Απασχόληση μέσω της Μεταρρύθμισης της Οικονομίας στο Ν Αιγαίο

Δημιουργία θέσεων εργασίας μέσα από την μεταρρύθμιση της οικονομίας της Περιφέρειας N. Αιγαίου

Οι Θέσεις του Οικολογικού Ανέμου για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στο Ν. Αιγαίο


Κρίνοντας από τα ως τώρα αποτελέσματα του μονοδιάστατου μοντέλου ανάπτυξης που ακολούθησε η χώρα - και η περιφέρεια Ν. Αιγαίου ειδικότερα - για δεκαετίες, θεωρούμε ότι μια προοπτική διεξόδου από την κρίση μπορεί να προκύψει μόνο αν αυτές οι νέες θέσεις εργασίας εστιάσουν γύρω από την πράσινη καινοτομία με σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των ευαίσθητων νησιωτικών οικοσυστημάτων. Τομείς, όπως, η εξοικονόμηση ενέργειας και νερού, η ανάπτυξη, κατασκευή και εγκατάσταση συστημάτων Ανανεώσιμης Ενέργειας με πρωτοβουλία και προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, η επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση και κομποστοποίηση απορριμμάτων, η βιολογική γεωργία, ο αγρο- και οικο-τουρισμός μπορούν να αποτελέσουν ένα ρεαλιστικό πέταγμα προς τα εμπρός για τα νησιά του Ν. Αιγαίου. Αυτοί οι τομείς, όμως, δεν μπορούν να αναπτυχθούν με 5μηνη εργασία ανθρώπων που θα περνάνε για λίγο από μια θέση για να πάρουν ένα μικρό επίδομα. Απαιτούν συνεκτικές και καλά σχεδιασμένες πολιτικές σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο και πλήρη εφαρμογή διαφορετικών εργαλείων υποστήριξης.
Προτείνουμε βασικές αλλαγές στα δυο προγράμματα που έχει ανακοινώσει το Υπουργείο Εργασίας για το Ν Αιγαίο, δηλαδή την «Κοινωφελή Εργασία» και το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» με βασικές κατευθύνσεις:
- στήριξη της εργασίας ανέργων για 2 χρόνια (αντί για 5 μήνες),
- κατ’ ελάχιστη αμοιβή για τους εργαζόμενους αυτή που προβλέπει η νομοθεσία (όχι τα 625 ευρώ που ανακοίνωσε το Υπουργείο),
- συμπληρωματικές δράσεις και εργαλεία υποστήριξης ώστε οι θέσεις εργασίας να γίνουν βιώσιμες και να διατηρηθούν μακροχρόνια (είτε μέσω κοινωνικών επιχειρήσεων, αυτό-απασχόλησης ή ένταξης σε υπάρχουσες επιχειρήσεις και φορείς)
- διαφάνεια, αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες πρόσβασης όλων στα προγράμματα για ανέργους.
Σε κεντρικό, κυβερνητικό επίπεδο θα έπρεπε να επιδιωχθεί η συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και την τρόϊκα ώστε οι δαπάνες των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ αλλά και πόροι από ευρωομόλογα και τοπικά πράσινα ομόλογα να επενδυθούν στο πλαίσιο ενός «Πράσινου Κοινωνικού Συμβολαίου» (Πράσινου New Deal) στην οικολογική αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας αλλά και της οικονομίας του Ν. Αιγαίου. Παρόμοια πρωτοβουλία θα έπρεπε να αναλάβει, στο πλαίσιο μιας συντονισμένης και επεξεργασμένης στρατηγικής, και η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου. Στην Περιφέρεια μας αυτό θα σήμαινε μια συνεκτική οικονομική – κοινωνική – τουριστική - περιβαλλοντική πολιτική και πολιτική απασχόλησης κυρίως στην κατεύθυνση:

(1) Συμμετοχικές εταιρίες για παραγωγή Πράσινης Ενέργειας: Χρειάζεται να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας με στόχο τα νησιά και η περιφέρεια να απεξαρτηθούν σταδιακά από τα ορυκτά καύσιμα αλλά και να αντιμετωπίσουμε την τετραπλή κρίση στο επίπεδο της Περιφέρειας: συνεισφορά στην αύξηση του δημόσιου χρέους λόγω αυξημένων εισαγωγών και μεγάλης εξάρτησης από το πετρέλαιο, κλιματική κρίση, άνοδος τιμών πετρελαίου που επιβαρύνει το κόστος παραγωγής και διαβίωσης, αυξημένο κόστος παραγωγής κάθε κιλοβατώρας ηλεκτρικής ενέργειας από μαζούτ και ντίζελ. Καλά τα πιλοτικά έργα σε μικρά νησιά (Λειψοί και Ανάφη) αλλά αυτά έπρεπε να είχαν γίνει δυο δεκαετίες πριν. Όταν σήμερα η περιφέρεια Ν Αιγαίου συνεχίζει να εξαρτάται πλήρως από τις εισαγωγές πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας και για τις μετακινήσεις, χρειάζονται επειγόντως προγράμματα για να μετατραπούν όλα τα νησιά σε κέντρα παραγωγής ενέργειας μέσω της εξοικονόμησης και της αξιοποίησης πράσινων / ανανεώσιμων πηγών, λαμβάνοντας όλα τα αναγκαία μέτρα για την περιβαλλοντική προστασία.

Ενώ η κυβέρνηση και η Περιφέρεια μιλάνε για πράσινη ανάπτυξη, υπογράφονται διακηρύξεις από τους Δημάρχους και ψηφίσαμε ως Περιφερειακό Συμβούλιο να συμμετέχει η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου στο Δίκτυο ΔΑΦΝΗ, βλέπουμε ελάχιστες πρωτοβουλίες στην πράξη. Η κυβέρνηση, ίσως και η Περιφέρεια, την εννοούν μάλλον ως επενδύσεις κάποιων μεγάλων εταιριών στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, κάτι που στο τέλος θα οδηγήσει για άλλη μια φορά στην …ελληνική ιδιαιτερότητα. Ενώ στην Δανία, τη Γερμανία, την Αυστρία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι κυρίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις καθώς και οι δημοτικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις που επωφελούνται, στην Ελλάδα παρατηρούμε ισχυρή επιρροή μεγάλων επιχειρήσεων, με ελάχιστα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες.

Εμείς είμαστε υποστηρικτές της πράσινης ενέργειας και δεν αντιμετωπίζουμε ευκαιριακά και καιροσκοπικά το θέμα. Έχουμε επεξεργαστεί μια συνεκτική πρόταση και έχουμε προτείνει και θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε πρωτοβουλίες (έχουμε οργανώσει σχετικές συζητήσεις στην Σύρο ….. και στη Ρόδο στις 30/4) για μια πράσινη ενεργειακή και οικονομική επανάσταση στο Ν. Αιγαίο που θα είναι προς όφελος ταυτοχρόνως του περιβάλλοντος, των νησιωτικών κοινωνιών και της απασχόλησης. Έχουμε καλέσει την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου, τους Δήμους αλλά και επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς και τους νησιώτες να προχωρήσουν από κοινού σε συμμετοχικές εταιρίες παραγωγής πράσινης ενέργειας, ώστε:
(α) να πετύχουμε περιβαλλοντικούς στόχους
(β) να δημιουργηθούν σημαντικά έσοδα που θα μένουν στις τοπικές κοινωνίες για την προώθηση κοινωνικών και περιβαλλοντικών υποδομών
(γ) να δημιουργηθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας σε τοπικό επίπεδο και για τις τοπικές κοινωνίες, ιδιαίτερα τους νέους επιστήμονες και ειδικευμένους εργαζόμενους.

Μέσα από μια συνεκτική πολιτική για την ενέργεια στο Ν. Αιγαίο θα μπορούσαν να:
- ελαφρυνθούν οι προϋπολογισμοί των Δήμων που κατευθύνονται σήμερα σε ραγδαία αυξανόμενες δαπάνες ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων,
- μειωθεί η επιβάρυνση της ΔΕΗ ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο (το κόστος ανέρχεται σε πάνω από 700.000.000 ευρώ ετησίως) που μετακυλίεται στους καταναλωτές και της υπόλοιπης χώρας λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής ρεύματος στα νησιά από πετρελαϊκές μονάδες,
- δημιουργηθούν σταθερές πηγές εσόδων για την περιφέρεια και τους δήμους αλλά και για τους πολίτες,
- κατασκευάζεται τμήμα του εξοπλισμού στο ναυπηγείο του ΝΕΩΡΕΙΟΥ στη Σύρο,
- εκπαιδευτούν νέοι από τα νησιά σε θέματα συντήρησης και λειτουργίας των μονάδων ΑΠΕ με στόχο διατηρήσιμες θέσεις εργασίας (αν για παράδειγμα υπήρχε μια διαφορετική προσέγγιση των προγραμμάτων ενίσχυσης της απασχόλησης και όχι απλώς 5μηνα χαμηλά αμειβόμενης εργασίας ανέργων)
- συνδυαστούν οι τοπικές εμπειρίες με τις σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις σε θέματα εξοικονόμησης ενέργειας,
- προσελκυστούν πράσινες καινοτομίες που ταιριάζουν στα νησιά μας και στο χαρακτήρα τους,
- γίνουν τα νησιά χώρος φιλοξενίας συνεδρίων και εκπαιδευτικών εργασιών πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, εξάσκησης φοιτητών και τεχνικών, εφαρμογών καινοτομιών.
.
Σε μια τέτοια πολιτική χρειάζεται κινητοποίηση της Περιφέρειας και των αναπτυξιακών εταιριών της (αλήθεια γιατί δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο τόσα χρόνια), των Επαγγελματικών Επιμελητηρίων, των Δήμων και των Εργατικών Κέντρων, των επιστημονικών ενώσεων και των ενεργών πολιτών. Αλλά χρειάζεται και ξεκάθαρη υποστήριξη από την κυβέρνηση και κατάλληλα εργαλεία διευκόλυνσης των φορέων. Εκεί για παράδειγμα θα έπρεπε να κατευθυνθεί σημαντικό κομμάτι των προγραμμάτων για ανέργους που επεξεργάζεται το Υπουργείο («Κοινωφελής Εργασία» και «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης»), ώστε με την κατάλληλη ενίσχυση και εκπαίδευση να δημιουργηθούν πυρήνες ανθρώπινου δυναμικού που θα στηρίξουν τις συμμετοχικές εταιρίες παραγωγής πράσινης ενέργειας σε κάθε νησί αλλά και τα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας.

Μια παρόμοια πολιτική στην Γερμανία είχε θετικά αποτελέσματα τόσο στον περιορισμό των επιπτώσεων της αύξησης των καυσίμων στην οικονομία όσο και στη δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας. Ο νόμος για τις ΑΠΕ, τον οποίο συνέταξε ο πράσινος βουλευτής Hans Feller και ψήφισε η πλειοψηφία του γερμανικού κοινοβουλίου, και μια συγκροτημένη πολιτική συνέβαλαν στη δημιουργία πάνω από 250.000 θέσεων εργασίας στον τομέα της εξοικονόμησης και της πράσινης / ανανεώσιμης ενέργειας μέχρι το 2010, ενώ μέχρι το 2020 αναμένεται να δημιουργηθούν συνολικά πάνω από 500.000 επιπλέον θέσεις εργασίας. Όπως έχει αναφέρει επανειλημμένα και ο συντάκτης του νόμου, «αυτό που μάθαμε από την Γερμανία είναι ότι οι επιτυχημένες ιστορίες σχετικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προέρχονται από τις μικρές και μεσαίες εταιρίες, όχι τις μεγάλες επιχειρήσεις. Είναι σημαντικό να δίνεται το πλεονέκτημα της αδειοδότησης σε μικρούς επενδυτές και σε όλους τους πολίτες που θέλουν να επενδύσουν στις ΑΠΕ».

(2) Δημοτικές και κοινωνικές επιχειρήσεις ανακύκλωσης και κομποστοποίησης απορριμμάτων: Παράλληλα με τη εξοικονόμηση και την παραγωγή πράσινης ενέργειας, τομείς με σημαντικό δυναμικό για πράσινες επενδύσεις προς όφελος των τοπικών κοινωνιών και των πράσινων θέσεων εργασίας είναι η μείωση, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση και κομποστοποίηση των απορριμμάτων. Σήμερα οι περισσότεροι νησιωτικοί Δήμοι – οι λίγες φωτεινές εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα - όχι μόνο αποτυγχάνουν να διαχειριστούν με περιβαλλοντικά υπεύθυνο τρόπο τα απορρίμματα αλλά και ξοδεύουν μεγάλα ποσά ή πρέπει να ξοδέψουν σημαντικά ποσά για την στοιχειώδη διαχείρισή τους. Σε αρκετές περιπτώσεις συμβάλλουν σε οικολογικά εγκλήματα με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στον νησιωτικό χώρο, όπως η λειτουργία ΧΑΔΑ δίπλα στη θάλασσα, η ανεξέλεγκτη καύση των απορριμμάτων ή σε οικολογικές καταστροφές, όπως συνέβη με την κατάρρευση της χωματερής στην Άνδρο και τη μεταφορά δεκάδων χιλιάδων τόνων απορριμμάτων και ότι αυτό συνεπάγεται στην παράκτια ζώνη της Άνδρου αλλά και στο Αιγαίο. Αλλά και να γίνουν έργα ΧΥΤΑ, δεν ανταποκρίνονται στις σημερινές περιβαλλοντικές απαιτήσεις, ενώ είναι σπατάλη πόρων, υλικών και χρημάτων να θάβονται απορρίμματα, έστω και σε καλά οργανωμένους χώρους.

Χωρίς να υπολογίζεται το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος καθημερινής λειτουργίας των υπηρεσιών καθαριότητας, τα 48 κατοικημένα νησιά θα πρέπει να διαθέσουν σημαντικούς πόρους για χώρους ταφής των απορριμμάτων που σε κάθε περίπτωση θα γέμιζαν σε 10-15 χρόνια. Για να ολοκληρωθεί η κατασκευή χώρων υγειονομικής ταφής και των υποδομών που απαιτούνται στα νησιά, θα απαιτούνταν 100-150.000.000 ευρώ τουλάχιστον, πόροι που δεν υπάρχουν ούτε στις τοπικές κοινωνίες ούτε στο πρόγραμμα του ΥΠΕΚΑ για έργα διαχείρισης των απορριμμάτων στο Ν. Αιγαίο. Σήμερα ένα νησί όπως η Άνδρος θα υποχρεωθεί να πληρώνει για προσωρινές λύσεις πάνω από 90-100.000 ευρώ το μήνα (δηλαδή σε ετήσια βάση τουλάχιστον 1.200.000 ευρώ χωρίς να λύσει το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων με βιώσιμο τρόπο). Η κατασκευή ενός ΧΥΤΑ σε ένα μικρό νησί όπως η Σίφνος απαιτεί 3.000.000 ευρώ, σε ένα νησί όπως η Νάξος 5-6.000.000 ευρώ.

Με σαφώς μικρότερο κόστος, οι Δήμοι θα μπορούσαν να κομποστοποιούν και να ανακυκλώνουν το 80-90% των απορριμμάτων με ένα συνολικό κόστος επενδύσεων που δεν θα ξεπερνούσε τα 40-45 εκατομμύρια ευρώ και θα δημιουργούσε άμεσα αρκετές εκατοντάδες κοινωνικά σημαντικές θέσεις εργασίας και έμμεσα πολύ περισσότερες διατηρήσιμες μακροχρόνια γιατί είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά αναγκαίες. Να άλλος ένας τομέας τον οποίο θα μπορούσαν να ενισχύσουν τα προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας, εφόσον γίνουν σε σοβαρή βάση: Εκπαίδευση νέων επιστημόνων αλλά και εξειδικευμένου προσωπικού και βοήθεια δημοτικών και κοινωνικών επιχειρήσεων για λειτουργία και συντήρηση υποδομών και προγραμμάτων ανακύκλωσης, κομποστοποίησης και επαναχρησιμοποίησης σε όλα τα νησιά.
(3) Δημιουργία κοινωνικών και συμμετοχικών φορέων διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος και πράσινης οικονομίας. Με την υποστήριξη διαφορετικών εργαλείων μπορεί να επιτευχθούν αλλαγές στην οικονομία και να δημιουργηθούν βιώσιμες θέσεις εργασίας σε τομείς που μπορεί να έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα στα νησιά, όπως η πράσινη καινοτομία, η πράσινη χημεία, η χρήση ΑΠΕ στις μεταφορές και μετακινήσεις μεταξύ των νησιών αλλά και μέσα σε κάθε νησί, η οικολογική γεωργία, η προστασία και διαχείριση των θαλασσών, των ακτών, του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών για επανάκαμψη της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και διασφάλισης του επαγγέλματος των ψαράδων, η παραγωγή φυσικών προϊόντων με αξιοποίηση αποβλήτων από ελαιουργεία – οινοποιεία – τυροκομεία, η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, η παραγωγή φαρμάκων και καλλυντικών από ανανεώσιμες φυσικές πρώτες ύλες που υπάρχουν στα νησιά και στο θαλάσσιο περιβάλλον, η σύνδεση του τουρισμού με την παραγωγή τοπικών ποιοτικών, οικολογικών προϊόντων κα.
Μια στοχευμένη πολιτική απασχόλησης θα μπορούσε να βοηθήσει την ανάπτυξη αυτών των τομέων, ενθαρρύνοντας και υποστηρίζοντας νέους ανθρώπους να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να δημιουργήσουν βιώσιμες θέσεις (αυτό) απασχόλησης. Οι δραστηριότητες αυτές απαιτούν συνήθως χαμηλά κεφάλαια και είναι έντασης εργασίας, άρα δημιουργούν σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας.
(4) Για να υπάρχει εσωτερική συνέπεια και αλληλο-εξάρτηση των εξαγγελλόμενων πολιτικών σε περιφερειακό επίπεδο, προτείνουμε το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» (και τα υπόλοιπα προγράμματα του ΟΑΕΔ) να δίνουν ιδιαίτερο βάρος και στη σύνδεση με άλλες πολιτικές που εξαγγέλλονται:

Α) στην επιδότηση απασχόλησης /διατήρησης απασχόλησης σε επιχειρήσεις παραγωγής τοπικών παραδοσιακών ειδών διατροφής, με έμφαση για:
• εξειδικευμένους εργαζόμενους που απαιτούνται για τη διασφάλιση των όρων των προϊόντων ΠΟΠ και των συστημάτων ποιότητας και ασφάλειας (HACCP)
• εργαζόμενους στα καταστήματα λιανικής πώλησης
αλλά και
Β) στην απασχόληση στα πλαίσια ανάπτυξης του εξαγγελθέντος Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (που θα εξασφαλίσει τη σύνδεση της αγροτικής παραγωγής και των τοπικών παραδοσιακών προϊόντων διατροφής με τον τουρισμό).
(5) Δημιουργία Ταμείου Συνοχής στο εσωτερικό της Περιφέρειας, με τη συμμετοχή και υποστήριξη εξειδικευμένου προσωπικού και σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, με στόχο την σύγκλιση μεταξύ των νησιωτικών κοινωνιών και στο εσωτερικό των ίδιων των νησιωτικών κοινωνιών. Σήμερα ο μέσος όρος κατά κεφαλή εισοδήματος φαίνεται από τους πιο υψηλούς σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά αυτό δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην πραγματικότητα, γιατί υπάρχουν ακραίες καταστάσεις φτώχιας και πλουτισμού στην Περιφέρεια. Μια ομάδα ανέργων με σχετικά προσόντα και δυνατότητες θα μπορούσε (με χρονικό ορίζοντα δύο χρόνων, στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας) να αναλάβει να παρουσιάσει ένα σχέδιο οργάνωσης και λειτουργίας του Ταμείου Συνοχής αξιοποιώντας τυχόν υπάρχουσα ευρωπαϊκή εμπειρία.
(6) Εξειδίκευση σε πράσινα και κοινωνικά υπεύθυνα χρηματοδοτικά εργαλεία για πράσινες επενδύσεις. Ανάπτυξη αλληλοσυμπληρούμενων εργαλείων χρηματοδότησης και υποστήριξης της αναγκαίας στροφής στην οικονομία στα οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται :
- Αλλαγές στο φορολογικό σύστημα ή κάνοντας την φορολογία να δουλέψει για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τη στήριξη μεταρρυθμίσεων στην περιφερειακή οικονομία, με καλή γνώση των περιφερειακών αναγκών και ιδιαιτεροτήτων αλλά και χρήση τοπικών φόρων (πχ ένα ευρώ από κάθε τουρίστα για χρηματοδότηση περιβαλλοντικών υποδομών). Δημιουργία μηχανισμών είσπραξης των δημοτικών τελών και τοπικών φόρων από όσους δήμους δεν διαθέτουν ανάλογες υπηρεσίες. Αναπτύσσοντας οι Δήμοι δικούς τους μηχανισμούς είσπραξης πόρων μπορούν να εφαρμόσουν στη συνέχεια και πιο δίκαια συστήματα πληρωμής τελών καθαριότητας, με βάση τα συστήματα «πληρώνω όσο πετάω» (PΑΥΤ ή SMART συστήματα χρέωσης).
- Αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της Περιφέρειας και των Δήμων και ταυτοχρόνως ενεργή συμμετοχή τους στα ευρωπαϊκά δρώμενα και δίκτυα καθώς και σε ευρωπαϊκά προγράμματα συνεργασίας. Τα «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης» θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην στελέχωση της Περιφέρειας, επαγγελματικών φορέων και Δήμων με εξειδικευμένο προσωπικό, μέσω διετών (και όχι πεντάμηνων) προγραμμάτων επιδοτούμενων θέσεων εργασίας, με στόχο να μεταφερθεί εμπειρία και τεχνογνωσία και να αναπτυχθούν οι υπηρεσίες τους σε σύγχρονη βάση ώστε να ανταποκρίνονται σε εξειδικευμένους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς τομείς (με υποχρέωση αξιολόγησης των αποτελεσμάτων από εξωτερικούς αξιολογητές).
- Αναζήτηση πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα για πράσινη μεταρρύθμιση της οικονομίας. Οι Αναπτυξιακές Εταιρείες, στις οποίες πλέον η Περιφέρεια αποτελεί μέτοχο –διάδοχο των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, θα πρέπει επιτέλους να συμμετάσχουν ενεργά στην υλοποίηση των ΤΟΠΣΑ στον μέσα από ένα σχεδιασμό που θα συζητηθεί ουσιαστικά και θα συντονιστεί. Η ανασυγκρότηση των αναπτυξιακών εταιριών και η απαλλαγή τους από πελατειακές σχέσεις και λογικές βολέματος της εκάστοτε κομματικής πελατείας, θα μπορούσε να αποτελέσει εργαλείο υποστήριξης των νησιωτικών κοινωνιών στην προσπάθεια να έχουν πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα και πόρους με στόχο να χρηματοδοτηθεί η πράσινη στροφή της οικονομίας συνολικά στην περιφέρεια αλλά και σε κάθε νησί.
- Έκδοση πράσινων ομολόγων από την Περιφέρεια σε συνεργασία με επαγγελματικούς φορείς που θα χρηματοδοτούν αποκλειστικά πράσινες επενδύσεις και κοινωνικές υποδομές σε τοπικό επίπεδο. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία για τη διερεύνηση της δυνατότητας έκδοσης από κοινού με άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες πράσινων ομολόγων στοχευμένων σε συγκεκριμένες επενδύσεις, όπως αστικές αναπλάσεις, αποκατάσταση βιομηχανικών κτιρίων (πχ αλευροβιομηχανία SAMICA και άλλα παρόμοια κτίσματα μεγάλης πολιτιστικής σημασίας), δημιουργίας θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, χρηματοδότησης προγραμμάτων κομποστοποίησης ή χρηματοδότησης δημοτικών-συνεταιριστικών εταιριών παραγωγής πράσινης ενέργειας κα).
- Δημιουργία και ενδυνάμωση τοπικών τραπεζών, που θα μπορούσαν να συναποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργίας μιας περιφερειακής τράπεζας στα πρότυπα της «Ηθικής Τράπεζας- Ethic Popular Bank» που υπάρχει στην Ιταλία και σε άλλες 7 ευρωπαϊκές χώρες ή της Community Banking Partnership, που υπάρχει ήδη σε 7 περιοχής της Βρετανίας και διαμορφώνει μια πρόταση one-stop-shop υπηρεσιών εναλλακτική των μεγάλων τραπεζών. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να ενθαρρύνει την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας μέσω προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας και ενίσχυσης θέσεων εργασίας σε καινοτόμες δραστηριότητες.
- Δημιουργία τοπικών συμπληρωματικών εργαλείων χρηματοδότησης. Σε πολλές χώρες, παράλληλα με το συμβατικό τραπεζικό σύστημα, συνέχισαν να λειτουργούν εναλλακτικά χρηματοδοτικά συστήματα, όπως η Oeko-bank (Οικολογική Τράπεζα) και το Alternative Netzwerk στη Γερμανία, γνωστές Ενώσεις Παροχής Δανείων ή τα Community Reinvestment Trusts και τα Community Development Finance Institutions (CDFIs) στη Βρετανία που προσφέρανε και συνεχίζουν να προσφέρουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, συμβουλών και υπηρεσιών για δήμους, κοινωνικές ομάδες και πολίτες, για μικρής κλίμακας υπηρεσίες.
- Χρηματοδοτήσεις προερχόμενες από τα έσοδα παραγωγής πράσινης ενέργειας από τοπικές επιχειρήσεις. Η Περιφέρεια θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανταλλαγή εμπειριών με ανάλογα σχήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να ενθαρρύνει την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας μέσω προγραμμάτων απόκτησης εργασιακής εμπειρίας σε συνεργασία με δήμους, ΜΚΟ και επαγγελματικές ενώσεις.
- Σχήματα εξω-χρηματικών συναλλαγών, τράπεζες χρόνου ή σχήματα τοπικών «νομισμάτων» για συναλλαγές εκτός αγοράς – παράλληλα με την κυκλοφορία του ενιαίου νομίσματος για άλλου τύπου συναλλαγές - που ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν περιοχές και νησιά ή γειτονιές και βοηθάνε να διατηρείται ένα επίπεδο υπηρεσιών και ανταλλαγής προϊόντων χωρίς τα σκαμπανεβάσματα που δημιουργεί ένα σοκ του χρηματοπιστωτικού συστήματος ή των περιοριστικών μέτρων. Πετυχημένα παραδείγματα υπάρχουν σήμερα σε ολόκληρο τον πλανήτη διασφαλίζοντας τη διατήρηση της κυκλοφορίας τοπικών πόρων και ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο, την κοινωνική συνοχή σε περιοχές που αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα ανεργίας, φτώχιας ή (γεωγραφικού ή κοινωνικού) αποκλεισμού, και την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνικών οικο-συστημάτων.
Η Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να παίξει ρόλο συντονιστή πειραμάτων, σε μικρή κατά αρχή κλίμακα, και να δημιουργήσει συνεργασίες με ελληνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα ενώ μέσα από το «Τοπικό Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Στήριξης της Απασχόλησης» και την «Κοινωφελή Εργασία» θα μπορούσαν να στηρίξουν πρωτοβουλίες ώστε να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση παρόμοιων σχεδίων και πιλοτικών προγραμμάτων αξιοποιώντας την υπάρχουσα διεθνή εμπειρία. Μια ομάδα ανέργων με σχετικά προσόντα και δυνατότητες θα μπορούσε (με χρονικό ορίζοντα δύο χρόνων, στο πλαίσιο ενός αξιόπιστου Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Περιφέρειας) να αναλάβει να παρουσιάσει ένα σχέδιο για το πώς θα μπορούσαν να οργανωθούν αυτά στο Ν. Αιγαίο, αξιοποιώντας υπάρχουσα ευρωπαϊκή εμπειρία.
Είμαστε πεισμένοι ότι αν κινητοποιηθούν οι νησιωτικές κοινωνίες και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, από την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου θα μπορούσε να ξεκινήσει μια νέα πολιτική που θα προσφέρει πρόταση διεξόδου και για την πολύπλευρη κρίση σε επίπεδο χώρας και θα διαμορφωθεί ένα πράσινο μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης, μια σύγχρονη πρόταση κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, μια οικονομία κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη, μια κοινωνία δημιουργικής απασχόλησης χωρίς ανέργους και κοινωνικά αποκλεισμένους.
Επαναφέρουμε άμεσα την πρόταση του ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΕΜΟΥ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ για τη δημιουργία στο πλαίσιο του Περιφερειακού Συμβουλίου δυο άλλων επιτροπών, όπως προβλέπει ο νόμος, μία από τις οποίες θα πρέπει να είναι μια Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής και Αλληλεγγύης, που θα έχει ως πρώτο καθήκον της να προετοιμάσει ένα σχέδιο στρατηγικής της περιφέρειας για την απασχόληση και την κοινωνική αλληλεγγύη την εποχή της κρίσης, ώστε πράγματι κατ΄αρχή οι πόροι που θα διατεθούν από τα «Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης» και την «κοινωφελή εργασία» να πιάσουν τόπο και να μην σπαταληθούν και παράλληλα να προωθηθούν μια ουσιαστική και όχι επιφανειακή κι αναποτελεσματική πολιτική για τη δημιουργία διατηρήσιμων θέσεων απασχόλησης.