Για τα σκουπίδια στα νησιά Ν. Αιγαίου

ΟΑ_Α.ΕΠ. 1/ ΧΑΔΑ Άνδρου (συνεδρίαση 03/03/2011)

Επερώτηση Ν. Χρυσόγελου προς τον Περιφερειάρχη κ Γ. Μαχαιρίδη, και τους αντιπεριφερειάρχες κ Γ. Πουσσαίο και Γ. Μακρυωνίτη, σε συνέχεια της από 20/2/2011 επιστολής μας (με βάση το άρθρο 16 του σχεδίου Εσωτερικού Κανονισμού του Περιφερειακού Συμβουλίου)

Θέμα: Η περιβαλλοντική καταστροφή από τον ΧΑΔΑ Άνδρου και η λειτουργία ΧΑΔΑ στα νησιά

Στις 4 Φεβρουαρίου 2011 σχεδόν τα μισά σκουπίδια του Χώρου Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποριμμάτων (ΧΑΔΑ) Σταυροπέδα, που βρίσκεται στο χώρο του προϊστορικού οικισμού Στρόφιλα Άνδρου, παρασύρθηκαν από τα νερά της δυνατής βροχής και κατέληξαν στο ρέμα και στη συνέχεια στη θάλασσα, καλύπτοντας την παραλία Σχοινιά, όπου εκβάλει το ρέμα, και μεγάλο μέρος του βυθού. Είναι πολύ πιθανόν ότι τα ρεύματα θα παρασύρουν τα απορρίμματα ή/και τις επικίνδυνες ουσίες που περιέχονται σε αυτά, με κίνδυνο εκτεταμένης επιβάρυνσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των θαλάσσιων ειδών ευρύτερων περοχών. Λόγω της θέσης του ΧΑΔΑ (πάνω από ρέμα, πολύ κοντά στη θάλασσα) αλλά και της ποσότητας που είχε συσσωρευθεί όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας της, ήταν περισσότερο από βέβαιο ότι αργά ή γρήγορα θα συνέβαινε η καταστροφή, κάτι που είχα διαπιστώσει και εγώ σε επιτόπια επίσκεψή μου στις 23-24 Οκτωβρίου 2010.
Όμως, λίγες μόνο μέρες μετά την κατάρρευση της χωματερής, και συγκεκριμένα στις 11 Φεβρουαρίου, ξέσπασε (για άλλη μια φορά) και φωτιά στον Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων, επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα και την γύρω περιοχή με επικίνδυνους ρύπους που περιέχονται στον καπνό από την καύση των σκουπιδιών.
Ο συγκεκριμένος χώρος παραμένει σε λειτουργία για πάνω από 30 χρόνια, αν και η λειτουργία του ξεκίνησε ως προσωρινή, και παρά τις κατά καιρούς κινητοποιήσεις των κατοίκων, με πιο πρόσφατες αυτές του 2004, με την ουσιαστική συγκάλυψη τόσο της κεντρικής όσο και της νομαρχιακής διοίκησης, που έδιναν άδειες λειτουργίας παρά:
- την κατάφορη παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και την γνώση ότι συντελείται για πολλά χρόνια ένα περιβαλλοντικό έγκλημα στην περιοχή,
- την υποχρέωση τερματισμού λειτουργίας όλων των ΧΑΔΑ μέχρι τέλος 2000 (και μετά από παράταση μέχρι τέλος 2008) βάσει της Οδηγίας 31/99
- την καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (Οκτώβριος 2005) για την λειτουργία ΧΑΔΑ, με απειλή προστίμου ύψους 34.000 ευρώ για κάθε ημέρα λειτουργίας κάθε παρόμοιου χώρου.
Ο συγκεκριμένος ΧΑΔΑ λειτουργεί μέσα σε σημαντική αρχαιολογική περιοχή και όπως επιβεβαιώνει το Υπουργείο Πολιτισμού, σε σχετική ερώτηση που κατατέθηκε στο ελληνικό κοινοβούλιο, «έχει πολλάκις ζητήσει από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και το Σύνδεσμο Δήμων Άνδρου την άμεση παύση της λειτουργίας της χωματερής, δεδομένου ότι προκαλεί άμεση και έμμεση βλάβη στις παρακείμενες αρχαιότητες” ήδη από το 2003. Τον Αύγουστο 2005 αποφασίστηκε η απομάκρυνση της χωματερής από τον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο εντός 1 έτους. Όμως, κάτι τέτοιο δεν έγινε μέχρι την περιβαλλοντική καταστροφή της 4ης Φεβρουαρίου 2011, επιβεβαιώνοντας ότι στη χώρα μας αν και ήταν γνωστά τα στοιχεία της περιβαλλοντικής κρίσης, επιλέχθηκε να καλυφθεί το πρόβλημα κάτω από το χαλί συσσωρεύοντας τώρα ένα τεράστιο «περιβαλλοντικό χρέος». Ανεύθυνα και αντιθέτως με την υποχρέωσή του για προστασία του περιβάλλοντος, το ΥΠΕΧΩΔΕ έδινε παράταση λειτουργίας του ΧΑΔΑ μέχρι και το 2010. Τον Φεβρουάριο 2010 το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε τη σχετική Υπουργική Απόφαση που επέτρεπε την παράταση λειτουργίας του ΧΑΔΑ. Το ΥΠ.ΠΟ. με έγγραφά του, τον Απρίλιο και Ιούλιο 2010, ζήτησε τη συμμόρφωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προς την απόφαση του ΣτΕ και την οριστική παύση λειτουργίας του παράνομου ΧΑΔΑ αλλά και πάλι δεν έγινε τίποτα ένα σχεδόν χρόνο μετά.

Ερωτάται ο Περιφερειάρχης και οι αρμόδιοι αντιπεριφερειάρχες:
- Τι ενέργειες έκαναν ή απαίτησαν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, ώστε να περιοριστεί η περιβαλλοντική καταστροφή, να περισυλλεγούν τα σκουπίδια που έχουν κατακλύσει την παραλία Σχοινιάς και τον βυθό της θάλασσας και να εξυγιανθεί η περιοχή που έχει ρυπανθεί;
- Πώς ενεργοποιήθηκε η Επιτροπή Πολιτικής Προστασίας και τι ενέργειες έκανε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, μια και πρόκειται για μια τεχνολογική-περιβαλλοντική καταστροφή;
- Τι ενέργειες έγιναν για να διαπιστωθεί η έκταση της ρύπανσης στο έδαφος, στις γειτονικές καλλιέργειες, στη θάλασσα, στην ακτή αλλά και στα θαλάσσια είδη; Έχουν οι υπηρεσίες της Περιφέρειας συγκεντρώσει στοιχεία για τη ποσότητα των απορριμμάτων που κατέληξε στη θάλασσα και την παραλία Σχοινιά; Πόσα εκτιμάται ότι είναι;
- Έχουν ζητηθεί στοιχεία από την ΔΕΗ για το κατά πόσον έχει γίνει στο παρελθόν απόρριψη στον συγκεκριμένο ΧΑΔΑ τοξικών ουσιών όπως PCBs (πολυχλωριωμένα διαφαινύλια), τοξικές ουσίες που αποτελούν σημαντική απειλή για το περιβάλλον και την υγεία αλλά και που η καύση τους οδηγεί σε έκλυση άλλων τοξικών ουσιών όπως διοξίνες και φουράνια;
- Απευθύνθηκαν στον εισαγγελέα αλλά και ποιες διαδικασίες κίνησαν ώστε να διερευνηθούν οι ευθύνες και οι παραλήψεις τόσο της κεντρικής διοίκησης όσο και των τοπικών αρχών για την συνέχιση της λειτουργίας του ΧΑΔΑ, κατά παράβαση της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας αλλά και να επιβληθούν οι κατά νόμο κυρώσεις;
- Ποιος θα κληθεί να καλύψει το κόστος καθαρισμού και αποκατάστασης του παράκτιου και θαλάσσιου περιβάλλοντος από την κατάρρευση της χωματερής στην Άνδρο;
- Υπάρχει έγκριση μεταφοράς των απορριμμάτων της Άνδρου στο χώρο ταφής στην Φυλή και αν ναι, από ποιο φορέα έχει δοθεί η άδεια; Ποιος θα καλύψει το κόστος τυχόν μεταφοράς τους και με τι μέσο θα γίνεται κάτι τέτοιο;
- Συμφωνούν οι υπηρεσίες της Περιφέρειας και οι αρμόδιοι αντιπεριφερειάρχες να πεταχθούν στα σκουπίδια σημαντικά ποσά για την μεταφορά και διάθεση των απορριμμάτων της Άνδρου στην Αττική και την επιβάρυνση περαιτέρω του χώρου ταφής στην Φυλή Αττικής, με δεδομένο μάλιστα ότι αυτός κινδυνεύει ήδη με μεγάλο πρόστιμο και επιστροφή των χρημάτων που έχει διαθέσει η ΕΕ, επειδή δεν ανταποκρίνεται πλέον στις προδιαγραφές που προέβλεπε η πράξη χρηματοδότησης της κατασκευής του με ευρωπαϊκούς πόρους;
- Γιατί όλα αυτά τα χρόνια, αλλά έστω και τώρα, δεν ακολουθήθηκαν διαδικασίες επείγοντος χαρακτήρα για να υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων με βάση την ιεραρχία μεθόδων που προβλέπει η ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, δηλαδή πρόληψη-αποφυγή παραγωγής απορριμμάτων, προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης σε όλα τα επίπεδα (οικιακή, επιτόπια – μηχανική για επαγγελματικές δραστηριότητες και χωριά, δημοτική);
- Τι πρωτοβουλίες πρόκειται να αναλάβει άμεσα η Περιφέρεια, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της, ώστε να αποτραπούν παρόμοιες καταστροφές από χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) που λειτουργούν ακόμα σε νησιά του Ν. Αιγαίου και ιδιαίτερα αυτούς στην Νάξο και στην Θήρα (όπου οι χώροι είναι δίπλα στη θάλασσα) αλλά και σε νησιά όπως η Μύκονος;
- Δεσμεύεται η Περιφέρεια να υποστηρίξει ενεργά πρωτοβουλίες όπως αυτή του Συλλόγου Γυναικών ώστε να μετατραπεί η Άνδρος σε «ένα νησί χωρίς πλαστικές σακούλες»;
- Έχει στη διάθεσή της η Περιφέρεια τον «Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων» (ΠΕΣΔΑ) Ν. Αιγαίου; Έχει κατατεθεί μελέτη επικαιροποίησής του και αν ναι ποιες είναι οι κύριες κατευθύνσεις του; (παρακαλούμε να τεθεί στην διάθεσή μας).

Οπτικό υλικό:
http://www.pitrofos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6680:stis-floges-i-xwmateri&catid=34:2009-02-16-12-38-13&Itemid=53

http://www.pitrofos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=6676:radio-9&catid=34:2009-02-16-12-38-13&Itemid=53