Η διακήρυξη της κίνησης ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ στο Ν.Αιγαίο

Οικολογικός άνεμος
στην περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
Στις περιφερειακές εκλογές αλλά και μετά από αυτές

Εμείς που υπογράφουμε αυτή τη διακήρυξη, άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, έχουμε τόπο καταγωγής ή/και διαμονής τα νησιά του Νότιου Αιγαίου, αγαπάμε τα νησιά και κυρίως νοιώθουμε μεγάλη υποχρέωση να συμβάλλουμε σε ένα βιώσιμο μέλλον για τις νησιωτικές κοινωνίες, σε μια εποχή που η οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική κρίση επιδεινώνει προβλήματα που αφορούν στο μοντέλο ανάπτυξης, στην κοινωνική συνοχή, στο περιβάλλον και τον πολιτισμό της περιοχής.

Μας ενώνει η ευθύνη μπροστά σε μια κληρονομιά που έχουμε δανειστεί από το μέλλον και τα παιδιά μας, την οποία πρέπει να σεβαστούμε και να συμπληρώσουμε αντί να την καταστρέψουμε. Τα νησιά του Ν. Αιγαίου διαθέτουν ένα ιδιαίτερο αλλά και πολύ ευαίσθητο πολιτιστικό και φυσικό πλούτο. Είναι ευαίσθητα οικοσυστήματα τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη ενός σημαντικού πολιτισμού που σεβάστηκε και συνεργάστηκε αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον. Οι οικισμοί, η αρχιτεκτονική, οι ξερολιθιές, το αγροτικό τοπίο, η διαχείριση νερού δεν είναι μόνο εκθέματα ενός ανοικτού μουσείου με ανθρώπινες δημιουργίες από το παρελθόν, αλλά αποτελούν και σήμερα μοναδικό παράδειγμα σοφής και βιώσιμης ανάπτυξης, προσελκύουν το ενδιαφέρον μελετητών και ερευνητών για εφαρμογές στο σήμερα αλλά και προσφέρουν την υλική βάση για το μεγαλύτερο ποσοστό των εισοδημάτων των νησιωτικών κοινωνιών. Θάλασσα και ήλιο μπορεί να βρουν οι τουρίστες παντού, αλλά το νησιωτικό τοπίο και οι παλιότερες ανθρώπινες δημιουργίες κάνουν τη διαφορά.

Μας κινητοποιεί η υποχρέωση που έχουμε, αξιοποιώντας την εμπειρία του παρελθόντος, να διαμορφώσουμε ένα βιώσιμο μέλλον σε μια εποχή που απειλείται η κοινωνική συνοχή, η οικονομική μας επιβίωση και έχουμε μπει σε μια εποχή ανατροπής του κλίματος. Αξίζει να αναλογιστούμε τι παρέδωσαν οι προηγούμενες γενιές στις σημερινές για να πάρουμε μαθήματα για το πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε και τι θα παραδώσουμε και εμείς στα παιδιά μας. Κύριο μέλημα μας θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη των σημερινών νησιωτικών κοινωνιών να μην υποθηκεύσει, να μην καταστρέψει το μέλλον των παιδιών μας αλλά και τη μοναδικότητα των νησιών. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι πολιτικές αλλά και οι καθημερινές πρακτικές πρέπει να διασφαλίζουν ότι διατηρούμε αυτό τον μοναδικό πλούτο και για το μέλλον – δεν τον σπαταλάμε απερίσκεπτα και κοντόφθαλμα, προσαρμόζουμε τις ανθρώπινες παρεμβάσεις σας στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις οικολογικές και πολιτισμικές αντοχές, αντιμετωπίζουμε κριτικά και αξιολογούμε συνεχώς με ουσιαστικό διάλογο μέσα στις νησιωτικές κοινωνίες την πορεία και το μοντέλο ανάπτυξης είτε ως αποτέλεσμα τοπικών είτε κεντρικών πολιτικών κι επιλογών. Στις πρακτικές που ακολούθησαν οι προηγούμενες γενιές στο νησιωτικό χώρο, υπάρχουν απαντήσεις και για την προστασία του κλίματος και την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών: κτίρια ενεργειακά αποτελεσματικά, σοφή διαχείριση νερών, προστασία της γης από την ερημοποίηση, αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με σεβασμό στο νησιωτικό χώρο και τον πολιτισμό. Οι νησιωτικές χώρες είναι πρότυπο οικονομίας χώρου, εφαρμογής καλών πρακτικών για την εξυπηρέτηση όλων των κατοίκων τους και αλληλεγγύης. Η δόμησή τους και η αρχιτεκτονική τους είναι αποτέλεσμα της υποχρέωσης όλων προς όλους και της ανάγκης για αλληλοβοήθεια. Η συνοχή και η αλληλεγγύη των τοπικών κοινωνιών ήταν η δύναμή τους τόσο σε εποχές μεγάλων δυσκολιών όσο και σε εποχές ευημερίας και άνθισης.

Μας ευαισθητοποιεί η αγανάκτηση και η οργή πολλών τοπικών κοινωνιών για την απουσία πολιτικών για τη συνοχή στο Ν.Αιγαίο και την ανυπαρξία μερικών βασικών κοινωνικών και περιβαλλοντικών υποδομών σε πολλά νησιά. Θεωρήθηκε «φυσικό» ορισμένα νησιά να στερούνται τα στοιχειώδη και να υπάρχει αύξηση του χάσματος σε υποδομές λόγω μικρού μεγέθους, απόστασης ή απουσίας εκλογικής δύναμης. Απουσιάζουν έτσι από πολλές νησιωτικές κοινωνίες βασικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές υποδομές αυτονόητες σήμερα για άλλες περιοχές που δίνουν περιεχόμενο στην έννοια ποιότητα ζωής: προστασία υγείας, πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, παροχή επί τόπου επαρκούς ιατρικής φροντίδας, υποστήριξη ψυχικής υγείας, φροντίδα για ηλικιωμένους, ΑΜΕΑ και νέες μητέρες, ικανοποιητική σύνδεση των νησιών όλο το χρόνο όχι μόνο με την Αθήνα αλλά και μεταξύ τους, μείωση κι ανακύκλωση-κομποστοποίηση απορριμμάτων, επεξεργασία λυμάτων, εξοικονόμηση και σωστή διαχείριση νερού, απεξάρτηση νησιών από το πετρέλαιο και προώθηση πράσινης παραγωγής ενέργειας. Στο Ν. Αιγαίο είναι ζητούμενο ακόμα η συνοχή μεταξύ των διαφορετικών τοπικών κοινωνιών αλλά και μέσα σε κάθε τοπική κοινωνία. Ενώ φαίνεται ότι σε κάποια νησιά συσσωρεύτηκε πλούτος, αυτό αφορά μέρος μόνο της κοινωνίας. Στην πραγματικότητα όλοι έχουν χάσει μεγάλο μέρος από τα δημόσια αγαθά που ήταν διαθέσιμα κάποτε για όλους χωρίς κόστος (αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια, φροντίδα για την κοινότητα, πολιτισμός της καθημερινότητας, αίσθημα ασφάλειας). Και η περιβαλλοντική και κλιματική κρίση μπορεί να οδηγήσουν σε πλήρη κατάρρευση των κοινωνιών που αναπτύχθηκαν κάποτε σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και γιαυτό διαμόρφωσαν έναν πολιτισμό που δεν μπορεί να γίνει κατανοητός έξω ή αποκομμένος από τον χώρο και το περιβάλλον του.

Μας φέρνει κοντά η ανάγκη για προώθηση άμεσα πράσινων/οικολογικών λύσεων για να αντιμετωπίσουμε τόσο τα συσσωρευμένα προβλήματα του παρελθόντος όσο και αυτά που προκαλούνται τώρα εξαιτίας της κρίσης αλλά και των πολιτικών που επιλέχθηκαν για την «αντιμετώπιση» κρίσης. Σε μια εποχή ισοπεδωτικών και άδικων μέτρων την πληρώνουν όλοι αλλά πολύ περισσότερο αυτοί που είναι αδύναμοι, τα πιο μικρά νησιά, οι κοινωνίες που δεν έχουν μεγάλη επιρροή, αυξάνονται τα προβλήματα ανασφάλειας, ανεργίας, κοινωνικού αποκλεισμού, αποσύνθεσης του κοινωνικού ιστού και της αλληλεγγύης. Οι νησιωτικές οικονομίες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες απέναντι στην κρίση.
Εμείς δεν προτείνουμε διατήρηση του ίδιου μοντέλου ανάπτυξης, πολιτικών και επιλογών του παρελθόντος ως δήθεν λύση για την έξοδο από την κρίση που οδήγησαν σε:
- Έντονη, συχνά ανεξέλεγκτη αστικοποίηση της παράκτιας ζώνης αλλά και του εσωτερικού των νησιών, αυξανόμενη πίεση για μαζική οικοδόμηση των νησιών, πώληση βραχονησίδων ή μεγάλων εκτάσεων γης για παραθεριστική κατοικία
- Απουσία ξεκάθαρου καθορισμού χρήσεων γης στα νησιά (αγροτική, φυσική, οικισμοί, τουριστική) με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως ένα απέραντο οικόπεδο
- Κυριαρχίας της αντίληψης ότι τα πάντα μπορούν και πρέπει να χτιστούν (νόμιμα ή παράνομα), οι δρόμοι μπορεί να πηγαίνουν παντού ή ότι οι φυσικές περιοχές αποτελούν εμπόδιο και όχι ευκαιρία για την ευημερία των τοπικών κοινωνιών
- Ανταγωνισμό μεταξύ τουριστικής ανάπτυξης και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων αντί για βιώσιμες μορφές τουρισμού συνδυασμένες με τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες
- Ανεξέλεγκτη απόρριψη και καύση των αποβλήτων, υφαλμύρωση και μόλυνση των νερών, μεγάλα προβλήματα σπατάλης νερού και ενέργειας, μεγάλη εξάρτηση από εισαγωγές τροφίμων, πετρελαίου και υλικών-προϊόντων,
- Ελαχιστοποίηση των τοπικών ειδών, ποικιλιών και δραστηριοτήτων που χαρακτήριζαν κάποτε νησιά
- Υπεραλίευση κι αλίευση με καταστροφικά εργαλεία και πρακτικές (βιντζότρατα, μηχανότρατες με συρόμενα εργαλεία βυθού κα) προς όφελος λίγων αλλά σε βάρος όχι μόνο του θαλάσσιου πλούτου αλλά και των παράκτιων αλιέων
- Κατασκευή (ή προσπάθεια κατασκευής) τεχνικών έργων με σημαντικές επιπτώσεις στη φυσιογνωμία αλλά και το περιβάλλον των νησιών χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστικός διάλογος με τις τοπικές κοινωνίες και η αναζήτηση εναλλακτικών, βιώσιμων λύσεων συμβατών με τον νησιωτικό χαρακτήρα.

Μας δεσμεύει η διάθεση να επιδιώξουμε ουσιαστικό διάλογο μέσα στις τοπικές κοινωνίες για τη διαμόρφωση και προώθηση οικολογικά, κοινωνικά και οικονομικά βιώσιμων πρακτικών για τα νησιά που θα αποτελέσουν τη λύση απέναντι στην οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και κλιματική κρίση.
Μας δεσμεύει η διάθεση να συζητήσουμε και να αγωνιστούμε μαζί με τις τοπικές κοινωνίες

Επιδιώκουμε με τη δημιουργία και τη συμμετοχή της περιφερειακής κίνησης «Οικολογικός Άνεμος στο Ν.Αιγαίο» στις περιφερειακές εκλογές αλλά και μετά από αυτές να φυσήξει ένας δυνατός άνεμος αλλαγής και μεταρρυθμίσεων στην περιφέρεια και σε κάθε νησί του Ν. Αιγαίου. Υποστηρίζουμε μια διαφορετική πολιτική, που θα βασίζεται σε πέντε σημαντικές μεταρρυθμίσεις:
• Να αναδείξουμε ένα πράσινο μέλλον για το Ν. Αιγαίο σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, προωθώντας ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης για τα νησιά του Ν. Αιγαίου που οδηγεί και σε εσωτερική κοινωνική συνοχή, μείωση του χάσματος κοινωνικών υποδομών που υπάρχει μεταξύ των διαφόρων νησιών. Ενίσχυση κοινωνικών –περιβαλλοντικών υποδομών σε όλα τα νησιά ανεξαρτήτως μεγέθους – ταμείο για Κοινωνική Συνοχή μεταξύ των νησιών της περιφέρειας, σύγκλιση – μείωση χάσματος υποδομών, αναζωογόνηση των νησιωτικών κοινωνιών με κίνητρα και στοχευμένες πολιτικές. Ενδυνάμωση και στήριξη της στροφής προς την οικολογική και κοινωνική βιωσιμότητα των νησιών (απέναντι στην μονοδιάστατη οικονομική μεγέθυνση). Διαμόρφωση πράσινων πολιτικών για την νησιωτική οικονομία. Δημιουργία νέων βιώσιμων θέσεων εργασίας στα νησιά. Ανάδειξη υπεύθυνης κοινωνικά πράσινης επιχειρηματικότητας, προώθηση καινοτόμων πράσινων λύσεων. Σε όλες τις αποφάσεις και πολιτικές λαμβάνουμε υπόψη την ανάγκη προστασίας του κλίματος αλλά και προσαρμογής στα δεδομένα που δημιουργεί η ραγδαία ανατροπή των δεδομένων του κλίματος στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα. Στοχεύουμε τα νησιά στο Ν. Αιγαίο να εκπέμπουν μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2030.
• Νέα προσέγγιση που αντιμετωπίζει τα νησιά των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων ως ένα αλληλεξαρτώμενο και συνεργαζόμενο δίκτυο οικοσυστημάτων, οικονομιών και κοινωνιών, που δεν μας απασχολούν μόνο το καλοκαίρι ως τουριστικός προορισμός. Όλες οι πολιτικές και οι υποδομές προσαρμόζονται σε αυτή τη λογική. Επιδιώκουμε αυτές οι αλλαγές να περάσουν και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Επιδιώκουμε να δοθούν πόροι, να αξιοποιηθούν εργαλεία και δυνατότητες για να γίνουν τα νησιά πρότυπα μοντέλα βιωσιμότητας για μια νέα, πράσινη εποχή. Να δημιουργηθούν δίκτυα νησιών με συμπληρωματικές δραστηριότητες – κοινές δράσεις (πχ στον τουρισμό, την πράσινη ενέργεια, τη γεωργία-κτηνοτροφία, υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευση κα).
• Να αντιμετωπιστεί η νησιωτικότητα ως ευκαιρία και όχι ως μειονέκτημα. Επεξεργασία, μέσα από δομημένο και ουσιαστικό διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες, μιας εξειδικευμένης νησιωτικής πολιτικής βιωσιμότητας που θα διαπερνά και θα προσαρμόζει όλες τις επιμέρους πολιτικές στις ανάγκες και τις δυνατότητες-οικολογικές αντοχές των νησιών (πολιτικές γεωργίας, κτηνοτροφίας, αλιείας, περιβάλλοντος, μεταφορών, ανάπτυξης ανθρώπινου κεφαλαίου, υγείας, εκπαίδευσης, κοινωνικής πολιτικής, οικονομίας και οικονομικών, ενέργειας, πολεοδομίας και χωροταξίας). Να αξιοποιηθεί η σύγχρονη τεχνολογία για να γίνει η ζωή των πολιτών πιο εύκολη στα νησιά. Να πηγαίνουν οι υπηρεσίες στους νησιώτες αντί το αντίθετο. Να αναδειχθεί η υπάρχουσα εμπειρία και σοφία των τοπικών κοινωνιών για την οργάνωση τους, την αρμονική σχέση με το περιβάλλον και την αλληλεγγύη μεταξύ τους (προστασία του οίκου τους, κοινωνική εργασία, αλληλεγγύη από τα κάτω, ανταλλαγές προϊόντων – εξω-χρηματική οικονομία). Με δεδομένο ότι πολλά νησιά δέχονται κύματα μεταναστών και προσφύγων, διαμόρφωση κατάλληλων υποδομών και πολιτικών υποδοχής προσφύγων και μεταναστών στο πλαίσιο μιας νέας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. Να αποτελέσουν τα νησιά γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων πολιτισμών και ανθρώπων διαφορετικής καταγωγής με δεδομένο ότι ήδη ζουν πια στα νησιά μας άνθρωποι από διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Ενθάρρυνση ανταλλαγών σε επίπεδο γνώσεων, εμπειριών, δυνατοτήτων-ικανοτήτων για να βελτιωθούν οι δυνατότητες κάθε νησιού.
• Ουσιαστική αποκέντρωση στη λήψη αποφάσεων και διάθεση επαρκών πόρων, με ταυτόχρονη προώθηση μιας πιο συμμετοχικής δημοκρατίας, ενός νέου μοντέλου συμμετοχικής διακυβέρνησης στο Ν. Αιγαίο (αλλά και σε κεντρικό επίπεδο), αντιμετώπιση της διαφθοράς και των πελατειακών σχέσεων, ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών και νησιωτικών θεσμών που θα προωθήσουν τις αλλαγές, περιθωριοποίηση του πολιτικού προσωπικού και πολιτικών δυνάμεων που μας έφεραν σε αυτό το χάλι.
• Προώθηση μιας συνεκτικής, ενιαίας πολιτικής για την προστασία και βιώσιμη διαχείριση του θαλάσσιου πλούτου, της παράκτιας ζώνης, των φυσικών περιοχών, του δομημένου περιβάλλοντος και του αγροτικού τοπίου, ώστε να αποτελέσουν τη βάση για την ευημερία των κοινωνιών μακροχρόνια, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την παραμονή νέων στον τόπο τους και την επιστροφή ή /και προσέλκυση άλλων πολιτών για μόνιμη διαμονή στα νησιά. Ενθάρρυνση δημιουργίας δικτύων φυσικών περιοχών στην ξηρά και τη θάλασσα περιοχών και από κοινού διαχείρισή τους. Διαμόρφωση ζωνών χρήσεων γης (οικισμοί, τουρισμός, γεωργία-κτηνοτροφία, φυσικές περιοχές,) για να μην μετατραπούν τα νησιά σε ένα απέραντο οικόπεδο αλλά να αποτελούν παράδειγμα βιωσιμότητας. Προσαρμογή όλων των πολιτικών για τα νησιά και κατάλληλος χωροταξικός σχεδιασμός και χρήσεις γης ώστε να επιτραπεί στις νησιωτικές κοινωνίες (ανθρώπινες και άγρια ζωή) να προσαρμοστούν και να αμυνθούν απέναντι στην αλλαγή του κλίματος. Ολοκληρωμένες πολιτικές πολιτικής προστασίας, προστασίας από τσουνάμι, φυσικές καταστροφές. Οργανωμένη πολιτική για πρόληψη κι έγκαιρη αντιμετώπιση πυρκαγιών σε δάση και δασικές περιοχές με ενδυνάμωση του ρόλου των τοπικών κοινωνιών.

Η πρόσκλησή μας απευθύνεται προς όλους τους πολίτες που κατάγονται από τα νησιά, ζουν ή επισκέπτονται τα νησιά, αγαπούν το Ν. Αιγαίο, αγωνιούν για το μέλλον των νησιών. Προς όλους τους πολίτες που αντιλαμβάνονται ότι οι παλιές συνταγές οδήγησαν σε αποτυχία, οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν μας οδήγησαν σε χρεοκοπία, και συμφωνούν ότι απαιτούνται νέες, οικολογικές-πράσινες ιδέες και λύσεις για να διασφαλιστεί η ευημερία αυτού του ξεχωριστού χώρου της Ελλάδας, της Ευρώπης, του πλανήτη.

Δεν θέλουμε να είμαστε απλώς άλλη μια περιφερειακή κίνηση για τις εκλογές αλλά μια επιλογή που έχει να κάνει με βαθύτερες επιλογές όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο συνείδησης, αξιών, τρόπου ζωής, πολιτισμού.
Επιδιώκουμε να αλλάξουμε την πολιτική στο Ν. Αιγαίο αλλά και να αλλάξουμε και εμείς μέσα από τη συνεργασία, την κοινή δράση, τη συμμετοχή μας στην καθημερινή ζωή των νησιών, την συμμετοχή μας στους θεσμούς.

Ελάτε να οργανωθούμε σε κάθε νησί, μικρό και μεγάλο, να δημιουργήσουμε ένα κίνημα πολιτών από τα κάτω, να βοηθήσουμε να φυσήξει «οικολογικός άνεμος» αλλαγής στο Ν.Αιγαίο.