ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΚΑΙ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΑΡ ΓΙΑ ΦΟΡΟΥΜ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Η άποψη μου

Σχετικά με το δημοσίευμα της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ όπου γίνεται σύνδεση του ονόματός μου με την πρόταση της Δημοκρατικής Αριστεράς για δημιουργία ενός μόνιμου φόρουμ διαλόγου με τους ΟΙΚΟΛΟΓΟΥΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ, θα ήθελα να εκφράσω ο ίδιος την άποψή μου για να μην δημιουργούνται συγχύσεις ή λάθος εικόνες:
Ήμουν πράγματι ομιλητής σε εκδήλωση που διοργάνωσαν οι Τοπικές Πολιτικές Κινήσεις των Οικολόγων Πράσινων και της Δημοκρατικής Αριστεράς στους Αγ. Αναργύρους με θέμα την «οικονομική κρίση, τις προτάσεις των κομμάτων και των φορέων για την έξοδο από την κρίση και τον περιορισμό των επιπτώσεων από τις κοινωνικά άδικες και αναποτελεσματικές πολιτικές που εφαρμόζονται σήμερα». Η δική μου ομιλία (μπορείτε να την βρείτε στο μπλοκ μου http://ecogreensnikoschryso.blogspot.com/2011/01/blog-post_28.html ) ήταν αποκλειστικά επικεντρωμένη στο θέμα αυτό, όπως εξάλλου και η όλη συζήτηση που ακολούθησε μετά και την ομιλία του εκπροσώπου της Δημοκρατικής Αριστεράς Σ. Κουρουζίδη. Στην συγκεκριμένη εκδήλωση πράγματι παρέστη και ο Φώτης Κουβέλης που μεταξύ άλλων παρουσίασε την γνωστή πλέον πρόταση αλλά αυτή δεν ήταν στα αντικείμενα συζήτησης της εκδήλωσης ούτε σε αυτήν αναφέρθηκα εγώ ή κάποιος άλλος.

Κατ’ αρχή και ως Οικολόγος Πράσινος και προσωπικά, επειδή προέρχομαι από μια κουλτούρα διαλόγου, βρίσκω θετικό να συζητάνε τα πολιτικά κόμματα μεταξύ τους αλλά κυρίως με τους κοινωνικούς φορείς και τους πολίτες, χωρίς να ζητάνε προηγουμένως την κομματική ή άλλη ταυτότητά τους. Επίσης, η πολιτική συζήτηση πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευγένεια και ευπρέπεια, έχει βαρεθεί ο κόσμος φραστικές αντιπαραθέσεις και ξύλινο λόγο.

Όμως, η δημιουργία ενός μόνιμου φόρουμ μεταξύ δυο ή τριών ή τεσσάρων ή δεν ξέρω πόσων πολιτικών κομμάτων δεν μπορεί παρά να προϋποθέτει συμφωνημένους στόχους και όχι απλώς μια πρόθεση να συζητάμε γενικώς. Η πρόταση της Δημοκρατικής Αριστεράς δέχομαι ότι ανταποκρίνεται στο πνεύμα μια ομάδας ανθρώπων της αριστεράς που επιζητεί την «ενότητα» (της αριστεράς ή τώρα πλέον της αριστεράς και της οικολογίας) αλλά και μιας μικρότερης ομάδας στελεχών και ψηφοφόρων της ανανεωτικής αριστεράς που, επηρεασμένοι και από την πολιτική κληρονομιά του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, θα ήθελαν να δημιουργηθεί ένας κοινός πολιτικός χώρος τώρα που η Δημοκρατική Αριστερά αποχώρησε από τον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ.

Μια πρόταση για τη δημιουργία ενός μόνιμου Φόρουμ μεταξύ της Δημοκρατικής Αριστεράς και των Οικολόγων Πράσινων για να συζητηθεί ουσιαστικά θα έπρεπε να έχει ξεκάθαρο στόχο. Κανένας δεν θα αρνιόνταν για παράδειγμα να γίνει μια συζήτηση μεταξύ των δυο χώρων σε μια εκδήλωση με θέμα «αριστερά και οικολογία». Τέτοιες συζητήσεις έχουν γίνει στο παρελθόν και θα ξαναγίνουν. Όμως, δυο κόμματα για να δημιουργήσουν ένα μόνιμο φόρουμ μεταξύ τους ή θα πρέπει να επιδιώκουν την σύγκλιση για να δημιουργήσουν ένα κοινό πολιτικό κόμμα, είτε να στοχεύουν σε εκλογική συνεργασία. Στην πρόταση της Δημοκρατικής Αριστεράς δεν αναφέρεται ούτε το ένα ούτε το άλλο ως λόγοι δημιουργίας ενός τέτοιου μόνιμου φόρουμ αλλά ούτε έχει διαφανεί μέχρι τώρα ότι η Δημοκρατική Αριστερά θέλει στρατηγικά να μετακινηθεί από την πολιτική οικογένεια της αριστεράς προς την πράσινη πολιτική οικογένεια (που είναι διαφορετική και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στο ευρωκοινοβούλιο και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες). Αλλά ούτε οι Οικολόγοι Πράσινοι έχουν επιλέξει να ενταχθούν στον άξονα αριστερά – δεξιά, και έχουν διακηρύξει με αποφάσεις του συνεδρίου τους – και ήμουν από τους βασικούς υποστηρικτές μιας τέτοιας στρατηγικής - ότι επιδιώκουν τη δημιουργία ενός πράσινου πόλου που δεν εντάσσεται στις παλιές πολιτικές/κομματικές οριοθετήσεις. Επιδιώκουμε ένα πράσινο πόλο στον οποίο θα μπορούσαν να συγκλίνουν ομάδες και πολίτες που προέρχονται μεν από διαφορετικές αφετηρίες αλλά αναγνωρίζουν σήμερα ότι οι πράσινες πολιτικές για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον είναι η σύγχρονη απάντηση στην κρίση.

Πολλές φορές ακόμα και οι πιο καλές προθέσεις παρεξηγούνται όταν ακολουθούνται διαδικασίες που δεν ανταποκρίνονται στις ευαισθησίες όλων ή/και γίνονται σε λάθος στιγμή. Κατ΄αρχή η πρόταση γίνεται σε μια στιγμή κατά την οποία οι εμπειρίες από την προσπάθεια ευρύτερων συνεργασιών σε επίπεδο περιφερειακών εκλογών δεν άφησαν καλές «αναμνήσεις» στους Οικολόγους Πράσινους. Σε ορισμένες περιοχές οι τοπικές δυνάμεις των Οικολόγων Πράσινων συμμετείχαν στην προσπάθεια δημιουργίας ευρύτερων σχημάτων στα οποία επικεφαλής ήταν κάποιο στέλεχος από την Αριστερά (Κρήτη, Ήπειρος, Ιόνια, Δυτ. Μακεδονία). Το αντίθετο, όμως, δεν έγινε σε καμία περίπτωση, δηλαδή δυνάμεις της αριστεράς (Δημοκρατική Αριστερά ή ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ) να συμμετάσχουν σε ένα περιφερειακό σχήμα όπου επικεφαλής ήταν στέλεχος των Οικολόγων Πράσινων. Τα αποτελέσματα της συνεργασίας -όπου υπήρξε- δεν ήταν από εκλογική άποψη ιδιαίτερα αισιόδοξα, δεν κερδήθηκε καν το εκλογικό άθροισμα των ποσοστών των πολιτικών χώρων που συνεργάστηκαν, ενώ το πράσινο πολιτικό μήνυμα κάπου χάθηκε. Μια εξήγηση είναι ότι μικρό κομμάτι των διαφορετικών αυτών πολιτικών οικογενειών (αριστερά –πράσινοι) βρίσκεται σε συγκοινωνούντα δοχεία. Τα πολιτικά ακροατήρια είναι σε μεγάλο βαθμό διαφορετικά και στη χώρας μας, όπως και σε άλλες χώρες, και δεν δημιουργήθηκε δυναμική σύγκλισης τους στα σχήματα συνεργασίας. Αντιθέτως, όπου το πράσινο πολιτικό μήνυμα ήταν σαφές γιατί ήταν «πράσινο» το ψηφοδέλτιο, τα σχήματα κέρδισαν σημαντικά ποσοστά. Οι 9 πράσινοι περιφερειακοί σύμβουλοι εκλέχτηκαν σε 8 περιφέρειες της χώρας όλοι με πράσινα ψηφοδέλτια και κανένας μέσα από ψηφοδέλτια συνεργασίας. Είναι λογικό, λοιπόν, ότι το επιχείρημα, να συνεργαστούν δυο διαφορετικά κόμματα στις εκλογές (περιφερειακές ή εθνικές) για λόγους τακτικής, ώστε να εκλέξουμε από κοινού περισσότερους ή έστω κάποιους εκπροσώπους, να μην έχει μόνο μια ανάγνωση και να μην οδηγεί αυτομάτως στην επιλογή της συνεργασίας ακόμα και για λόγους τακτικής. Νωπή είναι και η εμπειρία από την Ιταλία. Οι Πράσινοι συμμετείχαν στις τελευταίες εκλογές σε κοινό εκλογικό σχήμα αλλά κανένα από τα κόμματα αυτά δεν εξέλεξε κάποιον βουλευτή, γιατί - αν και στις προηγούμενες εκλογές εκπροσωπούσαν συνολικά περίπου το 10% του εκλογικού σώματος – δεν έπεισαν και έτσι δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν καν το όριο του 3%. Στην πολιτική δεν υπάρχουν αυτοματισμοί.

Προσωπικά σέβομαι την διαδρομή πολλών στελεχών του συγκεκριμένου χώρου της ανανεωτικής αριστεράς αλλά όπως έχω πει και δημοσίως δεν υπάρχει λόγος ένα πράσινο κόμμα να περιοριστεί σήμερα στο πλαίσιο ενός χώρου γύρω από τον οποίο διαγκωνίζονται πολλά τμήματα της αριστεράς. Σε προηγούμενες δεκαετίες η πολιτική αντιπαράθεση στην Ελλάδα ήταν γύρω από τις δυνατότητες της ανανεωτικής αριστεράς να κερδίσει τη μάχη στο εσωτερικό της αριστεράς. Αυτό το θέμα ελάχιστα πλέον απασχολεί την κοινωνία. Η ανανεωτική αριστερά θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει σήμερα κομμάτι ενός πράσινου κόμματος αλλά δεν έχει νόημα να δίνει μάχες για να πείσει ότι είναι καλύτερη αριστερά σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, την ΑΝΤΑΡΣΙΑ ή το ΚΚΕ. Αλλά αυτό προφανώς είναι θέμα στρατηγικής επιλογής που θα το αποφασίσει η ίδια.

Οι εξελίξεις τις τελευταίες δυο δεκαετίες δείχνουν ότι οι παλιές αναλύσεις και τα παλιά εργαλεία αντιμετώπισης της κρίσης είναι ξεπερασμένα – μπορεί κάποια να είναι ακόμα χρήσιμα για να καταλάβουμε τις πολλές διαστάσεις της κρίσης. Οι επιλογές που γίνονται από τους κομματικούς φορείς και οι εξελίξεις δεν ταιριάζουν εύκολα στους απόλυτους διαχωρισμούς δεξιά-αριστερά. Είναι επίσης εντυπωσιακό, ότι σε μια εποχή κρίσης, δυναμώνουν δυο ανταγωνιστικά ρεύματα που αντιπροσωπεύουν εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις και πρακτικές, από τη μία οι πράσινοι που διατυπώνουν συγκροτημένη πολιτική πρόταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την οικονομία, την κοινωνική αλληλεγγύη και την προστασία του περιβάλλοντος και από την άλλη η ακροδεξιά που βασίζεται στο φόβο και καλλιεργεί τις φοβίες όχι για να λύσει προβλήματα αλλά για να τα εκμεταλλευτεί εκλογικά. Η αριστερά, αν και θα περίμενε κανείς να ευδοκιμεί σε περίοδο κρίσης, αντιθέτως υποχωρεί αν όχι διαλύεται σε πολλά κομμάτια. Ορισμένα από τα κομμάτια αυτά συμμετέχουν πλέον στην Ευρώπη στους πράσινους.

Από την άλλη, οι συνεργασίες μεταξύ διαφορετικών κομμάτων που ανήκουν σε διαφορετικές πολιτικές οικογένειες στην Ευρώπη δεν αποκλείονται αλλά είναι μετεκλογικές και αφορούν στην πιθανότητα κυβερνήσεων συνεργασίας στην βάση ενός συμφωνημένου πολιτικού-κυβερνητικού προγράμματος. Κάτι τέτοιο δεν απασχολεί αυτή την περίοδο την ελληνική κοινωνία αλλά ούτε έχει διατυπωθεί ως στόχος ενός φόρουμ μεταξύ Δημοκρατικής Αριστεράς και Οικολόγων Πράσινων. Πολύ περισσότερο που και να συμφωνούσαν μεταξύ τους τα δυο κόμματα θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να βρεθούν σε ένα κυβερνητικό σχήμα (τουλάχιστον οι Οικολόγοι Πράσινοι) σε συνεργασία με ένα από τα δυο κόμματα εξουσίας με τις πολιτικές που ακολουθούν αυτά σήμερα και την πολιτική απαξίωση που εισπράττουν για τις πολιτικές τους. Αν δεν είναι στόχος, λοιπόν, η διαμόρφωση ενός κυβερνητικού προγράμματος, ποιος θα ήταν ο στόχος αυτή την περίοδο για τη δημιουργία ενός μόνιμου φόρουμ;

Προτεραιότητα έχει – και αυτό το διαπιστώνω προσωπικά σε όλες τις επαφές με πολίτες αλλά και σε όλες τις εκδηλώσεις που συμμετέχω- η διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων σε θέματα οικονομίας, λειτουργίας του πολιτικού συστήματος, αναζήτησης των λόγων που φτάσαμε στην βαθιά αυτή κρίση ώστε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Αυτό απαιτεί ευρύτερο διάλογο, όχι μόνο μεταξύ δυο κομμάτων, όχι μόνο μεταξύ κομμάτων. Απαιτεί πάντως διάλογο για το συγκεκριμένο κάθε φορά και όχι κινήσεις που φαίνονται – ακόμα και αν δεν είναι – ότι στοχεύουν περισσότερο στο επικοινωνιακό επίπεδο.
Αν τα κόμματα, όλα τα κόμματα, μικρότερα και μεγαλύτερα, θέλουν να κερδίσουν (ξανά) την εμπιστοσύνη της κοινωνίας οφείλουν να καταθέσουν ξεκάθαρες προτάσεις για την έξοδο από την βαθιά οικονομική, δημοσιονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση. Μέσα από αυτή την διαδικασία θα γίνει η ανασύνθεση του πολιτικού και κοινωνικού σκηνικού, με την ανάδειξη, πιστεύω, νέων πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων. Στις πρωτοβουλίες για θεματικές πλειοψηφίες και πάντα γύρω από συγκεκριμένα θέματα μπορούν να φανούν οι δυνατότητες συνεργασίας ή η αδυναμία κοινού βηματισμού.
Πάντως είναι, νομίζω, αναγκαιότητα μέσα στα επόμενα χρόνια να υπάρχει ένα πράσινο κόμμα που θα μπορεί να συγκεντρώνει το 8-10% του εκλογικού σώματος, ώστε να μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά τις πολιτικές εξελίξεις και να προωθήσει τις αναγκαίες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές μέσα από την καθημερινή παρέμβασή του. Η κρίση του πολιτικού συστήματος πρέπει να οδηγήσει προς την ενδυνάμωση εκείνων των πολιτικών δυνάμεων - όπως είναι οι πράσινοι - που αντιπροσωπεύουν μια διαφορετική πολιτική που επιζητεί και προτείνει λύσεις σε όλα τα επίπεδα, όχι επιβράβευση των δυνάμεων που στηρίζονται ακριβώς στο βάθεμα της κρίσης. Αυτό προϋποθέτει ο πράσινος πόλος να γίνει σημείο σύγκλισης ευρύτερων πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων και ενεργών πολιτών όπως έχει συμβεί εξάλλου στις περισσότερες κεντροευρωπαϊκές χώρες. Ίσως αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό για τη χώρα μας γιατί η έξοδος από την βαθιά κρίση εξαρτιέται σε σημαντικό βαθμό από το αν θα καταφέρουν οι νέες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που αναδεικνύονται μέσα από την κρίση να συγκροτήσουν μια ελκυστική εναλλακτική πρόταση. Διαφορετικά θα οδηγηθούμε στην αποσύνθεση της πολιτικής, στον κατακερματισμό των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων και στην κυριαρχία φοβικών και λαϊκιστικών κομμάτων.