Πολιτική Συνοχής την εποχή της κρίσης

Η Πολιτική Κοινωνικής Συνοχής απαραίτητη την εποχή της κρίσης - Εισηγητής για τους Πράσινους ο Νίκος Χρυσόγελος σε θέματα πολιτικών συνοχής στην Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης

"Πολλές από τις αναπτυγμένες περιοχές στις χώρες που βρίσκονται σε κρίση, μπορεί σήμερα στην πράξη να έχουν ήδη αλλάξει καθεστώς, επί το δυσμενέστερο, εξαιτίας της δραματικής μείωσης του ΑΕΠ τους, με συνέπεια την απομάκρυνσή τους από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο αντί για τη σύγκλιση", τόνισε ο Νίκος Χρυσόγελος, Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων , μιλώντας ως εισηγητής της Ομάδας των Πρασίνων κατά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης, στις 20 Μαρτίου, σχετικά με το Ταμείο Συνοχής και την αλλαγή του Κανονισμού 1084/2006.

 

Ο Νίκος Χρυσόγελος επισήμανε ότι "Για τον καθορισμό των διαφόρων κατηγοριών (αναπτυγμένες περιφέρειες με κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεγαλύτερο από 90% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, περιφέρειες σε μετάβαση, ή λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές δηλαδή περιοχές με κατά κεφαλήν ΑΕΠ μικρότερο από το 75%) και την ανάλογη χρηματοδότησή τους για την περίοδο 2014-2020, δεν επαρκεί να ληφθούν υπόψη στοιχεία που αφορούν το διάστημα 2006-2008 ή έστω μέχρι και το 2009, δηλαδή δεδομένα πριν την κρίση. Ήδη με βάση τα στοιχεία της μελέτης "Comparative study on the visions and options fo cohesion policy after 2013" τουEuropean Policies Research Center, 3 ελληνικές περιφέρειες (9 συνολικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο), που εντάσσονταν στην κατηγορία των αναπτυγμένων (ΑΕΠ μεγαλύτερο από το 90% του ευρωπαϊκού μέσου όρου), μεταπίπτουν στην κατηγορία των περιοχών υπό μετάβαση (κ.κ ΑΕΠ μεταξύ 75-90%). Είμαι σίγουρος ότι αν ληφθούν υπόψη στοιχεία του 2010, 2011 και του 2012 θα υπάρξουν ακόμα πιο δραματικές αλλαγές, πολύ περισσότερο δε αν συνυπολογιστούν μαζί με το ΑΕΠ και δείκτες όπως η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η φτώχεια σημαντικών κοινωνικών ομάδων.

Με δεδομένο ότι η Πολιτική Συνοχής δεν αποβλέπει μόνο στην προώθηση της κοινής αγοράς και της οικονομικής μεγέθυνσης αλλά και στην περιβαλλοντική και κοινωνική συνοχή, το Ταμείο Συνοχής είναι λογικό να ενισχύει δράσεις που στοχεύουν όχι μόνο σε μια μεμονωμένη θεματική προτεραιότητα αλλά ταυτοχρόνως συνδυάζουν με συνεκτικό τρόπο διάφορες θεματικές ενότητες οριζόντια, για παράδειγμα η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού να επιτυγχάνεται μέσω δραστηριοτήτων που δεν ανταγωνίζονται το στόχο της προστασίας του κλίματος. Όμως το Ταμείο δεν πρέπει να ενισχύει δράσεις σε μια θεματική προτεραιότητα που έρχονται σε αντίθεση με άλλη ή άλλες θεματικές προτεραιότητες.

 

Οι υποδομές που προωθούνται  με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση πρέπει να συνάδουν με τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος και να συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή. Να μην χρηματοδοτείται η προώθηση εκείνων των υποδομών που σπαταλούν ή βλάπτουν τους φυσικούς πόρους και το περιβάλλον. Οι υποδομές που ενισχύονται πρέπει να είναι έξυπνες, πράσινες και να ανταποκρίνονται καλύτερα στις ιδιαιτερότητες και δυνατότητες κάθε περιοχής αλλά και να σέβονται το περιβάλλον. Χρειάζεται ενίσχυση των μορφών βιώσιμης κινητικότητας, αντί για μονομερή προσανατολισμό σε αυτοκινητοδρόμους, ενίσχυση σχημάτων τοπικής βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων και αποβλήτων με κατάλληλης κλίμακας τεχνολογίες με στόχο την ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση και επεξεργασία των οργανικών απορριμμάτων, με διαλογή στην πηγή, με απώτερο στόχο μηδενικά απόβλητα, αντί για βαριές υποδομές επεξεργασίας σύμμικτων απορριμμάτων. Το ίδιο ισχύει και για την ενέργεια, χρειάζεται να ενισχύονται δράσεις που προωθούν την εξοικονόμηση ενέργειας και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών.

 

Κατευθύνοντας περισσότερο από το 40% των πόρων της Πολιτικής Συνοχής σε προτεραιότητες επωφελείς για το περιβάλλον(εξοικονόμηση ενέργειας, ανανεώσιμες πηγές, προστασία φύσης και βιοποικιλότητας, πράσινες υπηρεσίες και υποδομές) σε όλες τις περιοχές, συμπεριλαμβανομένων και των αναπτυγμένων (με βάση το ΑΕΠ) περιοχών, θα υπάρξει πολύ σημαντικό αποτέλεσμα στα θέματα απασχόλησης, καθώς αυτοί οι τομείς έχουν μεγάλο δυναμικό δημιουργίας μακροχρόνια βιώσιμων θέσεων εργασίας και σήμερα υποχρηματοδοτούνται.

 

Συμφωνούμε να περιληφθούν στις προτεραιότητες και του Ταμείου Συνοχής (όπως και του Ευρωπαϊκού ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης) η εξοικονόμηση ενέργειας και στις κατοικίες, όχι μόνο τα δημόσια κτίρια, και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδιαίτερα μέσω συνεταιρισμών, δίνοντας ίσως έμφαση στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Συνοχής σε σχέδια εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε περιοχές κοινωνικά υποβαθμισμένες, σε συγκροτήματα κοινωνικής κατοικίας και σε κατοικίες κοινωνικά ευάλωτων ομάδων, ώστε να συνδυάζονται οι στόχοι της κλιματικής προστασίας με αυτούς της κοινωνικής συνοχής και της αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας.

 

Η πολιτική συνοχής πολύ σωστά αποβλέπει στη μείωση του χάσματος μεταξύ των διαφόρων ευρωπαϊκών περιφερειών. Όμως, γνωρίζουμε καλά ότι στο εσωτερικό πολλών περιφερειών, ακόμα και αναπτυγμένων, υπάρχουν συχνά μεγάλες ανισότητες και εντοπίζονται περιοχές που αποκλίνουν κατά πολύ από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο του κατά κεφαλή Α.Ε.Π. Η πολιτική συνοχής χρειάζεται, λοιπόν, να δώσει έμφαση και στη συνοχή στο εσωτερικό κάθε περιοχής, να εντοπιστούν οι περιοχές με μεγάλες ανισότητες, τα hot-spots, ακόμα και στις αναπτυγμένες περιφέρειες, και να δοθεί προσοχή ώστε να συγκλίνουν κι αυτές. Στην κατεύθυνση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία πως θα εξειδικευθούν και θα εφαρμοστούν και οι προτάσεις για την CLLD (Community-Led Local Development) στο πλαίσιο της νέας Πολιτικής Συνοχής 2014-2020.

 

Σωστά η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δίνει μεγάλη έμφαση στο ρόλο που μπορούν να παίξουν οι πόλεις στην επίτευξη της συνοχής αλλά και της κλιματικής - περιβαλλοντικής προστασίας. Αυτό όμως δεν πρέπει να οδηγήσει στον παραμερισμό των νησιωτικών κι ορεινών περιοχών,  με δεδομένο ότι αυτές οι περιοχές αντιμετωπίζουν συχνά μεγαλύτερα προβλήματα συνοχής. Για παράδειγμα, όταν μιλάμε για επενδύσεις σε υποδομές μεταφορών, δεν πρέπει να μένουν στην άκρη επενδύσεις για συνδέσεις μεταξύ νησιών και παράκτιων περιοχών, ιδιαίτερα με σύγχρονα, έξυπνα, πράσινα μέσα μεταφοράς που είναι αναγκαία για τις τοπικές κοινωνίες αλλά και τους ευρωπαίους πολίτες από διάφορες χώρες που ζουν εκεί ή θέλουν να επισκέπτονται αυτές τις περιοχές όχι μόνο το καλοκαίρι στη διάρκεια των διακοπών τους. Η προώθηση τέτοιων μέσων μεταφοράς μπορεί να συμβάλλει επίσης στην επίτευξη και περιβαλλοντικών ευρωπαϊκών στόχων σε σχέση με τα θαλάσσια μέσα μεταφοράς, όπως είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του θείου, οξειδίων του αζώτου καθώς και αερίων του θερμοκηπίου, που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή.

 

Επίσης, η βελτίωση της προσπελασιμότητας των ορεινών περιοχών έχει σημασία τώρα που σε περίοδο κρίσης σε ορισμένες χώρες όπως η Ελλάδα, έχει αρχίσει να διαφαίνεται ένα ρεύμα επιστροφής στην ύπαιθρο σε ορισμένες περιφέρειες, γεγονός που θα δώσει νέο περιεχόμενο στην αναγκαία συνεργασία πόλης-υπαίθρου".

 

Είμαστε υπέρ των μέτρων που αντιμετωπίζουν τα δημοσιονομικά προβλήματα με κοινωνικά δίκαιο και ισορροπημένο τρόπο - όχι με μεθόδους τιμωρίας, αυστηρή λιτότητα και διάλυση του κοινωνικού ιστού- με μέτρα δηλαδή που ενισχύουν τη στροφή σε μια βιώσιμη, πιο πράσινη οικονομία, κάνουν πιο αποτελεσματική την κοινωνική οργάνωση και προστατεύουν το περιβάλλον στις χώρες και περιφέρειες που αντιμετωπίζουν την κρίση. Δεν υποστηρίζουμε μακρο-οικονομικούς όρους και προϋποθέσεις που τιμωρούν περιοχές, στηρίζουμε μέτρα αλληλεγγύης για να αντιμετωπίσουν οι χώρες και οι περιφέρειες τα προβλήματα και την κρίση αναλαμβάνοντας φυσικά και οι ίδιες τις ευθύνες που τους αναλογούν.

 

Υποστηρίζουμε τη συμμετοχή των περιφερειακών και τοπικών αρχών στις Εταιρικές Συμβάσεις (Partnership Contracts orAgreements), όπως πολλά μέλη του Ευρωκοινοβουλίου αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιφερειών ζητούν. Θα θέλαμε συστηματική διαβούλευση, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, σε κάθε περιφέρεια και τελικώς συν-απόφαση μεταξύ κυβερνήσεων και Περιφερειακών Συμβουλίων για τα σχέδια που προωθούνται για ενίσχυση από το Ταμείο Συνοχής (αλλά και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), ώστε πράγματι να αντανακλάται στα σχέδια η διάθεση, οι ανάγκες και οι προτεραιότητες των περιφερειών. Για να συμμετέχουν αποτελεσματικά οι περιφέρεις και οι τοπικοί φορείς στα θέματα σχεδιασμού, παρακολούθησης της υλοποίησης και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των δράσεων, υποστηρίζουμε την ενίσχυση της βελτίωσης των ικανοτήτων τόσο των περιφερειακών και τοπικών αρχών όσο και των τοπικών κοινωνικών εταίρων σε θέματα πολιτικών συνοχής, σχεδιασμού και εφαρμογής των προγραμμάτων εκεί όπου διαπιστώνονται σημαντικές ελλείψεις και υπάρχει παρόμοια ανάγκη.

 

Σχετικά με το Connecting Europe Facility ("Συνδέοντας την Ευρώπη") μπορούμε να το υποστηρίξουμε εφόσον χρηματοδοτεί κατά προτεραιότητα σιδηροδρομικές συνδέσεις σε σχέση με το δίκτυα μεταφορών, χωρίς να παραληφθούν και οι δυνατότητες ενίσχυσης υποδομών μεταφορών κατάλληλων για τις συνδέσεις των νησιών που να ανταποκρίνονται επίσης στην ευρωπαϊκή πολιτική για μείωση εκπομπών οξειδίων του αζώτου και του θείου καθώς και αερίων του θερμοκηπίου.

 

Προτείνουμε τέλος να συνδεθεί η χρηματοδότηση των περιφερειών μέσω του Ταμείου Συνοχής και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης με την υποχρέωση των κρατών μελών και των περιφερειών να ολοκληρώσουν και να εκσυγχρονίσουν τον χωροταξικό σχεδιασμό και το κτηματολόγιο στις χρηματοδοτούμενες περιφέρειες, κάτι που δεν είναι πραγματικότητα σήμερα σε χώρες όπως η Ελλάδα. Γι' αυτό δημιουργούνται πολλά προβλήματα μεταξύ των πολιτικών ενίσχυσης των υποδομών, προστασίας του περιβάλλοντος, εδαφικής και κοινωνικής συνοχής".

 

Διαβάστε την εισήγηση του Ν. Χρυσόγελου

 

Δείτε την τοποθέτηση του Ν. Χρυσόγελου: