ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΠΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτοφανή ένταση της οικολογικής κρίσης αλλά και σε αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των πολιτών. Ο κίνδυνος καταστροφικής αλλαγής του κλίματος είναι αναμφισβήτητα η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα. Σε διεθνές επίπεδο απαιτούνται πολιτικές, δεσμεύσεις και τεχνολογικές αλλαγές που θα οδηγήσουν σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 60-80% μέχρι το 2050 ώστε να περιοριστεί η κλιματική αλλαγή σε επίπεδα που δεν θα καταστρέψουν τις ανθρώπινες κοινωνίες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περάσουμε σε μια οικονομία και σε ένα ενεργειακό μοντέλο πλήρως απαλλαγμένο από τα ορυκτά καύσιμα, έστω και σταδιακά, και να στραφούμε στην αποτελεσματική αξιοποίηση της ενέργειας, στην εξοικονόμηση καθώς στην προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Τα σημαντικά θέματα του περιβάλλοντος και της κοινωνίας δεν είναι αυτά που βρίσκονται στο κέντρο της πολιτικής σκηνής σήμερα στην Ελλάδα. Αναλογικά με τον πληθυσμό της και την οικονομία της, η συνεισφορά της Ελλάδας στην αλλαγή του κλίματος είναι πολύ σημαντική. Οι ετήσιες κατά κεφαλήν εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερες από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Η Ελλάδα έχει μια εξαιρετικά “βρώμικη” και σπάταλη οικονομία: Για κάθε εκατομμύριο ευρώ του ΑΕΠ, η ελληνική οικονομία εκπέμπει διπλάσια ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου σε σχέση με τον ευρωπαϊκό (ΕΕ-15) μέσον όρο. Αυτό υποδεικνύει αποτυχία της οικονομίας, των αναπτυξιακών και ενεργειακών πολιτικών, κάτι που έχει, όμως, επιπτώσεις και στην κοινωνία, το περιβάλλον και την υγεία.

Η χώρα μας που διαθέτει άφθονη αιολική και ηλιακή ενέργεια και θα μπορούσε να χρησιμοποιεί την γεωθερμία χαμηλής εντροπίας, οικολογικά συμβατά βιοκαύσιμα (κυρίως από αξιοποίηση χρησιμοποιημένων λαδιών και υπολειμμάτων καλλιεργειών) και τη βιομάζα για να απεξαρτηθεί σταδιακά από τα ορυκτά καύσιμα. Θα μπορούσε να πρωτοπορεί - όχι μόνο για λόγους περιβαλλοντικούς αλλά και οικονομικούς - στην ανάπτυξη, την έρευνα και την εφαρμογή των ΑΠΕ και της εξοικονόμησης ενέργειας, στην καθαρή παραγωγή και την υπεύθυνη κατανάλωση. Δυστυχώς, χωρίς κάποιο σχέδιο και συνεκτική πολιτική σε σχέση τουλάχιστον με τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της και τις σύγχρονες τάσεις, η Ελλάδα στρέφεται παρά τις διακηρύξεις της κυβέρνησης σε ξεπερασμένα μοντέλα ανάπτυξης και παραγωγής ενέργειας, ενώ συνεχίζει να σπαταλά την ενέργεια σε αναποτελεσματικά κτίρια. Η χώρα που έχει σημαντική εμπειρία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που έδωσε τις βάσεις για αυτό που σήμερα αποκαλούμε βιοκλιματική αρχιτεκτονική και ενεργειακά αποτελεσματικά κτίρια, παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για μη εφαρμογή της ευρωπαϊκής πολιτικής για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια!

Ήδη το 2005, πριν καν αρχίσει η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κιότο (2008-2012), ξεπεράσαμε ως χώρα τον στόχο για περιορισμό της αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μόνο (!!!!) στο 25%. Οι προβλέψεις με τις υφιστάμενες πολιτικές δείχνουν αύξηση των εθνικών εκπομπών κατά 35-45% το 2012. Έτσι, για την πενταετία 2008-12 (πρώτη περίοδος εφαρμογής του Πρωτοκόλλου του Κιότο) η υπέρβαση του εθνικού στόχου αναμένεται να είναι τουλάχιστον 50-67 εκ ισοδύναμοι τόνοι CO2.

H επίτευξη των στόχων απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και προώθησης των ΑΠΕ μέσα από μια συνεκτική αναπτυξιακή και ενεργειακή πολιτική, είναι μια μοναδική ευκαιρία για βαθιές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, για δημιουργία καινοτομιών και θέσεων εργασίας, για στροφή σε μια (πράσινη) οικονομία που δημιουργεί κοινωνικό και περιβαλλοντικό όφελος και δεν κατασπαταλάει το φυσικό και κοινωνικό κεφάλαιο.

Είναι απορίας άξιο πως οι ρυπογόνες μονάδες μπορεί να προωθούνται εύκολα και να παίρνουν άδειες μέσα σε 5-6 μήνες, ενώ η διαδικασία για την άδεια κατασκευής ενός αιολικού πάρκου μπορεί να διαρκέσει και πάνω από 3 χρόνια, ίσως και να μην εκδοθεί ποτέ. Είναι απορίας άξιο πως μπορεί να μπαίνει όριο παραγωγής ενέργειας από Αιολικά στην Αττική με το «Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ» στα 100 MWe και να δίνεται άδεια παραγωγής από φυσικό αέριο 800 ΜWe, που θα συνεισφέρει σημαντικά σε νέους ρύπους στην ευρύτερη περιοχή. Πώς είναι δυνατόν να προτείνονται 8 μονάδες λιθάνθρακα και να προβλέπεται σχεδόν διπλασιασμός της παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, τη στιγμή που οι ΑΠΕ στην Ελλάδα έχουν κολλήσει στο επίπεδο του 1-2%; Θα γίνουμε η βρώμικη γειτονιά της Ευρώπης, που θα δεχθεί μονάδες (λιθάνθρακα κα) που σήμερα απορρίπτονται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη;

Η στροφή προς ένα βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης σε τελευταία ανάλυση είναι θέμα επιβίωσης της χώρας, που βρίσκεται σε μια ζώνη που θα υποστεί από τις πιο σημαντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Είναι ταυτόχρονα έξυπνη, από οικονομική άποψη, στρατηγική αφού η εξοικονόμηση ενέργειας, οι ΑΠΕ και γενικότερα οι περιβαλλοντικές επενδύσεις θα δημιουργήσουν στο μέλλον εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας που θα υπερκεράσουν τις θέσεις εργασίας σε παραδοσιακούς τομείς, όπως έχουν δείξει πολλές πρόσφατες εκθέσεις στις ΗΠΑ, την ΕΕ, τη Γερμανία, και θα συμβάλλουν στην ενεργειακή αυτονομία και την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, σε μια περίοδο αύξησης των τιμών του πετρελαίου.

Είναι πιο αποτελεσματικό να επενδύεις στην εξοικονόμηση και τις ΑΠΕ έγκαιρα από το να καταβάλεις τεράστια ποσά για να συνεχίσεις να παράγεις και να καταναλώνεις με αναποτελεσματικό τρόπο ενέργεια. Αν δεν γίνουν γρήγορα αλλαγές, η Ελλάδα θα επιβαρυνθεί με ποσά της τάξης των 1,5 δισεκατομμυρίων Ευρώ ετησίως, χωρίς να επωφελούνται βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες, μια και σύμφωνα με την πρόσφατη παρουσίαση του ενεργειακού πακέτου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (23/1/2008), ο τομέας της ηλεκτροπαραγωγής - που ευθύνεται για τις περισσότερες εκπομπές στην ΕΕ – θα ενταχθεί στην πλήρη διαδικασία πλειστηριασμού των δικαιωμάτων εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου από την έναρξη ισχύος του νέου καθεστώτος το 2013.

Αλλά για να πετύχουμε αλλαγή μοντέλου ανάπτυξης οι ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ επιδιώκουμε τη συγκρότηση ενός ευρύτατου μετώπου από κινήσεις πολιτών, ΜΚΟ, φορείς της αυτοδιοίκησης, επιστημονικές οργανώσεις και πολιτικούς φορείς που θα προωθήσει πολιτικά ένα ενεργειακό πακέτο που θα περιλαμβάνει:
- σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, αντικατάσταση σταδιακά των λιγνιτικών σταθμών και εξασφάλιση οικονομικών πόρων για να δημιουργηθούν βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες για τις τοπικές κοινωνίες -που έχουν καταστραφεί σήμερα από την μονομερή στροφή στο λιγνίτη- και εναλλακτικές δυνατότητες απασχόλησης για τους εργαζόμενους σήμερα στη ΔΕΗ (π.χ. προσέλκυση μονάδων παραγωγής ΑΠΕ, κέντρα εκπαίδευσης κα)
- αποτροπή κάθε προσπάθειας κατασκευής μονάδων λιθάνθρακα,
- προώθηση των ΑΠΕ όχι μόνο σε επίπεδο αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων αλλά και μέσω εφαρμογών στις πόλεις και καθημερινές πρακτικές, ώστε να καλύπτουν τουλάχιστον το 20% της τελικής κατανάλωσης (πάνω από 35% της ηλεκτροπαραγωγής)
- γιγαντιαία προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανακατασκευής των κτιρίων, που θα μπορούσε να αποτελέσει μια εναλλακτική λύση και για τις κατασκευαστικές εταιρίες, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ώστε να εγκαταλειφθούν και τα σχέδια για την κατασκευή «ενός εκατομμυρίου παραθεριστικών κατοικιών» που θα δώσουν το τελειωτικό κτύπημα στο ελληνικό περιβάλλον
Βασικό εργαλείο μιας τέτοιας θα πρέπει να είναι ένα Χωροταξικό Πλαίσιο που καθορίζει τους όρους για προώθηση των ΑΠΕ και όχι περιορισμού των δυνατοτήτων τους, όπως αυτό που έχει παρουσιαστεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ.