παρά τον πόνο της, παίρνει ξεκάθαρη θέση ενάντια στη βία («Έθνος, 14/5): «Έχουμε πρώτα απ' όλα να αντιμετωπίσουμε, με όση δύναμη μας απομένει σ' αυτό που συνέβη, το κακό που μας βρήκε... Για μια κάμερα να χαθεί η ζωή του Μανώλη... Αδυνατούμε ακόμα να πιστέψουμε ότι είναι αλήθεια...Μας ανησυχεί φυσικά και αυτό που μαθαίνουμε ότι συμβαίνει καθημερινά στο κέντρο της Αθήνας και αλλού, με κάποιους που παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους. Να μην αφήσει η Πολιτεία τις ακραίες συμπεριφορές των λίγων εκείνων, που χρησιμοποιούν το όνομα του Μανώλη ως άλλοθι, για να ορμάνε και να δέρνουν όποιον ξένο βρίσκουν μπροστά τους! Είναι και αυτό έγκλημα! Δεν τους φταίνε σε τίποτα οι άνθρωποι με τους οποίους πολλοί από εμάς εργαζόμαστε μαζί, έχουν τα δικά τους προβλήματα, ζουν ανάμεσά μας, έχουν οικογένειες, παιδιά. Το λέμε εμείς που χάσαμε τον άνθρωπό μας μ' αυτό τον τρόπο. Να σταματήσει αυτό το κακό, δεν το θέλουμε, είμαστε, όλοι στην οικογένεια αντίθετοι στη βία κάθε μορφής! Περιμένουμε όμως και η Πολιτεία να πάρει μέτρα που θα κάνουν τον κόσμο να μη φοβάται να βγει από το σπίτι του τη νύχτα».
Στη δύσκολη εποχή που ζούμε, είναι διπλά επιτακτική η ανάγκη να βάλουμε φραγμό σε όλους και όλα όσα μας οδηγούν σε μια κοινωνία που τρώει μέρα με τη μέρα τις σάρκες της.
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η βία στην Αθήνα παρουσιάζει έξαρση και συνδέεται με καταστάσεις που δεν συναντάμε συνήθως σε ευρωπαϊκές πόλεις. Μέσα στις τελευταίες εβδομάδες είχαμε την άγρια δολοφονία του 44χρονου Μανώλη Καντάρη για μια βιντεοκάμερα, κυνήγι και δολοφονία στα Πατήσια ενός νεαρού μετανάστη από το Μπαγκλαντές, επιθέσεις με μαχαίρια - κατσαβίδια και ξυλοδαρμοί εναντίον ανθρώπων στο κέντρο της Αθήνα απλώς επειδή είναι μετανάστες, βόμβες μολότοφ στην αυλή μονοκατοικίας που μένουν Πακιστανοί στον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, πρωτοφανή βαρβαρότητα από την αστυνομία σε μια από τις ειρηνικότερες πορείες των τελευταίων ετών και βαρύς τραυματισμός του Γιάννη Καυκά, επίθεση με μολότοφ στο αστυνομικό τμήμα Καλλιδρομίου στα Εξάρχεια που είχε ως αποτέλεσμα να τραυματιστούν 3 άνθρωποι, μαχαιρώματα μεταξύ φιλάθλων, δυο αστυνομικοί της μονάδας ΔΙΑΣ νεκροί στο Ρέντη μετά από επίθεση με καλάζνικοφ, επίθεση με όπλα κατά αστυνομικών στην Πεύκη. Σταθμοί, επίσης, στην εξέλιξη της βίας στην πόλη είναι η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, η πυρπόληση στο κατάστημα της MARFIN στη Σταδίου που οδήγησε στο θάνατο 3 εργαζομένων αλλά και συγκρούσεις οπαδών ομάδων που κατέληξαν στον θάνατο ενός ανθρώπου.
Η οργή εναντίον του πολιτικού συστήματος έχει αυξήσει τους οπαδούς της χρήσης βίας, όπως αποδεικνύεται από έρευνες αλλά και την καθημερινή συζήτηση με τους πολίτες. Η οικονομική κρίση αλλά και οι κοινωνικά άδικες κι αναποτελεσματικές πολιτικές που έχουν επιλεγεί από την κυβέρνηση για αντιμετώπισή της έχουν μεγάλη ευθύνη για την προϊούσα κοινωνική αποσύνθεση και την διαμόρφωση γόνιμου έδαφος για την έκρηξη της βίας. Η κρίση, όμως, της πόλης είχε ξεκινήσει πολύ πιο πριν. Η Αθήνα είναι μια από τις δέκα πιο ρυπασμένες πόλεις της Ευρώπης. Έχει ελάχιστα αναπτυγμένες τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές που θα έπρεπε να διαθέτει ως μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Με ευθύνη των κυβερνήσεων αλλά και των διοικήσεων της πόλης δεν αναπτύχθηκαν εγκαίρως και με αποτελεσματικό τρόπο συνεκτικές πολιτικές για μια σειρά κοινωνικών προβλημάτων, όπως είναι η μετανάστευση ή τα ναρκωτικά.
Η βία, όμως, που εμφανίζεται πλέον με τις πιο αποτρόπαιες μορφές της στην πόλη, είναι αποτέλεσμα και της παθητικότητας της κοινωνίας απέναντι σε εκφάνσεις της που, αν και φαντάζουν εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, πηγάζουν από την σε εξέλιξη απαξίωση της αξίας της ανθρώπινης ζωής ως τέτοιας:
- Η αλλαγή των μορφών εγκληματικότητας. Με ευκολία χρησιμοποιούνται πλέον όπλα εναντίον πολιτών ή αστυνομικών κι αφαιρούνται ανθρώπινες ζωές για 100 ευρώ ή μια βιντεοκάμερα. Νεαρά άτομα, συνήθως τοξικομανείς, δεν διστάζουν να τραυματίσουν βαριά, σέρνοντας στον δρόμο ή χτυπώντας, γυναίκες κάθε ηλικίας στην προσπάθεια να τους αρπάξουν την τσάντα. Μια τσάντα ή ένα πορτοφόλι έχουν μεγαλύτερη αξία από την ανθρώπινη ζωή.
- Η χουλιγκάνικη βία. Το μίσος και η βία μεταξύ οπαδών ομάδων εξελίσσεται σε διαδοχικά πολεμικά επεισόδια που δεν περιορίζονται μόνο στους χώρους των γηπέδων αλλά επεκτείνονται και σε γειτονιές με βομβιστικές επιθέσεις σε γραφεία αντίπαλων ομάδων, μαχαιρώματα, συγκρούσεις μέχρι θανάτου.
- Η «επαναστατική» βία. Η αφαίρεση ανθρώπινων ζωών δεν είναι ταμπού πια για κάποιες ομάδες που στρέφονται στη βία από πολιτική επιλογή. Θα έπρεπε να απασχολεί την κοινωνία – και όχι απλώς την αστυνομία - το γεγονός ότι νέοι της «διπλανής πόρτας» στρέφονται τόσο εύκολα στα καλάζνικοφ και τις βόμβες ως μέσα άσκησης …πολιτικής (και φυσικά ότι βρίσκουν τόσο εύκολα τέτοιον οπλισμό). Θετικό είναι το γεγονός ότι έχει απασχολήσει τον αναρχικό κι αντιεξουσιαστικό χώρο και έχει οδηγήσει σημαντικές συλλογικότητές του να διαχωρίσουν τη θέση τους από παρόμοιες πρακτικές.
- Η αστυνομική βία. Διαδηλωτές αντιμετωπίζονται μέσα από μια λογική «βεντέτας» από κάποιες ομάδες αστυνομικών όταν υποτίθεται ότι ρόλος και καθήκον τους είναι να προλαμβάνουν και να αποτρέπουν τη βία, να είναι οι «φύλακες της ειρήνης και περιουσίας» της κοινωνίας και όχι αυτοί που βάζουν κοινωνικές φωτιές ή ρίχνουν λάδι σε αυτές μετατρεπόμενοι σε μέρος του προβλήματος. Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δεν ήταν η πρώτη παρόμοια πράξη, αλλά εξόργισε ιδιαίτερα λόγω της κυνικότητάς της. Στη θέση του Αλέξανδρου θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε παιδί. Αλλά και τα δολοφονικά χτυπήματα στον Γιάννη Καυκά, σε μια από τις πιο ειρηνικές διαδηλώσεις των τελευταίων χρόνων, δείχνει ότι τμήματα της αστυνομίας αδυνατούν να κατανοήσουν στοιχειωδώς ότι ο ρόλος των αστυνομικών δεν είναι η άσκηση ή η γενίκευση της βίας αλλά η πρόληψης της βίας.
Η ρατσιστική βία. Δεν είναι όλοι οι εγκληματίες μετανάστες αλλά ούτε όλοι οι μετανάστες είναι άγγελοι. Όταν γίνεται μια εγκληματική πράξη από έναν μετανάστη πρέπει, στο πλαίσιο ενός κράτους δικαίου, να αντιμετωπίζεται όπως ακριβώς αν η πράξη αυτή συνέβαινε από κάποιον που δεν είναι μετανάστης. Ακραίες ομάδες χρησιμοποιούν περιστατικά στα οποία εμπλέκεται κάποιος μετανάστης για να ενισχύσουν τον φόβο ώστε να επιβάλλουν τον τρόμο και τη δική τους βία στην πόλη. Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι τα «τάγματα θανάτου» δεν έλυσαν κανένα πρόβλημα. Σήμερα είναι οι μετανάστες, αύριο θα είμαστε όλοι τα θύματά τους.
Ο κίνδυνος σήμερα είναι να «συνηθίσουμε» τη βία ή ακόμα χειρότερα να αφήσουμε να κυριαρχήσουν στην πόλη ομάδες που επιδιώκουν να επιβάλουν τη δική τους βία, η μισαλλοδοξία και ο τρόμος να αναλάβουν τον έλεγχο βασικών γειτονιών.
Μια δημοκρατική και σωστά εκπαιδευμένη αστυνομία μπορεί να παίξει τον δικό της ρόλο στην πρόληψη κι αντιμετώπιση της βίας και της εγκληματικότητας. Οι αστυνομικοί, είναι φανερό, χρειάζονται εκπαίδευση στην πρόληψη συγκρούσεων ώστε η αστυνομία να μην γίνεται μέρος του προβλήματος.
Για να αντιμετωπιστεί η βία απαιτείται, όμως, κυρίως ιδεολογική και μαζική καταδίκη της σε καθημερινό επίπεδο αλλά και ισορροπημένες κι αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την αναγέννηση της πόλης, στηριγμένες στα συλλογικά αγαθά και στην αλληλεγγύη. Η διοίκηση, οι φορείς και οι πολίτες δεν μπορούν να μένουν θεατές της κοινωνικής αποσύνθεσης, μια εκδήλωσή της οποίας είναι η έκρηξη βίας. Σίγουρα δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για το αποτέλεσμα, δηλαδή την εξάπλωση φαινομένων βίας, χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες που οδηγούν σε αυτή.
Δεν φταίνε για ότι κακό συμβαίνει στην πόλη οι μετανάστες και δεν μπορούν να γίνουν ο αποδιοπομπαίος τράγος. Οι μεταναστευτικές κοινότητες χρειάζεται να υποστηριχθούν ώστε να οργανωθούν καλύτερα και να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην ένταξη όσων έχουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις στην ελληνική κοινωνία. Σε αυτό πολύ χρήσιμη θα είναι η μεταφορά εμπειρίας από ευρωπαϊκές πόλεις που αντιμετώπισαν με επιτυχία τέτοια φαινόμενα τις προηγούμενες δεκαετίες. Το κέντρο της Αθήνας δεν μπορεί να σηκώσει τη σημερινή πυκνότητα μεταναστών αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η Ελληνική κοινωνία έχει ανάγκη από σημαντικό αριθμό εργατικών χεριών σε μια σειρά επαγγέλματα που συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική και κοινωνική ζωή (αγροτικές εργασίες, οικοδομές, βοήθεια σε ηλικιωμένους κα). Κρίσιμα μέτρα είναι η ταχύρρυθμη εξέταση των αιτήσεων ασύλου και η παροχή του με βάση τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα, η καταγραφή των αλλοδαπών που βρίσκονται παράτυπα στη χώρα, η ενεργοποίηση του “καθεστώτος ανοχής” που καθιερώθηκε πρόσφατα. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται αποτελεσματική αλλά και σε ανθρωπιστική βάση οργανωμένη μεταναστευτική πολιτική σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
Χρειάζονται, επίσης, πρωτοβουλίες από πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς που να φέρουν αποτελέσματα στην ποιότητα ζωής, στην καθημερινότητα των πολιτών. Σε καιρό οικονομικής κρίσης, η παρακμή της πόλης θα βαθαίνει όσο εντείνεται ο κοινωνικός αποκλεισμός. Κάθε παρέμβαση του κράτους ή του Δήμου θα πρέπει να συνεκτιμά και τις επιπτώσεις σε θέματα συνοχής. Κάθε προσπάθεια αναζωογόνησης της πόλης περνά αναγκαστικά από μέτρα και πολιτικές για την κοινωνική συνοχή και αντιμετώπιση προβλημάτων όπως είναι τα ναρκωτικά, αλλά και από τη δημιουργία δομών επανένταξης αξιοποιώντας την πολύτιμη εμπειρία σχετικών ΜΚΟ αλλά και την ακίνητη περιουσία του Δήμου μέσα από μορφές κοινωνικής οικονομίας.
Ζωντανή και ασφαλής πόλη είναι η βιώσιμη πόλη που προσφέρει στους πολίτες της ποιότητα ζωής. Παρεμβάσεις για πόλη φιλική στο περπάτημα και το ποδήλατο αλλά και εκδηλώσεις στις γειτονιές και τις πλατείες, δράσεις διαμόρφωσης μιας μικρής πλατείας, καθαρισμού ενός δημόσιου χώρου, εκδηλώσεις πραγματικής αλληλεγγύης και (αυτό)οργάνωσης σε καθημερινό επίπεδο ζωντανεύουν το δημόσιο χώρο αποτρέποντας την εικόνα εγκατάλειψης. Στοχευμένες παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων σε υποβαθμισμένες περιοχές μπορούν να συμβάλουν στην έξοδο από την κρίση ανεβάζοντας την ποιότητα ζωής για όσους αντιμετωπίζουν επιπλέον και «ενεργειακή φτώχια».
Δυο άνθρωποι που έχουν ζήσει άμεσα τις συνέπειες της πιο απεχθούς βίας δίνουν, νομίζω, το παράδειγμα και για την υπόλοιπη κοινωνία μέσα από τη στάση τους:
- Η μητέρα του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, Τζίνα Τσαλικιάν ανήγγειλε τη δημιουργία ενός ιδρύματος "Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου" που θα ασχολείται με τη μέριμνα και την υπεράσπιση παιδιών από κινδύνους και μορφές βίας που τα απειλούν ως απάντηση στην βία που αφαίρεσε τη ζωή του παιδιού της.
- Η Στέλλα, αδελφή του δολοφονημένου Μανώλη Καντάρη, παρά τον πόνο της, παίρνει ξεκάθαρη θέση ενάντια στη βία («Έθνος, 14/5): «Έχουμε πρώτα απ' όλα να αντιμετωπίσουμε, με όση δύναμη μας απομένει σ' αυτό που συνέβη, το κακό που μας βρήκε... Για μια κάμερα να χαθεί η ζωή του Μανώλη... Αδυνατούμε ακόμα να πιστέψουμε ότι είναι αλήθεια...Μας ανησυχεί φυσικά και αυτό που μαθαίνουμε ότι συμβαίνει καθημερινά στο κέντρο της Αθήνας και αλλού, με κάποιους που παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους. Να μην αφήσει η Πολιτεία τις ακραίες συμπεριφορές των λίγων εκείνων, που χρησιμοποιούν το όνομα του Μανώλη ως άλλοθι, για να ορμάνε και να δέρνουν όποιον ξένο βρίσκουν μπροστά τους! Είναι και αυτό έγκλημα! Δεν τους φταίνε σε τίποτα οι άνθρωποι με τους οποίους πολλοί από εμάς εργαζόμαστε μαζί, έχουν τα δικά τους προβλήματα, ζουν ανάμεσά μας, έχουν οικογένειες, παιδιά. Το λέμε εμείς που χάσαμε τον άνθρωπό μας μ' αυτό τον τρόπο. Να σταματήσει αυτό το κακό, δεν το θέλουμε, είμαστε, όλοι στην οικογένεια αντίθετοι στη βία κάθε μορφής! Περιμένουμε όμως και η Πολιτεία να πάρει μέτρα που θα κάνουν τον κόσμο να μη φοβάται να βγει από το σπίτι του τη νύχτα».
Στη δύσκολη εποχή που ζούμε, είναι διπλά επιτακτική η ανάγκη να βάλουμε φραγμό σε όλους και όλα όσα μας οδηγούν σε μια κοινωνία που τρώει μέρα με τη μέρα τις σάρκες της.
Σάββατο 14 Μαΐου 2011
Απασχόληση μέσω της Μεταρρύθμισης της Οικονομίας στο Ν Αιγαίο
Δημιουργία θέσεων εργασίας μέσα από την μεταρρύθμιση της οικονομίας της Περιφέρειας N. Αιγαίου
Οι Θέσεις του Οικολογικού Ανέμου για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στο Ν. Αιγαίο
Κρίνοντας από τα ως τώρα αποτελέσματα του μονοδιάστατου μοντέλου ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα - και η περιφέρεια Ν. Αιγαίου ειδικότερα - για δεκαετίες, θεωρούμε ότι μια προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου. Αυτοί οι τομείς, όμως, δεν μπορούν να αναπτυχθούν με 5μηνη εργασία ανθρώπων που θα περνάνε για λίγο από μια θέση για να πάρουν ένα μικρό επίδομα. Απαιτούν συνεκτικές και καλά σχεδιασμένες πολιτικές σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και πλήρη εφαρμογή διαφορετικών εργαλείων υποστήριξης.
Προτείνουμε βασικές αλλαγές στα δυο προγράμματα που έχει ανακοινώσει το Υπουργείο Εργασίας για το Ν Αιγαίο, δηλαδή την «Κοινωφελή Εργασία» και το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» με βασικές κατευθύνσεις:
- στήριξη της εργασίας ανέργων για 2 χρόνια (αντί για 5 μήνες),
- κατ’ ελάχιστη αμοιβή για τους εργαζόμενους αυτή που προβλέπει η νομοθεσία (όχι τα 625 ευρώ που ανακοίνωσε το Υπουργείο),
- συμπληρωματικές δράσεις και εργαλεία υποστήριξης ώστε οι θέσεις εργασίας να γίνουν βιώσιμες και να διατηρηθούν μακροχρόνια (είτε μέσω κοινωνικών επιχειρήσεων, αυτό-απασχόλησης ή ένταξης σε υπάρχουσες επιχειρήσεις και φορείς)
- διαφάνεια, αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες πρόσβασης όλων στα προγράμματα για ανέργους.
Σε κεντρικό, κυβερνητικό επίπεδο θα έπρεπε να επιδιωχθεί η συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την τρόϊκα ώστε οι δαπάνες των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ αλλά και πόροι από ευρωομόλογα και τοπικά πράσινα ομόλογα να επενδυθούν στο πλαίσιο ενός «Πράσινου Κοινωνικού Συμβολαίου» (Πράσινου New Deal) στην οικολογική αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας αλλά και της οικονομίας του Ν. Αιγαίου. Παρόμοια πρωτοβουλία θα έπρεπε να αναλάβει, στο πλαίσιο μιας συντονισμένης και επεξεργασμένης στρατηγικής, και η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου. Στην Περιφέρεια μας αυτό θα σήμαινε μια συνεκτική οικονομική – κοινωνική – τουριστική - περιβαλλοντική πολιτική και πολιτική απασχόλησης κυρίως στην κατεύθυνση:
(1) Συμμετοχικές εταιρίες για παραγωγή Πράσινης Ενέργειας: Χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας με στόχο τα νησιά και η περιφέρεια να απεξαρτηθούν σταδιακά από τα ορυκτά καύσιμα αλλά και να αντιμετωπίσουμε την τετραπλή κρίση στο επίπεδο της Περιφέρειας: συνεισφορά στην αύξηση του δημόσιου χρέους λόγω αυξημένων εισαγωγών και μεγάλης εξάρτησης από το πετρέλαιο, κλιματική κρίση, άνοδος τιμών πετρελαίου που επιβαρύνει το κόστος παραγωγής και διαβίωσης, αυξημένο κόστος παραγωγής κάθε κιλοβατώρας ηλεκτρικής ενέργειας από μαζούτ και ντίζελ. Καλά τα πιλοτικά έργα σε μικρά νησιά (Λειψοί και Ανάφη) αλλά αυτά έπρεπε να είχαν γίνει δυο δεκαετίες πριν. Όταν σήμερα η περιφέρεια Ν Αιγαίου συνεχίζει να εξαρτάται πλήρως από τις εισαγωγές πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας και για τις μετακινήσεις, χρειάζονται επειγόντως προγράμματα για να μετατραπούν όλα τα νησιά σε κέντρα παραγωγής ενέργειας μέσω της εξοικονόμησης και της αξιοποίησης πράσινων / ανανεώσιμων πηγών, λαμβάνοντας όλα τα αναγκαία μέτρα για την περιβαλλοντική προστασία.
Ενώ η κυβέρνηση και η Περιφέρεια μιλάνε για πράσινη ανάπτυξη, υπογράφονται διακηρύξεις από τους Δημάρχους και ψηφίσαμε ως Περιφερειακό Συμβούλιο να συμμετέχει η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου στο Δίκτυο ΔΑΦΝΗ, βλέπουμε ελάχιστες πρωτοβουλίες στην πράξη. Η κυβέρνηση, ίσως και η Περιφέρεια, την εννοούν μάλλον ως επενδύσεις κάποιων μεγάλων εταιριών στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, κάτι που στο τέλος θα οδηγήσει για άλλη μια φορά στην …ελληνική ιδιαιτερότητα. Ενώ στην Δανία, τη Γερμανία, την Αυστρία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι κυρίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καθώς και οι δημοτικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις που επωφελούνται, στην Ελλάδα παρατηρούμε ισχυρή επιρροή μεγάλων επιχειρήσεων, με ελάχιστα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
Εμείς είμαστε υποστηρικτές της πράσινης ενέργειας και δεν αντιμετωπίζουμε ευκαιριακά και καιροσκοπικά το θέμα. Έχουμε επεξεργαστεί μια συνεκτική πρόταση και έχουμε προτείνει και θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε πρωτοβουλίες (έχουμε οργανώσει σχετικές συζητήσεις στην Σύρο ….. και στη Ρόδο στις 30/4) για μια πράσινη ενεργειακή και οικονομική επανάσταση στο Ν. Αιγαίο που θα είναι προς όφελος ταυτοχρόνως του περιβάλλοντος, των νησιωτικών κοινωνιών και της απασχόλησης. Έχουμε καλέσει την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, τους Δήμους αλλά και επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς και τους νησιώτες να προχωρήσουν από κοινού σε συμμετοχικές εταιρίες παραγωγής πράσινης ενέργειας, ώστε:
(α) να πετύχουμε περιβαλλοντικούς στόχους
(β) να δημιουργηθούν σημαντικά έσοδα που θα μένουν στις τοπικές κοινωνίες για την προώθηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών υποδομών
(γ) να δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο και για τις τοπικές κοινωνίες, ιδιαίτερα τους νέους επιστήμονες και ειδικευμένους εργαζόμενους.
Μέσα από μια συνεκτική πολιτική για την ενέργεια στο Ν. Αιγαίο θα μπορούσαν να:
- ελαφρυνθούν οι προϋπολογισμοί των Δήμων που κατευθύνονται σήμερα σε ραγδαία αυξανόμενες δαπάνες ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων,
- μειωθεί η επιβάρυνση της ΔΕΗ ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο (το κόστος ανέρχεται σε πάνω από 700.000.000 ευρώ ετησίως) που μετακυλίεται στους καταναλωτές και της υπόλοιπης χώρας λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής ρεύματος στα νησιά από πετρελαϊκές μονάδες,
- δημιουργηθούν σταθερές πηγές εσόδων για την περιφέρεια και τους δήμους αλλά και για τους πολίτες,
- κατασκευάζεται τμήμα του εξοπλισμού στο ναυπηγείο του ΝΕΩΡΕΙΟΥ στη Σύρο,
- εκπαιδευτούν νέοι από τα νησιά σε θέματα συντήρησης και λειτουργίας των μονάδων ΑΠΕ με στόχο διατηρήσιμες θέσεις εργασίας (αν για παράδειγμα υπήρχε μια διαφορετική προσέγγιση των προγραμμάτων ενίσχυσης της απασχόλησης και όχι απλώς 5μηνα χαμηλά αμειβόμενης εργασίας ανέργων)
- συνδυαστούν οι τοπικές εμπειρίες με τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας,
- προσελκυστούν πράσινες καινοτομίες που ταιριάζουν στα νησιά μας και στο χαρακτήρα τους,
- γίνουν τα νησιά χώρος φιλοξενίας συνεδρίων και εκπαιδευτικών εργασιών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, εξάσκησης φοιτητών και τεχνικών, εφαρμογών καινοτομιών.
.
Σε μια τέτοια πολιτική χρειάζεται κινητοποίηση της Περιφέρειας και των αναπτυξιακών εταιριών της (αλήθεια γιατί δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο τόσα χρόνια), των Επαγγελματικών Επιμελητηρίων, των Δήμων και των Εργατικών Κέντρων, των επιστημονικών ενώσεων και των ενεργών πολιτών. Αλλά χρειάζεται και ξεκάθαρη υποστήριξη από την κυβέρνηση και κατάλληλα εργαλεία διευκόλυνσης των φορέων. Εκεί για παράδειγμα θα έπρεπε να κατευθυνθεί σημαντικό κομμάτι των προγραμμάτων για ανέργους που επεξεργάζεται το Υπουργείο («Κοινωφελής Εργασία» και «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης»), ώστε με την κατάλληλη ενίσχυση και εκπαίδευση να δημιουργηθούν πυρήνες ανθρώπινου δυναμικού που θα στηρίξουν τις συμμετοχικές εταιρίες παραγωγής πράσινης ενέργειας σε κάθε νησί αλλά και τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας.
Μια παρόμοια πολιτική στην Γερμανία είχε θετικά αποτελέσματα τόσο στον περιορισμό των επιπτώσεων της αύξησης των καυσίμων στην οικονομία όσο και στη δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας. Ο νόμος για τις ΑΠΕ, τον οποίο συνέταξε ο πράσινος βουλευτής Hans Feller και ψήφισε η πλειοψηφία του γερμανικού κοινοβουλίου, και μια συγκροτημένη πολιτική συνέβαλαν στη δημιουργία πάνω από 250.000 θέσεων εργασίας στον τομέα της εξοικονόμησης και της πράσινης / ανανεώσιμης ενέργειας μέχρι το 2010, ενώ μέχρι το 2020 αναμένεται να δημιουργηθούν συνολικά πάνω από 500.000 επιπλέον θέσεις εργασίας. Όπως έχει αναφέρει επανειλημμένα και ο συντάκτης του νόμου, «αυτό που μάθαμε από την Γερμανία είναι ότι οι επιτυχημένες ιστορίες σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προέρχονται από τις μικρές και μεσαίες εταιρίες, όχι τις μεγάλες επιχειρήσεις. Είναι σημαντικό να δίνεται το πλεονέκτημα της αδειοδότησης σε μικρούς επενδυτές και σε όλους τους πολίτες που θέλουν να επενδύσουν στις ΑΠΕ».
(2) Δημοτικές και κοινωνικές επιχειρήσεις ανακύκλωσης και κομποστοποίησης απορριμμάτων: Παράλληλα με τη εξοικονόμηση και την παραγωγή πράσινης ενέργειας, τομείς με σημαντικό δυναμικό για πράσινες επενδύσεις προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και των πράσινων θέσεων εργασίας είναι η μείωση, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση και κομποστοποίηση των απορριμμάτων. Σήμερα οι περισσότεροι νησιωτικοί Δήμοι – οι λίγες φωτεινές εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα - όχι μόνο αποτυγχάνουν να διαχειριστούν με περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο τα απορρίμματα αλλά και ξοδεύουν μεγάλα ποσά ή πρέπει να ξοδέψουν σημαντικά ποσά για την στοιχειώδη διαχείρισή τους. Σε αρκετές περιπτώσεις συμβάλλουν σε οικολογικά εγκλήματα με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στον νησιωτικό χώρο, όπως η λειτουργία ΧΑΔΑ δίπλα στη θάλασσα, η ανεξέλεγκτη καύση των απορριμμάτων ή σε οικολογικές καταστροφές, όπως συνέβη με την κατάρρευση της χωματερής στην Άνδρο και τη μεταφορά δεκάδων χιλιάδων τόνων απορριμμάτων και ότι αυτό συνεπάγεται στην παράκτια ζώνη της Άνδρου αλλά και στο Αιγαίο. Αλλά και να γίνουν έργα ΧΥΤΑ, δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές περιβαλλοντικές απαιτήσεις, ενώ είναι σπατάλη πόρων, υλικών και χρημάτων να θάβονται απορρίμματα, έστω και σε καλά οργανωμένους χώρους.
Χωρίς να υπολογίζεται το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος καθημερινής λειτουργίας των υπηρεσιών καθαριότητας, τα 48 κατοικημένα νησιά θα πρέπει να διαθέσουν σημαντικούς πόρους για χώρους ταφής των απορριμμάτων που σε κάθε περίπτωση θα γέμιζαν σε 10-15 χρόνια. Για να ολοκληρωθεί η κατασκευή χώρων υγειονομικής ταφής και των υποδομών που απαιτούνται στα νησιά, θα απαιτούνταν 100-150.000.000 ευρώ τουλάχιστον, πόροι που δεν υπάρχουν ούτε στις τοπικές κοινωνίες ούτε στο πρόγραμμα του ΥΠΕΚΑ για έργα διαχείρισης των απορριμμάτων στο Ν. Αιγαίο. Σήμερα ένα νησί όπως η Άνδρος θα υποχρεωθεί να πληρώνει για προσωρινές λύσεις πάνω από 90-100.000 ευρώ το μήνα (δηλαδή σε ετήσια βάση τουλάχιστον 1.200.000 ευρώ χωρίς να λύσει το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων με βιώσιμο τρόπο). Η κατασκευή ενός ΧΥΤΑ σε ένα μικρό νησί όπως η Σίφνος απαιτεί 3.000.000 ευρώ, σε ένα νησί όπως η Νάξος 5-6.000.000 ευρώ.
Με σαφώς μικρότερο κόστος, οι Δήμοι θα μπορούσαν να κομποστοποιούν και να ανακυκλώνουν το 80-90% των απορριμμάτων με ένα συνολικό κόστος επενδύσεων που δεν θα ξεπερνούσε τα 40-45 εκατομμύρια ευρώ και θα δημιουργούσε άμεσα αρκετές εκατοντάδες κοινωνικά σημαντικές θέσεις εργασίας και έμμεσα πολύ περισσότερες διατηρήσιμες μακροχρόνια γιατί είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες. Να άλλος ένας τομέας τον οποίο θα μπορούσαν να ενισχύσουν τα προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας, εφόσον γίνουν σε σοβαρή βάση: Εκπαίδευση νέων επιστημόνων αλλά και εξειδικευμένου προσωπικού και βοήθεια δημοτικών και κοινωνικών επιχειρήσεων για λειτουργία και συντήρηση υποδομών και προγραμμάτων ανακύκλωσης, κομποστοποίησης και επαναχρησιμοποίησης σε όλα τα νησιά.
(3) Δημιουργία κοινωνικών και συμμετοχικών φορέων διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος και πράσινης οικονομίας. Με την υποστήριξη διαφορετικών εργαλείων μπορεί να επιτευχθούν αλλαγές στην οικονομία και να δημιουργηθούν βιώσιμες θέσεις εργασίας σε τομείς που μπορεί να έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα στα νησιά, όπως η πράσινη καινοτομία, η πράσινη χημεία, η χρήση ΑΠΕ στις μεταφορές και μετακινήσεις μεταξύ των νησιών αλλά και μέσα σε κάθε νησί, η οικολογική γεωργία, η προστασία και διαχείριση των θαλασσών, των ακτών, του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών για επανάκαμψη της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και διασφάλισης του επαγγέλματος των ψαράδων, η παραγωγή φυσικών προϊόντων με αξιοποίηση αποβλήτων από ελαιουργεία – οινοποιεία – τυροκομεία, η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, η παραγωγή φαρμάκων και καλλυντικών από ανανεώσιμες φυσικές πρώτες ύλες που υπάρχουν στα νησιά και στο θαλάσσιο περιβάλλον, η σύνδεση του τουρισμού με την παραγωγή τοπικών ποιοτικών, οικολογικών προϊόντων κα.
Μια στοχευμένη πολιτική απασχόλησης θα μπορούσε να βοηθήσει την ανάπτυξη αυτών των τομέων, ενθαρρύνοντας και υποστηρίζοντας νέους ανθρώπους να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να δημιουργήσουν βιώσιμες θέσεις (αυτό) απασχόλησης. Οι δραστηριότητες αυτές απαιτούν συνήθως χαμηλά κεφάλαια και είναι έντασης εργασίας, άρα δημιουργούν σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας.
(4) Για να υπάρχει εσωτερική συνέπεια και αλληλο-εξάρτηση των εξαγγελλόμενων πολιτικών σε περιφερειακό επίπεδο, προτείνουμε το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» (και τα υπόλοιπα προγράμματα του ΟΑΕΔ) να δίνουν ιδιαίτερο βάρος και στη σύνδεση με άλλες πολιτικές που εξαγγέλλονται:
Α) στην επιδότηση απασχόλησης /διατήρησης απασχόλησης σε επιχειρήσεις παραγωγής τοπικών παραδοσιακών ειδών διατροφής, με έμφαση για:
• εξειδικευμένους εργαζόμενους που απαιτούνται για τη διασφάλιση των όρων των προϊόντων ΠΟΠ και των συστημάτων ποιότητας και ασφάλειας (HACCP)
• εργαζόμενους στα καταστήματα λιανικής πώλησης
αλλά και
Β) στην απασχόληση στα πλαίσια ανάπτυξης του εξαγγελθέντος Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (που θα εξασφαλίσει τη σύνδεση της αγροτικής παραγωγής και των τοπικών παραδοσιακών προϊόντων διατροφής με τον τουρισμό).
(5) Δημιουργία Ταμείου Συνοχής στο εσωτερικό της Περιφέρειας, με τη συμμετοχή και υποστήριξη εξειδικευμένου προσωπικού και σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, με στόχο την σύγκλιση μεταξύ των νησιωτικών κοινωνιών και στο εσωτερικό των ίδιων των νησιωτικών κοινωνιών. Σήμερα ο μέσος όρος κατά κεφαλή εισοδήματος φαίνεται από τους πιο υψηλούς σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά αυτό δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην πραγματικότητα, γιατί υπάρχουν ακραίες καταστάσεις φτώχιας και πλουτισμού στην Περιφέρεια. Μια ομάδα ανέργων με σχετικά προσόντα και δυνατότητες θα μπορούσε (με χρονικό ορίζοντα δύο χρόνων, στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας) να αναλάβει να παρουσιάσει ένα σχέδιο οργάνωσης και λειτουργίας του Ταμείου Συνοχής αξιοποιώντας τυχόν υπάρχουσα ευρωπαϊκή εμπειρία.
(6) Εξειδίκευση σε πράσινα και κοινωνικά υπεύθυνα χρηματοδοτικά εργαλεία για πράσινες επενδύσεις. Ανάπτυξη αλληλοσυμπληρούμενων εργαλείων χρηματοδότησης και υποστήριξης της αναγκαίας στροφής στην οικονομία στα οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται :
- Αλλαγές στο φορολογικό σύστημα ή κάνοντας την φορολογία να δουλέψει για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τη στήριξη μεταρρυθμίσεων στην περιφερειακή οικονομία, με καλή γνώση των περιφερειακών αναγκών και ιδιαιτεροτήτων αλλά και χρήση τοπικών φόρων (πχ ένα ευρώ από κάθε τουρίστα για χρηματοδότηση περιβαλλοντικών υποδομών). Δημιουργία μηχανισμών είσπραξης των δημοτικών τελών και τοπικών φόρων από όσους δήμους δεν διαθέτουν ανάλογες υπηρεσίες. Αναπτύσσοντας οι Δήμοι δικούς τους μηχανισμούς είσπραξης πόρων μπορούν να εφαρμόσουν στη συνέχεια και πιο δίκαια συστήματα πληρωμής τελών καθαριότητας, με βάση τα συστήματα «πληρώνω όσο πετάω» (PΑΥΤ ή SMART συστήματα χρέωσης).
- Αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της Περιφέρειας και των Δήμων και ταυτοχρόνως ενεργή συμμετοχή τους στα ευρωπαϊκά δρώμενα και δίκτυα καθώς και σε ευρωπαϊκά προγράμματα συνεργασίας. Τα «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης» θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην στελέχωση της Περιφέρειας, επαγγελματικών φορέων και Δήμων με εξειδικευμένο προσωπικό, μέσω διετών (και όχι πεντάμηνων) προγραμμάτων επιδοτούμενων θέσεων εργασίας, με στόχο να μεταφερθεί εμπειρία και τεχνογνωσία και να αναπτυχθούν οι υπηρεσίες τους σε σύγχρονη βάση ώστε να ανταποκρίνονται σε εξειδικευμένους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς τομείς (με υποχρέωση αξιολόγησης των αποτελεσμάτων από εξωτερικούς αξιολογητές).
- Αναζήτηση πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα για πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας. Οι Αναπτυξιακές Εταιρείες, στις οποίες πλέον η Περιφέρεια αποτελεί μέτοχο –διάδοχο των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, θα πρέπει επιτέλους να συμμετάσχουν ενεργά στην υλοποίηση των ΤΟΠΣΑ στον μέσα από ένα σχεδιασμό που θα συζητηθεί ουσιαστικά και θα συντονιστεί. Η ανασυγκρότηση των αναπτυξιακών εταιριών και η απαλλαγή τους από πελατειακές σχέσεις και λογικές βολέματος της εκάστοτε κομματικής πελατείας, θα μπορούσε να αποτελέσει εργαλείο υποστήριξης των νησιωτικών κοινωνιών στην προσπάθεια να έχουν πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πόρους με στόχο να χρηματοδοτηθεί η πράσινη στροφή της οικονομίας συνολικά στην περιφέρεια αλλά και σε κάθε νησί.
- Έκδοση πράσινων ομολόγων από την Περιφέρεια σε συνεργασία με επαγγελματικούς φορείς που θα χρηματοδοτούν αποκλειστικά πράσινες επενδύσεις και κοινωνικές υποδομές σε τοπικό επίπεδο. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία για τη διερεύνηση της δυνατότητας έκδοσης από κοινού με άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες πράσινων ομολόγων στοχευμένων σε συγκεκριμένες επενδύσεις, όπως αστικές αναπλάσεις, αποκατάσταση βιομηχανικών κτιρίων (πχ αλευροβιομηχανία SAMICA και άλλα παρόμοια κτίσματα μεγάλης πολιτιστικής σημασίας), δημιουργίας θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, χρηματοδότησης προγραμμάτων κομποστοποίησης ή χρηματοδότησης δημοτικών-συνεταιριστικών εταιριών παραγωγής πράσινης ενέργειας κα).
- Δημιουργία και ενδυνάμωση τοπικών τραπεζών, που θα μπορούσαν να συναποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργίας μιας περιφερειακής τράπεζας στα πρότυπα της «Ηθικής Τράπεζας- Ethic Popular Bank» που υπάρχει στην Ιταλία και σε άλλες 7 ευρωπαϊκές χώρες ή της Community Banking Partnership, που υπάρχει ήδη σε 7 περιοχής της Βρετανίας και διαμορφώνει μια πρόταση one-stop-shop υπηρεσιών εναλλακτική των μεγάλων τραπεζών. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να ενθαρρύνει την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας μέσω προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας και ενίσχυσης θέσεων εργασίας σε καινοτόμες δραστηριότητες.
- Δημιουργία τοπικών συμπληρωματικών εργαλείων χρηματοδότησης. Σε πολλές χώρες, παράλληλα με το συμβατικό τραπεζικό σύστημα, συνέχισαν να λειτουργούν εναλλακτικά χρηματοδοτικά συστήματα, όπως η Oeko-bank (Οικολογική Τράπεζα) και το Alternative Netzwerk στη Γερμανία, γνωστές Ενώσεις Παροχής Δανείων ή τα Community Reinvestment Trusts και τα Community Development Finance Institutions (CDFIs) στη Βρετανία που προσφέρανε και συνεχίζουν να προσφέρουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, συμβουλών και υπηρεσιών για δήμους, κοινωνικές ομάδες και πολίτες, για μικρής κλίμακας υπηρεσίες.
- Χρηματοδοτήσεις προερχόμενες από τα έσοδα παραγωγής πράσινης ενέργειας από τοπικές επιχειρήσεις. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να ενθαρρύνει την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας μέσω προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας σε συνεργασία με δήμους, ΜΚΟ και επαγγελματικές ενώσεις.
- Σχήματα εξω-χρηματικών συναλλαγών, τράπεζες χρόνου ή σχήματα τοπικών «νομισμάτων» για συναλλαγές εκτός αγοράς – παράλληλα με την κυκλοφορία του ενιαίου νομίσματος για άλλου τύπου συναλλαγές - που ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν περιοχές και νησιά ή γειτονιές και βοηθάνε να διατηρείται ένα επίπεδο υπηρεσιών και ανταλλαγής προϊόντων χωρίς τα σκαμπανεβάσματα που δημιουργεί ένα σοκ του χρηματοπιστωτικού συστήματος ή των περιοριστικών μέτρων. Πετυχημένα παραδείγματα υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρο τον πλανήτη διασφαλίζοντας τη διατήρηση της κυκλοφορίας τοπικών πόρων και ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο, την κοινωνική συνοχή σε περιοχές που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα ανεργίας, φτώχιας ή (γεωγραφικού ή κοινωνικού) αποκλεισμού, και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνικών οικο-συστημάτων.
Η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να παίξει ρόλο συντονιστή πειραμάτων, σε μικρή κατά αρχή κλίμακα, και να δημιουργήσει συνεργασίες με ελληνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα ενώ μέσα από το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» και την «Κοινωφελή Εργασία» θα μπορούσαν να στηρίξουν πρωτοβουλίες ώστε να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση παρόμοιων σχεδίων και πιλοτικών προγραμμάτων αξιοποιώντας την υπάρχουσα διεθνή εμπειρία. Μια ομάδα ανέργων με σχετικά προσόντα και δυνατότητες θα μπορούσε (με χρονικό ορίζοντα δύο χρόνων, στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας) να αναλάβει να παρουσιάσει ένα σχέδιο για το πώς θα μπορούσαν να οργανωθούν αυτά στο Ν. Αιγαίο, αξιοποιώντας υπάρχουσα ευρωπαϊκή εμπειρία.
Είμαστε πεισμένοι ότι αν κινητοποιηθούν οι νησιωτικές κοινωνίες και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα πολιτική που θα προσφέρει πρόταση διεξόδου και για την πολύπλευρη κρίση σε επίπεδο χώρας και θα διαμορφωθεί ένα πράσινο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, μια σύγχρονη πρόταση κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, μια οικονομία κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη, μια κοινωνία δημιουργικής απασχόλησης χωρίς ανέργους και κοινωνικά αποκλεισμένους.
Επαναφέρουμε άμεσα την πρόταση του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ για τη δημιουργία στο πλαίσιο του Περιφερειακού Συμβουλίου δυο άλλων επιτροπών, όπως προβλέπει ο νόμος, μία από τις οποίες θα πρέπει να είναι μια Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής και Αλληλεγγύης, που θα έχει ως πρώτο καθήκον της να προετοιμάσει ένα σχέδιο στρατηγικής της περιφέρειας για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη την εποχή της κρίσης, ώστε πράγματι κατ΄αρχή οι πόροι που θα διατεθούν από τα «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης» και την «κοινωφελή εργασία» να πιάσουν τόπο και να μην σπαταληθούν και παράλληλα να προωθηθούν μια ουσιαστική και όχι επιφανειακή κι αναποτελεσματική πολιτική για τη δημιουργία διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης.
Οι Θέσεις του Οικολογικού Ανέμου για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στο Ν. Αιγαίο
Κρίνοντας από τα ως τώρα αποτελέσματα του μονοδιάστατου μοντέλου ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα - και η περιφέρεια Ν. Αιγαίου ειδικότερα - για δεκαετίες, θεωρούμε ότι μια προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου. Αυτοί οι τομείς, όμως, δεν μπορούν να αναπτυχθούν με 5μηνη εργασία ανθρώπων που θα περνάνε για λίγο από μια θέση για να πάρουν ένα μικρό επίδομα. Απαιτούν συνεκτικές και καλά σχεδιασμένες πολιτικές σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και πλήρη εφαρμογή διαφορετικών εργαλείων υποστήριξης.
Προτείνουμε βασικές αλλαγές στα δυο προγράμματα που έχει ανακοινώσει το Υπουργείο Εργασίας για το Ν Αιγαίο, δηλαδή την «Κοινωφελή Εργασία» και το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» με βασικές κατευθύνσεις:
- στήριξη της εργασίας ανέργων για 2 χρόνια (αντί για 5 μήνες),
- κατ’ ελάχιστη αμοιβή για τους εργαζόμενους αυτή που προβλέπει η νομοθεσία (όχι τα 625 ευρώ που ανακοίνωσε το Υπουργείο),
- συμπληρωματικές δράσεις και εργαλεία υποστήριξης ώστε οι θέσεις εργασίας να γίνουν βιώσιμες και να διατηρηθούν μακροχρόνια (είτε μέσω κοινωνικών επιχειρήσεων, αυτό-απασχόλησης ή ένταξης σε υπάρχουσες επιχειρήσεις και φορείς)
- διαφάνεια, αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες πρόσβασης όλων στα προγράμματα για ανέργους.
Σε κεντρικό, κυβερνητικό επίπεδο θα έπρεπε να επιδιωχθεί η συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την τρόϊκα ώστε οι δαπάνες των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ αλλά και πόροι από ευρωομόλογα και τοπικά πράσινα ομόλογα να επενδυθούν στο πλαίσιο ενός «Πράσινου Κοινωνικού Συμβολαίου» (Πράσινου New Deal) στην οικολογική αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας αλλά και της οικονομίας του Ν. Αιγαίου. Παρόμοια πρωτοβουλία θα έπρεπε να αναλάβει, στο πλαίσιο μιας συντονισμένης και επεξεργασμένης στρατηγικής, και η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου. Στην Περιφέρεια μας αυτό θα σήμαινε μια συνεκτική οικονομική – κοινωνική – τουριστική - περιβαλλοντική πολιτική και πολιτική απασχόλησης κυρίως στην κατεύθυνση:
(1) Συμμετοχικές εταιρίες για παραγωγή Πράσινης Ενέργειας: Χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας με στόχο τα νησιά και η περιφέρεια να απεξαρτηθούν σταδιακά από τα ορυκτά καύσιμα αλλά και να αντιμετωπίσουμε την τετραπλή κρίση στο επίπεδο της Περιφέρειας: συνεισφορά στην αύξηση του δημόσιου χρέους λόγω αυξημένων εισαγωγών και μεγάλης εξάρτησης από το πετρέλαιο, κλιματική κρίση, άνοδος τιμών πετρελαίου που επιβαρύνει το κόστος παραγωγής και διαβίωσης, αυξημένο κόστος παραγωγής κάθε κιλοβατώρας ηλεκτρικής ενέργειας από μαζούτ και ντίζελ. Καλά τα πιλοτικά έργα σε μικρά νησιά (Λειψοί και Ανάφη) αλλά αυτά έπρεπε να είχαν γίνει δυο δεκαετίες πριν. Όταν σήμερα η περιφέρεια Ν Αιγαίου συνεχίζει να εξαρτάται πλήρως από τις εισαγωγές πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας και για τις μετακινήσεις, χρειάζονται επειγόντως προγράμματα για να μετατραπούν όλα τα νησιά σε κέντρα παραγωγής ενέργειας μέσω της εξοικονόμησης και της αξιοποίησης πράσινων / ανανεώσιμων πηγών, λαμβάνοντας όλα τα αναγκαία μέτρα για την περιβαλλοντική προστασία.
Ενώ η κυβέρνηση και η Περιφέρεια μιλάνε για πράσινη ανάπτυξη, υπογράφονται διακηρύξεις από τους Δημάρχους και ψηφίσαμε ως Περιφερειακό Συμβούλιο να συμμετέχει η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου στο Δίκτυο ΔΑΦΝΗ, βλέπουμε ελάχιστες πρωτοβουλίες στην πράξη. Η κυβέρνηση, ίσως και η Περιφέρεια, την εννοούν μάλλον ως επενδύσεις κάποιων μεγάλων εταιριών στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, κάτι που στο τέλος θα οδηγήσει για άλλη μια φορά στην …ελληνική ιδιαιτερότητα. Ενώ στην Δανία, τη Γερμανία, την Αυστρία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι κυρίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καθώς και οι δημοτικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις που επωφελούνται, στην Ελλάδα παρατηρούμε ισχυρή επιρροή μεγάλων επιχειρήσεων, με ελάχιστα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.
Εμείς είμαστε υποστηρικτές της πράσινης ενέργειας και δεν αντιμετωπίζουμε ευκαιριακά και καιροσκοπικά το θέμα. Έχουμε επεξεργαστεί μια συνεκτική πρόταση και έχουμε προτείνει και θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε πρωτοβουλίες (έχουμε οργανώσει σχετικές συζητήσεις στην Σύρο ….. και στη Ρόδο στις 30/4) για μια πράσινη ενεργειακή και οικονομική επανάσταση στο Ν. Αιγαίο που θα είναι προς όφελος ταυτοχρόνως του περιβάλλοντος, των νησιωτικών κοινωνιών και της απασχόλησης. Έχουμε καλέσει την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, τους Δήμους αλλά και επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς και τους νησιώτες να προχωρήσουν από κοινού σε συμμετοχικές εταιρίες παραγωγής πράσινης ενέργειας, ώστε:
(α) να πετύχουμε περιβαλλοντικούς στόχους
(β) να δημιουργηθούν σημαντικά έσοδα που θα μένουν στις τοπικές κοινωνίες για την προώθηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών υποδομών
(γ) να δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο και για τις τοπικές κοινωνίες, ιδιαίτερα τους νέους επιστήμονες και ειδικευμένους εργαζόμενους.
Μέσα από μια συνεκτική πολιτική για την ενέργεια στο Ν. Αιγαίο θα μπορούσαν να:
- ελαφρυνθούν οι προϋπολογισμοί των Δήμων που κατευθύνονται σήμερα σε ραγδαία αυξανόμενες δαπάνες ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων,
- μειωθεί η επιβάρυνση της ΔΕΗ ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο (το κόστος ανέρχεται σε πάνω από 700.000.000 ευρώ ετησίως) που μετακυλίεται στους καταναλωτές και της υπόλοιπης χώρας λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής ρεύματος στα νησιά από πετρελαϊκές μονάδες,
- δημιουργηθούν σταθερές πηγές εσόδων για την περιφέρεια και τους δήμους αλλά και για τους πολίτες,
- κατασκευάζεται τμήμα του εξοπλισμού στο ναυπηγείο του ΝΕΩΡΕΙΟΥ στη Σύρο,
- εκπαιδευτούν νέοι από τα νησιά σε θέματα συντήρησης και λειτουργίας των μονάδων ΑΠΕ με στόχο διατηρήσιμες θέσεις εργασίας (αν για παράδειγμα υπήρχε μια διαφορετική προσέγγιση των προγραμμάτων ενίσχυσης της απασχόλησης και όχι απλώς 5μηνα χαμηλά αμειβόμενης εργασίας ανέργων)
- συνδυαστούν οι τοπικές εμπειρίες με τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας,
- προσελκυστούν πράσινες καινοτομίες που ταιριάζουν στα νησιά μας και στο χαρακτήρα τους,
- γίνουν τα νησιά χώρος φιλοξενίας συνεδρίων και εκπαιδευτικών εργασιών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, εξάσκησης φοιτητών και τεχνικών, εφαρμογών καινοτομιών.
.
Σε μια τέτοια πολιτική χρειάζεται κινητοποίηση της Περιφέρειας και των αναπτυξιακών εταιριών της (αλήθεια γιατί δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο τόσα χρόνια), των Επαγγελματικών Επιμελητηρίων, των Δήμων και των Εργατικών Κέντρων, των επιστημονικών ενώσεων και των ενεργών πολιτών. Αλλά χρειάζεται και ξεκάθαρη υποστήριξη από την κυβέρνηση και κατάλληλα εργαλεία διευκόλυνσης των φορέων. Εκεί για παράδειγμα θα έπρεπε να κατευθυνθεί σημαντικό κομμάτι των προγραμμάτων για ανέργους που επεξεργάζεται το Υπουργείο («Κοινωφελής Εργασία» και «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης»), ώστε με την κατάλληλη ενίσχυση και εκπαίδευση να δημιουργηθούν πυρήνες ανθρώπινου δυναμικού που θα στηρίξουν τις συμμετοχικές εταιρίες παραγωγής πράσινης ενέργειας σε κάθε νησί αλλά και τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας.
Μια παρόμοια πολιτική στην Γερμανία είχε θετικά αποτελέσματα τόσο στον περιορισμό των επιπτώσεων της αύξησης των καυσίμων στην οικονομία όσο και στη δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας. Ο νόμος για τις ΑΠΕ, τον οποίο συνέταξε ο πράσινος βουλευτής Hans Feller και ψήφισε η πλειοψηφία του γερμανικού κοινοβουλίου, και μια συγκροτημένη πολιτική συνέβαλαν στη δημιουργία πάνω από 250.000 θέσεων εργασίας στον τομέα της εξοικονόμησης και της πράσινης / ανανεώσιμης ενέργειας μέχρι το 2010, ενώ μέχρι το 2020 αναμένεται να δημιουργηθούν συνολικά πάνω από 500.000 επιπλέον θέσεις εργασίας. Όπως έχει αναφέρει επανειλημμένα και ο συντάκτης του νόμου, «αυτό που μάθαμε από την Γερμανία είναι ότι οι επιτυχημένες ιστορίες σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προέρχονται από τις μικρές και μεσαίες εταιρίες, όχι τις μεγάλες επιχειρήσεις. Είναι σημαντικό να δίνεται το πλεονέκτημα της αδειοδότησης σε μικρούς επενδυτές και σε όλους τους πολίτες που θέλουν να επενδύσουν στις ΑΠΕ».
(2) Δημοτικές και κοινωνικές επιχειρήσεις ανακύκλωσης και κομποστοποίησης απορριμμάτων: Παράλληλα με τη εξοικονόμηση και την παραγωγή πράσινης ενέργειας, τομείς με σημαντικό δυναμικό για πράσινες επενδύσεις προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και των πράσινων θέσεων εργασίας είναι η μείωση, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση και κομποστοποίηση των απορριμμάτων. Σήμερα οι περισσότεροι νησιωτικοί Δήμοι – οι λίγες φωτεινές εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα - όχι μόνο αποτυγχάνουν να διαχειριστούν με περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο τα απορρίμματα αλλά και ξοδεύουν μεγάλα ποσά ή πρέπει να ξοδέψουν σημαντικά ποσά για την στοιχειώδη διαχείρισή τους. Σε αρκετές περιπτώσεις συμβάλλουν σε οικολογικά εγκλήματα με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στον νησιωτικό χώρο, όπως η λειτουργία ΧΑΔΑ δίπλα στη θάλασσα, η ανεξέλεγκτη καύση των απορριμμάτων ή σε οικολογικές καταστροφές, όπως συνέβη με την κατάρρευση της χωματερής στην Άνδρο και τη μεταφορά δεκάδων χιλιάδων τόνων απορριμμάτων και ότι αυτό συνεπάγεται στην παράκτια ζώνη της Άνδρου αλλά και στο Αιγαίο. Αλλά και να γίνουν έργα ΧΥΤΑ, δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές περιβαλλοντικές απαιτήσεις, ενώ είναι σπατάλη πόρων, υλικών και χρημάτων να θάβονται απορρίμματα, έστω και σε καλά οργανωμένους χώρους.
Χωρίς να υπολογίζεται το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος καθημερινής λειτουργίας των υπηρεσιών καθαριότητας, τα 48 κατοικημένα νησιά θα πρέπει να διαθέσουν σημαντικούς πόρους για χώρους ταφής των απορριμμάτων που σε κάθε περίπτωση θα γέμιζαν σε 10-15 χρόνια. Για να ολοκληρωθεί η κατασκευή χώρων υγειονομικής ταφής και των υποδομών που απαιτούνται στα νησιά, θα απαιτούνταν 100-150.000.000 ευρώ τουλάχιστον, πόροι που δεν υπάρχουν ούτε στις τοπικές κοινωνίες ούτε στο πρόγραμμα του ΥΠΕΚΑ για έργα διαχείρισης των απορριμμάτων στο Ν. Αιγαίο. Σήμερα ένα νησί όπως η Άνδρος θα υποχρεωθεί να πληρώνει για προσωρινές λύσεις πάνω από 90-100.000 ευρώ το μήνα (δηλαδή σε ετήσια βάση τουλάχιστον 1.200.000 ευρώ χωρίς να λύσει το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων με βιώσιμο τρόπο). Η κατασκευή ενός ΧΥΤΑ σε ένα μικρό νησί όπως η Σίφνος απαιτεί 3.000.000 ευρώ, σε ένα νησί όπως η Νάξος 5-6.000.000 ευρώ.
Με σαφώς μικρότερο κόστος, οι Δήμοι θα μπορούσαν να κομποστοποιούν και να ανακυκλώνουν το 80-90% των απορριμμάτων με ένα συνολικό κόστος επενδύσεων που δεν θα ξεπερνούσε τα 40-45 εκατομμύρια ευρώ και θα δημιουργούσε άμεσα αρκετές εκατοντάδες κοινωνικά σημαντικές θέσεις εργασίας και έμμεσα πολύ περισσότερες διατηρήσιμες μακροχρόνια γιατί είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες. Να άλλος ένας τομέας τον οποίο θα μπορούσαν να ενισχύσουν τα προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας, εφόσον γίνουν σε σοβαρή βάση: Εκπαίδευση νέων επιστημόνων αλλά και εξειδικευμένου προσωπικού και βοήθεια δημοτικών και κοινωνικών επιχειρήσεων για λειτουργία και συντήρηση υποδομών και προγραμμάτων ανακύκλωσης, κομποστοποίησης και επαναχρησιμοποίησης σε όλα τα νησιά.
(3) Δημιουργία κοινωνικών και συμμετοχικών φορέων διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος και πράσινης οικονομίας. Με την υποστήριξη διαφορετικών εργαλείων μπορεί να επιτευχθούν αλλαγές στην οικονομία και να δημιουργηθούν βιώσιμες θέσεις εργασίας σε τομείς που μπορεί να έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα στα νησιά, όπως η πράσινη καινοτομία, η πράσινη χημεία, η χρήση ΑΠΕ στις μεταφορές και μετακινήσεις μεταξύ των νησιών αλλά και μέσα σε κάθε νησί, η οικολογική γεωργία, η προστασία και διαχείριση των θαλασσών, των ακτών, του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών για επανάκαμψη της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και διασφάλισης του επαγγέλματος των ψαράδων, η παραγωγή φυσικών προϊόντων με αξιοποίηση αποβλήτων από ελαιουργεία – οινοποιεία – τυροκομεία, η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, η παραγωγή φαρμάκων και καλλυντικών από ανανεώσιμες φυσικές πρώτες ύλες που υπάρχουν στα νησιά και στο θαλάσσιο περιβάλλον, η σύνδεση του τουρισμού με την παραγωγή τοπικών ποιοτικών, οικολογικών προϊόντων κα.
Μια στοχευμένη πολιτική απασχόλησης θα μπορούσε να βοηθήσει την ανάπτυξη αυτών των τομέων, ενθαρρύνοντας και υποστηρίζοντας νέους ανθρώπους να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να δημιουργήσουν βιώσιμες θέσεις (αυτό) απασχόλησης. Οι δραστηριότητες αυτές απαιτούν συνήθως χαμηλά κεφάλαια και είναι έντασης εργασίας, άρα δημιουργούν σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας.
(4) Για να υπάρχει εσωτερική συνέπεια και αλληλο-εξάρτηση των εξαγγελλόμενων πολιτικών σε περιφερειακό επίπεδο, προτείνουμε το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» (και τα υπόλοιπα προγράμματα του ΟΑΕΔ) να δίνουν ιδιαίτερο βάρος και στη σύνδεση με άλλες πολιτικές που εξαγγέλλονται:
Α) στην επιδότηση απασχόλησης /διατήρησης απασχόλησης σε επιχειρήσεις παραγωγής τοπικών παραδοσιακών ειδών διατροφής, με έμφαση για:
• εξειδικευμένους εργαζόμενους που απαιτούνται για τη διασφάλιση των όρων των προϊόντων ΠΟΠ και των συστημάτων ποιότητας και ασφάλειας (HACCP)
• εργαζόμενους στα καταστήματα λιανικής πώλησης
αλλά και
Β) στην απασχόληση στα πλαίσια ανάπτυξης του εξαγγελθέντος Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (που θα εξασφαλίσει τη σύνδεση της αγροτικής παραγωγής και των τοπικών παραδοσιακών προϊόντων διατροφής με τον τουρισμό).
(5) Δημιουργία Ταμείου Συνοχής στο εσωτερικό της Περιφέρειας, με τη συμμετοχή και υποστήριξη εξειδικευμένου προσωπικού και σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, με στόχο την σύγκλιση μεταξύ των νησιωτικών κοινωνιών και στο εσωτερικό των ίδιων των νησιωτικών κοινωνιών. Σήμερα ο μέσος όρος κατά κεφαλή εισοδήματος φαίνεται από τους πιο υψηλούς σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά αυτό δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην πραγματικότητα, γιατί υπάρχουν ακραίες καταστάσεις φτώχιας και πλουτισμού στην Περιφέρεια. Μια ομάδα ανέργων με σχετικά προσόντα και δυνατότητες θα μπορούσε (με χρονικό ορίζοντα δύο χρόνων, στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας) να αναλάβει να παρουσιάσει ένα σχέδιο οργάνωσης και λειτουργίας του Ταμείου Συνοχής αξιοποιώντας τυχόν υπάρχουσα ευρωπαϊκή εμπειρία.
(6) Εξειδίκευση σε πράσινα και κοινωνικά υπεύθυνα χρηματοδοτικά εργαλεία για πράσινες επενδύσεις. Ανάπτυξη αλληλοσυμπληρούμενων εργαλείων χρηματοδότησης και υποστήριξης της αναγκαίας στροφής στην οικονομία στα οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται :
- Αλλαγές στο φορολογικό σύστημα ή κάνοντας την φορολογία να δουλέψει για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τη στήριξη μεταρρυθμίσεων στην περιφερειακή οικονομία, με καλή γνώση των περιφερειακών αναγκών και ιδιαιτεροτήτων αλλά και χρήση τοπικών φόρων (πχ ένα ευρώ από κάθε τουρίστα για χρηματοδότηση περιβαλλοντικών υποδομών). Δημιουργία μηχανισμών είσπραξης των δημοτικών τελών και τοπικών φόρων από όσους δήμους δεν διαθέτουν ανάλογες υπηρεσίες. Αναπτύσσοντας οι Δήμοι δικούς τους μηχανισμούς είσπραξης πόρων μπορούν να εφαρμόσουν στη συνέχεια και πιο δίκαια συστήματα πληρωμής τελών καθαριότητας, με βάση τα συστήματα «πληρώνω όσο πετάω» (PΑΥΤ ή SMART συστήματα χρέωσης).
- Αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της Περιφέρειας και των Δήμων και ταυτοχρόνως ενεργή συμμετοχή τους στα ευρωπαϊκά δρώμενα και δίκτυα καθώς και σε ευρωπαϊκά προγράμματα συνεργασίας. Τα «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης» θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην στελέχωση της Περιφέρειας, επαγγελματικών φορέων και Δήμων με εξειδικευμένο προσωπικό, μέσω διετών (και όχι πεντάμηνων) προγραμμάτων επιδοτούμενων θέσεων εργασίας, με στόχο να μεταφερθεί εμπειρία και τεχνογνωσία και να αναπτυχθούν οι υπηρεσίες τους σε σύγχρονη βάση ώστε να ανταποκρίνονται σε εξειδικευμένους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς τομείς (με υποχρέωση αξιολόγησης των αποτελεσμάτων από εξωτερικούς αξιολογητές).
- Αναζήτηση πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα για πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας. Οι Αναπτυξιακές Εταιρείες, στις οποίες πλέον η Περιφέρεια αποτελεί μέτοχο –διάδοχο των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, θα πρέπει επιτέλους να συμμετάσχουν ενεργά στην υλοποίηση των ΤΟΠΣΑ στον μέσα από ένα σχεδιασμό που θα συζητηθεί ουσιαστικά και θα συντονιστεί. Η ανασυγκρότηση των αναπτυξιακών εταιριών και η απαλλαγή τους από πελατειακές σχέσεις και λογικές βολέματος της εκάστοτε κομματικής πελατείας, θα μπορούσε να αποτελέσει εργαλείο υποστήριξης των νησιωτικών κοινωνιών στην προσπάθεια να έχουν πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πόρους με στόχο να χρηματοδοτηθεί η πράσινη στροφή της οικονομίας συνολικά στην περιφέρεια αλλά και σε κάθε νησί.
- Έκδοση πράσινων ομολόγων από την Περιφέρεια σε συνεργασία με επαγγελματικούς φορείς που θα χρηματοδοτούν αποκλειστικά πράσινες επενδύσεις και κοινωνικές υποδομές σε τοπικό επίπεδο. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία για τη διερεύνηση της δυνατότητας έκδοσης από κοινού με άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες πράσινων ομολόγων στοχευμένων σε συγκεκριμένες επενδύσεις, όπως αστικές αναπλάσεις, αποκατάσταση βιομηχανικών κτιρίων (πχ αλευροβιομηχανία SAMICA και άλλα παρόμοια κτίσματα μεγάλης πολιτιστικής σημασίας), δημιουργίας θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, χρηματοδότησης προγραμμάτων κομποστοποίησης ή χρηματοδότησης δημοτικών-συνεταιριστικών εταιριών παραγωγής πράσινης ενέργειας κα).
- Δημιουργία και ενδυνάμωση τοπικών τραπεζών, που θα μπορούσαν να συναποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργίας μιας περιφερειακής τράπεζας στα πρότυπα της «Ηθικής Τράπεζας- Ethic Popular Bank» που υπάρχει στην Ιταλία και σε άλλες 7 ευρωπαϊκές χώρες ή της Community Banking Partnership, που υπάρχει ήδη σε 7 περιοχής της Βρετανίας και διαμορφώνει μια πρόταση one-stop-shop υπηρεσιών εναλλακτική των μεγάλων τραπεζών. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να ενθαρρύνει την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας μέσω προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας και ενίσχυσης θέσεων εργασίας σε καινοτόμες δραστηριότητες.
- Δημιουργία τοπικών συμπληρωματικών εργαλείων χρηματοδότησης. Σε πολλές χώρες, παράλληλα με το συμβατικό τραπεζικό σύστημα, συνέχισαν να λειτουργούν εναλλακτικά χρηματοδοτικά συστήματα, όπως η Oeko-bank (Οικολογική Τράπεζα) και το Alternative Netzwerk στη Γερμανία, γνωστές Ενώσεις Παροχής Δανείων ή τα Community Reinvestment Trusts και τα Community Development Finance Institutions (CDFIs) στη Βρετανία που προσφέρανε και συνεχίζουν να προσφέρουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, συμβουλών και υπηρεσιών για δήμους, κοινωνικές ομάδες και πολίτες, για μικρής κλίμακας υπηρεσίες.
- Χρηματοδοτήσεις προερχόμενες από τα έσοδα παραγωγής πράσινης ενέργειας από τοπικές επιχειρήσεις. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να ενθαρρύνει την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας μέσω προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας σε συνεργασία με δήμους, ΜΚΟ και επαγγελματικές ενώσεις.
- Σχήματα εξω-χρηματικών συναλλαγών, τράπεζες χρόνου ή σχήματα τοπικών «νομισμάτων» για συναλλαγές εκτός αγοράς – παράλληλα με την κυκλοφορία του ενιαίου νομίσματος για άλλου τύπου συναλλαγές - που ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν περιοχές και νησιά ή γειτονιές και βοηθάνε να διατηρείται ένα επίπεδο υπηρεσιών και ανταλλαγής προϊόντων χωρίς τα σκαμπανεβάσματα που δημιουργεί ένα σοκ του χρηματοπιστωτικού συστήματος ή των περιοριστικών μέτρων. Πετυχημένα παραδείγματα υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρο τον πλανήτη διασφαλίζοντας τη διατήρηση της κυκλοφορίας τοπικών πόρων και ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο, την κοινωνική συνοχή σε περιοχές που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα ανεργίας, φτώχιας ή (γεωγραφικού ή κοινωνικού) αποκλεισμού, και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνικών οικο-συστημάτων.
Η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να παίξει ρόλο συντονιστή πειραμάτων, σε μικρή κατά αρχή κλίμακα, και να δημιουργήσει συνεργασίες με ελληνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα ενώ μέσα από το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» και την «Κοινωφελή Εργασία» θα μπορούσαν να στηρίξουν πρωτοβουλίες ώστε να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση παρόμοιων σχεδίων και πιλοτικών προγραμμάτων αξιοποιώντας την υπάρχουσα διεθνή εμπειρία. Μια ομάδα ανέργων με σχετικά προσόντα και δυνατότητες θα μπορούσε (με χρονικό ορίζοντα δύο χρόνων, στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας) να αναλάβει να παρουσιάσει ένα σχέδιο για το πώς θα μπορούσαν να οργανωθούν αυτά στο Ν. Αιγαίο, αξιοποιώντας υπάρχουσα ευρωπαϊκή εμπειρία.
Είμαστε πεισμένοι ότι αν κινητοποιηθούν οι νησιωτικές κοινωνίες και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα πολιτική που θα προσφέρει πρόταση διεξόδου και για την πολύπλευρη κρίση σε επίπεδο χώρας και θα διαμορφωθεί ένα πράσινο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, μια σύγχρονη πρόταση κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, μια οικονομία κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη, μια κοινωνία δημιουργικής απασχόλησης χωρίς ανέργους και κοινωνικά αποκλεισμένους.
Επαναφέρουμε άμεσα την πρόταση του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ για τη δημιουργία στο πλαίσιο του Περιφερειακού Συμβουλίου δυο άλλων επιτροπών, όπως προβλέπει ο νόμος, μία από τις οποίες θα πρέπει να είναι μια Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής και Αλληλεγγύης, που θα έχει ως πρώτο καθήκον της να προετοιμάσει ένα σχέδιο στρατηγικής της περιφέρειας για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη την εποχή της κρίσης, ώστε πράγματι κατ΄αρχή οι πόροι που θα διατεθούν από τα «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης» και την «κοινωφελή εργασία» να πιάσουν τόπο και να μην σπαταληθούν και παράλληλα να προωθηθούν μια ουσιαστική και όχι επιφανειακή κι αναποτελεσματική πολιτική για τη δημιουργία διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης.
Κριτική για τις πολιτικές "απασχόλησης" στο Ν. Αιγαίο
Αναλυτικά η κριτική και οι θέσεις του Οικολογικού Ανέμου για την αντιμετώπιση της ανεργίας στο Ν. Αιγαίο
Η κριτική μας στο σχέδιο της κυβέρνησης για την ανεργία
Σε μια εποχή κατάρρευσης της οικονομίας και έκρηξης της ανεργίας περιμέναμε να δούμε ένα σχέδιο που να συνδέει την απασχόληση με ενεργητικές πολιτικές και μάλιστα σε οικονομικούς τομείς που μπορούν να επιβιώσουν και να προσφέρουν λύσεις για "διατηρήσιμη απασχόληση". Η Υπουργός Εργασίας μας παρουσίασε στην πραγματικότητα την έλλειψη στρατηγικής που υπάρχει σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο για τη δημιουργία βιώσιμων –διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης. Είναι φανερό, δεν υπάρχει κεντρικά μια συνεκτική οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική πολιτική που να προσφέρει διέξοδο από την πολλαπλή κρίση στην οποία βυθιζόμαστε.
Σε μια εποχή πρωτοφανών επιπέδων ανεργίας δεν μπορούμε να πούμε όχι στην προώθηση των ανεπαρκέστατων προγραμμάτων που παρουσίασε η Υπουργός Εργασίας, δηλαδή τα «Τοπικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα Στήριξης της Απασχόλησης» και την «Κοινωφελή Εργασία». Αλλά ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. Αιγαίου θέλουμε να τονίσουμε ξεκάθαρα ότι αυτά είναι μόνο ένας «καφές παρηγοριάς» για ανέργους, δεν αποτελούν πραγματικά μια συγκροτημένη πολιτική για την αντιμετώπιση της ανεργίας με τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας ή έστω με την ανάπτυξη μιας κοινωνικής πολιτικής που θα βοηθήσει τους ανέργους να επιβιώσουν στην δύσκολη εποχή που ζούμε αλλά και να υποστηριχθούν, στη συνέχεια, στην προσπάθειά τους να βρουν διατηρήσιμη απασχόληση.
Όπως και η ίδια η υπουργός Εργασίας ομολόγησε προσφάτως σε συνέντευξη τύπου, η πολιτική του υπουργείου είναι αμυντική δηλαδή προσπαθεί απλώς να συγκρατήσει κατά τι τα ποσοστά ανεργίας – όπως δήλωσε «αν δεν υπήρχαν τα προγράμματα του ΟΑΕΔ και οι υπόλοιπες δράσεις που έχουν ήδη αναπτυχθεί, τότε το ποσοστό ανεργίας θα είχε ξεπεράσει σήμερα το 17%». Δεν είναι πολιτική που δημιουργεί πραγματικά βιώσιμες θέσεις εργασίας.
Το πρόγραμμα για «Κοινωφελή Εργασία» που ανακοίνωσε και εδώ η κυρία Υπουργός προβλέπει 55.000 θέσεις 5μηνης απασχόλησης με αμοιβή μηνιαίως 625 €. Ακόμα και αν η πολιτική της κυβέρνησης και του Υπουργείου Εργασίας πετύχει τους στόχους που έχει θέσει, 55.000 άνεργοι θα εργαστούν απλώς για ένα πεντάμηνο λαμβάνοντας μια αμοιβή συνολικά 3.125€ έκαστος. Χρησιμοποιώ τα λόγια του ίδιου του αναπληρωτή Υπουργού Εργασίας που επεσήμανε ότι για κάθε άνεργο το σύστημα έχει απώλεια εισφορών γύρω στα 550 ευρώ ανά μήνα, ενώ προστίθεται και το κόστος των 450 ευρώ του επιδόματος ανεργίας. Δηλαδή, ουσιαστικά τα χρήματα που θα έπαιρνε ένας άνεργος σε περίπου 7 μήνες ως επίδομα ανεργίας, θα τα λαμβάνει τώρα εργαζόμενος για 5 μήνες!!! Μάλλον δηλαδή θυμίζει την παροιμία «έβαλε ο Μανωλιός τα ρούχα του αλλιώς».
Βέβαια, θα πει κάποιος, είναι καλύτερα για κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους να ενταχθεί ένας άνεργος στην εργασία, έστω και με μικρή αμοιβή, παρά να παραμένει άνεργος, λαμβάνοντας ένα εξευτελιστικό επίδομα ανεργίας. Δεν είναι αλήθεια, όμως, ότι το πρόγραμμα που εξαγγέλθηκε είναι η εναλλακτική λύση στη σημερινή ζοφερή πραγματικότητα. Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το Υπουργείο Εργασίας την κοινωφελή εργασία δεν έχει σε τίποτα να κάνει με ότι σημαίνουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις και η κοινωνική οικονομία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η χώρα μας θα έπρεπε να ρίξει πραγματικά βάρος, με αφορμή αυτή τη βαθιά κρίση που βιώνουμε, στην ενδυνάμωση του κοινωνικού τομέα και των κοινωνικών επιχειρήσεων, κάτι που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων, όπως έχει δείξει η εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μέσα από βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και να δημιουργήσει χιλιάδες κοινωνικά αποτελεσματικές θέσεις εργασίας.
Όπως πάει να εφαρμοστεί το πρόγραμμα «Κοινωφελής Εργασία» στη χώρα μας, θα συνδέσει την έννοια «κοινωνική οικονομία» με μια αντίληψη παροχής επιδόματος σε χαμηλού κόστους εργαζόμενους, για ένα πεντάμηνο (ισόποσου με το επίδομα ανεργίας ενός 7μήνου), και με μείωση του κατώτατου βασικού μισθού στα 625 Ευρώ (αυτή είναι η αμοιβή που προβλέπεται στο πρόγραμμα). Υπαρκτός, μάλιστα. είναι και ο κίνδυνος απώλειας και άλλων θέσεων εργασίας, στο όνομα της αντιμετώπισης της ανεργίας, αν εφαρμοστεί με τρόπο που οδηγεί σε αντικατάσταση κανονικών θέσεων εργασίας.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι το Υπουργείο Εργασίας έχει πλήρη άγνοια για τις προϋποθέσεις και τους όρους ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων. Χρησιμοποιεί τον όρο μόνο ως ένα ημίμετρο για να απορροφήσει το εκρηκτικό κομμάτι της ανεργίας και να παρουσιάσει μείωση του ρυθμού αύξησης της ανεργίας. Θα σπαταληθούν, φοβόμαστε, πόροι χωρίς να υπάρξει αποτέλεσμα στο ζητούμενο, που είναι η δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας μέσα από ενεργοποίηση της κοινωνίας και των κοινωνικών φορέων.
Στην Γερμανία ή σε άλλες χώρες, η απασχόληση των ανέργων σε κοινωνικές επιχειρήσεις ή γενικότερα σε κοινωφελή εργασία γίνεται για χρονικό διάστημα (συνήθως 2 χρόνια) και με όρους (παροχή εκπαίδευσης παράλληλα με την εργασία στην πράξη, συμβουλευτική υποστήριξη κα) έτσι ώστε πράγματι ο άνεργος να μπορέσει να σταθεί στα πόδια του και να εργαστεί είτε στον φορέα που τον απασχολεί προσωρινά ή σε ανάλογο φορέα είτε μέσα από τη δημιουργία ατομικής ή κοινωνικής επιχείρησης. Ποιος, όμως, πιστεύει ότι ένας άνεργος θα είναι σε θέση για κάτι τέτοιο μετά από απασχόληση μόλις 5 μηνών και χωρίς κάποιες άλλες συνοδευτικές δράσεις κατά τη διάρκεια του 5μήνου και μετά από αυτό;
Από τη συζήτηση μέχρι τώρα στο Περιφερειακό Συμβούλιο, διαπιστώνουμε δυστυχώς, ότι η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου δεν έχει ένα σχέδιο για το θέμα της ανεργίας. Ελπίζουμε ότι θα υπάρξουν μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησης και ότι οι ελάχιστοι πόροι που θα διατεθούν δεν θα σπαταληθούν κι αυτοί σε πελατειακές σχέσεις και εξυπηρετήσεις, όπως έχει γίνει στο παρελθόν με πολλαπλάσια ποσά. Οι πολίτες και ιδιαίτερα οι νέοι πρέπει να απαιτήσουν να μπει ένα τέλος σε αυτές τις εξευτελιστικές διαδικασίες. Επίσης, θα πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς ο τρόπος εφαρμογής αυτών των ανεπαρκέστατων προγραμμάτων ώστε να μην χρησιμοποιηθούν με τρόπο που θα οδηγούσε σε αντικατάσταση κανονικών θέσεων εργασίας με 5μηνίτες χαμηλά αμοιβόμενους, γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγούσε με την στήριξη μάλιστα προγραμμάτων συγκράτησης της ανεργίας σε απώλεια κι άλλων θέσεων εργασίας.
Είναι, όμως, ανησυχητικό ότι, όπως φαίνεται, η Περιφέρεια και οι Δήμοι (ελπίζουμε να διαψευστούμε από κάποιους Δήμους) δεν είναι έτοιμοι να αναλάβουν έναν σημαντικό ρόλο στην πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας και στη δημιουργία δομών κοινωνικής αλληλεγγύης που είναι απαραίτητες για την κάλυψη του τεράστιου κενού που δημιουργεί η κατάρρευση του όποιου συστήματος κοινωνικής πρόνοιας υπήρχε στη χώρα, στην σημερινή εποχή βαθιάς οικονομικής, δημοσιονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης. Στην παρουσίαση του προγράμματος «Τοπικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα Στήριξης της Απασχόλησης», η κυρία Υπουργός τόνισε ότι «θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας ενταγμένες σε έναν ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχεδιασμό για κάθε Περιφέρεια, ο οποίος αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, το ανθρώπινο δυναμικό και τους διαθέσιμους πόρους κάθε περιοχής σε δυναμικούς κλάδους και προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας». Τέτοια συζήτηση, πάντως, δεν έχει γίνει στο Περιφερειακό Συμβούλιο, αν και θα έπρεπε να είναι το κυρίαρχο αυτούς τους 4 μήνες, ώστε να πεισθούμε ότι η Περιφέρεια ξέρει που πηγαίνει και πράγματι υπάρχει ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της πολύπλευρης κρίσης που, όπως είχαμε επισημάνει εγκαίρως, πλήττει και την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, με άλλες ίσως αιχμές και εντάσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.
Η κυρία Υπουργός επεξεργάζεται – όπως έχει ανακοινώσει και ένα άλλο σχέδιο για επιχορήγηση των ασφαλιστικών εισφορών για την επαναπρόσληψη 70.000 ανέργων σε τουριστικές επιχειρήσεις εποχικής και συνεχούς λειτουργίας, έτους 2011, και διατήρησης 10.000 θέσεων εργασίας σε τουριστικές επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, με επιχορήγηση μέρους των εργοδοτικών εισφορών. Υποστηρίζουμε κατά αρχή και εμείς μια τέτοια προοπτική, ειδικά για τους εποχικά απασχολούμενους στον τουριστικό τομέα, υποστηρίζουμε και εμείς την ανάγκη να ενισχυθεί σε αυτή την δύσκολη περίοδο ο τομέας για την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου ώστε να είναι περισσότερες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στα νησιά ανοικτές κι άλλους μήνες, πέρα από την καλοκαιρινή περίοδο, αλλά και να απασχολούνται εργαζόμενοι και τους μήνες εκτός καλοκαιριού. Αυτό είναι σημαντικό για τις τοπικές και ιδιαίτερα τις νησιωτικές κοινωνίες που πρέπει να είναι κοινωνίες των 365 ημερών και όχι του καλοκαιριού. Αλλά φοβόμαστε ότι αυτό δεν είναι εφικτό για τα περισσότερα νησιά και κυρίως τα μικρά, που θα είχαν μεγαλύτερη ανάγκη από ένα τέτοιο πρόγραμμα, αλλά ούτε και για τα περισσότερα μεγάλα νησιά, με δεδομένο ότι οι συγκοινωνίες είναι σχεδιασμένες κυρίως για τους καλοκαιρινούς μήνες. Χωρίς μέσα συγκοινωνιών, που να συνδέουν ακόμα και κοντινά νησιά μεταξύ τους, με υποσχέσεις εδώ και μια δεκαπενταετία τουλάχιστον - αλλά όχι έργα - για το «μεταφορικό ισοδύναμο», φοβόμαστε ότι ο όποιος σχεδιασμός δεν έχει σχέση με την νησιωτική μας πραγματικότητα. Επίσης, αναρωτιόμαστε, αν στοχεύει το υπουργείο Εργασίας ή και η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου να κατευθύνουν την επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών προς εργαζόμενους σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και όχι προς μονάδες «all inclusive», ώστε πράγματι να επωφεληθούν οι τοπικές κοινωνίες και όσοι έχουν πράγματι ανάγκη στήριξης.
Δεν μπορούμε, επίσης, να μην επισημάνουμε ότι το νούμερο των ανέργων σε τουριστικές επιχειρήσεις εποχικής και συνεχούς λειτουργίας που επιδιώκεται – σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της υπουργού - να επωφεληθεί από το σχετικό πρόγραμμα συμπίπτει με τον αριθμό των ανέργων εποχιακά απασχολούμενων στον τουριστικό τομέα που σήμερα επιδοτούνται, οπότε μάλλον πρόκειται να χρησιμοποιηθούν τα ποσά που δίνονταν μέχρι τώρα ως επιδόματα ανεργίας για τη χρηματοδότηση των ασφαλιστικών εισφορών όσων τυχόν επαναπροσληφθούν σε τουριστικές επιχειρήσεις. Μήπως τελικώς επιδιώκεται να εξοικονομηθούν απλώς εθνικοί πόροι, αφού το πρόγραμμα αυτό – όπως και τα άλλα δύο που έχουν εξαγγελθεί - θα χρηματοδοτηθούν κατά βάση από το Ε.Π. «Ανθρώπινο Δυναμικό» (Ε.Π.ΑΝΑΔ), το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αποθεματικού Απροβλέπτων» καθώς και τις εισφορές των εργαζομένων, δηλαδή τον Αλληλόχρεο Λογαριασμό ΙΚΑ – ΟΑΕΔ;
Όμως, ποια είναι η πολιτική του Υπουργείου Εργασίας απέναντι στην πραγματικότητα που επικρατεί πλέον στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, κυρίως των περιοχών τουριστικής μονοκαλλιέργειας (πχ Ρόδος, Κρήτη, Κως) – που πιεζόμενες, ίσως, να υπογράψουν συμβόλαια με μεγάλους τουριστικούς πράκτορες σε τιμές κάτω του κόστους, με όλα να συμπεριλαμβάνονται στο πακέτο «all inclusive» - απασχολούν όλο και περισσότερο εργαζόμενους με πολύ χαμηλές αμοιβές και για μικρό χρονικό διάστημα, που προέρχονται κυρίως από τις ανατολικές χώρες, με κάλυμμα «συμβάσεις πρακτικής εξάσκησης», υποκαθιστώντας έτσι κανονικές θέσεις εργασίας με χαμηλά αμοιβόμενες και χωρίς κανονικές ασφαλιστικές εισφορές στην Ελλάδα; Όταν χάνονται χιλιάδες θέσεις εργασίας στην «βαριά βιομηχανία», όπως θεωρούν πολλοί τον τουρισμό, τι νόημα έχει μια αποσπασματική πολιτική επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών τους υπόλοιπους μήνες για τους εργαζόμενους στον τουριστικό τομέα;
Το πολιτικό σύστημα και κυρίως τα δυο κόμματα εξουσίας απέτυχαν πλήρως. Οδήγησαν με μεγάλη ανευθυνότητα τη χώρα στη χρεοκοπία και δεν στάθηκαν ικανά να διαχειριστούν στοιχειωδώς την κρίση. Η οργή της κοινωνίας είναι κατανοητή. Χρειάζεται, όμως, να διαμορφωθεί μέσα από την κοινωνία μια εναλλακτική πρόταση που θα προσφέρει διέξοδο από την κρίση. Ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. Αιγαίου:
- Καταθέτουμε προτάσεις για ενεργή πολιτική δημιουργίας πολύ περισσότερων θέσεων εργασίας – σε σχέση με αυτές που σήμερα χάνονται- αλλά σε τομείς της οικονομίας που είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες και μακροχρόνια βιώσιμες. Μια προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου. Αυτοί οι τομείς, όμως, δεν μπορούν να αναπτυχθούν με 5μηνη εργασία ανθρώπων που θα περνάνε για λίγο από μια θέση για να πάρουν ένα μικρό επίδομα. Απαιτούν συνεκτικές και καλά σχεδιασμένες πολιτικές σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και πλήρη εφαρμογή διαφορετικών εργαλείων υποστήριξης και μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, από παραδοσιακά όπως τα φορολογικά κίνητρα και τα ευρωπαϊκά προγράμματα μέχρι νέα εργαλεία όπως “πράσινα ομόλογα με πρωτοβουλία της Περιφέρειας και τοπικών φορέων”, δημιουργία νέων -εναλλακτικών προς τις μεγάλες τράπεζες – μέσων χρηματοδότησης και συμβουλευτικών υποδομών για πράσινες καινοτομίες στην περιοχή του Ν. Αιγαίου. Πολλές θέσεις εργασίας – διετούς διάρκειας και όχι στη βάση αυτών που προβλέπονται από τα προγράμματα του Υπουργείου Εργασίας – θα πρέπει να στηρίξουν τις νέες δομές και τον νέο τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας και της αυτοδιοίκησης την εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.
- Θα είμαστε ενεργοί στην προσπάθεια να μην σπαταληθούν – όπως έγινε στο παρελθόν με πολύ περισσότερους πόρους - τα ανεπαρκή χρήματα που θα διατεθούν ως “καφές της παρηγοριάς” για τους ανέργους, όσο και κυρίως για να γίνουν αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική που θα οδηγήσουν σε βιώσιμες και διατηρήσιμες θέσεις εργασίας.
- Θα βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση και καλούμε σε συνεργασία τους κοινωνικούς κι επαγγελματικούς φορείς για να δημιουργήσουμε μια ασπίδα προστασίας ενάντια σε κάθε απόπειρα να χρησιμοποιηθούν τα ελάχιστα αυτά χρήματα, που προέρχονται από ευρωπαϊκούς πόρους και τις συνδρομές των εργαζομένων, ως μέσο εξαγοράς συνειδήσεων, για τη διατήρηση πελατειακών σχέσεων. Πρέπει να τελειώνουμε με αυτή την αθλιότητα, είναι υποχρέωση των θεσμικών φορέων να διαμορφώνουν πολιτικές και συνθήκες που δημιουργούν θέσεις εργασίας με ισότιμους και αξιοκρατικούς όρους πρόσβασης όλων σε αυτές. Πρέπει να εμποδίσουμε όσους προσπαθήσουν να διαχειριστούν λεφτά που δεν είναι δικά τους για να ξανα-παραπλανήσουν τους πολίτες, να τους εξαναγκάζουν “να φιλάνε κατουρημένες ποδιές” για να βρουν μια ψευτο-απασχόληση 5 μηνών με αμοιβή 3.125 Ευρω συνολικά!
Είμαστε πεισμένοι ότι αν κινητοποιηθούν οι νησιωτικές κοινωνίες και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα πολιτική που θα προσφέρει πρόταση διεξόδου και για την πολύπλευρη κρίση σε επίπεδο χώρας και θα διαμορφωθεί ένα πράσινο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, μια σύγχρονη πρόταση κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, μια οικονομία κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη, μια κοινωνία δημιουργικής απασχόλησης χωρίς ανέργους και κοινωνικά αποκλεισμένους.
Επαναφέρουμε άμεσα την πρόταση του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ για τη δημιουργία στο πλαίσιο του Περιφερειακού Συμβουλίου δυο άλλων επιτροπών, όπως προβλέπει ο νόμος, μία από τις οποίες θα πρέπει να είναι μια Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής και Αλληλεγγύης, που θα έχει ως πρώτο καθήκον της να προετοιμάσει ένα «σχέδιο στρατηγικής της περιφέρειας για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη την εποχή της κρίσης», ώστε πράγματι καταρχήν οι πόροι που θα διατεθούν από τα «Τοπικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα Στήριξης της Απασχόλησης» και την «Κοινωφελή Εργασία» να πιάσουν τόπο και να μην σπαταληθούν και παράλληλα να διαμορφωθεί και προωθηθεί μια ουσιαστική πολιτική για τη δημιουργία διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης.
Η κριτική μας στο σχέδιο της κυβέρνησης για την ανεργία
Σε μια εποχή κατάρρευσης της οικονομίας και έκρηξης της ανεργίας περιμέναμε να δούμε ένα σχέδιο που να συνδέει την απασχόληση με ενεργητικές πολιτικές και μάλιστα σε οικονομικούς τομείς που μπορούν να επιβιώσουν και να προσφέρουν λύσεις για "διατηρήσιμη απασχόληση". Η Υπουργός Εργασίας μας παρουσίασε στην πραγματικότητα την έλλειψη στρατηγικής που υπάρχει σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο για τη δημιουργία βιώσιμων –διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης. Είναι φανερό, δεν υπάρχει κεντρικά μια συνεκτική οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική πολιτική που να προσφέρει διέξοδο από την πολλαπλή κρίση στην οποία βυθιζόμαστε.
Σε μια εποχή πρωτοφανών επιπέδων ανεργίας δεν μπορούμε να πούμε όχι στην προώθηση των ανεπαρκέστατων προγραμμάτων που παρουσίασε η Υπουργός Εργασίας, δηλαδή τα «Τοπικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα Στήριξης της Απασχόλησης» και την «Κοινωφελή Εργασία». Αλλά ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. Αιγαίου θέλουμε να τονίσουμε ξεκάθαρα ότι αυτά είναι μόνο ένας «καφές παρηγοριάς» για ανέργους, δεν αποτελούν πραγματικά μια συγκροτημένη πολιτική για την αντιμετώπιση της ανεργίας με τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας ή έστω με την ανάπτυξη μιας κοινωνικής πολιτικής που θα βοηθήσει τους ανέργους να επιβιώσουν στην δύσκολη εποχή που ζούμε αλλά και να υποστηριχθούν, στη συνέχεια, στην προσπάθειά τους να βρουν διατηρήσιμη απασχόληση.
Όπως και η ίδια η υπουργός Εργασίας ομολόγησε προσφάτως σε συνέντευξη τύπου, η πολιτική του υπουργείου είναι αμυντική δηλαδή προσπαθεί απλώς να συγκρατήσει κατά τι τα ποσοστά ανεργίας – όπως δήλωσε «αν δεν υπήρχαν τα προγράμματα του ΟΑΕΔ και οι υπόλοιπες δράσεις που έχουν ήδη αναπτυχθεί, τότε το ποσοστό ανεργίας θα είχε ξεπεράσει σήμερα το 17%». Δεν είναι πολιτική που δημιουργεί πραγματικά βιώσιμες θέσεις εργασίας.
Το πρόγραμμα για «Κοινωφελή Εργασία» που ανακοίνωσε και εδώ η κυρία Υπουργός προβλέπει 55.000 θέσεις 5μηνης απασχόλησης με αμοιβή μηνιαίως 625 €. Ακόμα και αν η πολιτική της κυβέρνησης και του Υπουργείου Εργασίας πετύχει τους στόχους που έχει θέσει, 55.000 άνεργοι θα εργαστούν απλώς για ένα πεντάμηνο λαμβάνοντας μια αμοιβή συνολικά 3.125€ έκαστος. Χρησιμοποιώ τα λόγια του ίδιου του αναπληρωτή Υπουργού Εργασίας που επεσήμανε ότι για κάθε άνεργο το σύστημα έχει απώλεια εισφορών γύρω στα 550 ευρώ ανά μήνα, ενώ προστίθεται και το κόστος των 450 ευρώ του επιδόματος ανεργίας. Δηλαδή, ουσιαστικά τα χρήματα που θα έπαιρνε ένας άνεργος σε περίπου 7 μήνες ως επίδομα ανεργίας, θα τα λαμβάνει τώρα εργαζόμενος για 5 μήνες!!! Μάλλον δηλαδή θυμίζει την παροιμία «έβαλε ο Μανωλιός τα ρούχα του αλλιώς».
Βέβαια, θα πει κάποιος, είναι καλύτερα για κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους να ενταχθεί ένας άνεργος στην εργασία, έστω και με μικρή αμοιβή, παρά να παραμένει άνεργος, λαμβάνοντας ένα εξευτελιστικό επίδομα ανεργίας. Δεν είναι αλήθεια, όμως, ότι το πρόγραμμα που εξαγγέλθηκε είναι η εναλλακτική λύση στη σημερινή ζοφερή πραγματικότητα. Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται το Υπουργείο Εργασίας την κοινωφελή εργασία δεν έχει σε τίποτα να κάνει με ότι σημαίνουν οι κοινωνικές επιχειρήσεις και η κοινωνική οικονομία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η χώρα μας θα έπρεπε να ρίξει πραγματικά βάρος, με αφορμή αυτή τη βαθιά κρίση που βιώνουμε, στην ενδυνάμωση του κοινωνικού τομέα και των κοινωνικών επιχειρήσεων, κάτι που μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων, όπως έχει δείξει η εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μέσα από βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και να δημιουργήσει χιλιάδες κοινωνικά αποτελεσματικές θέσεις εργασίας.
Όπως πάει να εφαρμοστεί το πρόγραμμα «Κοινωφελής Εργασία» στη χώρα μας, θα συνδέσει την έννοια «κοινωνική οικονομία» με μια αντίληψη παροχής επιδόματος σε χαμηλού κόστους εργαζόμενους, για ένα πεντάμηνο (ισόποσου με το επίδομα ανεργίας ενός 7μήνου), και με μείωση του κατώτατου βασικού μισθού στα 625 Ευρώ (αυτή είναι η αμοιβή που προβλέπεται στο πρόγραμμα). Υπαρκτός, μάλιστα. είναι και ο κίνδυνος απώλειας και άλλων θέσεων εργασίας, στο όνομα της αντιμετώπισης της ανεργίας, αν εφαρμοστεί με τρόπο που οδηγεί σε αντικατάσταση κανονικών θέσεων εργασίας.
Δυστυχώς, φαίνεται ότι το Υπουργείο Εργασίας έχει πλήρη άγνοια για τις προϋποθέσεις και τους όρους ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων. Χρησιμοποιεί τον όρο μόνο ως ένα ημίμετρο για να απορροφήσει το εκρηκτικό κομμάτι της ανεργίας και να παρουσιάσει μείωση του ρυθμού αύξησης της ανεργίας. Θα σπαταληθούν, φοβόμαστε, πόροι χωρίς να υπάρξει αποτέλεσμα στο ζητούμενο, που είναι η δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας μέσα από ενεργοποίηση της κοινωνίας και των κοινωνικών φορέων.
Στην Γερμανία ή σε άλλες χώρες, η απασχόληση των ανέργων σε κοινωνικές επιχειρήσεις ή γενικότερα σε κοινωφελή εργασία γίνεται για χρονικό διάστημα (συνήθως 2 χρόνια) και με όρους (παροχή εκπαίδευσης παράλληλα με την εργασία στην πράξη, συμβουλευτική υποστήριξη κα) έτσι ώστε πράγματι ο άνεργος να μπορέσει να σταθεί στα πόδια του και να εργαστεί είτε στον φορέα που τον απασχολεί προσωρινά ή σε ανάλογο φορέα είτε μέσα από τη δημιουργία ατομικής ή κοινωνικής επιχείρησης. Ποιος, όμως, πιστεύει ότι ένας άνεργος θα είναι σε θέση για κάτι τέτοιο μετά από απασχόληση μόλις 5 μηνών και χωρίς κάποιες άλλες συνοδευτικές δράσεις κατά τη διάρκεια του 5μήνου και μετά από αυτό;
Από τη συζήτηση μέχρι τώρα στο Περιφερειακό Συμβούλιο, διαπιστώνουμε δυστυχώς, ότι η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου δεν έχει ένα σχέδιο για το θέμα της ανεργίας. Ελπίζουμε ότι θα υπάρξουν μηχανισμοί ελέγχου και αξιολόγησης και ότι οι ελάχιστοι πόροι που θα διατεθούν δεν θα σπαταληθούν κι αυτοί σε πελατειακές σχέσεις και εξυπηρετήσεις, όπως έχει γίνει στο παρελθόν με πολλαπλάσια ποσά. Οι πολίτες και ιδιαίτερα οι νέοι πρέπει να απαιτήσουν να μπει ένα τέλος σε αυτές τις εξευτελιστικές διαδικασίες. Επίσης, θα πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς ο τρόπος εφαρμογής αυτών των ανεπαρκέστατων προγραμμάτων ώστε να μην χρησιμοποιηθούν με τρόπο που θα οδηγούσε σε αντικατάσταση κανονικών θέσεων εργασίας με 5μηνίτες χαμηλά αμοιβόμενους, γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγούσε με την στήριξη μάλιστα προγραμμάτων συγκράτησης της ανεργίας σε απώλεια κι άλλων θέσεων εργασίας.
Είναι, όμως, ανησυχητικό ότι, όπως φαίνεται, η Περιφέρεια και οι Δήμοι (ελπίζουμε να διαψευστούμε από κάποιους Δήμους) δεν είναι έτοιμοι να αναλάβουν έναν σημαντικό ρόλο στην πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας και στη δημιουργία δομών κοινωνικής αλληλεγγύης που είναι απαραίτητες για την κάλυψη του τεράστιου κενού που δημιουργεί η κατάρρευση του όποιου συστήματος κοινωνικής πρόνοιας υπήρχε στη χώρα, στην σημερινή εποχή βαθιάς οικονομικής, δημοσιονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης. Στην παρουσίαση του προγράμματος «Τοπικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα Στήριξης της Απασχόλησης», η κυρία Υπουργός τόνισε ότι «θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας ενταγμένες σε έναν ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχεδιασμό για κάθε Περιφέρεια, ο οποίος αξιοποιεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, το ανθρώπινο δυναμικό και τους διαθέσιμους πόρους κάθε περιοχής σε δυναμικούς κλάδους και προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας». Τέτοια συζήτηση, πάντως, δεν έχει γίνει στο Περιφερειακό Συμβούλιο, αν και θα έπρεπε να είναι το κυρίαρχο αυτούς τους 4 μήνες, ώστε να πεισθούμε ότι η Περιφέρεια ξέρει που πηγαίνει και πράγματι υπάρχει ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της πολύπλευρης κρίσης που, όπως είχαμε επισημάνει εγκαίρως, πλήττει και την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, με άλλες ίσως αιχμές και εντάσεις σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας.
Η κυρία Υπουργός επεξεργάζεται – όπως έχει ανακοινώσει και ένα άλλο σχέδιο για επιχορήγηση των ασφαλιστικών εισφορών για την επαναπρόσληψη 70.000 ανέργων σε τουριστικές επιχειρήσεις εποχικής και συνεχούς λειτουργίας, έτους 2011, και διατήρησης 10.000 θέσεων εργασίας σε τουριστικές επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας, με επιχορήγηση μέρους των εργοδοτικών εισφορών. Υποστηρίζουμε κατά αρχή και εμείς μια τέτοια προοπτική, ειδικά για τους εποχικά απασχολούμενους στον τουριστικό τομέα, υποστηρίζουμε και εμείς την ανάγκη να ενισχυθεί σε αυτή την δύσκολη περίοδο ο τομέας για την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου ώστε να είναι περισσότερες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στα νησιά ανοικτές κι άλλους μήνες, πέρα από την καλοκαιρινή περίοδο, αλλά και να απασχολούνται εργαζόμενοι και τους μήνες εκτός καλοκαιριού. Αυτό είναι σημαντικό για τις τοπικές και ιδιαίτερα τις νησιωτικές κοινωνίες που πρέπει να είναι κοινωνίες των 365 ημερών και όχι του καλοκαιριού. Αλλά φοβόμαστε ότι αυτό δεν είναι εφικτό για τα περισσότερα νησιά και κυρίως τα μικρά, που θα είχαν μεγαλύτερη ανάγκη από ένα τέτοιο πρόγραμμα, αλλά ούτε και για τα περισσότερα μεγάλα νησιά, με δεδομένο ότι οι συγκοινωνίες είναι σχεδιασμένες κυρίως για τους καλοκαιρινούς μήνες. Χωρίς μέσα συγκοινωνιών, που να συνδέουν ακόμα και κοντινά νησιά μεταξύ τους, με υποσχέσεις εδώ και μια δεκαπενταετία τουλάχιστον - αλλά όχι έργα - για το «μεταφορικό ισοδύναμο», φοβόμαστε ότι ο όποιος σχεδιασμός δεν έχει σχέση με την νησιωτική μας πραγματικότητα. Επίσης, αναρωτιόμαστε, αν στοχεύει το υπουργείο Εργασίας ή και η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου να κατευθύνουν την επιδότηση των ασφαλιστικών εισφορών προς εργαζόμενους σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και όχι προς μονάδες «all inclusive», ώστε πράγματι να επωφεληθούν οι τοπικές κοινωνίες και όσοι έχουν πράγματι ανάγκη στήριξης.
Δεν μπορούμε, επίσης, να μην επισημάνουμε ότι το νούμερο των ανέργων σε τουριστικές επιχειρήσεις εποχικής και συνεχούς λειτουργίας που επιδιώκεται – σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της υπουργού - να επωφεληθεί από το σχετικό πρόγραμμα συμπίπτει με τον αριθμό των ανέργων εποχιακά απασχολούμενων στον τουριστικό τομέα που σήμερα επιδοτούνται, οπότε μάλλον πρόκειται να χρησιμοποιηθούν τα ποσά που δίνονταν μέχρι τώρα ως επιδόματα ανεργίας για τη χρηματοδότηση των ασφαλιστικών εισφορών όσων τυχόν επαναπροσληφθούν σε τουριστικές επιχειρήσεις. Μήπως τελικώς επιδιώκεται να εξοικονομηθούν απλώς εθνικοί πόροι, αφού το πρόγραμμα αυτό – όπως και τα άλλα δύο που έχουν εξαγγελθεί - θα χρηματοδοτηθούν κατά βάση από το Ε.Π. «Ανθρώπινο Δυναμικό» (Ε.Π.ΑΝΑΔ), το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αποθεματικού Απροβλέπτων» καθώς και τις εισφορές των εργαζομένων, δηλαδή τον Αλληλόχρεο Λογαριασμό ΙΚΑ – ΟΑΕΔ;
Όμως, ποια είναι η πολιτική του Υπουργείου Εργασίας απέναντι στην πραγματικότητα που επικρατεί πλέον στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, κυρίως των περιοχών τουριστικής μονοκαλλιέργειας (πχ Ρόδος, Κρήτη, Κως) – που πιεζόμενες, ίσως, να υπογράψουν συμβόλαια με μεγάλους τουριστικούς πράκτορες σε τιμές κάτω του κόστους, με όλα να συμπεριλαμβάνονται στο πακέτο «all inclusive» - απασχολούν όλο και περισσότερο εργαζόμενους με πολύ χαμηλές αμοιβές και για μικρό χρονικό διάστημα, που προέρχονται κυρίως από τις ανατολικές χώρες, με κάλυμμα «συμβάσεις πρακτικής εξάσκησης», υποκαθιστώντας έτσι κανονικές θέσεις εργασίας με χαμηλά αμοιβόμενες και χωρίς κανονικές ασφαλιστικές εισφορές στην Ελλάδα; Όταν χάνονται χιλιάδες θέσεις εργασίας στην «βαριά βιομηχανία», όπως θεωρούν πολλοί τον τουρισμό, τι νόημα έχει μια αποσπασματική πολιτική επιδότησης των ασφαλιστικών εισφορών τους υπόλοιπους μήνες για τους εργαζόμενους στον τουριστικό τομέα;
Το πολιτικό σύστημα και κυρίως τα δυο κόμματα εξουσίας απέτυχαν πλήρως. Οδήγησαν με μεγάλη ανευθυνότητα τη χώρα στη χρεοκοπία και δεν στάθηκαν ικανά να διαχειριστούν στοιχειωδώς την κρίση. Η οργή της κοινωνίας είναι κατανοητή. Χρειάζεται, όμως, να διαμορφωθεί μέσα από την κοινωνία μια εναλλακτική πρόταση που θα προσφέρει διέξοδο από την κρίση. Ως ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ Ν. Αιγαίου:
- Καταθέτουμε προτάσεις για ενεργή πολιτική δημιουργίας πολύ περισσότερων θέσεων εργασίας – σε σχέση με αυτές που σήμερα χάνονται- αλλά σε τομείς της οικονομίας που είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες και μακροχρόνια βιώσιμες. Μια προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου. Αυτοί οι τομείς, όμως, δεν μπορούν να αναπτυχθούν με 5μηνη εργασία ανθρώπων που θα περνάνε για λίγο από μια θέση για να πάρουν ένα μικρό επίδομα. Απαιτούν συνεκτικές και καλά σχεδιασμένες πολιτικές σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και πλήρη εφαρμογή διαφορετικών εργαλείων υποστήριξης και μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, από παραδοσιακά όπως τα φορολογικά κίνητρα και τα ευρωπαϊκά προγράμματα μέχρι νέα εργαλεία όπως “πράσινα ομόλογα με πρωτοβουλία της Περιφέρειας και τοπικών φορέων”, δημιουργία νέων -εναλλακτικών προς τις μεγάλες τράπεζες – μέσων χρηματοδότησης και συμβουλευτικών υποδομών για πράσινες καινοτομίες στην περιοχή του Ν. Αιγαίου. Πολλές θέσεις εργασίας – διετούς διάρκειας και όχι στη βάση αυτών που προβλέπονται από τα προγράμματα του Υπουργείου Εργασίας – θα πρέπει να στηρίξουν τις νέες δομές και τον νέο τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας και της αυτοδιοίκησης την εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.
- Θα είμαστε ενεργοί στην προσπάθεια να μην σπαταληθούν – όπως έγινε στο παρελθόν με πολύ περισσότερους πόρους - τα ανεπαρκή χρήματα που θα διατεθούν ως “καφές της παρηγοριάς” για τους ανέργους, όσο και κυρίως για να γίνουν αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική πολιτική που θα οδηγήσουν σε βιώσιμες και διατηρήσιμες θέσεις εργασίας.
- Θα βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση και καλούμε σε συνεργασία τους κοινωνικούς κι επαγγελματικούς φορείς για να δημιουργήσουμε μια ασπίδα προστασίας ενάντια σε κάθε απόπειρα να χρησιμοποιηθούν τα ελάχιστα αυτά χρήματα, που προέρχονται από ευρωπαϊκούς πόρους και τις συνδρομές των εργαζομένων, ως μέσο εξαγοράς συνειδήσεων, για τη διατήρηση πελατειακών σχέσεων. Πρέπει να τελειώνουμε με αυτή την αθλιότητα, είναι υποχρέωση των θεσμικών φορέων να διαμορφώνουν πολιτικές και συνθήκες που δημιουργούν θέσεις εργασίας με ισότιμους και αξιοκρατικούς όρους πρόσβασης όλων σε αυτές. Πρέπει να εμποδίσουμε όσους προσπαθήσουν να διαχειριστούν λεφτά που δεν είναι δικά τους για να ξανα-παραπλανήσουν τους πολίτες, να τους εξαναγκάζουν “να φιλάνε κατουρημένες ποδιές” για να βρουν μια ψευτο-απασχόληση 5 μηνών με αμοιβή 3.125 Ευρω συνολικά!
Είμαστε πεισμένοι ότι αν κινητοποιηθούν οι νησιωτικές κοινωνίες και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα πολιτική που θα προσφέρει πρόταση διεξόδου και για την πολύπλευρη κρίση σε επίπεδο χώρας και θα διαμορφωθεί ένα πράσινο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, μια σύγχρονη πρόταση κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, μια οικονομία κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη, μια κοινωνία δημιουργικής απασχόλησης χωρίς ανέργους και κοινωνικά αποκλεισμένους.
Επαναφέρουμε άμεσα την πρόταση του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ για τη δημιουργία στο πλαίσιο του Περιφερειακού Συμβουλίου δυο άλλων επιτροπών, όπως προβλέπει ο νόμος, μία από τις οποίες θα πρέπει να είναι μια Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής και Αλληλεγγύης, που θα έχει ως πρώτο καθήκον της να προετοιμάσει ένα «σχέδιο στρατηγικής της περιφέρειας για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη την εποχή της κρίσης», ώστε πράγματι καταρχήν οι πόροι που θα διατεθούν από τα «Τοπικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα Στήριξης της Απασχόλησης» και την «Κοινωφελή Εργασία» να πιάσουν τόπο και να μην σπαταληθούν και παράλληλα να διαμορφωθεί και προωθηθεί μια ουσιαστική πολιτική για τη δημιουργία διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης.
ΥΨΗΛΗ ΑΝΕΡΓΙΑ ΣΤΟ Ν. ΑΙΓΑΙΟ
ΥΨΗΛΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΣΤΟ ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ
ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η αποτυχία στην δημοσιονομική και οικονομική πολιτική έχει πλέον άμεσες συνέπειες και στην κοινωνία. Υπάρχει έκρηξη της ανεργίας καθώς εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί, οδηγώντας την κοινωνία και τους πολίτες σε απόγνωση. Τα δεδομένα αποκαλύπτουν τη ζοφερή πραγματικότητα:
• Για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του ’60 η ανεργία ξεπερνά επίσημα πανελλαδικά το 15%.
• Σε ένα μόλις μήνα έχουμε 23.000 περισσότερους ανέργους.
• Σε σχέση με το 2008, οι άνεργοι είναι περισσότεροι κατά 350.000.
• Πάνω από 1 στους 3 νέους δεν έχει δουλειά.
Όμως, ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για την ανεργία και στο Νότιο Αιγαίο, που καταλαμβάνει πλέον την δεύτερη υψηλότερη θέση, με την ανεργία να έχει εκτιναχθεί από το 15,3% τον Ιανουάριο 2010 στο 20,2% τον Ιανουάριο 2011.
Είναι σαφές ότι το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες δεν δημιούργησε μια βιώσιμη οικονομία, ενώ οι ελλείψεις στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές είναι μεγάλες, αδιανόητες τις περισσότερες φορές για άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες. Δυστυχώς, με ευθύνη και των πολιτικών που ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου βγήκε από τον Στόχο 2 χωρίς να έχει συμπληρώσει τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές που χρειάζεται, αφού φαίνεται να έχει – ως μέσον όρο – ένα από τα υψηλότερα εισοδήματα κατά κεφαλή, κάτι που βέβαια δεν ανταποκρίνεται στην σύνθετη πραγματικότητα της περιφέρειάς μας.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι Ν Αιγαίου τονίζουμε ότι, πέρα από μια κοινωνικά δίκαιη δημοσιονομική προσαρμογή, η χώρα χρειάζεται επειγόντως τόσο έναν εθνικό όσο και περιφερειακούς σχεδιασμούς για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που όχι μόνο να καλύπτουν τις απώλειες, αλλά και να δώσουν στη χώρα πνοή μεταρρύθμισης της οικονομίας και προοπτική διεξόδου από την κρίση. Κρίνοντας από τα ως τώρα αποτελέσματα του μονοδιάστατου μοντέλου ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα και η περιφέρεια Ν. Αιγαίου ειδικότερα για δεκαετίες, θεωρούμε ότι μια τέτοια προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου.
ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η αποτυχία στην δημοσιονομική και οικονομική πολιτική έχει πλέον άμεσες συνέπειες και στην κοινωνία. Υπάρχει έκρηξη της ανεργίας καθώς εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί, οδηγώντας την κοινωνία και τους πολίτες σε απόγνωση. Τα δεδομένα αποκαλύπτουν τη ζοφερή πραγματικότητα:
• Για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του ’60 η ανεργία ξεπερνά επίσημα πανελλαδικά το 15%.
• Σε ένα μόλις μήνα έχουμε 23.000 περισσότερους ανέργους.
• Σε σχέση με το 2008, οι άνεργοι είναι περισσότεροι κατά 350.000.
• Πάνω από 1 στους 3 νέους δεν έχει δουλειά.
Όμως, ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για την ανεργία και στο Νότιο Αιγαίο, που καταλαμβάνει πλέον την δεύτερη υψηλότερη θέση, με την ανεργία να έχει εκτιναχθεί από το 15,3% τον Ιανουάριο 2010 στο 20,2% τον Ιανουάριο 2011.
Είναι σαφές ότι το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες δεν δημιούργησε μια βιώσιμη οικονομία, ενώ οι ελλείψεις στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές είναι μεγάλες, αδιανόητες τις περισσότερες φορές για άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες. Δυστυχώς, με ευθύνη και των πολιτικών που ακολουθήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου βγήκε από τον Στόχο 2 χωρίς να έχει συμπληρώσει τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές που χρειάζεται, αφού φαίνεται να έχει – ως μέσον όρο – ένα από τα υψηλότερα εισοδήματα κατά κεφαλή, κάτι που βέβαια δεν ανταποκρίνεται στην σύνθετη πραγματικότητα της περιφέρειάς μας.
Οι Οικολόγοι Πράσινοι Ν Αιγαίου τονίζουμε ότι, πέρα από μια κοινωνικά δίκαιη δημοσιονομική προσαρμογή, η χώρα χρειάζεται επειγόντως τόσο έναν εθνικό όσο και περιφερειακούς σχεδιασμούς για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που όχι μόνο να καλύπτουν τις απώλειες, αλλά και να δώσουν στη χώρα πνοή μεταρρύθμισης της οικονομίας και προοπτική διεξόδου από την κρίση. Κρίνοντας από τα ως τώρα αποτελέσματα του μονοδιάστατου μοντέλου ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα και η περιφέρεια Ν. Αιγαίου ειδικότερα για δεκαετίες, θεωρούμε ότι μια τέτοια προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου.
Η πανούκλα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με χολέρα
Ημερίδα "από την πυρηνική ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα, στην εξοικονόμηση και την ανανεώσιμη ενέργεια": 30/4/2011 στη Ρόδο. Διοργάνωση: Οικολόγοι Πράσινοι και Οικολογικός Άνεμος Ν Αιγαίου
Η πανούκλα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με χολέρα
Με αυτή τη φράση άνοιξε την ομιλία του ο Έλληνας πράσινος υπουργός στην κυβέρνηση των Βρυξελλών κ. Χρ. Δουλκερίδης στην ημερίδα των Οικολόγων Πράσινων και του Οικολογικού Ανέμου Ν. Αιγαίου που έγινε στη Ρόδο στις 30 Απριλίου 2011, θέλοντας να δείξει ότι η πυρηνική ενέργεια δεν μπορεί να αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα που είναι υπεύθυνα για τις κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη μας. Ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι αυτός της εξοικονόμησης και της ταχείας διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) για λόγους οικονομικούς, κοινωνικούς (απασχόληση) και δημοσιονομικούς, όχι μόνο για περιβαλλοντικούς. Αυτό είναι ίσως και το βασικό συμπέρασμα της ημερίδας που διοργάνωσαν η Τοπική Πολιτική Κίνηση των Οικολόγων Πράσινων μαζί με τον Οικολογικό Άνεμο Ν. Αιγαίου και τις Θεματικές Ομάδες Ενέργειας και Περιβάλλοντος.
Για τον ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΜΟ και την ΤΠΚ Δωδεκανήσου των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ η ημερίδα αυτή δίνει την αφορμή να κάνουμε τρεις βασικές προτάσεις:
1. Μια μόνιμη επιτροπή διαβούλευσης για ενεργειακά θέματα στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, του Δήμου Ρόδου του ΤΕΕ και του Εργατικού Κέντρου και άλλων επαγγελματικών ενώσεων
2. Δημιουργία γραφείου στο Δήμο Ρόδου για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης των ΑΠΕ στο νησί. Το γραφείο θα μπορούσε να μεταφέρει εμπειρία και καλά παραδείγματα, να παρέχει τεχνογνωσία και πρακτική βοήθεια σε δημότες και επιχειρήσεις αλλά και να παρέχει εκπαίδευση σε υπαλλήλους και άλλους ενδιαφερόμενους σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς όπως το ΤΕΕ
3. Συνεργασία Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, Δήμου Ρόδου, ΤΕΕ Δωδεκανήσου και ΕΚ Ρόδου με επιδίωξη τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον πράσινο ενεργειακό τομέα.
Δείτε τις εισηγήσεις (παρουσιάσεις και βίντεο) των ομιλητών της ημερίδας στο μπλοκ του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ http://ecoanemos.wordpress.com
Ακολουθούν τα κύρια σημεία των τοποθετήσεων των ομιλητών.
• Χρήστος Δουλκερίδης, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της περιφέρειας Βρυξελών, με αρμοδιότητες στα θέματα στέγασης, πρόεδρος γαλλόφωνου κοινοβουλίου
Κατέθεσε την εμπειρία του στην εξοικονόμηση ενέργειας από τα κτήρια ως Υπουργός Στέγασης της κυβέρνησης των Βρυξελλών. Η πόλη των Βρυξελλών ξεκίνησε το 2004 την προσπάθεια για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτηρίων της και σήμερα 7 χρόνια αργότερα:
Είναι ένατη στην ταξινόμηση της Siemens για τις ευρωπαϊκές βιώσιμες πόλεις
Είναι στην κορυφή των 5 πόλεων με το μεγαλύτερο αριθμό παθητικών κατασκευών
Έγινε ριζική αλλαγή στις πρακτικές των κατασκευών και της ανακαίνισης που μείωσαν την κατανάλωση κατά 75%
ενώ ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε κατά 10 % η συνολική ενεργειακή κατανάλωση μειώθηκε κατά 10%
γενικεύτηκε το παθητικό πρότυπο (Γερμανική ετικέτα για κτίρια με πολύ χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση) για κάθε δημόσια κατασκευή από το 2010
θεσπίστηκε ενεργειακός κανονισμός για την επιβολή του παθητικού προτύπου για κάθε κατασκευή το 2015
ανάπτυξη πολλών "βιώσιμων συνοικιών"
Όλα τα παραπάνω επιτεύχθηκαν με μια σειρά δράσεων από το 2004:
o Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ώστε να γίνει πειστική η ανάγκη για δράση
o Δημιουργία υπηρεσιών τεχνικής βοήθειας για την αντιμετώπιση της άγνοιας προσιτών λύσεων
o Ενίσχυση των επενδύσεων, προκειμένου να επιτευχθεί η υψηλή ενεργειακή απόδοση
o Οργάνωση κατάρτισης των επαγγελματιών: του αρχιτέκτονα, του μηχανικού, του τεχνικού διευθυντή,
o Ανάπτυξη υποδειγματικών φιλόδοξων προγραμμάτων, από τους ίδιους τους φορείς που αποδεικνύουν όλα όσα είναι ήδη δυνατά να κάνουμε σήμερα
o Διαπραγμάτευση μιας συμμαχίας Απασχόλησης - Περιβάλλοντος με τον κατασκευαστικό τομέα, για την προσαρμογή του τομέα στις νέες εξελίξεις
o Ανάπτυξη ενός ρυθμιστικού πλαισίου περισσότερο δεσμευτικού όσον αφορά στην κατασκευή, στην ανακαίνιση και στη διαχείριση των τεχνικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αποφάσεις.
Τα αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής μετά από 5 χρόνια είναι εντυπωσιακά και έχουν να κάνουν με μια πραγματική ευαισθητοποίηση όλων των παραγόντων που θα επιτρέψει να ληφθούν αυστηρότερα μέτρα αλλά και με υποδειγματικά έργα που έχουν αποδείξει όλα τα πιθανά κέρδη που είναι δυνατόν να ληφθούν από άποψη συμπεριφοράς, διαχείρισης των εγκαταστάσεων καθώς και στον τομέα της κατασκευής και της ανακαίνισης. Σήμερα υπάρχουν για παράδειγμα, 117 σχέδια ακινήτων που αντιπροσωπεύουν 266,000 τ.μ που αποδεικνύουν ότι είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό να πραγματοποιηθούν κατασκευές και ανακαινίσεις που μειώνουν την κατανάλωση 75% και περισσότερο.
Γρήγορα επεκτάθηκε το πεδίο εφαρμογής της δράσης στο σύνολο της βιώσιμης κατασκευής (επιλογή των υλικών, διαχείριση των υδάτων κλπ ) και της έννοιας της “βιώσιμης συνοικίας” όχι μόνο όσον αφορά στην κατασκευή νέων συνοικιών αλλά και στην αλλαγή και την ανακαίνιση των υφιστάμενων οικισμών.
Πρέπει πλέον να σκεπτόμαστε την πόλη ως τόπο ισορροπίας μεταξύ του κοινωνικού, του οικονομικού και του περιβαλλοντικού παράγοντα.
Tanay Sidki Uyar, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μαρμαρά Τουρκίας, αντιπρόεδρος World Wind Energy Association καθώς και EuroSOLAR, συντονιστής Clean Energy Platform of Turkey
Ο καθηγητής έκανε μια αναδρομή στη ιστορία των ορυκτών καυσίμων, μίλησε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τόνισε πως η εποχή των ορυκτών καυσίμων έχει πλέον τελειώσει. Όμως δεν θα πρέπει να περάσουμε στην εποχή της πυρηνικής ενέργειας ούτε να δεχτούν οι περιφερειακές χώρες, όπως η Ελλάδα, να αγοράσουν τις ξεπερασμένες τεχνολογίες των ανεπτυγμένων κρατών οι οποίες έχουν πλέον αποφασίσει να περάσουν στη νέα εποχή των ΑΠΕ. Το δυναμικό των ΑΠΕ, τόνισε ο καθηγητής, μπορεί να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του κόσμου κατά 100%, φτάνει οι λαοί, ιδιαίτερα οι λιγότερο αναπτυγμένοι, να διεκδικήσουν να μπουν στην πρωτοπορία αυτή.
Στη συνέχεια μίλησε για το πραγματικό κόστος της ενέργειας στο οποίο πρέπει να συνυπολογίζονται και τα «εξωτερικά» κόστη όπως τα ονόμασε, οι παράπλευρες δηλαδή συνέπειες της παραγωγής ενέργειας με όλα τα αρνητικά τους όπως για παράδειγμα η αποτροπή κινδύνου και η αποκατάσταση ζημιών και προβλημάτων στην ανθρώπινη ζωή αλλά και το πραγματικό κόστος των κλιματικών αλλαγών.
Το ενεργειακό σενάριο για το 2050 μιλάει για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας αλλά και αντικατάσταση των παραδοσιακών πηγών όπως τα ορυκτά καύσιμα και η πυρηνική ενέργεια από ΑΠΕ και ειδικότερα από Ηλιακή, Αιολική, Υδροηλεκτρική και ενέργεια από βιομάζα. Η ενέργεια από ΑΠΕ έχει ήδη αυξηθεί δραματικά και μαζί της και οι θέσεις εργασίας που σχετίζονται με τις ΑΠΕ και χώρες όπως η Κίνα αναπτύσσονται θεαματικά στον τομέα αυτό.
Κλείνοντας ο καθηγητής αναφέρθηκε στο πρώτο διεθνές συνέδριο για 100% ΑΠΕ που θα γίνει στην Κωνσταντινούπολη 6-8 Οκτωβρίου με μια πλειάδα θεματικών που έχουν να κάνουν με νέες τεχνολογίες, αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ, ενεργειακά παθητικά κτήρια αλλά και εκπαίδευση και κατάρτιση πάνω στις ΑΠΕ.
Γιώργος Μάρκου, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τομεάρχης Ηλιακής Ενέργειας ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ
Ο κ. Μάρκου αναφέρθηκε και αυτός στις κλιματικές αλλαγές και την επίδραση που έχουν στη ζωή μας. Αυτές, είπε, είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συγκεκριμένα από την καύση ορυκτών καυσίμων αφού η αύξηση της θερμοκρασίας πάει χέρι με χέρι με την αύξηση της παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου. Οι επιπτώσεις θα αφορούν όλο τον πλανήτη αλλά η χώρα μας αναμένεται να πληγεί ιδιαίτερα.
Όμως για κάθε ευρώ που θα ξοδέψουμε σήμερα για την αποτροπή των κλιματικών αλλαγών, θα εξοικονομήσουμε στο μέλλον 5 έως 20 ευρώ. Σε περίπτωση που δε λάβουμε μέτρα ωστόσο τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι αναστρέψιμα. Ενώ λοιπόν το δυναμικό των ΑΠΕ είναι, όπως είπε και ο κ. Tanay Uyar, υπεραρκετό για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη εμείς δεν επιλέγουμε πάντα βιώσιμες λύσεις.
Λύσεις που θα στηρίζονται στο τρίπτυχο: εξοικονόμηση, ενεργειακή αποδοτικότητα και ΑΠΕ. Η αλλαγή στάσης και συμπεριφορών είναι απαραίτητη, περνώντας από τη θεοποίηση της κατανάλωσης στην εξοικονόμηση και στην αντικατάσταση των ρυπογόνων και πεπερασμένων πηγών από πιο καθαρές και πρακτικά ανεξάντλητες πηγές. Έτσι κι αλλιώς λόγω δημογραφικών και οικονομικών παραγόντων, πέρα από τους περιβαλλοντικούς, οδηγούμεθα στη χρήση των ΑΠΕ.
Η Ελλάδα με 9% συμμετοχή στο ενεργειακό μίγμα, βρίσκεται ακόμα μακριά και από τον μέσο όρο της ΕΕ (21%) και βέβαια από χώρες όπως η Σουηδία (60%) και η Αυστρία (68%) παρόλο που το δυναμικό μας είναι μεγάλο και υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της ενεργειακής μας αποδοτικότητας.
Παρόλο λοιπόν που υπάρχουν εθνικοί στόχοι και εθνικό σχέδιο, χρειαζόμαστε πολύ δουλειά για να πετύχουμε δεσμευτικούς στόχους όπως το 20-20-20 και να περάσουμε από τα ορυκτά καύσιμα στην πράσινη ανανεώσιμη ενέργεια. Η «ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ» στόχο έχει, με τα έργα που υλοποιεί, να βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση.
Ιάκωβος Γρύλλης, πρόεδρος του ΤΕΕ Δωδεκανήσου
Ο κ. Ι. Γρύλλης αρχικά αναφέρθηκε στην επιβεβαίωση με τον πιο δραματικό τρόπο των ενεργών πολιτών που εδώ και χρόνια αντιδρούν στα πυρηνικά και οι οποίοι κάποτε λοιδορούνταν για τη στάση τους αυτή. Κατόπιν ανέφερε τις αλλαγές στη νομοθεσία που διέπει πλέον την κατασκευή των νέων κτηρίων ώστε αυτά να είναι ενεργειακά αποδοτικά. Αναφέρθηκε στην υποχρέωση εκπόνησης ενεργειακών μελετών για τις νέες οικοδομικές άδειες και στη θέσπιση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου. Το πιστοποιητικό αυτό απαιτείται από τις 9/1/2011 για οποιαδήποτε μεταβίβαση και εάν η κατάταξη είναι χαμηλή πρέπει να γίνουν επεμβάσεις στο κτήριο. Από τον Ιούλιο η απαίτηση ισχύει επίσης και για εκμισθώσεις σπιτιών, διαμερισμάτων και άλλων κτηρίων. Τα κτήρια δηλαδή θα πρέπει από εδώ και στο εξής να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις όσον αφορά τις ενεργειακές τους προδιαγραφές. Παρόλο που στην αρχή υπήρξαν δυσκολίες λόγω μη έγκαιρης αποστολής οδηγιών από την κεντρική διοίκηση φαίνεται ότι οι επενδύσεις αυτού του είδους έχουν γρήγορη απόσβεση και αποδίδουν πραγματικά. Το ΤΕΕ Δωδεκανήσου μπορεί, όπως έχει δείξει μέχρι σήμερα, να παίξει ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή.
Νίκος Χρυσόγελος, περιφερειακός Σύμβουλος με τον «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΜΟ», Γραμματέας Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Αιγαίου
Ο Ν. Χρυσόγελος από την πλευρά του ότι χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας με στόχο τα νησιά και η περιφέρεια να απεξαρτηθούν σταδιακά από τα ορυκτά καύσιμα αλλά και να αντιμετωπίσουμε την τετραπλή κρίση στο επίπεδο της Περιφέρειας: συνεισφορά στην αύξηση του δημόσιου χρέους λόγω αυξημένων εισαγωγών και μεγάλης εξάρτησης από το πετρέλαιο, κλιματική κρίση, άνοδος τιμών πετρελαίου που επιβαρύνει το κόστος παραγωγής και διαβίωσης, αυξημένο κόστος παραγωγής κάθε κιλοβατώρας ηλεκτρικής ενέργειας από μαζούτ και ντίζελ.
Μέσα από μια συνεκτική πολιτική για την ενέργεια στο Ν. Αιγαίο θα μπορούσαν να:
- ελαφρυνθούν οι προϋπολογισμοί των Δήμων που κατευθύνονται σήμερα σε ραγδαία αυξανόμενες δαπάνες ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων,
- μειωθεί η επιβάρυνση της ΔΕΗ ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο (το κόστος ανέρχεται σε πάνω από 700.000.000 ευρώ ετησίως) που μετακυλίεται στους καταναλωτές και της υπόλοιπης χώρας λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής ρεύματος στα νησιά από πετρελαϊκές μονάδες,
- δημιουργηθούν σταθερές πηγές εσόδων για την περιφέρεια και τους δήμους αλλά και για τους πολίτες,
- κατασκευάζεται τμήμα του εξοπλισμού στο ναυπηγείο του ΝΕΩΡΕΙΟΥ στη Σύρο,
- εκπαιδευτούν νέοι από τα νησιά σε θέματα συντήρησης και λειτουργίας των μονάδων ΑΠΕ με στόχο διατηρήσιμες θέσεις εργασίας (αν για παράδειγμα υπήρχε μια διαφορετική προσέγγιση των προγραμμάτων ενίσχυσης της απασχόλησης και όχι απλώς 5μηνα χαμηλά αμειβόμενης εργασίας ανέργων)
- συνδυαστούν οι τοπικές εμπειρίες με τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας,
- προσελκυστούν πράσινες καινοτομίες που ταιριάζουν στα νησιά μας και στο χαρακτήρα τους,
- γίνουν τα νησιά χώρος φιλοξενίας συνεδρίων και εκπαιδευτικών εργασιών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, εξάσκησης φοιτητών και τεχνικών, εφαρμογών καινοτομιών.
Κώστας Κατώπης, συντονιστής Θεματικής Ομάδας Ενέργειας-Κλίμα των Οικολόγων Πράσινων
Ο κ. Κατώπης αναφέρθηκε και αυτός στις επιπτώσεις που θα έχουν οι κλιματικές αλλαγές όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και την οικονομία και την κοινωνία. Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι άμεσες και δραστικές μειώσεις στην παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου επανεξετάζοντας τα πρότυπα μας αφού ο ενεργειακός τομέας είναι κυρίαρχος στην παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου με συνεισφορά στην ΕΕ 32,6% και στην Ελλάδα 46,7%.
Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι όμως η εναλλακτική πρόταση. Από την πλευρά του το φυσικό αέριο μπορεί να αντικαταστήσει πιο βρώμικα καύσιμα όπως το μαζούτ και ο λιγνίτης αλλά όμως δεν μπαίνει διαζευκτικά με τις ΑΠΕ. Οι στόχοι των τελευταίων είναι και ισχυροί αλλά και δεσμευτικοί. Τα ενεργειακό πακέτο της ΕΕ προβλέπει σημαντικά βήματα μέχρι το 2020 όμως βλέποντας ακόμα παραπέρα μια οικονομία βασισμένη στις ΑΠΕ είναι σήμερα εφικτή.
Η Ελλάδα όμως δυστυχώς είναι ακόμα μια βρώμικη οικονομία και χρειάζεται πολύ δουλειά για να «πιάσουμε» τους στόχους του 20-20-20. Υπάρχουν όμως και άλλα θέματα στην Ελλάδα όσον αφορά τα νησιωτικά συμπλέγματα που έχουν τις δικές τους ενεργειακές ιδιαιτερότητες. Η διασύνδεση οφείλει να είναι μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού πάνω στον οποίο θα στηριχθούν οι όποιες επενδύσεις και όχι το αντίστροφο. Ένας σχεδιασμός που σήμερα δεν φαίνεται να υπάρχει. Πέρα όμως από τη διασύνδεση πρέπει να σκεφτούμε τις υβριδικές ΑΠΕ αλλά και τα έξυπνα δίκτυα.
Τέλος ο Κ. Κατώπης μίλησε για τη συμμετοχή των δήμων η οποία πρέπει να είναι σε τρία επίπεδα:
στη λήψη αντισταθμιστικών οφελών για τυπικά έργα υποδομής,
αντισταθμιστικά για παραγωγικά έργα με πολλαπλασιαστικά οφέλη και
αντισταθμιστικά για την ανάπτυξη δημοτικών ή συμμετοχικών έργων ΑΠΕ.
Η συμμετοχή των δήμων έχει δυνατά σημεία έχει όμως και αδυναμίες τις οποίες πρέπει να εξαλείψουμε ώστε οι ΑΠΕ να γίνουν κομμάτι των τοπικών κοινωνιών οι οποίες μπορούν να ωφεληθούν με 98.470 θέσεις οικονομίας κατ’ ελάχιστο και 155.220 κατά μέγιστο.
Μανώλης Σαββής, αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Δήμου Ροδίων
Ο Μ. Σαββής συνεχίζοντας από κει που σταμάτησε ο Κ. Κατώπης παραδέχτηκε τις αδυναμίες των δήμων αλλά επισήμανε ότι αυτοί θα πρέπει να προχωρήσουν προς μια κατεύθυνση εξοικονόμησης πιο δυναμικά. Ο νέος Καλλικρατικός Δήμος Ρόδου όντας πιο μεγάλος και ισχυρός θα πρέπει πλέον να σχεδιάσει την ενεργειακή του πολιτική λαμβάνοντας υπόψη όλα εκείνα τα στοιχεία που θα τον οδηγήσουν σε πιο αειφορικές λύσεις. Αυτό είναι μια απόφαση του Δήμου που θα υλοποιηθεί.
Η πανούκλα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με χολέρα
Με αυτή τη φράση άνοιξε την ομιλία του ο Έλληνας πράσινος υπουργός στην κυβέρνηση των Βρυξελλών κ. Χρ. Δουλκερίδης στην ημερίδα των Οικολόγων Πράσινων και του Οικολογικού Ανέμου Ν. Αιγαίου που έγινε στη Ρόδο στις 30 Απριλίου 2011, θέλοντας να δείξει ότι η πυρηνική ενέργεια δεν μπορεί να αντικαταστήσει τα ορυκτά καύσιμα που είναι υπεύθυνα για τις κλιματικές αλλαγές στον πλανήτη μας. Ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι αυτός της εξοικονόμησης και της ταχείας διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) για λόγους οικονομικούς, κοινωνικούς (απασχόληση) και δημοσιονομικούς, όχι μόνο για περιβαλλοντικούς. Αυτό είναι ίσως και το βασικό συμπέρασμα της ημερίδας που διοργάνωσαν η Τοπική Πολιτική Κίνηση των Οικολόγων Πράσινων μαζί με τον Οικολογικό Άνεμο Ν. Αιγαίου και τις Θεματικές Ομάδες Ενέργειας και Περιβάλλοντος.
Για τον ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΜΟ και την ΤΠΚ Δωδεκανήσου των ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ ΠΡΑΣΙΝΩΝ η ημερίδα αυτή δίνει την αφορμή να κάνουμε τρεις βασικές προτάσεις:
1. Μια μόνιμη επιτροπή διαβούλευσης για ενεργειακά θέματα στην οποία θα συμμετέχουν εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, του Δήμου Ρόδου του ΤΕΕ και του Εργατικού Κέντρου και άλλων επαγγελματικών ενώσεων
2. Δημιουργία γραφείου στο Δήμο Ρόδου για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης των ΑΠΕ στο νησί. Το γραφείο θα μπορούσε να μεταφέρει εμπειρία και καλά παραδείγματα, να παρέχει τεχνογνωσία και πρακτική βοήθεια σε δημότες και επιχειρήσεις αλλά και να παρέχει εκπαίδευση σε υπαλλήλους και άλλους ενδιαφερόμενους σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς όπως το ΤΕΕ
3. Συνεργασία Περιφέρειας Ν. Αιγαίου, Δήμου Ρόδου, ΤΕΕ Δωδεκανήσου και ΕΚ Ρόδου με επιδίωξη τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον πράσινο ενεργειακό τομέα.
Δείτε τις εισηγήσεις (παρουσιάσεις και βίντεο) των ομιλητών της ημερίδας στο μπλοκ του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ http://ecoanemos.wordpress.com
Ακολουθούν τα κύρια σημεία των τοποθετήσεων των ομιλητών.
• Χρήστος Δουλκερίδης, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της περιφέρειας Βρυξελών, με αρμοδιότητες στα θέματα στέγασης, πρόεδρος γαλλόφωνου κοινοβουλίου
Κατέθεσε την εμπειρία του στην εξοικονόμηση ενέργειας από τα κτήρια ως Υπουργός Στέγασης της κυβέρνησης των Βρυξελλών. Η πόλη των Βρυξελλών ξεκίνησε το 2004 την προσπάθεια για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτηρίων της και σήμερα 7 χρόνια αργότερα:
Είναι ένατη στην ταξινόμηση της Siemens για τις ευρωπαϊκές βιώσιμες πόλεις
Είναι στην κορυφή των 5 πόλεων με το μεγαλύτερο αριθμό παθητικών κατασκευών
Έγινε ριζική αλλαγή στις πρακτικές των κατασκευών και της ανακαίνισης που μείωσαν την κατανάλωση κατά 75%
ενώ ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε κατά 10 % η συνολική ενεργειακή κατανάλωση μειώθηκε κατά 10%
γενικεύτηκε το παθητικό πρότυπο (Γερμανική ετικέτα για κτίρια με πολύ χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση) για κάθε δημόσια κατασκευή από το 2010
θεσπίστηκε ενεργειακός κανονισμός για την επιβολή του παθητικού προτύπου για κάθε κατασκευή το 2015
ανάπτυξη πολλών "βιώσιμων συνοικιών"
Όλα τα παραπάνω επιτεύχθηκαν με μια σειρά δράσεων από το 2004:
o Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ώστε να γίνει πειστική η ανάγκη για δράση
o Δημιουργία υπηρεσιών τεχνικής βοήθειας για την αντιμετώπιση της άγνοιας προσιτών λύσεων
o Ενίσχυση των επενδύσεων, προκειμένου να επιτευχθεί η υψηλή ενεργειακή απόδοση
o Οργάνωση κατάρτισης των επαγγελματιών: του αρχιτέκτονα, του μηχανικού, του τεχνικού διευθυντή,
o Ανάπτυξη υποδειγματικών φιλόδοξων προγραμμάτων, από τους ίδιους τους φορείς που αποδεικνύουν όλα όσα είναι ήδη δυνατά να κάνουμε σήμερα
o Διαπραγμάτευση μιας συμμαχίας Απασχόλησης - Περιβάλλοντος με τον κατασκευαστικό τομέα, για την προσαρμογή του τομέα στις νέες εξελίξεις
o Ανάπτυξη ενός ρυθμιστικού πλαισίου περισσότερο δεσμευτικού όσον αφορά στην κατασκευή, στην ανακαίνιση και στη διαχείριση των τεχνικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αποφάσεις.
Τα αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής μετά από 5 χρόνια είναι εντυπωσιακά και έχουν να κάνουν με μια πραγματική ευαισθητοποίηση όλων των παραγόντων που θα επιτρέψει να ληφθούν αυστηρότερα μέτρα αλλά και με υποδειγματικά έργα που έχουν αποδείξει όλα τα πιθανά κέρδη που είναι δυνατόν να ληφθούν από άποψη συμπεριφοράς, διαχείρισης των εγκαταστάσεων καθώς και στον τομέα της κατασκευής και της ανακαίνισης. Σήμερα υπάρχουν για παράδειγμα, 117 σχέδια ακινήτων που αντιπροσωπεύουν 266,000 τ.μ που αποδεικνύουν ότι είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό να πραγματοποιηθούν κατασκευές και ανακαινίσεις που μειώνουν την κατανάλωση 75% και περισσότερο.
Γρήγορα επεκτάθηκε το πεδίο εφαρμογής της δράσης στο σύνολο της βιώσιμης κατασκευής (επιλογή των υλικών, διαχείριση των υδάτων κλπ ) και της έννοιας της “βιώσιμης συνοικίας” όχι μόνο όσον αφορά στην κατασκευή νέων συνοικιών αλλά και στην αλλαγή και την ανακαίνιση των υφιστάμενων οικισμών.
Πρέπει πλέον να σκεπτόμαστε την πόλη ως τόπο ισορροπίας μεταξύ του κοινωνικού, του οικονομικού και του περιβαλλοντικού παράγοντα.
Tanay Sidki Uyar, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μαρμαρά Τουρκίας, αντιπρόεδρος World Wind Energy Association καθώς και EuroSOLAR, συντονιστής Clean Energy Platform of Turkey
Ο καθηγητής έκανε μια αναδρομή στη ιστορία των ορυκτών καυσίμων, μίλησε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τόνισε πως η εποχή των ορυκτών καυσίμων έχει πλέον τελειώσει. Όμως δεν θα πρέπει να περάσουμε στην εποχή της πυρηνικής ενέργειας ούτε να δεχτούν οι περιφερειακές χώρες, όπως η Ελλάδα, να αγοράσουν τις ξεπερασμένες τεχνολογίες των ανεπτυγμένων κρατών οι οποίες έχουν πλέον αποφασίσει να περάσουν στη νέα εποχή των ΑΠΕ. Το δυναμικό των ΑΠΕ, τόνισε ο καθηγητής, μπορεί να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του κόσμου κατά 100%, φτάνει οι λαοί, ιδιαίτερα οι λιγότερο αναπτυγμένοι, να διεκδικήσουν να μπουν στην πρωτοπορία αυτή.
Στη συνέχεια μίλησε για το πραγματικό κόστος της ενέργειας στο οποίο πρέπει να συνυπολογίζονται και τα «εξωτερικά» κόστη όπως τα ονόμασε, οι παράπλευρες δηλαδή συνέπειες της παραγωγής ενέργειας με όλα τα αρνητικά τους όπως για παράδειγμα η αποτροπή κινδύνου και η αποκατάσταση ζημιών και προβλημάτων στην ανθρώπινη ζωή αλλά και το πραγματικό κόστος των κλιματικών αλλαγών.
Το ενεργειακό σενάριο για το 2050 μιλάει για μείωση της κατανάλωσης ενέργειας αλλά και αντικατάσταση των παραδοσιακών πηγών όπως τα ορυκτά καύσιμα και η πυρηνική ενέργεια από ΑΠΕ και ειδικότερα από Ηλιακή, Αιολική, Υδροηλεκτρική και ενέργεια από βιομάζα. Η ενέργεια από ΑΠΕ έχει ήδη αυξηθεί δραματικά και μαζί της και οι θέσεις εργασίας που σχετίζονται με τις ΑΠΕ και χώρες όπως η Κίνα αναπτύσσονται θεαματικά στον τομέα αυτό.
Κλείνοντας ο καθηγητής αναφέρθηκε στο πρώτο διεθνές συνέδριο για 100% ΑΠΕ που θα γίνει στην Κωνσταντινούπολη 6-8 Οκτωβρίου με μια πλειάδα θεματικών που έχουν να κάνουν με νέες τεχνολογίες, αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ, ενεργειακά παθητικά κτήρια αλλά και εκπαίδευση και κατάρτιση πάνω στις ΑΠΕ.
Γιώργος Μάρκου, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τομεάρχης Ηλιακής Ενέργειας ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ
Ο κ. Μάρκου αναφέρθηκε και αυτός στις κλιματικές αλλαγές και την επίδραση που έχουν στη ζωή μας. Αυτές, είπε, είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι προέρχονται από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συγκεκριμένα από την καύση ορυκτών καυσίμων αφού η αύξηση της θερμοκρασίας πάει χέρι με χέρι με την αύξηση της παραγωγής αερίων του θερμοκηπίου. Οι επιπτώσεις θα αφορούν όλο τον πλανήτη αλλά η χώρα μας αναμένεται να πληγεί ιδιαίτερα.
Όμως για κάθε ευρώ που θα ξοδέψουμε σήμερα για την αποτροπή των κλιματικών αλλαγών, θα εξοικονομήσουμε στο μέλλον 5 έως 20 ευρώ. Σε περίπτωση που δε λάβουμε μέτρα ωστόσο τα αποτελέσματα μπορεί να μην είναι αναστρέψιμα. Ενώ λοιπόν το δυναμικό των ΑΠΕ είναι, όπως είπε και ο κ. Tanay Uyar, υπεραρκετό για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του πλανήτη εμείς δεν επιλέγουμε πάντα βιώσιμες λύσεις.
Λύσεις που θα στηρίζονται στο τρίπτυχο: εξοικονόμηση, ενεργειακή αποδοτικότητα και ΑΠΕ. Η αλλαγή στάσης και συμπεριφορών είναι απαραίτητη, περνώντας από τη θεοποίηση της κατανάλωσης στην εξοικονόμηση και στην αντικατάσταση των ρυπογόνων και πεπερασμένων πηγών από πιο καθαρές και πρακτικά ανεξάντλητες πηγές. Έτσι κι αλλιώς λόγω δημογραφικών και οικονομικών παραγόντων, πέρα από τους περιβαλλοντικούς, οδηγούμεθα στη χρήση των ΑΠΕ.
Η Ελλάδα με 9% συμμετοχή στο ενεργειακό μίγμα, βρίσκεται ακόμα μακριά και από τον μέσο όρο της ΕΕ (21%) και βέβαια από χώρες όπως η Σουηδία (60%) και η Αυστρία (68%) παρόλο που το δυναμικό μας είναι μεγάλο και υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της ενεργειακής μας αποδοτικότητας.
Παρόλο λοιπόν που υπάρχουν εθνικοί στόχοι και εθνικό σχέδιο, χρειαζόμαστε πολύ δουλειά για να πετύχουμε δεσμευτικούς στόχους όπως το 20-20-20 και να περάσουμε από τα ορυκτά καύσιμα στην πράσινη ανανεώσιμη ενέργεια. Η «ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ» στόχο έχει, με τα έργα που υλοποιεί, να βοηθήσει σε αυτή την κατεύθυνση.
Ιάκωβος Γρύλλης, πρόεδρος του ΤΕΕ Δωδεκανήσου
Ο κ. Ι. Γρύλλης αρχικά αναφέρθηκε στην επιβεβαίωση με τον πιο δραματικό τρόπο των ενεργών πολιτών που εδώ και χρόνια αντιδρούν στα πυρηνικά και οι οποίοι κάποτε λοιδορούνταν για τη στάση τους αυτή. Κατόπιν ανέφερε τις αλλαγές στη νομοθεσία που διέπει πλέον την κατασκευή των νέων κτηρίων ώστε αυτά να είναι ενεργειακά αποδοτικά. Αναφέρθηκε στην υποχρέωση εκπόνησης ενεργειακών μελετών για τις νέες οικοδομικές άδειες και στη θέσπιση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου. Το πιστοποιητικό αυτό απαιτείται από τις 9/1/2011 για οποιαδήποτε μεταβίβαση και εάν η κατάταξη είναι χαμηλή πρέπει να γίνουν επεμβάσεις στο κτήριο. Από τον Ιούλιο η απαίτηση ισχύει επίσης και για εκμισθώσεις σπιτιών, διαμερισμάτων και άλλων κτηρίων. Τα κτήρια δηλαδή θα πρέπει από εδώ και στο εξής να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις όσον αφορά τις ενεργειακές τους προδιαγραφές. Παρόλο που στην αρχή υπήρξαν δυσκολίες λόγω μη έγκαιρης αποστολής οδηγιών από την κεντρική διοίκηση φαίνεται ότι οι επενδύσεις αυτού του είδους έχουν γρήγορη απόσβεση και αποδίδουν πραγματικά. Το ΤΕΕ Δωδεκανήσου μπορεί, όπως έχει δείξει μέχρι σήμερα, να παίξει ρόλο προς την κατεύθυνση αυτή.
Νίκος Χρυσόγελος, περιφερειακός Σύμβουλος με τον «ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΕΜΟ», Γραμματέας Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Αιγαίου
Ο Ν. Χρυσόγελος από την πλευρά του ότι χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας με στόχο τα νησιά και η περιφέρεια να απεξαρτηθούν σταδιακά από τα ορυκτά καύσιμα αλλά και να αντιμετωπίσουμε την τετραπλή κρίση στο επίπεδο της Περιφέρειας: συνεισφορά στην αύξηση του δημόσιου χρέους λόγω αυξημένων εισαγωγών και μεγάλης εξάρτησης από το πετρέλαιο, κλιματική κρίση, άνοδος τιμών πετρελαίου που επιβαρύνει το κόστος παραγωγής και διαβίωσης, αυξημένο κόστος παραγωγής κάθε κιλοβατώρας ηλεκτρικής ενέργειας από μαζούτ και ντίζελ.
Μέσα από μια συνεκτική πολιτική για την ενέργεια στο Ν. Αιγαίο θα μπορούσαν να:
- ελαφρυνθούν οι προϋπολογισμοί των Δήμων που κατευθύνονται σήμερα σε ραγδαία αυξανόμενες δαπάνες ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων,
- μειωθεί η επιβάρυνση της ΔΕΗ ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο (το κόστος ανέρχεται σε πάνω από 700.000.000 ευρώ ετησίως) που μετακυλίεται στους καταναλωτές και της υπόλοιπης χώρας λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής ρεύματος στα νησιά από πετρελαϊκές μονάδες,
- δημιουργηθούν σταθερές πηγές εσόδων για την περιφέρεια και τους δήμους αλλά και για τους πολίτες,
- κατασκευάζεται τμήμα του εξοπλισμού στο ναυπηγείο του ΝΕΩΡΕΙΟΥ στη Σύρο,
- εκπαιδευτούν νέοι από τα νησιά σε θέματα συντήρησης και λειτουργίας των μονάδων ΑΠΕ με στόχο διατηρήσιμες θέσεις εργασίας (αν για παράδειγμα υπήρχε μια διαφορετική προσέγγιση των προγραμμάτων ενίσχυσης της απασχόλησης και όχι απλώς 5μηνα χαμηλά αμειβόμενης εργασίας ανέργων)
- συνδυαστούν οι τοπικές εμπειρίες με τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας,
- προσελκυστούν πράσινες καινοτομίες που ταιριάζουν στα νησιά μας και στο χαρακτήρα τους,
- γίνουν τα νησιά χώρος φιλοξενίας συνεδρίων και εκπαιδευτικών εργασιών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, εξάσκησης φοιτητών και τεχνικών, εφαρμογών καινοτομιών.
Κώστας Κατώπης, συντονιστής Θεματικής Ομάδας Ενέργειας-Κλίμα των Οικολόγων Πράσινων
Ο κ. Κατώπης αναφέρθηκε και αυτός στις επιπτώσεις που θα έχουν οι κλιματικές αλλαγές όχι μόνο στο περιβάλλον αλλά και την οικονομία και την κοινωνία. Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε είναι άμεσες και δραστικές μειώσεις στην παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου επανεξετάζοντας τα πρότυπα μας αφού ο ενεργειακός τομέας είναι κυρίαρχος στην παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου με συνεισφορά στην ΕΕ 32,6% και στην Ελλάδα 46,7%.
Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι όμως η εναλλακτική πρόταση. Από την πλευρά του το φυσικό αέριο μπορεί να αντικαταστήσει πιο βρώμικα καύσιμα όπως το μαζούτ και ο λιγνίτης αλλά όμως δεν μπαίνει διαζευκτικά με τις ΑΠΕ. Οι στόχοι των τελευταίων είναι και ισχυροί αλλά και δεσμευτικοί. Τα ενεργειακό πακέτο της ΕΕ προβλέπει σημαντικά βήματα μέχρι το 2020 όμως βλέποντας ακόμα παραπέρα μια οικονομία βασισμένη στις ΑΠΕ είναι σήμερα εφικτή.
Η Ελλάδα όμως δυστυχώς είναι ακόμα μια βρώμικη οικονομία και χρειάζεται πολύ δουλειά για να «πιάσουμε» τους στόχους του 20-20-20. Υπάρχουν όμως και άλλα θέματα στην Ελλάδα όσον αφορά τα νησιωτικά συμπλέγματα που έχουν τις δικές τους ενεργειακές ιδιαιτερότητες. Η διασύνδεση οφείλει να είναι μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού πάνω στον οποίο θα στηριχθούν οι όποιες επενδύσεις και όχι το αντίστροφο. Ένας σχεδιασμός που σήμερα δεν φαίνεται να υπάρχει. Πέρα όμως από τη διασύνδεση πρέπει να σκεφτούμε τις υβριδικές ΑΠΕ αλλά και τα έξυπνα δίκτυα.
Τέλος ο Κ. Κατώπης μίλησε για τη συμμετοχή των δήμων η οποία πρέπει να είναι σε τρία επίπεδα:
στη λήψη αντισταθμιστικών οφελών για τυπικά έργα υποδομής,
αντισταθμιστικά για παραγωγικά έργα με πολλαπλασιαστικά οφέλη και
αντισταθμιστικά για την ανάπτυξη δημοτικών ή συμμετοχικών έργων ΑΠΕ.
Η συμμετοχή των δήμων έχει δυνατά σημεία έχει όμως και αδυναμίες τις οποίες πρέπει να εξαλείψουμε ώστε οι ΑΠΕ να γίνουν κομμάτι των τοπικών κοινωνιών οι οποίες μπορούν να ωφεληθούν με 98.470 θέσεις οικονομίας κατ’ ελάχιστο και 155.220 κατά μέγιστο.
Μανώλης Σαββής, αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων Δήμου Ροδίων
Ο Μ. Σαββής συνεχίζοντας από κει που σταμάτησε ο Κ. Κατώπης παραδέχτηκε τις αδυναμίες των δήμων αλλά επισήμανε ότι αυτοί θα πρέπει να προχωρήσουν προς μια κατεύθυνση εξοικονόμησης πιο δυναμικά. Ο νέος Καλλικρατικός Δήμος Ρόδου όντας πιο μεγάλος και ισχυρός θα πρέπει πλέον να σχεδιάσει την ενεργειακή του πολιτική λαμβάνοντας υπόψη όλα εκείνα τα στοιχεία που θα τον οδηγήσουν σε πιο αειφορικές λύσεις. Αυτό είναι μια απόφαση του Δήμου που θα υλοποιηθεί.
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ, ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΔΑΧΘΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΑ ΛΑΘΗ
το άρθρο μου αυτό δημοσιέυτηκε στις 8 Μαίου στο www.zoomnews.gr
Ζούμε μια βαθιά κρίση, δημοσιονομική, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική, χωρίς όμως ως κοινωνία να έχουμε ξεκαθαρίσει πώς και γιατί φτάσαμε σε αυτήν. Ακόμα και όσοι έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την καταστροφική πορεία της χώρας μιλούν για την κρίση σαν να έπεσε από τον ουρανό, να μην είναι αποτέλεσμα επιλογών, λαθών, αστοχιών.
Τα δυο κόμματα εξουσίας μιλάνε για μέρος αυτής της κρίσης και μάλιστα με τρόπο που θα τους επιτρέψει – ελπίζουν – να μονοπωλούν τη διαχείριση της εξουσίας μακροχρόνια. Φαντάζονται ότι με λίγο χρώμα και μικρο-αλλαγές στη βιτρίνα το μαγαζί θα συνεχίσει να πουλάει, ακόμα και αν το εμπόρευμα έχει σαπίσει. Άλλα κόμματα επιδιώκουν να καρπωθούν την συσσωρευμένη οργή χωρίς να διανοούνται να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί αλλά κυρίως χωρίς να προτείνουν λύσεις για την έξοδο από την κρίση. Η κρίση αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία για περισσότερη (κομματική) πελατεία, χωρίς όμως το μαγαζί να έχει κάτι να προσφέρει.
Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την κρίση και να αντιμετωπίσουμε όσα μας οδήγησαν σε αυτήν, χρειάζεται να κοιτάξουμε ως κοινωνία βαθιά μέσα στην πληγή, ώστε να μάθουμε από τα λάθη και να μπορέσουμε, συνειδητά, να αλλάξουμε αξίες και να θέσουμε διαφορετικές πολιτικές και κοινωνικές προτεραιότητες. Απαραίτητο, όμως, είναι να παραδεχτούμε ότι το πρόβλημα της χώρας δεν είναι μόνο δημοσιονομικό ή οικονομικό.
Η οργή της κοινωνίας είναι κατανοητή. Όσο, όμως, δεν μετατρέπεται η οργή σε συνειδητή επιλογή αλλαγής όλων αυτών που μας οδήγησαν στην πολλαπλή χρεοκοπία, το κοινωνικό τοπίο θα γίνεται όλο και πιο γκρίζο. Η οργή δεν οδηγεί από μόνη της σε αλλαγές, μερικές φορείς αποτελεί και μέρος του προβλήματος που βιώνουμε. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι η οργή αυτή που θα μας βγάλει από τα σημερινά αδιέξοδα. Η διέξοδος από την κρίση μπορεί να προκύψει αν αναδυθούν νέες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που θα συγκλίνουν σε ένα συνεκτικό σχέδιο βαθιών αλλαγών που θα αφορούν ταυτοχρόνως στην καθημερινή μας ζωή, στην οργάνωση της κοινωνίας και της διοίκησης, στις επιλογές της πολιτικής αλλά και της οικονομίας.
Ένας από τους κύριους λόγους αποτυχίας των επιλογών που προωθούνται από την κυβέρνηση και την τρόϊκα είναι ότι αυτές έχουν επικεντρωθεί κυρίως στα δημοσιονομικά μεγέθη, ούτε καν στην πραγματική οικονομία. Αλλά η δημοσιονομική κρίση, όπως παραδέχονται όλοι, δεν ήταν ένα αυτόνομο φαινόμενο αλλά το αποτέλεσμα επιλογών του πολιτικού, οικονομικού, αξιακού και κοινωνικού συστήματος που επικράτησε μεταπολιτευτικά στη χώρα μας, με ρίζες στην εποχή της χούντας. Δεν πρόκειται για μια κρίση που ξεπήδησε από το πουθενά, δεν προέκυψε μόνο ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Ακόμα και αν υπήρχε ένας μαγικός τρόπος για να αντιμετωπιστούν τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας χωρίς αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών που τα δημιούργησαν, το πολύ-πολύ να επιστρέφαμε ως κοινωνία εκεί από όπου ξεκινήσαμε, δηλαδή σε προσδοκίες για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό, άκριτη κατανάλωση και μάλιστα χωρίς όρια, ιδιοποίηση του δημόσιου προς όφελος ενός τυχοδιωκτικού ιδιωτικού συμφέροντος, λεηλασία του περιβάλλοντος χωρίς καμία ηθική αναστολή, απαξίωση του πολιτικού διαλόγου και της σύνθεσης μέσα από τη διαφορετικότητα, τυφλή εμπιστοσύνη σε ότι χαϊδεύει τα αυτιά και υπόσχεται «μαγικές λύσεις» ακόμα και αν η πραγματικότητα δείχνει άλλα.
Η κυβέρνηση έχει αποτύχει, αυτό είναι όλο και πιο φανερό. Αλλά την οργή της κοινωνίας εκμεταλλεύονται, προς προσέλκυση εκλογικής πελατείας, κυρίως κόμματα που επικεντρώνουν στα αποτελέσματα της κρίσης ως τέτοια, χωρίς να παρουσιάζουν μια εναλλακτική πρόταση διεξόδου. Είναι μια αποδοτική μέθοδος αφού συσπειρώνει κάθε δυσαρεστημένο αλλά δεν προσφέρει λύσεις άμεσα (πχ δημιουργία θέσεων εργασίας, βελτίωση της ζωής των πολιτών) ούτε όμως και μακροχρόνια.
Το πρόβλημα της χώρας θα μεγαλώνει δραματικά αν δεν αναδειχθούν και υποστηριχθούν μαζικά, σε κοινωνικό, πολιτικό και εκλογικό επίπεδο, εναλλακτικές πολιτικές, που θα συνδυάζουν ένα ρεαλιστικό όραμα για το αύριο της χώρας με άμεσες, επείγουσες παρεμβάσεις που αντιμετωπίζουν σε λογικό χρονικό διάστημα και με ισορροπημένες, δίκαιες και στοχευμένες παρεμβάσεις τα δημοσιονομικά προβλήματα, παράλληλα με τη στροφή της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση, την ανασυγκρότηση της κοινωνικής συνοχής και την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών αντοχών.
Η αποτυχία του σημερινού κυβερνητικού «σχεδίου» οδηγεί σε διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας, ο «εύκολος», βασίζεται σε απλοϊκά, λαϊκίστικα συνθήματα και επικίνδυνες σχηματοποιήσεις και ευνοεί - αξιοποιώντας τη γενικευμένη οργή των πολιτών - την ένταση των κοινωνικών συγκρούσεων, την αποσύνθεση της κοινωνίας μέσα από διάφορες παραλλαγές «ανυπακοής», με τελική κατάληξη την πλήρη διάλυση. Είναι ένας δρόμος που προτείνεται από τα δεξιά και αριστερά του κομματικού φάσματος, δεν προσφέρεις λύσεις στο σήμερα, υπόσχεται την ευτυχία σε έναν απροσδιόριστο παράδεισο που θα έρθει …μετά την κρίση. Για ένα σημαντικό κομμάτι της αριστεράς που τον προτείνει, μοιάζει απελπιστικά με αυτόν που εγκατέλειψαν πριν από 2 δεκαετίες οι λαοί της Α. Ευρώπης.
Υπάρχει, βέβαια, ένας άλλος δρόμος, πολύ πιο δύσκολος, που απαιτεί υπέρβαση του σημερινού πολιτικού συστήματος, περιθωριοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του πολιτικού προσωπικού, αυτοκριτική σε βάθος, αλλαγές αξιών, αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων σε όλα τα επίπεδα, πολιτικό διάλογο, κοινωνική (αυτό)οργάνωση και συνεργασία, κριτική σε βάθος αλλά και προτάσεις με συνοχή, αξιοποίηση «καλών παραδειγμάτων» από την Ευρώπη. Σε τελευταία ανάλυση απαιτεί περισσότερη πολιτική (με την ουσιαστική έννοια της λέξης), περισσότερη κοινωνική αλληλεγγύη, περισσότερη Ευρώπη, περισσότερη «ποιότητα», περισσότερη δημοκρατία και συμμετοχή. Στην Ευρώπη πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι Πράσινοι, θα μπορούσε να γίνει και στην Ελλάδα με την μαζικοποίηση αλλά και ποιοτική ανάπτυξη των Οικολόγων Πράσινων.
Προϋπόθεση για μια τέτοια πολιτική αλλαγή είναι να αποφασίσει η κοινωνία, ή έστω σημαντικά τμήματα της κοινωνίας, ότι δεν υπάρχει πλέον «επιστροφή στο παρελθόν». Κεντρικός πυρήνας μιας τέτοιας πολιτικής είναι η απόφαση ότι το παρόν και το μέλλον της χώρας θα οικοδομηθούν σε διαφορετικές βάσεις, η προσωπική και συλλογική «πρόοδος» δεν θα βασίζεται στο «όλο και περισσότερα» (καταναλωτικά αγαθά, γερό πορτοφόλι, «αρπαχτές», διαπλοκή, εύκολο χρήμα, ταχύτητα, «δικαίωμα στη σπατάλη»), αλλά στο «όλο και καλύτερα» (οικολογικές γειτονιές, αποδοτικές δημόσιες συγκοινωνίες, ουσιαστική παιδεία και εκπαίδευση, πολιτική για την κοινωνικά υπεύθυνη απασχόληση, έμφαση σε πολιτικές για την υγεία, μείωση της σπατάλης φυσικών πόρων, κοινωνική συνοχή, ενεργειακή αποδοτικότητα, ελαχιστοποίηση σκουπιδιών, υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος, δικαιοσύνη στις σχέσεις μεταξύ των γενεών, κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνο οικονομικό μοντέλο).
Το έδαφος είναι γόνιμο για παρόμοιες αλλαγές που ξεφυτρώνουν σήμερα ως μικρές νησίδες προσωπικών επιλογών ή επιλογών μικρών ομάδων. Από μόνες τους δεν οδηγούν σε μια πρόταση διεξόδου από την κρίση. Χρειάζεται να αποκτήσουν κοινωνικές διατάσεις τέτοιες που θα επαναπροσδιορίσουν το μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης και θα αλλάξουν τους πολιτικούς και εκλογικούς συσχετισμούς.
Όσο και αν φαντάζει σήμερα κάτι τέτοιο ουτοπικό, στην πραγματικότητα είναι η μόνη ρεαλιστική διέξοδος για τη χώρα. Απέναντι στην κατάρρευση της οικονομίας, η εναλλακτική λύση δεν είναι μια ασαφής «αντίσταση» που δεν προσφέρει θέσεις εργασίας σε αυτούς που πετάγονται στην ανεργία. Η πίεση για αλλαγή στις σχετικές πολιτικές και η αυτο-οργάνωση των πολιτών σε τομείς που παρουσιάζουν σημαντικές δυνατότητες για απασχόληση, όπως για παράδειγμα μορφές κοινωνικής οικονομίας στην επαναχρησιμοποίηση υλικών και προϊόντων, στην εξοικονόμηση ενέργειας, στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών ή η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών μετακίνησης, μπορεί να προσφέρουν λύσεις για τους άνεργους, να συμβάλλουν στην στροφή προς βιώσιμες και κοινωνικά αναγκαίες οικονομικές δραστηριότητες, να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της χώρας.
Πολλές αλλαγές στη χώρα μας έπρεπε και μπορούσαν να είχαν γίνει σε άλλες εποχές, κάτω από καλύτερες προϋποθέσεις. Σε ορισμένες χώρες προωθήθηκαν αποτελεσματικά μέσα από ένα συνδυασμό πρωτοβουλιών από τα κάτω – πρωτοβουλίες πολιτών – και από τα πάνω (προώθηση υποστηρικτικών πολιτικών με πρωτοβουλία ή πίεση των Πρασίνων). Στην σημερινή Ελλάδα, όμως, παρόμοιες αλλαγές αποτελούν θέμα επιβίωσης, δεν είναι αναγκαίες μόνο για καλύτερη ποιότητα ζωής. Μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση σε μια ευκαιρία αλλαγών και μακροχρόνιας, ουσιαστικής ευημερίας για όλους, όχι όμως στηριγμένης αποκλειστικά στα εισοδήματα, αλλά κυρίως μέσα από την ανάπτυξη κοινωνικών υποδομών και συνθηκών ζωής που επιτρέπουν να ζούμε καλύτερα, πιο ανθρώπινα, με καλύτερη υγεία και σχέσεις αλληλοβοήθειας ακόμα και αν έχουμε μικρότερα εισοδήματα.
Η ευθύνη του πολιτικού συστήματος και των κυρίαρχων, ακόμα, κομμάτων είναι τεράστια. Είναι απαραίτητο να μπουν στο περιθώριο και να αναδειχθούν νέες, δημιουργικές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Πρέπει να επιστραφούν στα δημόσια ταμεία, εκεί από όπου κλάπηκαν, τα χρήματα από μίζες, λάδωμα, διαφθορά, φοροκλοπή. Χρειάζεται να μάθουμε ποιοι τα «πήραν». Αλλά δεν θα υπάρξει διέξοδος στην κρίση αν δεν ψάξουμε σε βάθος το πώς και γιατί φτάσαμε εδώ, αν δεν αναλύσουμε σε βάθος τα λάθη του μοντέλου ανάπτυξης αλλά και του πολιτικού συστήματος. Στη βάση μιας τέτοιας ανάγκης θα πρέπει να τεκμηριώνεται η πρόταση για δημιουργία μιας ανεξάρτητης Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του δημόσιου χρέους, με απόφαση του ελληνικού κοινοβουλίου, ώστε να υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης σε όλα τα στοιχεία. Σε αυτή θα πρέπει να συμμετέχουν Έλληνες και ξένοι ειδικοί και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών.
Θα ήταν λάθος, όμως, αν η συζήτηση για την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου επικεντρώνονταν σε προσδοκίες διαγραφής του χρέους ή μεγάλου μέρους του χρέους, υπονοώντας ότι μέσα από την δουλειά της θα εντοπισθεί μεγάλο «απεχθές» χρέος που η χώρα θα απαιτήσει να παραγραφεί, ακολουθώντας παραδείγματα χωρών της Λατινικής Αμερικής. Προφανώς η Ελλάδα, μια χώρα μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης, δεν μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμα χωρών της Λατινικής Αμερικής. Η συζήτηση για την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου δεν πρέπει, επίσης, να αποπροσανατολίζει από το πρωτεύον, το ότι δηλαδή η χώρα έφτασε στη χρεοκοπία γιατί ακολούθησε λάθος μοντέλο ανάπτυξης που, αν και όλοι καταλάβαιναν ότι δεν ήταν βιώσιμο, δεν ήθελαν ή δεν έκαναν τίποτα για να το αλλάξουν. Η επιβίωσή μας ως κοινωνία περνάει μέσα από ρήξεις με το παρελθόν, μέσα από βαθιές αλλαγές, όχι μέσα από την συντήρηση καταστάσεων σαν κι αυτές που μας οδήγησαν στην πολύπλευρη και βαθιά κρίση.
Ζούμε μια βαθιά κρίση, δημοσιονομική, οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική, χωρίς όμως ως κοινωνία να έχουμε ξεκαθαρίσει πώς και γιατί φτάσαμε σε αυτήν. Ακόμα και όσοι έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την καταστροφική πορεία της χώρας μιλούν για την κρίση σαν να έπεσε από τον ουρανό, να μην είναι αποτέλεσμα επιλογών, λαθών, αστοχιών.
Τα δυο κόμματα εξουσίας μιλάνε για μέρος αυτής της κρίσης και μάλιστα με τρόπο που θα τους επιτρέψει – ελπίζουν – να μονοπωλούν τη διαχείριση της εξουσίας μακροχρόνια. Φαντάζονται ότι με λίγο χρώμα και μικρο-αλλαγές στη βιτρίνα το μαγαζί θα συνεχίσει να πουλάει, ακόμα και αν το εμπόρευμα έχει σαπίσει. Άλλα κόμματα επιδιώκουν να καρπωθούν την συσσωρευμένη οργή χωρίς να διανοούνται να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί αλλά κυρίως χωρίς να προτείνουν λύσεις για την έξοδο από την κρίση. Η κρίση αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία για περισσότερη (κομματική) πελατεία, χωρίς όμως το μαγαζί να έχει κάτι να προσφέρει.
Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε την κρίση και να αντιμετωπίσουμε όσα μας οδήγησαν σε αυτήν, χρειάζεται να κοιτάξουμε ως κοινωνία βαθιά μέσα στην πληγή, ώστε να μάθουμε από τα λάθη και να μπορέσουμε, συνειδητά, να αλλάξουμε αξίες και να θέσουμε διαφορετικές πολιτικές και κοινωνικές προτεραιότητες. Απαραίτητο, όμως, είναι να παραδεχτούμε ότι το πρόβλημα της χώρας δεν είναι μόνο δημοσιονομικό ή οικονομικό.
Η οργή της κοινωνίας είναι κατανοητή. Όσο, όμως, δεν μετατρέπεται η οργή σε συνειδητή επιλογή αλλαγής όλων αυτών που μας οδήγησαν στην πολλαπλή χρεοκοπία, το κοινωνικό τοπίο θα γίνεται όλο και πιο γκρίζο. Η οργή δεν οδηγεί από μόνη της σε αλλαγές, μερικές φορείς αποτελεί και μέρος του προβλήματος που βιώνουμε. Σε κάθε περίπτωση δεν είναι η οργή αυτή που θα μας βγάλει από τα σημερινά αδιέξοδα. Η διέξοδος από την κρίση μπορεί να προκύψει αν αναδυθούν νέες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που θα συγκλίνουν σε ένα συνεκτικό σχέδιο βαθιών αλλαγών που θα αφορούν ταυτοχρόνως στην καθημερινή μας ζωή, στην οργάνωση της κοινωνίας και της διοίκησης, στις επιλογές της πολιτικής αλλά και της οικονομίας.
Ένας από τους κύριους λόγους αποτυχίας των επιλογών που προωθούνται από την κυβέρνηση και την τρόϊκα είναι ότι αυτές έχουν επικεντρωθεί κυρίως στα δημοσιονομικά μεγέθη, ούτε καν στην πραγματική οικονομία. Αλλά η δημοσιονομική κρίση, όπως παραδέχονται όλοι, δεν ήταν ένα αυτόνομο φαινόμενο αλλά το αποτέλεσμα επιλογών του πολιτικού, οικονομικού, αξιακού και κοινωνικού συστήματος που επικράτησε μεταπολιτευτικά στη χώρα μας, με ρίζες στην εποχή της χούντας. Δεν πρόκειται για μια κρίση που ξεπήδησε από το πουθενά, δεν προέκυψε μόνο ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Ακόμα και αν υπήρχε ένας μαγικός τρόπος για να αντιμετωπιστούν τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας χωρίς αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών που τα δημιούργησαν, το πολύ-πολύ να επιστρέφαμε ως κοινωνία εκεί από όπου ξεκινήσαμε, δηλαδή σε προσδοκίες για εύκολο και γρήγορο πλουτισμό, άκριτη κατανάλωση και μάλιστα χωρίς όρια, ιδιοποίηση του δημόσιου προς όφελος ενός τυχοδιωκτικού ιδιωτικού συμφέροντος, λεηλασία του περιβάλλοντος χωρίς καμία ηθική αναστολή, απαξίωση του πολιτικού διαλόγου και της σύνθεσης μέσα από τη διαφορετικότητα, τυφλή εμπιστοσύνη σε ότι χαϊδεύει τα αυτιά και υπόσχεται «μαγικές λύσεις» ακόμα και αν η πραγματικότητα δείχνει άλλα.
Η κυβέρνηση έχει αποτύχει, αυτό είναι όλο και πιο φανερό. Αλλά την οργή της κοινωνίας εκμεταλλεύονται, προς προσέλκυση εκλογικής πελατείας, κυρίως κόμματα που επικεντρώνουν στα αποτελέσματα της κρίσης ως τέτοια, χωρίς να παρουσιάζουν μια εναλλακτική πρόταση διεξόδου. Είναι μια αποδοτική μέθοδος αφού συσπειρώνει κάθε δυσαρεστημένο αλλά δεν προσφέρει λύσεις άμεσα (πχ δημιουργία θέσεων εργασίας, βελτίωση της ζωής των πολιτών) ούτε όμως και μακροχρόνια.
Το πρόβλημα της χώρας θα μεγαλώνει δραματικά αν δεν αναδειχθούν και υποστηριχθούν μαζικά, σε κοινωνικό, πολιτικό και εκλογικό επίπεδο, εναλλακτικές πολιτικές, που θα συνδυάζουν ένα ρεαλιστικό όραμα για το αύριο της χώρας με άμεσες, επείγουσες παρεμβάσεις που αντιμετωπίζουν σε λογικό χρονικό διάστημα και με ισορροπημένες, δίκαιες και στοχευμένες παρεμβάσεις τα δημοσιονομικά προβλήματα, παράλληλα με τη στροφή της οικονομίας προς πράσινη κατεύθυνση, την ανασυγκρότηση της κοινωνικής συνοχής και την αποκατάσταση των περιβαλλοντικών αντοχών.
Η αποτυχία του σημερινού κυβερνητικού «σχεδίου» οδηγεί σε διαφορετικούς δρόμους. Ο ένας, ο «εύκολος», βασίζεται σε απλοϊκά, λαϊκίστικα συνθήματα και επικίνδυνες σχηματοποιήσεις και ευνοεί - αξιοποιώντας τη γενικευμένη οργή των πολιτών - την ένταση των κοινωνικών συγκρούσεων, την αποσύνθεση της κοινωνίας μέσα από διάφορες παραλλαγές «ανυπακοής», με τελική κατάληξη την πλήρη διάλυση. Είναι ένας δρόμος που προτείνεται από τα δεξιά και αριστερά του κομματικού φάσματος, δεν προσφέρεις λύσεις στο σήμερα, υπόσχεται την ευτυχία σε έναν απροσδιόριστο παράδεισο που θα έρθει …μετά την κρίση. Για ένα σημαντικό κομμάτι της αριστεράς που τον προτείνει, μοιάζει απελπιστικά με αυτόν που εγκατέλειψαν πριν από 2 δεκαετίες οι λαοί της Α. Ευρώπης.
Υπάρχει, βέβαια, ένας άλλος δρόμος, πολύ πιο δύσκολος, που απαιτεί υπέρβαση του σημερινού πολιτικού συστήματος, περιθωριοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του πολιτικού προσωπικού, αυτοκριτική σε βάθος, αλλαγές αξιών, αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων σε όλα τα επίπεδα, πολιτικό διάλογο, κοινωνική (αυτό)οργάνωση και συνεργασία, κριτική σε βάθος αλλά και προτάσεις με συνοχή, αξιοποίηση «καλών παραδειγμάτων» από την Ευρώπη. Σε τελευταία ανάλυση απαιτεί περισσότερη πολιτική (με την ουσιαστική έννοια της λέξης), περισσότερη κοινωνική αλληλεγγύη, περισσότερη Ευρώπη, περισσότερη «ποιότητα», περισσότερη δημοκρατία και συμμετοχή. Στην Ευρώπη πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι Πράσινοι, θα μπορούσε να γίνει και στην Ελλάδα με την μαζικοποίηση αλλά και ποιοτική ανάπτυξη των Οικολόγων Πράσινων.
Προϋπόθεση για μια τέτοια πολιτική αλλαγή είναι να αποφασίσει η κοινωνία, ή έστω σημαντικά τμήματα της κοινωνίας, ότι δεν υπάρχει πλέον «επιστροφή στο παρελθόν». Κεντρικός πυρήνας μιας τέτοιας πολιτικής είναι η απόφαση ότι το παρόν και το μέλλον της χώρας θα οικοδομηθούν σε διαφορετικές βάσεις, η προσωπική και συλλογική «πρόοδος» δεν θα βασίζεται στο «όλο και περισσότερα» (καταναλωτικά αγαθά, γερό πορτοφόλι, «αρπαχτές», διαπλοκή, εύκολο χρήμα, ταχύτητα, «δικαίωμα στη σπατάλη»), αλλά στο «όλο και καλύτερα» (οικολογικές γειτονιές, αποδοτικές δημόσιες συγκοινωνίες, ουσιαστική παιδεία και εκπαίδευση, πολιτική για την κοινωνικά υπεύθυνη απασχόληση, έμφαση σε πολιτικές για την υγεία, μείωση της σπατάλης φυσικών πόρων, κοινωνική συνοχή, ενεργειακή αποδοτικότητα, ελαχιστοποίηση σκουπιδιών, υπεράσπιση του δημόσιου συμφέροντος, δικαιοσύνη στις σχέσεις μεταξύ των γενεών, κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνο οικονομικό μοντέλο).
Το έδαφος είναι γόνιμο για παρόμοιες αλλαγές που ξεφυτρώνουν σήμερα ως μικρές νησίδες προσωπικών επιλογών ή επιλογών μικρών ομάδων. Από μόνες τους δεν οδηγούν σε μια πρόταση διεξόδου από την κρίση. Χρειάζεται να αποκτήσουν κοινωνικές διατάσεις τέτοιες που θα επαναπροσδιορίσουν το μοντέλο κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης και θα αλλάξουν τους πολιτικούς και εκλογικούς συσχετισμούς.
Όσο και αν φαντάζει σήμερα κάτι τέτοιο ουτοπικό, στην πραγματικότητα είναι η μόνη ρεαλιστική διέξοδος για τη χώρα. Απέναντι στην κατάρρευση της οικονομίας, η εναλλακτική λύση δεν είναι μια ασαφής «αντίσταση» που δεν προσφέρει θέσεις εργασίας σε αυτούς που πετάγονται στην ανεργία. Η πίεση για αλλαγή στις σχετικές πολιτικές και η αυτο-οργάνωση των πολιτών σε τομείς που παρουσιάζουν σημαντικές δυνατότητες για απασχόληση, όπως για παράδειγμα μορφές κοινωνικής οικονομίας στην επαναχρησιμοποίηση υλικών και προϊόντων, στην εξοικονόμηση ενέργειας, στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών ή η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών μετακίνησης, μπορεί να προσφέρουν λύσεις για τους άνεργους, να συμβάλλουν στην στροφή προς βιώσιμες και κοινωνικά αναγκαίες οικονομικές δραστηριότητες, να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της χώρας.
Πολλές αλλαγές στη χώρα μας έπρεπε και μπορούσαν να είχαν γίνει σε άλλες εποχές, κάτω από καλύτερες προϋποθέσεις. Σε ορισμένες χώρες προωθήθηκαν αποτελεσματικά μέσα από ένα συνδυασμό πρωτοβουλιών από τα κάτω – πρωτοβουλίες πολιτών – και από τα πάνω (προώθηση υποστηρικτικών πολιτικών με πρωτοβουλία ή πίεση των Πρασίνων). Στην σημερινή Ελλάδα, όμως, παρόμοιες αλλαγές αποτελούν θέμα επιβίωσης, δεν είναι αναγκαίες μόνο για καλύτερη ποιότητα ζωής. Μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση σε μια ευκαιρία αλλαγών και μακροχρόνιας, ουσιαστικής ευημερίας για όλους, όχι όμως στηριγμένης αποκλειστικά στα εισοδήματα, αλλά κυρίως μέσα από την ανάπτυξη κοινωνικών υποδομών και συνθηκών ζωής που επιτρέπουν να ζούμε καλύτερα, πιο ανθρώπινα, με καλύτερη υγεία και σχέσεις αλληλοβοήθειας ακόμα και αν έχουμε μικρότερα εισοδήματα.
Η ευθύνη του πολιτικού συστήματος και των κυρίαρχων, ακόμα, κομμάτων είναι τεράστια. Είναι απαραίτητο να μπουν στο περιθώριο και να αναδειχθούν νέες, δημιουργικές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις. Πρέπει να επιστραφούν στα δημόσια ταμεία, εκεί από όπου κλάπηκαν, τα χρήματα από μίζες, λάδωμα, διαφθορά, φοροκλοπή. Χρειάζεται να μάθουμε ποιοι τα «πήραν». Αλλά δεν θα υπάρξει διέξοδος στην κρίση αν δεν ψάξουμε σε βάθος το πώς και γιατί φτάσαμε εδώ, αν δεν αναλύσουμε σε βάθος τα λάθη του μοντέλου ανάπτυξης αλλά και του πολιτικού συστήματος. Στη βάση μιας τέτοιας ανάγκης θα πρέπει να τεκμηριώνεται η πρόταση για δημιουργία μιας ανεξάρτητης Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του δημόσιου χρέους, με απόφαση του ελληνικού κοινοβουλίου, ώστε να υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης σε όλα τα στοιχεία. Σε αυτή θα πρέπει να συμμετέχουν Έλληνες και ξένοι ειδικοί και εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών.
Θα ήταν λάθος, όμως, αν η συζήτηση για την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου επικεντρώνονταν σε προσδοκίες διαγραφής του χρέους ή μεγάλου μέρους του χρέους, υπονοώντας ότι μέσα από την δουλειά της θα εντοπισθεί μεγάλο «απεχθές» χρέος που η χώρα θα απαιτήσει να παραγραφεί, ακολουθώντας παραδείγματα χωρών της Λατινικής Αμερικής. Προφανώς η Ελλάδα, μια χώρα μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης, δεν μπορεί να ακολουθήσει το παράδειγμα χωρών της Λατινικής Αμερικής. Η συζήτηση για την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου δεν πρέπει, επίσης, να αποπροσανατολίζει από το πρωτεύον, το ότι δηλαδή η χώρα έφτασε στη χρεοκοπία γιατί ακολούθησε λάθος μοντέλο ανάπτυξης που, αν και όλοι καταλάβαιναν ότι δεν ήταν βιώσιμο, δεν ήθελαν ή δεν έκαναν τίποτα για να το αλλάξουν. Η επιβίωσή μας ως κοινωνία περνάει μέσα από ρήξεις με το παρελθόν, μέσα από βαθιές αλλαγές, όχι μέσα από την συντήρηση καταστάσεων σαν κι αυτές που μας οδήγησαν στην πολύπλευρη και βαθιά κρίση.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
.JPG)
