Για τη γεωργία και κτηνοτροφία στο Ν. Αιγαίο

Δήλωση Νίκου Χρυσόγελου, επικεφαλής του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ και Γραμματέα του Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Αιγαίου μετά την ολοκλήρωση της ημερίδας για τη γεωργία και τη κτηνοτροφία που διοργάνωσε η κίνηση καθώς και της συζήτησης στο Περιφερειακό Συμβούλιο, κατά την 3η συνεδρίασή του, στη Ρόδο στις 3/3/2011

“Είναι γενική απαίτηση όλων να περάσουμε από τις μεγαλοστομίες και τους θολούς σχεδιασμούς σε συγκεκριμένες πολιτικές και πρακτικές για μια βιώσιμη γεωργία και κτηνοτροφία στο Ν. Αιγαίο που θα υπηρετούν τόσο τους παραγωγούς όσο και τους καταναλωτές και θα έχουν συνδιαμορφωθεί μέσα από έναν οργανωμένο και αποτελεσματικό διάλογο με τους φορείς της περιοχής.
Το Περιφερειακό Συμβούλιο χρειάζεται να επεξεργαστεί, πράγματι, ένα Σχέδιο Βιώσιμης Αγροτικής και Κτηνοτροφικής Πολιτικής για το Ν. Αιγαίο με στόχο να διασφαλίζεται ότι οι αγρότες και κτηνοτρόφοι θα έχουν ένα δίκαιο εισόδημα, να απολαμβάνουν οι καταναλωτές υψηλής διατροφικής αξίας ντόπια προϊόντα και να προστατεύεται η συνοχή της κοινωνίας, οι φυσικοί πόροι και το περιβάλλον. Παράλληλα, όμως πρέπει άμεσα να επιλυθούν υπαρκτά και συσσωρευμένα προβλήματα που υπάρχουν ΣΗΜΕΡΑ, και που αντιμετωπίζονται σχετικά εύκολα αν οργανωθούν σωστά οι υπηρεσίες της κεντρικής διοίκησης και της περιφερειακής-τοπικής αυτοδιοίκησης.
Το Ν. Αιγαίο είναι μια περιοχή με συγκριτικά πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα, τα οποία πρέπει να εκμεταλλευτούμε, αλλά και προβλήματα που έχουν να κάνουν με το νησιωτικό χώρο, όπως η πίεση στην αγροτική δραστηριότητα εξαιτίας της απουσίας ξεκάθαρων χρήσεων γης που θα προστατεύουν την αγροτική γη, το υψηλό κόστος μεταφορών, σχεδιασμοί που δεν αναλογούν στον νησιωτικό χαρακτήρα της περιφέρειας μας, υποχρεώσεις για υποδομές και μεγέθη που δεν είναι βιώσιμες και κατάλληλες για την ποικιλομορφία των νησιών μας, η δυσκολία διάθεσης των προϊόντων. Πολλά από τα προβλήματα είναι διαθρωτικού χαρακτήρα (έχουν να κάνουν με το μοντέλο ανάπτυξης), άλλα όμως οφείλονται στην κακή οργάνωση των υπηρεσιών, στις αστοχίες σχεδιασμών, στην διαφθορά και στις πελατειακές σχέσεις.
Κρίσιμα για την επιβίωση της πρωτογενούς παραγωγής στον νησιωτικό χώρο είναι το γεγονός ότι:
- το σημερινό μοντέλο τουρισμού δεν οδηγεί στην αύξηση της τοπικής παραγωγής αλλά κυρίως στην αύξηση των εισαγωγών, μεταξύ άλλων και αγροτικών προϊόντων και ειδών διατροφής από άλλες περιοχές.
- λόγω της πίεσης για τουριστική αξιοποίηση της γης και του σημερινού φορολογικού συστήματος, είναι εξαιρετικά δύσκολη η επιβίωση της αγροτικής δραστηριότητας. Μη κάνοντας διάκριση μεταξύ αγροτικής γης και τουριστικής χρήσης, αν η αγροτική γη αντιμετωπίζεται ως εν δυνάμει οικόπεδο, και επιβαρύνεται με υψηλούς συντελεστές τις μεταβιβάσεις γης από τους γονείς προς τα παιδιά τους, δεν μπορεί να περιμένουμε ότι θα επιβιώσει η αγροτική παραγωγή.
Στο Ν. Αιγαίο είναι επιτακτική ανάγκη να συνδέσουμε αποτελεσματικά την παραγωγή τοπικών ποιοτικών προϊόντων με τις τουριστικές υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας μεταξύ άλλων και εργαλεία όπως η σύνδεση τυχόν επιδοτήσεων (πχ αναπτυξιακός νόμος, Leader, τομεακά ή επιχειρησιακά προγράμματα) με υποχρέωση χρήσης, σε κάποιο ποσοστό, τοπικών παραδοσιακών ή/και βιολογικών προϊόντων.
Τα έσοδα από πώληση αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων δεν επαρκούν συνήθως για να είναι κάποιος κατ΄ αποκλειστικότητα γεωργός ή κτηνοτρόφος στα νησιά. Εκτός από δραστηριότητες που σχετίζονται με την μεταποίηση προϊόντων, συμπληρωματικά εισοδήματα για τους γεωργούς μπορεί να προέλθουν και από νέες πράσινες μορφές οικονομίας, όπως πχ επεξεργασία με φυσικά μέσα αποβλήτων από ελαιουργεία, τυροκομεία, οινοποιεία όπως κάνει η ΕΑΣ Πάρου και η ανάκτηση πρώτων υλών για παραγωγή προϊόντων όπως καλλυντικά, φάρμακα και γενικά πράσινα προϊόντα, η επεξεργασία των υπολειμμάτων καλλιεργειών, ο αγροτουρισμός κα.
Η σύνδεση παραγωγής και τουρισμού είναι μια πτυχή μόνο της οικονομίας που δημιουργεί η γεωργία. Χρειάζεται να επιδιωχθεί η μέγιστη δυνατή αυτάρκεια σε θέματα κατανάλωσης στα ίδια τα νησιά και η ενίσχυση της οικιακής οικονομίας. Τα μειονεκτήματα της νησιωτικότητας θα είναι μικρότερα αν καταφέρουμε να δούμε χωρίς τοπικισμούς την κατάσταση και το γεγονός ότι από τα ίδια ή παρόμοια προβλήματα πάσχουν όλα τα νησιά και αυτά μας ενώνουν. Στόχος της Περιφέρειας πρέπει να είναι καταρχήν να καλλιεργήσει το αίσθημα της συνεργασίας μεταξύ γειτονικών νησιών, να στηρίξει τις ανταλλαγές προϊόντων μεταξύ των νησιών της Περιφέρειας, την κατανάλωση σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο πολύ περισσότερο που μέσω του τουρισμού υπάρχει η δυνατότητα κατανάλωσης στα ίδια ή γειτονικά νησιά όλης της πιθανής αγροτικής παραγωγής. Επίσης, είναι σημαντικό να ενδυναμώσει με υποστηρικτικά εργαλεία η εσωτερική και οικογενειακή οικονομία. Σε δεύτερο μόνο επίπεδο πρέπει να επιδιωχθεί αύξηση των εξαγωγών στην ηπειρωτική Ελλάδα ή σε άλλες χώρες.
Ως Περιφέρεια πρέπει να υποστηρίξουμε πολιτικές, να διεκδικήσουμε οικονομικά και άλλα εργαλεία για την υποστήριξη μιας βιώσιμης γεωργίας και κτηνοτροφίας, να συμβάλλουμε στην συνεργασία με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα ώστε να υποστηριχτούν επιστημονικά οι παραγωγοί. Απαραίτητη είναι η αναδιοργάνωση των υπηρεσιών της περιφέρειας.
Όπως φάνηκε και από την ημερίδα που διοργανώσαμε, υπάρχουν αξιόλογες προτάσεις φορέων που πρέπει να ενσωματωθούν στις πολιτικές που σχεδιάζονται από την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ και το Περιφερειακό Συμβούλιο. Χρειάζεται, όμως, και οι πολίτες να αναλάβουν περισσότερες πρωτοβουλίες και ο τουριστικός τομέας να δεσμευτεί μέσα από διάφορες μορφές συνεργασίας ότι θα αξιοποιεί τοπικά ποιοτικά προϊόντα. Χρειάζεται να στηρίξουμε συνειδητά την τοπική παραγωγή και οικονομία και ν' αναπτύξουμε δίκτυα παραγωγών για ανταλλαγή εμπειριών και να συνδράμουμε στη συνεργασία με ομάδες καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένων τοπικών εστιατορίων και τουριστικών μονάδων, με ταυτόχρονη ανάδειξη της τοπικής κουζίνας.
Στο Ν. Αιγαίο μορφές τουρισμού πιο κοντά στα χαρακτηριστικά του νησιωτικού χώρου είναι ο αγροτουρισμός και ο οικοτουρισμός, που μπορούν να συμβάλουν όχι μόνο στην προστασία του νησιωτικού περιβάλλοντος αλλά και στην επιβίωση παραγωγής τοπικών ποιοτικών προϊόντων, αλληλοϋποστήριξης των διαφορετικών οικονομικών τομέων, στη διαφοροποίηση και βιωσιμότητα της τοπικής οικονομίας, στη συγκράτηση πληθυσμού στα νησιά καθώς και στην κοινωνική συνοχή. Η προστασία του περιβάλλοντος και του αγροτικού τοπίου πρέπει να είναι συστατικό στοιχείο της αγροτικής και κτηνοτροφικής πολιτικής.
Σε μια περίοδο μεγάλης οικονομικής αλλά και κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης πρέπει να στραφούμε στην παραγωγή υψηλής ποιότητας βιολογικών προϊόντων που παράγονται από τοπικές ποικιλίες και φυλές ζώων, σε υψηλής προστιθέμενης αξίας αγαθά και υπηρεσίες. Την ίδια στιγμή πρέπει να εστιαστούμε στην προστασία της υγείας των καταναλωτών η οποία σήμερα μπορεί να απειλείται από την κατανάλωση προϊόντων εισαγόμενων από άλλες περιοχές ή χώρες αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις παραγόμενα σε νησιά μέσα από διαδικασίες εντατικής χημικής καλλιέργειας και είναι δυνατόν να παρουσιάσουν σημαντικές συγκεντρώσεις φυτοφαρμάκων αλλά και διοξινών (λόγω της ανεξέλεγκτης καύσης σκουπιδιών).”