Επικίνδυνη η πυρκαγιά σε μονάδα χρησιμοποιημένων ελαστικών στη Δράμα

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΣΕ ΜΟΝΑΔΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΕΛΑΣΤΙΚΩΝ
Με ευθύνη της κεντρικής εξουσίας αυξάνονται οι κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον

Η πυρκαγιά που ξέσπασε την Κυριακή 13/6/2010 σε αποθήκη χρησιμοποιημένων ελαστικών στη Δράμα έθεσε σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον της περιοχής. Αναδεικνύει τις ευθύνες των ιδιοκτητών της αποθήκης όσο και των αυτοδιοικητικών μηχανισμών σε σχέση με τις αδειοδοτήσεις, τον έλεγχο τήρησης των περιβαλλοντικών όρων και την πιστή εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας για τη διαχείριση των ελαστικών.

Συγκεκριμένα, αν τηρούντο τα προβλεπόμενα από την άδεια πυρασφάλειας (η οποία είχε λήξει τον Οκτώβριο του 2008) η πυρκαγιά θα είχε πολύ μικρότερη έκταση, θα αντιμετωπιζόταν σε λίγες ώρες και δεν θα διαρκούσε τρείς μέρες με ότι αυτό συνεπάγεται για:
• Εκλυση επικίνδυνων αερίων σε τεράσια έκταση.
• Κινητοποίηση μεγάλου αριθμού ανθρώπινου δυναμικού αλλά και μηχανημάτων αντιμετώπισης της κατάστασης.
• Πλήγμα στην οικονομία της περιοχής (κυρίως κτηνοτροφική) σε περιόδους ιδιαίτερης οικονομικής δυσπραγίας.
Να σημειωθεί ότι δεν υπήρξε απόφαση ώστε να διακόψουν την λειτουργία τους οι παρακείμενες βιομηχανικές, βιοτεχνικές μονάδες και σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ (παρά μόνο τους έγινε σύσταση να δουλεύουν με κλειστά παράθυρα και χωρίς κλιματισμό) με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να είναι εκτεθειμένοι στα αέρια. Το κόστος αντιμετώπισης της δημιουργηθείσας κατάστασης είναι πολλαπλάσιο του κόστους της επάνδρωσης των προληπτικών ελεγκτικών μηχανισμών.

Κλιμάκιο των ΟΠ αποτελούμενο από τους Γιώργο Γενημάκη, υποψήφιο βουλευτή των Οικολόγων Πράσινων στην Δράμα, Γιώργο Πασχαλίδη, Συντονιστή της Περιφερειακής Γραμματείας των ΟΠ της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και Θανάση Μακρή, Οργανωτικό Υπεύθυνο Βορείου Ελλάδας, επισκέφθηκε σήμερα την περιοχή και είχε συναντήσεις με το Εργατικό Κέντρο Δράμας, τον Νομάρχη Δράμας και άλλους φορείς, προκειμένου να λάβει πλήρη γνώση της κατάστασης, αλλά και να εκθέσει τις θέσεις των ΟΠ σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων και την ανάδειξη του ρόλου των τοπικών κοινωνιών στην έξοδο από την οικονομική κρίση. Παράλληλα, κατατέθηκε σχετική μυνητήρια αναφορά στον Εισαγγελέα Δράμας κατά παντός υπευθύνου για την διεξοδική διερεύνηση των ευθυνών.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητάμε από το Υπουργείο ΠΕΚΑ καθώς και τις αρμόδιες αρχές της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης να πραγματοποιήσουν μετρήσεις άμεσα αλλά και μεσοπρόθεσμα για να διαπιστωθεί ακριβώς η έκταση της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, των νερών και εδαφών, που έχει προκληθεί από την καύση της μεγάλης ποσότητας ελαστικών στην Δράμα.

Η πυρκαγιά αυτή όμως αναδεικνύει και την ευρύτερη διάσταση του προβλήματος που πρέπει επιτέλους η κεντρική εξουσία να αρχίσει να αντιμετωπίζει για να αποφύγουμε στο μέλλον κι άλλες τέτοιες καταστροφές. Ενώ συλλέγονται κάθε χρόνο πάνω από 46.000 τόνοι χρησιμοποιημένων ελαστικών, σημαντικές ποσότητες ολόκληρων ή τεμαχισμένων ελαστικών – ορισμένοι τις υπολογίζουν σε 80.000 τόνους – μένουν στοιβαγμένες, συχνά πρόχειρα, μέσα σε οικόπεδα βιομηχανιών και βιοτεχνιών συλλογής και ανακύκλωσης των ελαστικών, αφού δεν έχει διευρυνθεί η δευτερογενής αγορά για τα προϊόντα ανακύκλωσης ελαστικών. Έτσι αφήνεται η ανακύκλωση μισή με ευθύνη των Υπουργείων αφού με βάση την υπάρχουσα νομοθεσία (άρθρο 8 του ΠΔ 109/ ΦΕΚ 75Α/5-3-2004) θα έπρεπε - ήδη από το 2004 - να έχουν προωθηθεί «διοικητικά και νομοθετικά μέτρα για την ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης, χρήσης υλικών που περιέχουν ανακυκλωμένο ελαστικό και της ενεργειακής αξιοποίησης»

Τέλος, με δεδομένο ότι το 14% των χρησιμοποιημένων ελαστικών που συλλέγονται οδηγούνται για καύση στην τσιμεντοβιομηχανία – κάτι που επιτρέπει η ελληνική νομοθεσία - οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητάμε από το ΥΠΕΚΑ να εξετάσει το κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι πιθανόν να οδηγεί σε σημαντικές εκπομπές διοξινών, όπως φαίνεται να συμπεραίνουν έρευνες σε άλλες χώρες.


Αναλυτικά για τη διαχείριση των ελαστικών

Η ανεξέλεγκτη απόρριψη των λάστιχων στο περιβάλλον για πολλά χρόνια μετέτρεψε πολλές περιοχές της χώρας μας σε σκουπιδότοπους αλλά και ευθύνεται για έναν αριθμό πυρκαγιών και τη δημιουργία εστιών μόλυνσης με την ανοχή κυβερνήσεων, φορέων της αυτοδιοίκησης και δικαστικών αρχών. Όμως, ούτε η προσωρινή αποθήκευση σε ακατάλληλους χώρους για πολλούς μήνες είναι λύση, γιατί είναι εύφλεκτα και μπορεί να προκληθεί πυρκαγιά –ιδιαίτερα αν οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για κάτι τέτοιο -, εκπέμπουν ρύπους και αποτελούν εστίες μόλυνσης (η υγρασία και άλλες συνθήκες που επικρατούν στα επί μακρόν αποθηκευμένα ελαστικά δημιουργούν ευνοϊκό κλίμα για την αναπαραγωγή κουνουπιών) και συμβάλλουν στην αισθητική ρύπανση.

Με βάση τον νόμο 2939/2001 εκδόθηκε τον Μάρτιο 2004 το Προεδρικό Διάταγμα Υπ' Αριθ. 109, "Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών των οχημάτων. Πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείρισή τους" για να προωθηθεί η επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ενεργειακή αξιοποίηση των χρησιμοποιημένων ελαστικών (λάστιχα οχημάτων). Έχει μάλιστα δημιουργηθεί και εγκριθεί η λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Ελαστικών η Ekoelastika που έχει την ευθύνη επίτευξης των στόχων της νομοθεσίας.

Η νομοθεσία αυτή –αίτημα και αποτέλεσμα της πίεσης των περιβαλλοντικών οργανώσεων και φορέων της κοινωνίας των πολιτών– συνετέλεσε σε μια σημαντική πρόοδο στα θέματα διαχείρισης αυτής της κατηγορίας αποβλήτων, αφού μεγάλο ποσοστό των χρησιμοποιημένων ελαστικών δεν πετάγεται πλέον στο περιβάλλον, δεν θάβεται σε χωματερές ή δεν καίγεται σε σκουπιδότοπους, όπως γίνονταν επί δεκαετίες στη χώρας μας. Επιπλέον συνέβαλε στη δημιουργία μονάδων ανακύκλωσης ελαστικών και νέων θέσεων εργασίας.

Όμως, το βήμα είναι μισό. Όπως είναι γνωστό η ανακύκλωση δεν ολοκληρώνεται αν τα υλικά που συλλέγονται και επιστρέφουν στην παραγωγική διαδικασία δεν βρίσκουν τον προορισμό τους σε νέες χρήσεις και νέα προϊόντα (δευτερογενείς αγορές). Έτσι, ενώ μαζεύονται τα χρησιμοποιημένα ελαστικά, δεν δημιουργήθηκαν οι αγορές που θα απορροφούσαν τα προϊόντα ανακύκλωσης,

Η υποχρέωση ενίσχυσης των δευτερογενών αγορών και ολοκλήρωσης της περιβαλλοντικής πολιτικής ανήκει, με βάση και την υπάρχουσα νομοθεσία (άρθρο 8 του ΠΔ 109/ ΦΕΚ 75Α/5-3-2004) στα υπουργεία. Έπρεπε ήδη από το 2004 να έχουν προωθήσει «διοικητικά και νομοθετικά μέτρα για την ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης, χρήσης υλικών που περιέχουν ανακυκλωμένο ελαστικό και της ενεργειακής αξιοποίησης». Η ανικανότητα και η αδιαφορία έχουν αυξήσει το περιβαλλοντικό χρέος και σε αυτή την περίπτωση και θέτουν σε κίνδυνο και τις επενδύσεις που έχουν γίνει αλλά και απαξιώνουν τις δαπάνες συλλογής και επεξεργασίας των ελαστικών. Έτσι, συλλέγονται μεν κάθε χρόνο πάνω από 46.000 τόνοι χρησιμοποιημένων ελαστικών, μια ποσότητα ανακυκλωμένων ελαστικών διατίθεται στην ελληνική αγορά και μια ποσότητα εξάγεται, αλλά σημαντικές ποσότητες ολόκληρων ή τεμαχισμένων ελαστικών – ορισμένοι τις υπολογίζουν σε 80.000 τόνους – μένουν στοιβαγμένες, συχνά πρόχειρα, μέσα σε οικόπεδα βιομηχανιών και βιοτεχνιών συλλογής και ανακύκλωσης των ελαστικών. Κι όλα αυτά γιατί δεν έχει διευρυνθεί η δευτερογενής αγορά για τα προϊόντα ανακύκλωσης ελαστικών.

Παρά το γεγονός ότι περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι ίδιοι οι φορείς ανακύκλωσης και οικονομικοί παράγοντες έχουν θέσει επανειλημμένα το θέμα, τόσο το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ παλιότερα, όσο και τα Υπουργεία ΠΕΚΑ και Μεταφορών – Υποδομών δεν έχουν αναλάβει τις ευθύνες τους. Και θα ήταν πολύ εύκολο να λυθεί το πρόβλημα αφού – όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες- το τρίμα/η πούδρα από τα χρησιμοποιημένα ελαστικά θα μπορούσε να αναμειγνύεται με άσφαλτο και να χρησιμοποιείται στα δεκάδες οδικά έργα που πραγματοποιούνται, στην αποκατάσταση του ασφαλτοτάπητα δρόμων και σε πολλά άλλα έργα, με πολλαπλό όφελος, αφού έτσι βελτιώνεται η ποιότητα του οδοστρώματος και μειώνεται το κόστος κατασκευής. Επίσης, στα έργα που γίνονται στον ΗΣΑΠ ή στο σιδηρόδρομο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται κομμάτια από ελαστικά, ενώ σήμερα έχει γίνει μια πολύ πιο δαπανηρή επιλογή (τσιμέντο). Παλιά ελαστικά με την κατάλληλη επεξεργασία θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται ως ηχοπετάσματα στην Αττική Οδό, στην Εθνική Οδό και σε πολλά άλλα έργα, μια λύση που εφαρμόζεται σε διάφορες χώρες.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι θέτουμε δημόσια το ερώτημα προς το Υπουργείο ΠΕΚΑ καθώς και τις αρμόδιες αρχές της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης αν έχουν πραγματοποιήσει μετρήσεις για να διαπιστωθεί ακριβώς η ρύπανση που έχει προκληθεί από την καύση της μεγάλης ποσότητας ελαστικών στην μονάδα της Δράμας με δεδομένο ότι εκλύονται ρύποι που μπορεί να περιλαμβάνουν βαρέα μέταλλα καθώς και τις εξαιρετικά τοξικές διοξίνες. Οι τελευταίες μπορούν να περάσουν από το περιβάλλον, στην τροφική αλυσίδα και τελικά στον ανθρώπινο οργανισμό και μάλιστα σε συγκεντρώσεις πολλαπλάσιες της αρχικής.

Επίσης, με δεδομένο ότι το 14% των χρησιμοποιημένων ελαστικών που συλλέγονται οδηγούνται για καύση στην τσιμεντοβιομηχανία – κάτι που επιτρέπει η ελληνική νομοθεσία – οι Οικολόγοι Πράσινοι ζητάμε από το ΥΠΕΚΑ να εξετάσει το κατά πόσο κάτι τέτοιο είναι πιθανόν να οδηγεί σε σημαντικές εκπομπές διοξινών. Σύμφωνα με έρευνα της Αμερικάνικης Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (Ε.P.A) η ανεξέλεγκτη καύση ελαστικών ακόμα και σε ειδικούς κλιβάνους της τσιμεντοβιομηχανίας είναι δυνατό να οδηγήσει σε εκπομπές διοξινών και μάλιστα σε ποσοστά πολλαπλάσια από τις ποσότητες που εκλύονται από την καύση κάρβουνου μια και τα ελαστικά περιέχουν χλώριο που ευθύνεται για το σχηματισμό διοξίνης κατά την καύση. Για να γίνει κατανοητή η σύγκριση, το χλώριο στο κάρβουνο (δύσης) είναι το 0.04% κ.β, ενώ αντιστοίχως στα ελαστικά είναι το 0,07 έως 2% κ.β, με μια μέση τιμή περίπου στο 1,2% κ.β. σύμφωνα με το California Integrated Waste Management Board. Επιστήμονες διατυπώνουν την άποψη ότι «Η προώθηση της καύσης ελαστικών αποβλήτων σε κλιβάνους της τσιμεντοβιομηχανίας δεν μπορεί να υποστηριχθεί από επιστημονικές ενδείξεις ότι είναι ασφαλής ως πρακτική. Είναι πιθανόν ότι η αύξηση της χρήσης των ελαστικών αποβλήτων ως καύσιμο θα είναι επιβλαβής για την υγεία του κοινού και την ευημερία» (Dr. Seymour I. Schwartz, Professor, Environmental Science and Policy, University of California, Davis, in a letter to the California Integrated Waste Management Board, 1/21/1998)